Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II CZ 79/15
POSTANOWIENIE
Dnia 25 listopada 2015 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Henryk Pietrzkowski (przewodniczący)
SSN Hubert Wrzeszcz
SSN Maria Szulc (sprawozdawca)
w sprawie z wniosku E. P.
przy uczestnictwie […] o stwierdzenie nabycia spadku po J. P.,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 25 listopada 2015 r.,
zażalenia uczestniczki postępowania D. H.
na postanowienie Sądu Okręgowego w Ł.
z dnia 20 maja 2015 r.,
1) uchyla zaskarżone postanowienie, w tym zakresie znosi
postępowanie przed Sądem Okręgowym i przekazuje sprawę
temu Sądowi do ponownego rozpoznania i
rozstrzygnięcia o kosztach postępowania zażaleniowego;
2) zwraca z urzędu uczestniczce D. H. ze Skarbu Państwa
Sądu Okręgowego kwotę 30,- (trzydzieści) złotych uiszczoną
tytułem opłaty od zażalenia.
UZASADNIENIE
2
Zaskarżonym postanowieniem Sąd Okręgowy odrzucił na podstawie art.
3982
§ 2 w zw. z 13 § 2 k.p.c. skargę kasacyjną uczestniczki D. H. sporządzoną
przez adwokata K. K. uznając, że likwidator kancelarii tego pełnomocnika adwokat
G. K. nie uzupełnił w zakreślonym terminie braku formalnego skargi poprzez
złożenie prawidłowego pełnomocnictwa do jej złożenia tj. poprzez określenie w
jakiej sprawie został ustanowiony pełnomocnikiem.
W zażaleniu na powyższe postanowienie uczestniczka, wnosząc o jego
uchylenie i przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania, zarzuciła naruszenie art.
3986
§ 2 k.p.c. przez jego niezastosowanie i odrzucenie skargi kasacyjnej, mimo że
pełnomocnik uczestniczki w terminie złożył wyjaśnienie w wykonaniu wezwania do
uzupełnienia braku formalnego skargi.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zaskarżone postanowienie podlega uchyleniu ale z innej przyczyny, niż
wskazana przez skarżącego. Zgodnie z art. 3986
§ 2 k.p.c. sąd drugiej instancji
odrzuca skargę kasacyjną w przypadkach w nim wymienionych na posiedzeniu
niejawnym w składzie trzyosobowym (art. 367 § 3 w zw. z 39821
k.p.c.). Zarówno
postanowienie, jak i jego uzasadnienie podpisują wszyscy sędziowie (art. 324 § 3
i 330 § 1 w zw. z art. 361, 391 § 1 i 39821
k.p.c.). W komparycji zaskarżonego
postanowienia został wymieniony trzyosobowy skład rozpoznający sprawę, lecz
zarówno jego sentencja, jak i uzasadnienie zostało podpisane tylko przez
przewodniczącego tego składu. Zgodnie z utrwalonym stanowiskiem judykatury
wymagane przez art. 324 § 3 k.p.c. złożenie podpisów pod sentencją przez cały
skład sądu, jest wymaganiem bezwzględnym, a brak w tym zakresie nie może być
uzupełniony. Brak na sentencji wyroku podpisu sędziego orzekającego w składzie
jednoosobowym sądu lub wszystkich podpisów sędziów orzekających w składzie
kolegialnym sądu uzasadnia zakwalifikowanie wyroku jako nieistniejącego
(sententia non existens) i w takim wypadku środek zaskarżenia podlega odrzuceniu.
Rozbieżne natomiast są poglądy, czy w razie podpisania wyroku wydanego
w składzie kolegialnym tylko przez niektórych członków tego składu, powinien być
on kwalifikowany jako sententia non existens, czy jako wyrok istniejący ale
obciążony poważną wadą procesową uzasadniającą jego uchylenie przez sąd
wyższej instancji. Przychylić się trzeba do poglądu, zgodnie z którym taki wyrok jest
3
wyrokiem istniejącym, ale brak podpisów niektórych sędziów orzekających
w składzie kolegialnym odejmuje takiemu wyrokowi moc jurysdykcyjną w tym
zakresie i jak stwierdził Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 26 września 2000 r.,
III CZP 29/00 (OSNC z 2001 r., nr 2, poz. 25, Prok. i Pr. - wkł. z 2001 r., nr 2,
poz. 28, Biul. SN z 2009 r., nr 9, poz. 5, M. Prawn. z 2001 r., nr 1, poz. 6 i z 2001 r.,
nr 3, poz. 161, Wokanda z 2000 r., nr 11, poz. 9), rozstrzygnięcie odrywa się
od sędziego, nawet jeżeli jego osoba została jednoznacznie określona
w komparycji. Moc jurysdykcyjna wyroku zostaje zachowana w zakresie objętym
istniejącym podpisem na sentencji, ale oznacza to wydanie wyroku w warunkach
nieważności postępowania określonej w art. 379 pkt 4 k.p.c., a więc sprzeczności
składu sądu z przepisami prawa. Wyrok podlega zatem zaskarżeniu i musi być
usunięty z obrotu prawnego przez sąd wyższej instancji poprzez jego uchylenie
i zniesienie postępowania w części dotkniętej nieważnością. Zasady te mają,
poprzez odesłanie zawarte w art. 361 k.p.c., zastosowanie w razie stwierdzenia
braku podpisów części składu orzekającego na postanowieniu sądu drugiej
instancji rozstrzygającym w przedmiocie nie wymienionym w art. 367 § 4 k.p.c.,
a więc wtedy, gdy orzeka w składzie trzyosobowym zgodnie z art. 367 § 3 k.p.c.
Naruszenie art. 324 § 3 i 330 § 1 w zw. z art. 361, 391 § 1 i 39821
k.p.c. uzasadnia
zatem uchylenie zaskarżonego postanowienia.
Wskazana wadliwość zaskarżonego postanowienia uchyla kontrolę Sądu
Najwyższego w zakresie zarzutu podniesionego w zażaleniu, a jedynie na
marginesie trzeba wskazać, że jedynie precyzyjnie sformułowane wezwanie do
uzupełniania braku formalnego środka zaskarżenia może stanowić podstawę oceny,
czy strona je prawidłowo wykonała.
Z tych względów orzeczono jak w sentencji na podstawie art. 3941
§ 3 k.p.c.
w zw. z art. 39815
k.p.c. oraz art. 108 § 1 k.p.c. Podstawę orzeczenia o zwrocie
opłaty od zażalenia stanowi art. 79 ust. 1 pkt 1 e ustawy z dnia 28 lipca 2005 r.
o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (j.t. z 2014 r., poz. 1025 ze zm.).
kc