Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II CSK 253/15
POSTANOWIENIE
Dnia 4 grudnia 2015 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Hubert Wrzeszcz
w sprawie z powództwa U. M.
przeciwko A. W.
o zapłatę,
na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 4 grudnia 2015 r.,
na skutek skargi kasacyjnej powódki
od wyroku Sądu Apelacyjnego
z dnia 10 grudnia 2014 r.,
1. odmawia przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania,
2. oddala wniosek pozwanej o zwrot kosztów postępowania
kasacyjnego.
2
UZASADNIENIE
Wyrokiem z dnia 10 grudnia 2014 r. Sąd Apelacyjny oddalił apelację powódki
od wyroku Sądu Okręgowego w K. oddalającego powództwo. Zaskarżając wyrok w
całości, pełnomocnik powódki wniosek o przyjęcie skargi kasacyjnej do
rozpoznania oparł na przesłance przewidzianej w art. 3989
§ 1 pkt 3 i 4 k.p.c.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Skarga kasacyjna jest nadzwyczajnym środkiem zaskarżenia
funkcjonującym na rzecz państwa, a więc w interesie publicznym. Stoi ona przede
wszystkim na straży wykonywania prawa oraz jego jednolitej wykładni. Interes
prywatny uwzględnia zaś tylko na tyle, na ile może się on stać podłożem
zaspokojenia interesu ogólnego. Sąd Najwyższy już w okresie obowiązywania
kasacji, będącej zwyczajnym środkiem odwoławczym, podkreślał, że podstawowym
celem postępowania kasacyjnego jest ochrona interesu publicznego przez
zapewnienie jednolitości wykładni oraz wkład Sądu Najwyższego w rozwój prawa
i jursprudencji (postanowienie z dnia 4 lutego 2000 r., II CZ 178/99, OSNC 2000,
nr 7-8, poz. 147).
Zgodnie z art. 3989
§ 1 k.p.c. Sąd Najwyższy przyjmuje skargę kasacyjną do
rozpoznania, jeżeli w sprawie występuje istotne zagadnienie prawne, istnieje
potrzeba wykładni przepisów prawnych budzących poważne wątpliwości lub
wywołujących rozbieżności w orzecznictwie sądów, zachodzi nieważność
postępowania lub skarga kasacyjna jest oczywiście uzasadniona. Cel wymagania
przewidzianego w art. 3984
§ 2 k.p.c. może być zatem osiągnięty jedynie przez
powołanie i uzasadnienie istnienia przesłanek umożliwiających realizację
publicznoprawnych funkcji skargi kasacyjnej. Tylko na tych przesłankach Sąd
Najwyższy może oprzeć rozstrzygnięcie o przyjęciu lub odmowie przyjęcia skargi
kasacyjnej do rozpoznania. Dopuszczenie i rozpoznanie skargi kasacyjnej
ustrojowo i procesowo jest uzasadnione jedynie w tych sprawach, w których mogą
być zrealizowane jej funkcje publicznoprawne.
Sąd Najwyższy, rozpoznając skargę kasacyjną, nie jest trzecią instancją
sądową. Sąd kasacyjny nie sądzi sprawy, lecz rozpoznaje skargę kasacyjną
3
w interesie publicznym, wyjaśniając istotne zagadnienie prawne, dokonując
wykładni przepisów budzących poważne wątpliwości lub wywołujących
rozbieżności w orzecznictwie sądów bądź usuwając z obrotu prawnego orzeczenia
wydane w postępowaniu dotkniętym nieważnością lub oczywiście wadliwe.
Dlatego nie każda skarga kasacyjna może być przyjęta do rozpoznania.
Ograniczenia środków zaskarżenia są znane współcześnie w różnych
ustawodawstwach. Są one zgodne z zaleceniami Rady Europy, które zmierzają do
ograniczenia liczby instancji oraz zezwalają na wprowadzenie środków
ograniczających dostęp do sądu najwyższego szczebla. W judykaturze Sądu
Najwyższego, odwołującej się do orzecznictwa Europejskiego Trybunału Praw
Człowieka, już w okresie obowiązywania kasacji zostało utrwalone stanowisko,
iż ograniczenie dostępności i dopuszczalności kasacji nie jest sprzeczne ani
z Konstytucją, ani z postanowieniami wiążących Polskę konwencji
międzynarodowych (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 19 stycznia
1998 r., I PZ 54/97, OSNAPUS 1999, nr 3, poz. 92, postanowienie Sądu
Najwyższego z dnia 29 grudnia 1998 r., I PZ 67/98, OSNAPUS 2000, nr 2, poz. 65
oraz uzasadnienie uchwały składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia
17 stycznia 2001 r. III CZP 49/00, OSNC 2001, nr 4, poz. 53). Takie stanowisko
wyraził również Trybunał Konstytucyjny (por. wyrok Trybunału Konstytucyjnego
z dnia 10 lipca 2000 r., SK 12/99, OTK Zbiór Urzędowy 2000, nr 5, poz. 14).
W niniejszej sprawie nie występują przytoczone przesłanki przyjęcia skargi
kasacyjnej do rozpoznania.
Skarżąca zarzuciła nieuwzględnienie przez Sąd odwoławczy nieważności
postępowania przed Sądem pierwszej instancji, spowodowanej pozbawieniem jej
możliwości obrony swych praw na skutek niedoręczenia pisma procesowego
pozwanej z dnia 5 grudnia 2013 r. (art. 379 pkt 5 w związku z art. 378 § 1 k.p.c.).
W orzecznictwie przyjmuje się, że pozbawienie strony (uczestnika postępowania)
możności obrony swych praw (art. 379 pkt 5 k.p.c.) ma miejsce wtedy, gdy
z powodu wadliwości procesowych sądu lub strony przeciwnej, będących skutkiem
naruszenia konkretnych przepisów kodeksu postępowania cywilnego, których nie
można było wskazać przy wydaniu orzeczenia w danej instancji, strona nie mogła
4
i nie brała udziału w postępowaniu lub jego istotnej części (por. postanowienie
Sądu Najwyższego z dnia 6 marca 1998 r., III CKN 34/98, Prok. i Pr. 1999, nr 5,
poz. 41 - dodatek). Taka sytuacja nie zaistniała w sprawie. W okolicznościach
sprawy niedoręczenie wspomnianego pisma mogło stanowić uchybienie procesowe,
mogące mieć wpływ na wynik sprawy, ale nie uzasadnia nieważności postępowania.
Nie występuje także wskazana we wniosku o przyjęcie skargi kasacyjnej do
rozpoznania oczywista zasadność skargi kasacyjnej. Powołanie się na tę
przesłankę wymaga - jak wyjaśniono w orzecznictwie - wykazania, że zaskarżony
wyrok zapadł z oczywistym, rażącym naruszeniem przepisów prawa lub
podstawowych zasad prawa, widocznym prima facie, przy wykorzystaniu
podstawowej wiedzy prawniczej, bez potrzeby głębszej analizy i dłuższych badań
lub dociekań. Chodzi więc o szczególne, kwalifikowane wypadki naruszenia prawa
przez sąd drugiej instancji (por. postanowienie z dnia 10 stycznia 2003 r., V CZ
197/02, OSNC 2004 r., nr 3, poz. 49). Uzasadnienie omawianej przesłanki przyjęcia
skargi kasacyjnej do rozpoznania nie zawiera - w konfrontacji z motywami
rozstrzygnięcia - przekonujących argumentów, że zaskarżony wyrok został wydany
z naruszeniem przepisów prawa lub podstawowych zasad prawa, uzasadniającym
oczywistą zasadność skargi kasacyjnej w wyżej przedstawionym rozumieniu.
Z przedstawionych powodów Sąd Najwyższy orzekł, jak sentencji
postanowienia, (art. 3982
§ 2 k.p.c.). Wniosek pozwanej o zasądzenie kosztów
postępowania kasacyjnego podlegał oddaleniu, albowiem odpowiedź na skargę
kasacyjną została wniesiona po upływie dwutygodniowego terminu (art. 3987
§ 1
k.p.c.). Zgodnie zaś z orzecznictwem nie podlega uwzględnieniu wniosek
o zasądzenie koszów postępowania kasacyjnego zawarty w odpowiedzi na skargę,
złożonej po upływie ustawowego terminu (por. orzeczenie Sądu Najwyższego
z dnia 4 września 2002 r., I CKN 926/02, MoP 2002, nr 19, s. 868).
eb