Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt SNO 75/15
UCHWAŁA
Dnia 1 grudnia 2015 r.
Sąd Najwyższy - Sąd Dyscyplinarny w składzie:
SSN Andrzej Stępka (przewodniczący)
SSN Jacek Gudowski
SSN Dariusz Dończyk (sprawozdawca)
Protokolant Katarzyna Wojnicka
w sprawie J. G.
sędziego Sądu Okręgowego
po rozpoznaniu na posiedzeniu w dniu 1 grudnia 2015 r.,
zażalenia, wniesionego przez sędziego
na uchwałę Sądu Apelacyjnego - Sądu Dyscyplinarnego w […]
z dnia 14 września 2015 r.,
w przedmiocie zezwolenia na pociągnięcie sędziego do odpowiedzialności karnej .
uchwalił:
uchylić zaskarżoną uchwałę i przekazać sprawę Sądowi
Apelacyjnemu - Sądowi Dyscyplinarnemu w […] do ponownego
rozpoznania.
UZASADNIENIE
Uchwałą z dnia 14 września 2015 r. Sąd Dyscyplinarny - Sąd Apelacyjny, po
rozpoznaniu wniosku Prokuratora Rejonowego w […], na podstawie art. 80 § 2c
ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. Prawo o ustroju sądów powszechnych (jedn. tekst:
Dz.U. z 2015 r., poz. 133 ze zm. – dalej: „p.u.s.p.”), zezwolił na pociągnięcie do
odpowiedzialności karnej sędziego Sądu Okręgowego w […] J. G. za czyn
polegający na tym, że w dniu 2 listopada 2014 r. w miejscowości […]na
2
skrzyżowaniu drogi krajowej […] nieumyślnie naruszył zasady bezpieczeństwa w
ruchu drogowym w ten sposób, że jadąc jako kierujący samochodem osobowym
marki Honda Civic niedostatecznie obserwował przedpole jazdy w wyniku czego nie
ustąpił pierwszeństwa kierującemu samochodem osobowym marki Fiat Punto T. N.
na skutek czego pasażerka samochodu Fiat Punto A. N. doznała obrażeń ciała w
postaci stłuczenia głowy, zwichnięcia barku lewego ze złamaniem guzka większego
kości ramiennej oraz niedowładu nerwu promieniowego lewego skutkującego
naruszeniem czynności narządu ciała na okres powyżej 7 dni, tj. przestępstwa z art.
177 § 1 k.k.
Sąd Apelacyjny – Sąd Dyscyplinarny ustalił, oprócz szczegółowych
okoliczności przebiegu wypadku drogowego, do którego doszło w dniu 2 listopada
2014 r., że J. G. jest sędzią Sądu Okręgowego, gdzie pełni funkcję […]. Jest sędzią
zaangażowanym, sumiennym i dobrym organizatorem pracy, a Wydział, którym
kieruje osiąga bardzo dobre wyniki. Jest on osobą bezkonfliktową, koleżeńską o
wysokiej kulturze osobistej. W dniu 11 września 2015 r. sędzia J. G. zawarł z
pokrzywdzoną ugodę i zapłacił A. N. kwotę 20 000 zł tytułem zadośćuczynienia i
uszczerbku na zdrowiu wywołanego wypadkiem komunikacyjnym. W ugodzie
określono, że świadczenie wypłacone pokrzywdzonej z tytułu ugody nie zamyka jej
drogi do dochodzenia roszczeń o zadośćuczynienie przeciwko PZU, u którego J. G.
miał wykupioną polisę dla posiadanego pojazdu. W ugodzie zawarto też
oświadczenie pokrzywdzonej, że wyraża ona zgodę na zawarcie ugody, iż wybacza
sprawcy J. G. oraz wnosi o umorzenie postępowania przygotowawczego. Ugoda
zawiera też pokwitowanie wypłaconej kwoty.
W ocenie Sądu Dyscyplinarnego - Sądu Apelacyjnego, ustalony na
podstawie akt głównych Prokuratury Rejonowej o sygn. akt Ds. …/14 stan
faktyczny nie budził wątpliwości. Nie budzi także wątpliwości, że J. G., kierujący
samochodem marki Honda Civic, naruszył zasady bezpieczeństwa w ruchu
drogowym poprzez nieudzielenie pierwszeństwa na prawidłowo oznakowanym
skrzyżowaniu (znakiem drogowym A-7 - „ustąp pierwszeństwa”), poruszając się
drogą podporządkowaną, nie ustąpił pierwszeństwa kierującemu Fiatem Punto
poruszającemu się drogą z pierwszeństwem przejazdu. W wyniku zderzenia
pojazdów A. N. doznała obrażeń skutkujących naruszeniem czynności narządów
3
ciała na okres powyżej siedmiu dni. Zostały więc wyczerpane znamiona
przestępstwa określone w art.177 § 1 k.k.
Sąd Dyscyplinarny – Sąd Apelacyjny uznał, że zachodzi dostatecznie
uzasadnione podejrzenie popełnienia przez sędziego przestępstwa, o którym mowa
w art. 80 § 2c p.u.s.p., w odniesieniu do czynu zabronionego, którego dotyczył
wniosek prokuratora. Przyjął, że ocena, czy stopień społecznej szkodliwości czynu
jest większy od znikomego powinna być dokonana przez organ wydający
merytoryczne rozstrzygnięcie. Dopiero po uzyskaniu zgody sądu dyscyplinarnego
na pociągnięcie sędziego do odpowiedzialności karnej zaistnieją przesłanki do
kontynuowania postępowania dowodowego i po przesłuchaniu drugiego uczestnika
zdarzenia drogowego, prokurator dokonana pełnej, także w oparciu o informacje
uzyskane od sprawcy, oceny stopnia społecznej szkodliwości czynu. Natomiast
okoliczności związane z zachowaniem J. G. po wypadku i podejmowane przez
niego działania mogą też skłonić prokuratora do złożenia wniosku o warunkowe
umorzenie postępowania, bądź Sąd rozpoznający sprawę może zastosować
instytucję określoną w art. 59a § 1 k.k. Okoliczności te mogą być także znaczące
dla przyszłego ewentualnego postępowania dyscyplinarnego.
Uchwała została zaskarżona zażaleniem przez sędziego J. G., który zarzucił
naruszenie art. 80 § 2c p.u.s.p. oraz art. 177 § 1 k.k. poprzez przyjęcie, że
zaistniały przesłanki warunkujące zezwolenie na jego pociągnięcie do
odpowiedzialności karnej oraz naruszenie art. 424 § 1 k.p.k. poprzez jego
niezastosowanie i zaniechanie wskazania szczegółowych przesłanek zaskarżonej
uchwały. W uzasadnieniu zażalenia skarżący, nie kwestionując dokonanych ustaleń
faktycznych, zarzucił nierozważenie przez Sąd Apelacyjny – Sąd Dyscyplinarny
stopnia społecznej szkodliwości czynu. Wskazał okoliczności, które jego zdaniem
uzasadniają ocenę, że stopień społecznej szkodliwości czynu skarżącego był
znikomy. Wniósł o zmianę zaskarżonej uchwały w ten sposób, aby odmówić
zezwolenia na pociągnięcie skarżącego do odpowiedzialności karnej, ewentualnie o
uchylenie zaskarżonej uchwały i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania
Sądowi Apelacyjnemu - Sądowi Dyscyplinarnemu.
Sąd Najwyższy – Sąd Dyscyplinarny zważył, co następuje:
4
Zgodnie z art. 80 § 2c p.u.s.p., sąd dyscyplinarny wydaje uchwałę
zezwalającą na pociągnięcie sędziego do odpowiedzialności karnej, jeżeli zachodzi
dostatecznie uzasadnione podejrzenie popełnienia przez niego przestępstwa. W
orzecznictwie Sądu Najwyższego przyjmuje się jednolicie, że zezwolenie na
pociągnięcie sędziego do odpowiedzialności karnej powinno być udzielane z
rozwagą po zbadaniu wszystkich okoliczności i po dokonaniu wnikliwej oceny, czy
przedstawione w postępowaniu dowody przez uprawniony organ w dostateczny
sposób uzasadniają podejrzenie popełnienia przez sędziego przestępstwa. Należy
mieć bowiem na względzie poważne skutki zarówno dla samego sędziego, jak
również dla wymiaru sprawiedliwości, jakie zawsze wiążą się z zezwoleniem na
pociągnięcie sędziego do odpowiedzialności karnej (por. m.in. uchwały Sądu
Najwyższego z dnia 16 września 2008 r., SNO 68/08, nie publ. oraz z dnia 27
stycznia 2009 r., SNO 95/08, nie publ.).
Według art. 1 § 2 k.k., nie stanowi przestępstwa czyn zabroniony, którego
społeczna szkodliwość jest znikoma. Nie może więc być uznany za przestępstwo
czyn, który wprawdzie wypełnia ustawowe znamiona przestępstwa, lecz którego
stopień społecznej szkodliwości czynu nie jest większy niż znikomy. W takiej
sytuacji, zgodnie z art. 17 § 1 pkt 3 k.p.k., nie wszczyna się postępowania karnego,
a wszczęte umarza. W orzecznictwie Sądu Najwyższego (por. m.in. uchwały z dnia
8 maja 2002 r., SNO 8/02, OSNKW 2002, nr 9-10, poz. 85, z dnia 16 września 2008
r., SNO 68/08, z dnia 12 października 2010 r., SNO 46/10, nie publ. oraz z dnia 9
października 2013 r., SNO 20/13, nie publ.) dominuje pogląd, do którego przychyla
się także Sąd Najwyższy w obecnym składzie, że obowiązkiem sądów
dyscyplinarnych w sprawie o podjęcie uchwały zezwalającej na pociągnięcie
sędziego do odpowiedzialności karnej, jest również dokonanie oceny, czy stopień
szkodliwości społecznej czynu zabronionego sędziego jest wyższy od znikomego,
gdyż warunkiem podjęcia uchwały zezwalającej na pociągnięcie sędziego do
odpowiedzialności karnej jest wykazanie w dostateczny sposób podejrzenia
popełnienia przez niego przestępstwa. Dotyczy to więc wykazania nie tylko istnienia
przesłanek podmiotowych i przedmiotowych określonego czynu zabronionego, ale
także cechy tego czynu, o której mowa w art. 1 § 2 k.k., od której spełnienia zależy
uznanie określonego zachowania wypełniającego ustawowe znamiona czynu
5
zabronionego za przestępstwo. Sąd Apelacyjny – Sąd Dyscyplinarny przyjmując, że
ocena stopnia szkodliwości społecznej czynu może nastąpić dopiero po wszczęciu
postępowania karnego zaniechał zbadania, czy w postępowaniu w sposób
dostateczny wykazano, iż stopień szkodliwości społecznej czynu, którego dotyczył
wniosek, jest większy niż znikomy. Ocena tego Sądu została w ten sposób
ograniczona jedynie do zbadania, czy w postępowaniu wykazano w sposób
dostateczny znamiona przedmiotowe i podmiotowe czynu określone w art. 177 § 1
k.k. Ich istnienie nie przesądza jednak w świetle art. 1 § 2 k.k., że dany czyn jest
przestępstwem.
W odniesieniu do uzasadnienia uchwały zezwalającej na pociągnięcie
sędziego do odpowiedzialności karnej znajduje odpowiednie zastosowanie art. 424
§ 1 k.p.k. określający elementy uzasadnienia wyroku wydanego w postępowaniu
karnym. W przedmiocie wniosku prokuratora orzeka sąd dyscyplinarny (art. 110 § 2
p.u.s.p.), który, zgodnie z art. 128 p.u.s.p., w kwestiach nieuregulowanych stosuje
odpowiednio przepisu kodeksu postępowania karnego (por. uchwały Sądu
Najwyższego z dnia 16 września 2008 r., SNO 68/08, z dnia 27 maja 2009 r., I KZP
5/09, OSNKW 2009, nr 7, poz. 51 oraz z dnia 9 października 2013 r., SNO 20/13).
Zastosowanie art. 424 § 1 k.p.k. w odniesieniu do uzasadnienia uchwały sądu
dyscyplinarnego wydanej na podstawie art. 80 § 2c p.u.s.p. oznacza konieczność
wypowiedzenia się tego sądu do wszystkich okoliczności mających znaczenie dla
rozstrzygnięcia o udzieleniu zezwolenia na pociągnięcie sędziego do
odpowiedzialności karnej, w tym więc także dokonania oceny, czy w postępowaniu
wykazano w stopniu dostatecznym, że stopień szkodliwości społecznej czynu
sędziego jest większy niż znikomy. Brak tej oceny w uzasadnieniu zaskarżonej
uchwały uniemożliwia przeprowadzenie kontroli prawidłowości stanowiska Sądu
Apelacyjnego – Sądu Dyscyplinarnego, że zachodziła przewidziana w art. 80 § 2c
p.u.s.p. podstawa do zezwolenia na pociągnięcie sędziego do odpowiedzialności
karnej za popełnienie przestępstwa z art. 177 § 1 k.c. Z tych przyczyn zarzuty
naruszenia art. 80 § 2c p.u.s.p. w zw. z art. 177 § 1 k.k. oraz art. 424 § 1 k.p.k. były
trafne. Uzasadniało to uchylenie zaskarżonej uchwały i przekazanie sprawy Sądowi
Apelacyjnemu – Sądowi Dyscyplinarnemu do ponownego rozpoznania. W
zaistniałej sytuacji nie było bowiem możliwe rozważanie wskazanych w
6
uzasadnieniu zażalenia okoliczności, które – zdaniem skarżącego – przesądzały o
tym, że stopień szkodliwości społecznej czynu nie był wyższy niż znikomy, dopiero
na etapie postępowania zażaleniowego
kc