Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I BP 13/14
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 8 grudnia 2015 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Jolanta Frańczak (przewodniczący)
SSN Zbigniew Hajn (sprawozdawca)
SSN Maciej Pacuda
w sprawie z powództwa E. W.
przeciwko Powiatowemu Zespołowi […] w T.
o odszkodowanie i wynagrodzenie,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 8 grudnia 2015 r.,
skargi strony pozwanej o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego
wyroku Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w G.
z dnia 24 października 2013 r.,
oddala skargę o stwierdzenie niezgodności z prawem
prawomocnego wyroku.
UZASADNIENIE
Powódka E. W. w pozwie skierowanym przeciwko Powiatowemu Zespołowi
[…]domagała się zasądzenia na jej rzecz: odszkodowania za wypowiedzenie
warunków pracy i płacy przez pracodawcę z naruszeniem przepisów prawa w
2
wysokości 3-miesięcznego wynagrodzenia, tj. 8.905,77 zł brutto, wynagrodzenia
(wyrównania) w kwocie 3.893,49 zł brutto za okres od 27 grudnia 2009 r. do 12
kwietnia 2010 r., a ponadto kwoty, która przysługiwałaby jej z tytułu zasiłku
chorobowego i świadczenia rehabilitacyjnego, gdyby pracowała na stanowisku
głównej księgowej za okres od 1 kwietnia do 26 grudnia 2009 r. w wysokości
wyliczonej przez biegłego sądowego z zakresu rachunkowości oraz zasądzenia
kosztów sądowych.
Pozwany wniósł o oddalenie powództwa i zasądzenie kosztów sądowych z
kosztami zastępstwa procesowego.
Wyrokiem z 14 listopada 2012 r. Sąd Rejonowy oddalił powództwo w całości
i obciążył powódkę koszami postępowania sądowego.
Sąd ustalił, że powódka pracowała jako główna księgowa w Zespole Szkół
[…]. 30 września 2008 r. Rada Powiatu podjęła uchwałę o utworzeniu 1 grudnia
2008 r. Powiatowego Zespołu […] (dalej: PZOFO lub „Zespół”) do obsługi
ekonomiczno-finansowej szkół prowadzonych przez Powiat T. W praktyce
prowadziło to do likwidacji stanowisk głównych księgowych w każdej szkole,
przejęciu ich w trybie art. 231
k.p. przez PZOFO z zadaniami w zakresie obsługi
ekonomiczno-finansowej. Większość księgowych zdecydowała się na zmianę pracy
i przejście do nowoutworzonego Zespołu. Powódka nie zadeklarowała, że chce
przejść do Zespołu. Dotychczasowy pracodawca powódki, naruszając przepisy
prawa pracy, rozwiązał z nią umowę o pracę za 3- miesięcznym wypowiedzeniem.
Powódka pozostała bez pracy i dowiedziała się, że nie ma możliwości jej
zatrudnienia w PZOFO. W tej sytuacji wystąpiła do Sądu Rejonowego w T.
przeciwko PZOFO z powództwem o ustalenie, że od 1 stycznia 2009 r. została jako
pracownik przejęta w trybie art. 231
k.p. przez Zespół i jest z nim związana
stosunkiem pracy. Uwzględniając to powództwo, Sąd Rejonowy ustalił
prawomocnym już wyrokiem, że powódka pozostaje w zatrudnieniu w PZOFO,
poczynając od 1 stycznia 2009 r. PZOFO rozpoczęło działalność 1 stycznia 2009 r.
Od 17 lipca 2010 r. w Zespole pracowało 6 osób na stanowisku specjalistów ds.
księgowo-finansowych oraz jedna osoba na stanowisku głównej księgowej. Nowy
pracodawca, rozstrzygając kto ma zostać główną księgową w Zespole, jako kryteria
wyboru przyjął: wykształcenie, staż pracy na stanowisku głównego księgowego,
3
predyspozycje do zajmowania kierowniczego stanowiska i, jako kryterium
decydujące - umiejętność obsługi komputera. Spośród wszystkich pracowników
najwyższe kwalifikacje miała H. K. i pozytywnie wyróżniała się na tle innych.
Pozostałe osoby zatrudniono na stanowiskach specjalistów ds. księgowo-
finansowych. Wykonują one tożsamą pracę z dotychczasową praktycznie za te
samo wynagrodzenie, tylko pod innym szyldem, każdej przydzielono szkoły, których
finansami się zajmuje. Główna księgowa sprawuje nadzór nad specjalistami. 8
kwietnia 2010 r. uprawomocnił się wyrok w sprawie IV P ../09, na mocy którego
ustalono, że powódka pozostaje w zatrudnieniu w PZOFO, poczynając od 1
stycznia 2009 r. 9 kwietnia 2010 r. powódka zgłosiła pozwanemu, że jest w
gotowości do pracy. Pozwany wyznaczył jej dzień rozpoczęcia pracy na 12 kwietnia
2010 r. Pozwany z jednej strony musiał respektować wyrok sądowy, z drugiej
jednak, stanowisko głównej księgowej w Zespole, który działał już od ponad roku,
było obsadzone. Kwalifikacje H. K., która została zatrudniona na tym stanowisku
były nieporównywalnie wyższe od kwalifikacji powódki. W dniu, w którym powódka
stawiła się do pracy, pracodawca skierował do niej pismo w sprawie zawarcia
porozumienia co do zmiany warunków pracy i płacy, na które powódka, podobnie
jak na kolejne pismo z 20 maja 2010 r., nie odpowiedziała. Wobec tego 9 czerwca
2010 r. przygotowano wypowiedzenie zmieniające, które wręczono E. W. Warunki
pracy zmieniono z 3-miesiecznym okresem wypowiedzenia, który upłynął 30
września 2010 r. Jako przyczynę wypowiedzenia zmieniającego wskazano
likwidację stanowiska głównej księgowej Zespołu Szkół […] w trybie art. 32 ust. 1
ustawy o związkach zawodowych (jednolity tekst: Dz.U z 2001 r. Nr 79, poz. 854 z
późn. zm.) w związku z art. 23 ustawy o pracownikach samorządowych (Dz.U z
2008 r. Nr 223, poz. 1458 z późn. zm.), art. 5 ust. 5 oraz art. 10 ust. 3 ustawy art. 5
ust. 5 w związku z art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 13 marca 2003 r. o szczególnych
zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn
niedotyczących pracownika (Dz.U z 2003 r. Nr 90, poz. 844) - powoływanej dalej
jako „ustawa z 2003 r. - oraz art. 231
k.p. Jednocześnie w wypowiedzeniu
zmieniającym określono nowe stanowisko powódki - „specjalista ds. księgowo-
finansowej” oraz wskazano jednostki, których obsługa księgowo- finansowa będzie
w zakresie jej obowiązków służbowych oraz zawarto informację, że otrzymywane
4
wynagrodzenie na nowym stanowisku nie będzie niższe od dotychczasowego, tj.
3.003 zł. Powódka, jak to określił Sąd Rejonowy, była członkiem MOZ NSZZ […] i
miała chroniony stosunek pracy. Zaliczenie powódki do kategorii pracowników
chronionych w rozumieniu art. 32 ust. 1 ustawy o związkach zawodowych nie było
kwestionowane przez stronę przeciwną. Po zgłoszeniu przez nią 9 kwietnia 2010 r.
gotowości do pracy pozwany, mając świadomość, że stanowisko głównej księgowej
Zespołu Szkół […], które zajmowała zostało zlikwidowane oraz, że ma ona
chroniony stosunek pracy, powołując się na w/w fakty, skierował 30 kwietnia 2010 r.
do KM NSZZ […] pismo-informację o zamiarze wypowiedzenia powódce
dotychczasowych warunków pracy w zakresie zmiany stanowiska, z zachowaniem
3-miesięcznego okresu wypowiedzenia, po upływie którego E. W. będzie
zatrudniona na stanowisku specjalisty ds. księgowo-finansowych, przy zachowaniu
wynagrodzenia za pracę na dotychczasowym poziomie. Pismem z 12 maja 2010 r.
związek zawodowy nie wyraził zgody na wypowiedzenie powódce warunków pracy.
Jednocześnie w piśmie wskazano, że zakład przejmujący pracowników w trybie art.
231
k.p. (a takim był PZOFO) ma obowiązek zatrudnić powódkę na takim samym
stanowisku lub innym równorzędnym pod względem rodzaju pracy i
zaszeregowania. Pozwany w kolejnym piśmie z 7 czerwca 2010 r., skierowanym do
KM NSZZ […], podniósł, że w wypadku powódki, mimo że ma chroniony stosunek
pracy, nie ma obowiązku uzyskania zgody związków zawodowych, gdyż jak wynika
z „art. 32 pkt. 2” ustawy o związkach zawodowych, ustawodawca dopuszcza
możliwość jednostronnej zmiany przez pracodawcę warunków pracy lub płacy na
niekorzyść pracownika określonego w pkt. 1, w sytuacji, gdy dopuszczają to
odrębne przepisy. W ocenie pozwanego, takimi przepisami szczególnymi, w
wypadku powódki, są art. 5 ust. 5 oraz art. 10 ust. 3 ustawy art. 5 ust. 5 w związku
z art. 10 ust. 1 ustawy z 2003 r.
Sąd Rejonowy ponadto ustalił, że 31 marca 2009 r., po 3-miesięcznym
okresie wypowiedzenia ustał stosunek pracy powódki z dotychczasowym
pracodawcą - Zespołem Szkół […]. Od 1 kwietnia do 26 grudnia 2009 r., E. W.
przebywała na zwolnieniu lekarskim i świadczeniu rehabilitacyjnym. W tym okresie
otrzymywała zasiłek chorobowy, a następnie świadczenie rehabilitacyjne - wypłacał
je ZUS. Równolegle przed Sądem Rejonowym prowadzone było postępowanie
5
sądowe o ustalenie pozostawania powódki w zatrudnieniu u pozwanego.
Postępowanie to, ze względu na złożoną apelację, prawomocnie zakończyło się
dopiero 8 kwietnia 2010 r. Sąd ustalił, że powódka, na skutek przejęcia w trybie art.
231
k.p., jest od 1 stycznia 2009 r. pracownikiem pozwanego. Do czasu
zakończenia postępowania w sprawie IV P …/09 nie mogła wykonywać pracy.
Dyrektor Zespołu w sprawie E. W. konsultował się z Państwową Inspekcją Pracy,
na okoliczność zasad wypłacania powódce wynagrodzenia za okres od
zakończenia pobierania świadczenia rehabilitacyjnego do dnia zgłoszenia się do
pracy, tj. za okres od 27 grudnia 2009 r. do 12 kwietnia 2010 r. PIP zasugerowała
zastosowanie art. 81 k.p. i takie stanowisko przyjął pozwany. Zgodnie z tym
przepisem wypłacono powódce wynagrodzenie za sporny okres. Powódka nie
zgadzała się z tym, twierdząc, że skoro została przywrócona do pracy u pozwanego
przez sąd, to przysługuje jej 100% wynagrodzenia, a pracodawca wypłacił jej
zaniżone pensje (tzw. „postojowe”). Wyliczona hipotetycznie różnica zarobków
wynosiła 3.893,49 zł brutto. Powódka w okresie od 1 kwietnia do 26 grudnia 2009 r.
przebywała na zwolnieniu lekarskim oraz na świadczeniu rehabilitacyjnym. W
związku z tym, że 31 marca 2009 r. ustało jej zatrudnienie w Zespole Szkół […],
przebywając na zwolnieniu otrzymywała zasiłek chorobowy obliczany i wypłacany
przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Wypłacany powódce zasiłek chorobowy i
świadczenie rehabilitacyjne (od 28 września do 26 grudnia 2009 r.) naliczone były
w sposób prawidłowy.
W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd pierwszej instancji uznał, że
powódka podlegała ochronie na podstawie art. 32 „pkt 1 ppkt 1” (powinno być „ust.
1 pkt 1”) i „ppkt. 2” (powinno być „pkt 2”) ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o związkach
zawodowych, z których wynika, że pracodawca bez zgody zarządu organizacji
związkowej nie może wypowiedzieć, rozwiązać stosunku pracy lub zmienić
jednostronnie na niekorzyść pracownika warunków pracy lub płacy imiennie
wskazanym uchwałą zarządu jego członkiem lub innym pracownikiem będącym
członkiem danej zakładowej organizacji związkowej, upoważnionym do
reprezentowania tej organizacji wobec pracodawcy albo organu lub osoby
dokonującej za pracodawcę czynności w sprawach z zakresu prawa pracy, z
wyjątkiem gdy dopuszczają to odrębne przepisy. Takimi odrębnymi przepisami nie
6
są w okolicznościach sprawy art. 10 i art. 5 ust. 3-7 ustawy z dnia 13 marca 2003 r.
o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z
przyczyn niedotyczących pracowników. Przepisy te mają bowiem zastosowanie w
razie konieczności rozwiązania stosunku pracy z przyczyn niedotyczących
pracowników przez pracodawcę zatrudniającego co najmniej 20 pracowników, a
pozwany w momencie zgłoszenia się powódki do pracy w kwietniu 2010 r.
zatrudniał 7 osób. W rezultacie Sąd Rejonowy uznał, że pozwany pracodawca nie
uszanował faktu, że powódka ma chroniony stosunek pracy i mimo braku zgody
związków zawodowych wręczył jej wypowiedzenie zmieniające.
Pomimo to Sąd uznał, że ze względu na wyjątkowe okoliczności sprawy, a
szczególnie brak kwalifikacji powódki do zajmowania stanowiska głównej księgowej
Zespołu i niedopuszczalność pozbawienia tego stanowiska zajmującej je osoby,
roszczenie powódki o zasądzenie odszkodowania z tytułu niezgodnego z prawem
wypowiedzenia warunków pracy należało oddalić jako nieuzasadnione.
Za niezasadne Sąd pierwszej instancji uznał także żądanie wypłaty
wynagrodzenia (wyrównania) za okres od 27 grudnia 2009 r. do 12 kwietnia 2010 r.
Sąd wskazał, że prawomocnym wyrokiem Sądu Rejonowego w sprawie IV P …/09
ustalono, że powódka pozostaje w zatrudnieniu w Zespole od 1 stycznia 2009 r.,
gdyż została przejęta przez nowego pracodawcę w trybie art. 231
k.p. Nie została
więc „przywrócona do pracy” w rozumieniu art. 45, 47 k.p. Dlatego nie mają
uzasadnienia twierdzenia powódki, że pracodawca winien jej wypłacić za sporny
okres na podstawie art. 47 k.p. 100% wynagrodzenia i jej żądania wypłaty różnicy w
zarobkach w kwocie 3.893,49 zł. Właściwą podstawę wyliczenia wynagrodzenia
powódce w spornym okresie stanowi natomiast art. 81 k.p., a takie, w prawidłowej
wysokości zostało powódce wypłacone.
Odnośnie do żądania wypłacenia należnych w prawidłowej wysokości kwot
zasiłku chorobowego i świadczenia rehabilitacyjnego za okres od 1 kwietnia do 26
grudnia 2009 r., Sąd Rejonowy oparł się o ustalenia dokonane na podstawie opinii
biegłego z zakresu rachunkowości, który jednoznacznie wypowiedział się, że w/w
świadczenia zostały właściwie naliczone i wypłacone powódce w spornym okresie.
Powódka nie kwestionowała tej opinii i przyjęła wnioski biegłego do wiadomości. Z
tego względu Sąd Rejonowy również to żądanie oddalił.
7
Sąd Okręgowy wyrokiem zaskarżonym rozpoznawaną skargą, wydanym
wskutek apelacji powódki: w pkt I zmienił wyrok Sądu pierwszej instancji częściowo
w punkcie 1 w ten sposób, że zasądził od pozwanej na rzecz powódki 9.543,60 zł
tytułem odszkodowania za niezgodne z prawem wypowiedzenie warunków pracy i
płacy i oddalił powództwo co do zapłaty wyrównania wynagrodzenia za okres od 27
grudnia 2009 r. do 12 kwietnia 2010 r. oraz w całości w punktach 2, 3 i 4 w ten
sposób, że nakazał pobrać od pozwanej na rzecz Skarbu Państwa - Sąd Rejonowy
477,33 zł tytułem opłaty sądowej, od uiszczenia której powódka była zwolniona; w
pkt II odstąpił od obciążenia powódki kosztami postępowania za obie instancje; w
pkt III oddalił apelację w pozostałym zakresie.
Sąd Okręgowy uznał za własne ustalenia faktyczne Sądu pierwszej instancji,
nie podzielając jednocześnie stanowiska tego Sądu w kwestii niezasadności
roszczenia o odszkodowanie za wypowiedzenie warunków pracy i płacy z
naruszeniem przepisów przez pozwanego. Sąd odwoławczy zaakceptował wywód
Sądu Rejonowego uznający niezgodność z prawem wypowiedzenia powódce
warunków pracy i płacy, jako dokonanego z naruszeniem art. 32 ust. 1 pkt 1 i 2
ustawy o związkach zawodowych oraz art. 38 § 1 w związku z art. 42 § 1 k.p.,
wskazując, że w tej sytuacji powódka miała roszczenie wynikające z art. 45 § 1 k.p.
Sąd Okręgowy nie zgodził się z poglądem Sądu pierwszej instancji, że wyjątkowe
okoliczności sprawy mogły usprawiedliwić bezprawność działania pracodawcy.
Gdyby bowiem zgodzić się z tym rozumowaniem, to art. 32 ustawy o związkach
zawodowych byłby martwy, a ochrona z niego wynikająca iluzoryczna. W rezultacie
Sąd Okręgowy uznał, że w opisanym zakresie apelacja jest uzasadniona i
zasługuje na uwzględnienie.
Natomiast w pozostałym zakresie Sąd Okręgowy, podzielając argumentację
Sądu Rejonowego, uznał apelację za niezasadną.
Przeciwko powyższemu wyrokowi pozwany pracodawca wniósł skargę o
stwierdzenie jego niezgodności z prawem częściowo w punkcie 1 wyroku, tj. w
zakresie zasądzenia od skarżącego na rzecz powódki 9 543,60 zł.
Skarżący zarzucił wyrokowi Sądu Okręgowego naruszenie: (1) art. 251
ust. 2
ustawy o związkach zawodowych, przez nieuwzględnienie jego zastosowania w
przedmiotowym wypadku; (2) art. 32 z art. 251
ust. 2 ustawy o związkach
8
zawodowych, przez jego błędne zastosowanie i uznanie, że w konkretnym wypadku
zachodziła konieczność uzyskania zgody zarządu organizacji związkowej; (3) art. 5
ust. 5 i art. 10 ustawy z 2003 r., przez ich niewłaściwe zastosowanie i uznanie, że
nie mogą być uwzględnione w niniejszej sprawie; (4) orzecznictwa w zakresie
przedmiotu sprawy, przez wydanie przez Sąd wyroku niezgodnego z uchwałą
siedmiu Sędziów Sądu Najwyższego z dnia 20 grudnia 2012 r., w sprawie III PZP
7/12, zgodnie z którym nieprzedstawienie przez zakładową organizację związkową
informacji, o której mowa w art. 251
ust. 2 ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o
związkach zawodowych powoduje, że nie są wadliwe czynności podjęte przez
pracodawcę bez wymaganego współdziałania z tą organizacją, aż do dnia
przedstawienia tej informacji.
W uzasadnieniu podstaw skargi podniesiono także zarzuty niesłusznego
zasądzenia od pozwanego Zespołu odszkodowania z tytułu bezprawnego
wypowiedzenia zmieniającego oraz nadużycia prawa przez „Uznanie konieczności
uzyskania zgody zarządu organizacji związkowej” na wypowiedzenie powódce
warunków pracy i płacy.
Skarżący wniósł o stwierdzenie niezgodności wskazanego wyżej wyroku
Sądu Okręgowego z art. 251
ust. 2 ustawy i 32 ustawy o związkach zawodowych,
art. 5 i art. 10 ustawy z dnia 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach
rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących
pracowników oraz z uchwalą siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 20 grudnia
2012 r., PZP 7/12, w wyniku czego po stronie skarżącego powstała szkoda
finansowa polegająca na konieczności wypłaty na rzecz strony przeciwnej kwoty w
wysokości 9.543,60 zł, a także o zasądzenie od strony przeciwnej na rzecz
skarżącego kosztów niniejszego postępowania, w tym kosztów zastępstwa
procesowego, według norm przepisanych.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Skarga jest nieuzasadniona z przedstawionych niżej względów.
Po pierwsze, skarżący nie dostrzega, że zgodnie z art. 39813
§ 2 w związku z
art. 42412
k.p.c., w postępowaniu wywołanym wniesieniem skargi nie jest
9
dopuszczalne powoływanie nowych faktów i dowodów, a Sąd Najwyższy jest
związany ustaleniami faktycznymi stanowiącymi podstawę zaskarżonego
orzeczenia. W rezultacie tego niedopatrzenia, skarżący, bez podniesienia zarzutów
naruszenia przepisów postępowania, oparł zarzut naruszenia art. 251
ust. 2 ustawy
o związkach zawodowych na własnym ustaleniu/stwierdzeniu, niemającym oparcia
w podstawie faktycznej zaskarżonego wyroku i w ogóle nierozważanym przez Sądy
orzekające w sprawie, zgodnie z którym, Międzyzakładowa Organizacja Związkowa
nie przedstawiła w wymaganym ustawowo terminie skarżącemu informacji, o której
mowa w art. 251
ustawy o związkach zawodowych. Skarżący twierdzi, że podnosił
tę okoliczność w trakcie postępowania apelacyjnego, lecz jak wyżej wskazano, nie
przedstawił zarzutów naruszenia prawa procesowego, których zasadność mogłaby
ewentualnie uzasadniać zarzut naruszenia wymienionego wyżej przepisu prawa
materialnego. W tym stanie rzeczy rozważany zarzut, jako oparty na własnych
ustaleniach faktycznych skarżącego, należy uznać za bezpodstawny.
Po drugie, nie można uznać zasadności zarzutu naruszenia art. 5 ust. 5 i art.
10 ustawy z 2003 r. przez ich niewłaściwe zastosowanie i uznanie, iż nie mogą być
uwzględnione w niniejszej sprawie. Skarżący wywodzi, że zgodnie z art. 32 ust. 1
ustawy o związkach zawodowych pracodawca nie może bez zgody zarządu
zakładowej organizacji związkowej zmienić jednostronnie warunki pracy lub płacy
na niekorzyść pracownika chronionego, z wyjątkiem sytuacji gdy przewidują to
odrębne przepisy. Z treści tego przepisu wynika zatem, że ochrona tego
pracownika może być ograniczona w przepisach szczególnych. Takimi przepisami
są art. 5 ust. 5 w związku z art. 10 ust. 1 ustawy z 2003 r., z których wynika, że w
okresie objęcia pracownika szczególną ochroną przed wypowiedzeniem lub
rozwiązaniem stosunku pracy pracodawca może jedynie wypowiedzieć mu
dotychczasowe warunki pracy i płacy. Istnieje zatem możliwość dokonania
wypowiedzenia warunków pracy i płacy działaczowi związkowemu w przypadku,
gdy istnieją przyczyny niedotyczące tej osoby. Pełnomocniczka skarżącego
przyznaje, że ustawa także w zakresie określonym w art. 10 ma zastosowanie do
pracodawców, którzy zatrudniają co najmniej 20 pracowników, jednakże uważa, że
należy mieć na uwadze cel, który przyświecał ustawodawcy przy wprowadzeniu
takiej regulacji. W ocenie skarżącego chodzi przede wszystkim o to, by uchronić
10
mniejszych i - co za tym idzie - biedniejszych pracodawców przed wypłacaniem
odpraw zwalnianym pracownikom. Dlatego zasada z art. 5 ust. 5 winna mieć na
zasadzie analogii zastosowanie także do mniejszych pracodawców, ponieważ nie
ma uzasadnienia prawnego, aby w sprawie dotyczącej złagodzenia praw
pracowników chronionych ze względu na działalność związkową przez
umożliwienie pracodawcy dokonania jednostronnej zmiany warunków pracy dla
pracownika chronionego traktować małych pracodawców inaczej niż pracodawców
zatrudniających co najmniej 20 pracowników.
Zarzut ten należy uznać za nieuzasadniony. Ustawa z 2003 r. wyraźnie
stanowi, że stosuje się ją do „rozwiązania przez pracodawcę zatrudniającego co
najmniej 20 pracowników stosunków pracy z przyczyn niedotyczących
pracowników, w drodze wypowiedzenia dokonanego przez pracodawcę, a także na
mocy porozumienia stron” (art. 1 ust. 1). Warunek ten w odniesieniu do
dopuszczalności zastosowania art. 5 ust. 3-7 do zwolnień indywidualnych z
przyczyn wskazanych w ustawie został wyraźnie potwierdzony w art. 10 ust. 1. W
tej sytuacji uznanie przez Sąd Okręgowy, że odrębnymi przepisami, o których
mowa w art. 31 ust. 1 ustawy o związkach zawodowych nie są w okolicznościach
sprawy art. 10 i art. 5 ust. 3-7 ustawy z 2003 r., skoro pozwany pracodawca w
momencie zgłoszenia się powódki do pracy w kwietniu 2010 r. zatrudniał 7 osób,
mieści się w granicach wykładni. Nawet gdyby uznać, że wykładnia proponowana
przez skarżącego jest bardziej trafna, to wykładni przyjętej w uzasadnieniu
zaskarżonego wyroku nie można by zarzucić kwalifikowanego naruszenia prawa.
Należy w związku z tym przypomnieć, że zgodnie z ukształtowanym stanowiskiem
Sądu Najwyższego, skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego
orzeczenia może być skuteczna tylko wtedy, gdy wskazane w niej naruszenie
prawa ma charakter kwalifikowany i elementarny. Skarga nie może być rozumiana
jako środek prowadzący do dochodzenia roszczeń odszkodowawczych w
odniesieniu do każdego wadliwego wyroku (por. wyrok Trybunału Konstytucyjnego
z dnia 4 grudnia 2001 r., SK 18/00, Dz.U. Nr 145, poz. 1638). Zważywszy, że przy
wydawaniu każdego orzeczenia sądowego dokonywana jest wykładnia
stosowanego prawa, z istoty swej otwarta na wiele możliwych interpretacji, za
niezgodne z prawem można uznać tylko orzeczenie oczywiście sprzeczne z ogólnie
11
przyjętymi standardami rozstrzygnięć albo takie, które zostało wydane w wyniku
wykładni oczywiście błędnej lub wadliwego zastosowania prawa, widocznych bez
głębszej analizy prawniczej. Niezgodność prawomocnego orzeczenia z prawem
może zatem wynikać tylko z oczywistych błędów sądu, spowodowanych rażącym
naruszeniem zasad wykładni lub stosowania prawa W związku z tym nie można
stwierdzić niezgodności z prawem orzeczenia opartego na przepisie prawa, którego
treść dopuszcza możliwość różnych interpretacji i gdy za każdą z nich przemawiają
uzasadnione argumenty (por. np. wyroki Sądu Najwyższego z 9 marca 2006 r.,
II BP 6/2005, OSNP 2007 nr 3-4, poz. 42, z 18 stycznia 2006 r., II BP 1/05 i z 13
grudnia 2005 r., II BP 3/05, niepublikowane; z 31 marca 2006 r., IV CNP 25/05,
OSNC 2007 nr 1, poz. 17 i z dnia 4 stycznia 2007 r., V CNP 132/06, Biuletyn SN
2007 nr 4, s. 14). Z tego względu niezgodność orzeczenia z prawem powodująca
odpowiedzialność odszkodowawczą Państwa musi polegać na oczywistej obrazie
prawa. Nie jest nią natomiast wybór jednej z możliwych interpretacji przepisów
prawa, choćby a posteriori okazała się nieprawidłowa (wyrok Sądu Najwyższego z
24 lipca 2006 r., I BP 1/2006, OSNP 2007 nr 15-16, poz. 216 i tam powołane
orzeczenia). Tezę, że niezgodność z prawem prawomocnego orzeczenia musi być
oczywista, rażąca i kwalifikowana, potwierdził Trybunał Konstytucyjny w wyroku z
27 września 2012 r., SK 4/11 (OTK-A 2012 nr 8, poz. 97, LexisNexis nr 3968688).
Po trzecie, podniesiony w uzasadnieniu skargi zarzut niesłusznego
zasądzenia od pozwanego Zespołu odszkodowania z tytułu bezprawnego
wypowiedzenia zmieniającego nie spełnia warunku prawidłowego przytoczenia
podstaw skargi i ich uzasadnienia (art. 4245
§ 1 pkt 3 k.p.c.). Pełnomocniczka
pozwanego nie formułuje zarzutu naruszenia przepisów prawa, które zostały w ten
sposób naruszone (np. powołanych w podstawie zaskarżonego wyroku art. 45 § 1
w związku z art. 42 § 1 k.p.), co uniemożliwia Sądowi Najwyższemu kontrolę
zgodności z prawem zasądzenia odszkodowania. Podobną wadą obarczony jest
także zarzut nadużycia prawa przez „Uznanie konieczności uzyskania zgody
zarządu organizacji związkowej” na wypowiedzenie powódce warunków pracy i
płacy. Także w tym wypadku nie wskazano w uzasadnieniu skargi przepisu prawa,
który został zdaniem skarżącego naruszony. Co więcej, z treści uzasadnienia tego
zarzutu wynika, że zdaniem skarżącego nadużycia prawa dopuścił się Sąd
12
Okręgowy. Tymczasem, w świetle art. 8 k.p., który mógłby ewentualnie stanowić
podstawę zarzutu nadużycia prawa, może się go dopuścić nosiciel prawa
podmiotowego (np. powód), a sądowi można zarzucić jedynie nieuwzględnienie
faktu nadużycia.
Po czwarte, w świetle art. 244
k.p.c., „skargę można oprzeć na podstawie
naruszeń prawa materialnego lub przepisów postępowania, które spowodowały
niezgodność wyroku z prawem (…)”. Bezpodstawny jest zatem zarzut „naruszenia
orzecznictwa w zakresie przedmiotu sprawy…”.
Wobec powyższego Sąd Najwyższy, na podstawie 42411
k.p.c., orzekł jak w
sentencji.
kc