Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt IV CSK 179/15
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 14 stycznia 2016 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Mirosława Wysocka (przewodniczący)
SSN Marian Kocon (sprawozdawca)
SSN Krzysztof Pietrzykowski
w sprawie z powództwa S. Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w P.
przeciwko Skarbowi Państwa - Nadleśnictwu M.
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 14 stycznia 2016 r.,
skargi kasacyjnej strony pozwanej
od wyroku Sądu Okręgowego w L.
z dnia 30 października 2014 r.,
uchyla zaskarżony wyrok i sprawę przekazuje Sądowi
Okręgowemu do ponownego rozpoznania oraz orzeczenia o
kosztach postępowania kasacyjnego.
UZASADNIENIE
2
Sąd Okręgowy wyrokiem z dnia 30 października 2014 r. oddalił apelację
pozwanego Skarbu Państwa – Nadleśnictwa M. od wyroku Sądu pierwszej instancji
zasądzającego od pozwanego na rzecz S. spółki z ograniczoną
odpowiedzialnością kwotę 73174,10 zł z odsetkami tytułem odsetek za opóźnienie
z zapłatą za wykonane roboty budowlane.
Sąd ustalił, że powód jako główny wykonawca robót budowlanych zawarł
umowę podwykonawczą z A. G. na wykonanie określonych robót budowlanych i na
dzień złożenia faktury nie okazał pozwanemu dowodu ich rozliczenia z
podwykonawcą. Sąd uznał, że skoro powód nie przedstawił pozwanemu umowy
podwykonawczej to nie może być stosowany do oceny dochowania przez
pozwanego terminu zapłaty wynagrodzenia § 6 ust. 5 umowy stron, podług którego
„wykonawca otrzyma wynagrodzenie za wykonane prace dopiero po uprzednim
przedłożeniu zamawiającemu dowodu rozliczenia się z wykonanych prac z
podwykonawcą”.
Skarga kasacyjna pozwanego od wyroku Sądu Okręgowego – oparta na obu
podstawach z art. 3983
k.p.c. – zawiera zarzut naruszenia art. 382, 381 k.p.c.,
art. 65 i 481 k.c. i zmierza do uchylenia tego wyroku oraz przekazania sprawy do
ponownego rozpoznania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zgodnie z powszechnym poglądem odpowiedzialność solidarna inwestora
z art. 6471
§ 5 k.c. jest odpowiedzialnością typu gwarancyjnego za cudzy dług,
powstającą z mocy ustawy. Inwestor na jej podstawie może być zobowiązany
nawet do dwukrotnej zapłaty wynagrodzenia za te same roboty budowlane; raz
wobec wykonawcy na podstawie zawartej z nim umowy, a drugi raz wobec
podwykonawcy na podstawie 6471
§ 5 k.c. Stąd, jak racjonalnie można założyć,
po to, żeby uniknąć dwukrotnej zapłaty wynagrodzenia za te same roboty
budowlane, ogólna zasada płatności wynikająca z § 2 ust. 6 umowy uległa w jej § 6
ust. 5 i 6 istotnej modyfikacji w sytuacji, gdy roboty objęte umową (lub ich część)
byłyby wykonywane przez podwykonawcę. Wykonawca, w myśl jej § 6 ust. 5 i 6
został zobowiązany udokumentować, najpóźniej w dniu złożenia faktury końcowej,
że dokonał zapłaty całości należnych kwot podwykonawcom.
3
Niewątpliwie, modyfikacja zasady płatności wchodziła w rachubę w wypadku
odpowiedzialności solidarnej pozwanego inwestora wynikającej z art. 6471
§ 5 k.c.
Sąd Okręgowy uznał, że pozwany jej nie ponosi, gdyż umowę podwykonawczą
przedstawił jemu podwykonawca, a nie wykonawca. Inaczej, że pozwany nie
wyraził zgody przewidzianej w art. 6471
§ 3 k.c. niezbędnej do przypisania mu tej
odpowiedzialności.
Z wiążących Sąd Najwyższy ustaleń wynika, że podwykonawca w piśmie
z dnia 19 listopada 2012 r. poinformował pozwanego o umowie podwykonawczej
i wykonywanych przez niego na jej podstawie robotach budowlanych. Poza tym, że
powód w odpowiedzi na zapytanie pozwanego z dnia 23 listopada 2012 r.
potwierdził wykonanie i wykonywanie tych robót z udziałem podwykonawcy, oraz że
pozwany pismem z dnia 3 grudnia 2012 r. powiadomił powoda o wyrażeniu zgody
na powierzenie robót podwykonawcy.
Jeżeli zatem pozwany inwestor w piśmie z dnia 3 grudnia 2012 r.
skierowanym do powoda jednoznacznie zaaprobował zawarcie umowy
podwykonawczej, podstawowe znaczenie dla oceny, czy ponosi on
odpowiedzialność solidarną z art. 6471
§ 5 k.c. wobec podwykonawcy ma
indywidualizacja tej zgody w sensie podmiotowym (w odniesieniu do jej podmiotów)
i przedmiotowym (w odniesieniu do jej treści). Nie ma natomiast znaczenia dla tej
odpowiedzialności okoliczność, wbrew poglądowi Sądu Okręgowego, kto
przedstawił umowę lub jej projekt inwestorowi (wykonawca lub inny podmiot),
a nawet to, czy te dokumenty zostały w ogóle przedstawione inwestorowi w sposób
określony w art. 6471
§ 2 k.c. Za nieuprawnione przeto przy ocenie
odpowiedzialności solidarnej pozwanego z art. 6471
§ 5 k.c. należało uznać
zróżnicowanie przez Sąd Okręgowy sytuacji w której umowę z podwykonawcą
przedstawia wykonawca i sytuację, gdy tę umowę przedstawia podwykonawca.
W obu bowiem przypadkach może dojść do wyrażenia przez inwestora zgody
rodzącej tę odpowiedzialność.
Ubocznie, potwierdzenie przez powoda na zapytanie pozwanego z dnia
23 listopada 2012 r. osoby podwykonawcy oraz treści łączącego go stosunku
umownego z podwykonawcą niepodobna odczytać inaczej, jak tylko wypełnienie
4
przez powoda obowiązku przedstawienia pozwanemu umowy podwykonawczej
przewidzianego w § 6 ust. 5 umowy stron.
Przyjęcie odpowiedzialności solidarnej pozwanego z art. 6471
§ 5 k.c. wobec
podwykonawcy uzasadniałoby liczenie biegu terminu do zapłaty wynagrodzenia za
wykonane roboty budowlane od dnia doręczenia przez powoda faktury wraz
z dokumentami opisanymi w § 6 ust. 4, 5, 6 i 8 umowy. W świetle bowiem § 6
umowy sam dokument faktury bez tych dokumentów byłby niewystarczający do
żądania zapłaty wynagrodzenia.
Skoro Sąd Okręgowy rozstrzygając w sprawie wyszedł z odmiennych
założeń, zaskarżony wyrok nie mógł się ostać. Z tych przyczyn orzeczono, jak
w wyroku.
kc