Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt IV CZ 86/15
POSTANOWIENIE
Dnia 14 stycznia 2016 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Mirosława Wysocka (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Marian Kocon
SSN Krzysztof Pietrzykowski
w sprawie z wniosku K. S.
przy uczestnictwie A. S.
o podział majątku wspólnego,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 14 stycznia 2016 r.,
zażalenia wnioskodawczyni
na postanowienie Sądu Okręgowego w S.
z dnia 25 czerwca 2015 r.,
uchyla zaskarżone postanowienie
2
UZASADNIENIE
Postanowieniem z dnia 12 listopada 2014 r. Sąd Rejonowy w M. dokonał
podziału majątku wspólnego byłych małżonków K. S. (wnioskodawczyni) i A. S.
(uczestnika); co do nieruchomości położonych w miejscowości S.
wnioskodawczyni przyznał na własność nieruchomość (dz. 5/33) o wartości 5 785
zł, udział ¼ we współwłasności nieruchomości (dz. 5/29) o wartości 1077 zł oraz
udział 3/32 we współwłasności nieruchomości drogowej (dz. 5/4), a uczestnikowi
przyznał na własność nieruchomość (nr 5/8) o wartości 279 586 zł i udział 3/32
we współwłasności nieruchomości drogowej (dz. 5/4). Postanowieniem działowym
zostały też objęte ruchomości i środki zgromadzone w funduszach emerytalnych.
W wyniku rozliczenia przyznanych składników majątkowych w stosunku do wartości
majątku i udziałów zainteresowanych Sąd zasądził od uczestnika na rzecz
wnioskodawczyni kwotę 120 390, 61 zł.
Uwzględniwszy apelację uczestnika Sąd Okręgowy w S. zaskarżonym
obecnie postanowieniem uchylił postanowienie Sądu pierwszej instancji i przekazał
mu sprawę do ponownego rozpoznania. Jako podstawę orzeczenia powołał art.
386 § 4 w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. i na jego uzasadnienie stwierdził, że Sąd
Rejonowy nie wyjaśnił wszystkich okoliczności faktycznych istotnych dla
rozstrzygnięcia, a uzupełnienie materiału dowodowego będzie wymagało
przeprowadzenia postępowania dowodowego niemal w całości. Sąd Okręgowy
wskazał, że istotna różnica wartości rynkowej działek przyznanych byłym
małżonkom wynika z ustalenia ich przeznaczenia, na podstawie opinii biegłego,
jako działki leśnej (przyznanej wnioskodawczyni) oraz działki budowlanej
(przyznanej uczestnikowi). W 2012 r. została podjęta uchwała o zmianie planu
zagospodarowania przestrzennego, prace nad nowym planem są zaawansowane,
a według obecnego projektu działka przyznana wnioskodawczyni (5/33) również
zostanie przeznaczona pod zabudowę, co może znacząco podnieść jej wartość.
Dlatego, w ocenie Sądu Okręgowego, ustalenie wartości tej działki powinno
nastąpić przy uwzględnieniu jej przeznaczenia w nowym planie, gdy taki zostanie
uchwalony, co powinien uwzględnić Sąd pierwszej instancji i rozważyć zawieszenie
postępowania w sprawie do czasu uchwalenia nowego planu. Po uchwaleniu
3
nowego planu Sąd powinien dopuścić dowód z opinii biegłego w celu ustalenia
wartości działki według nowego przeznaczenia, a następnie rozważyć warianty
zniesienia współwłasności tej nieruchomości, nie wykluczając jej podziału
na dwie części.
Zażalenie na to postanowienie wnioskodawczyni oparła na zarzutach
naruszenia art. 386 § 4 w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. przez zastosowanie tego przepisu
pomimo braku przesłanki w postaci potrzeby przeprowadzenia postępowania
dowodowego w całości oraz naruszenia art. 382 i 378 § 1 w zw. z art. 13 § 2 k.p.c.
przez ich zastosowanie pomimo, że w apelacji nie zostały podniesione zarzuty
uchybienia przepisom postępowania przez Sąd pierwszej instancji. Skarżąca
wniosła o uchylenie zaskarżonego postanowienia i przekazanie sprawy do
ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu w S.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Apelacja jest środkiem odwoławczym, który powinien zawierać zwięzłe
przedstawienie zarzutów i ich uzasadnienie (art. 368 § 1 pkt 2 i 3 k.p.c.). Zarzutem
apelacji może być twierdzenie, że wyrok sądu pierwszej instancji jest wadliwy
z powodu błędnego ustalenia podstawy faktycznej, z tym że twierdzenie to powinno
odnosić się do konkretnego elementu stanu faktycznego i wskazywać, na czym –
według apelującego – ma polegać wadliwość postępowania. Skarżący nie ma
obowiązku powołania konkretnych przepisów, które doznały naruszenia, co dotyczy
także naruszenia przepisów postępowania (por. postanowienia Sądu Najwyższego
z dnia 5 grudnia 2006 r., II CZ 93/06 i z dnia 10 stycznia 2007 r., I CZ 122/06,
niepublikowane). Sąd Okręgowy był władny uznać, że apelacja uczestnika spełniała
minimum wymagań i dokonać oceny orzeczenia Sądu Rejonowego pod kątem
prawidłowości ustaleń w odniesieniu do jednego ze składników majątku
polegającego podziałowi. Zarzuty wnioskodawczyni w tym zakresie
są nieuzasadnione. Nie można tego powiedzieć o zarzucie naruszenia art. 386 § 4
k.p.c.
W art. 386 § 4 k.p.c. zostały sformułowane dwie podstawy uchylenia
orzeczenia z jednoczesnym przekazaniem sprawy do ponownego rozpoznania,
z których w niniejszej sprawie chodzi o sytuację polegającą na tym, że „wydanie
4
wyroku wymaga przeprowadzenia postępowania dowodowego w całości”.
Ta przesłanka uległa, w stosunku do stanu obowiązującego przed nowelą
z dnia 24 maja 2000 r. (Dz. U. Nr 48, poz. 554), przedmiotowemu zawężeniu przez
wyeliminowanie możliwości uchylenia wyroku z powodu potrzeby przeprowadzenia
postępowania dowodowego „w znacznej części”. Obecnie przepis, formułując
procesowe przeciwwskazania do wydania orzeczenia reformatoryjnego,
nie pozwala na uchylenie orzeczenia z tej przyczyny, że konieczne jest
uzupełnienie postępowania dowodowego lub że nie zostały wyjaśnione wszystkie
istotne okoliczności faktyczne. Przyjęcie przez Sąd Okręgowy takich podstaw
uchylenia świadczy o naruszeniu art. 386 § 4 k.p.c.
W sprawie działowej, przekazanej do ponownego rozpoznania, orzeczono
o różnych składnikach majątkowych (nieruchomości, ruchomości, środki pieniężne)
i przeprowadzono obszerne postępowanie dowodowe (z dokumentów, zeznań
świadków i opinii biegłego). Dostrzeżone przez Sąd Okręgowy uchybienie Sądu
pierwszej instancji, z którym wiąże się uchylenie jego postanowienia, dotyczy
ustalenia wartości jednego składnika majątku. Bez wątpienia ma to wpływ zarówno
na rozliczenie po podziale, jak i ewentualnie na sam sposób podziału tego
składnika (nieruchomości), jednak uzupełnienie postępowania pod tym kątem nie
wymaga przeprowadzenia postępowania dowodowego w całości w rozumieniu
art. 386 § 4 k.p.c.
Uzasadniało to uwzględnienie zażalenia i uchylenie zaskarżonego
postanowienia, stosownie do art. 3941
§ 3 w zw. z art. 39815
§ 1 (odpowiednio)
k.p.c. O kosztach postępowania zażaleniowego nie orzekano, gdyż zasada
rozstrzygania o kosztach w orzeczeniu kończącym postępowanie wynika wprost
z ustawy (art. 108 k.p.c.)
eb