Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II KK 370/15
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 21 stycznia 2016 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Krzysztof Cesarz (przewodniczący)
SSN Kazimierz Klugiewicz (sprawozdawca)
SSN Michał Laskowski
Protokolant Marta Brylińska
w sprawie B. B.,
ukaranego z art. 50a § 1 k.w. i in.
po rozpoznaniu w Izbie Karnej na posiedzeniu w dniu 21 stycznia 2016 r.,
w trybie art. 535 § 5 k.p.k.
kasacji, wniesionej przez Prokuratora Generalnego - na korzyść ukaranego, od
wyroku nakazowego Sądu Rejonowego w W.,
z dnia 2 lipca 2015 r.,
I. uchyla zaskarżony wyrok w części dotyczącej czynu z art. 50 a
§ 1 k.w. i sprawę w tym zakresie przekazuje Sądowi Rejonowemu
do ponownego rozpoznania;
II. uchyla zaskarżony wyrok w części dotyczącej czynu z art. 119
§ 1 k.w. i na podstawie art. 5 § 1 pkt 8 k.p.s.w. umarza
postępowanie o ten czyn, a kosztami procesu w tej części
obciąża Skarb Państwa.
U Z A S A D N I E N I E
2
Wyrokiem nakazowym z dnia 2 lipca 2015 r., Sąd Rejonowy uznał B. B. za
winnego popełnienia zarzucanych mu wykroczeń z art. 50a § 1 k.w. oraz z art. 119
§ 1 k.w. i za to na podstawie art. 50a § 1 k.w. w zw. z art. 9 § 2 k.w. wymierzył mu
karę czterech tysięcy złotych grzywny, a także zasądził od obwinionego na rzecz
Skarbu Państwa 50 zł tytułem zwrotu wydatków oraz 400 zł tytułem opłaty.
Wyrok powyższy nie został zaskarżony sprzeciwem przez żadną ze stron
postępowania i stał się prawomocny w dniu 28 lipca 2015 roku (k. 53).
Kasację od powyższego wyroku, na korzyść B. B., wniósł Prokurator
Generalny, który zaskarżając wyrok nakazowy Sądu Rejonowego w całości zarzucił
rażące i mające istotny wpływ na orzeczenie naruszenie przepisu prawa
procesowego, to jest art. 93 § 2 k.p.s.w., polegające na rozpoznaniu sprawy w
postępowaniu nakazowym mimo tego, że w świetle zebranych dowodów brak było
podstaw do przyjęcia, że okoliczności popełnienia zarzucanych obwinionemu
wykroczeń oraz jego wina w tym zakresie nie budziły wątpliwości, w wyniku czego
doszło do:
- uznania B. B. za winnego popełnienia wykroczenia z art. 50a § 1 k.w.,
podczas gdy ze zgromadzonego materiału dowodowego nie wynika, czy ujawnione
w samochodzie, którego obwiniony był pasażerem i wskazane w zarzucie
niebezpieczne przedmioty, były w jego posiadaniu;
- uznania B. B. za winnego popełnienia wykroczenia z art. 119 § 1 k.w.
polegającego na kradzieży w dniu 26 października 2014 r. paliwa o wartości 228,21
zł, podczas gdy zachowanie to, wchodząc z dwoma innymi w skład przestępstwa
ciągłego, z art. 278 § 1 k.k. w zw. z art. 12 k.k., utraciło przymiot wykroczenia,
podlegając jedynie odpowiedzialności karnej na podstawie art. 278 § 1 k.k. w zw. z
art. 12 k.k., co z uwagi na prawomocne skazanie obwinionego za ten czyn
wyrokiem nakazowym Sądu Rejonowego z dnia 27 stycznia 2015 r., stanowi
bezwzględną przyczynę odwoławczą, określoną w art. 5 § 1 pkt 8 k.p.s.w.
W konkluzji Prokurator Generalny wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i
umorzenie postępowania w części dotyczącej czynu z art. 119 § 1 k.w. na
podstawie art. 5 § 1 pkt 8 i 9 k.p.s.w. oraz o przekazanie sprawy w zakresie czynu z
art. 50a § 1 k.w. do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
3
Kasacja Prokuratora Generalnego jest oczywiście zasadna w rozumieniu art.
535 § 5 k.p.k. i podlega uwzględnieniu.
Zgodnie z art. 93 § 2 k.p.s.w. orzekanie w postępowaniu nakazowym może
nastąpić, jeżeli okoliczności czynu i wina obwinionego nie budzą wątpliwości. W
orzecznictwie Sądu Najwyższego wskazuje się, że brak owych wątpliwości
oznacza, że nie ma ich zarówno odnośnie do sprawstwa danego czynu, jak i winy
obwinionego, z uwzględnieniem zarówno jego wyjaśnień, jak i innych dowodów
przeprowadzonych w toku czynności wyjaśniających. Postępowanie nakazowe jest
bowiem instytucją prawa procesowego, której stosowanie zastrzeżono do
najbardziej oczywistych przypadków, gdzie materiał dowodowy istniejący w aktach
sprawy jest tak jednoznaczny, że nie nasuwa żadnych istotnych wątpliwości, co do
winy i okoliczności popełniania zarzuconego czynu (zob. np. wyrok Sądu
Najwyższego z dnia 4 listopada 2014 r., III KK 143/14, LEX nr 1545148).
W realiach niniejszej sprawy brak było podstaw do wydania wyroku
nakazowego.
Z akt sprawy Sądu Rejonowego w W. o sygn. III W …6/15 wynika, że
postanowieniem z dnia 9 grudnia 2014 r. z prowadzonego pod nadzorem
Prokuratury Rejonowej w W. (sygn. 5 Ds. …/14) postępowania przeciwko m. in. B.
B. o czyn z art. 278 § 1 k.k. w zw. z art. 12 k.k. wyłączono do odrębnego
postępowania materiały w sprawie:
a) posiadania w dniu 26 października 2014 r. w W. przy ul. P. przez M. O. i B.
B. niebezpiecznych przedmiotów w postaci: łomów stalowych szt. 2, pistoletu na
naboje CO2, kija bejsbolowego, a okoliczności jego posiadania wskazują na zamiar
użycia go w celu popełnienia przestępstwa,
tj. o czyn z art. 50a § 1 k.w.
b) kradzieży w nieustalonym miejscu i czasie w W. jednak nie później niż do
dnia 26.10.2014 r. tablic rejestracyjnych o wyróżniku […]przez osoby wymienione w
pkt a),
tj. o czyn z art. 119 § 1 k.w.
c) dokonania przez nieustalonego sprawcę w dniu 26 października 2014 r. w
W. na terenie stacji paliw […] działającego wspólnie i w porozumieniu z B. B. i M.
O. poruszających się pojazdem marki Fiat Bravo zaboru w celu przywłaszczenia
4
mienia w postaci paliwa PB95 w ilości 43,14 litra powodując straty na kwotę 228,21
zł na szkodę BP Europa SE Oddział w Polsce, tj. o czyn z art. 119 § 1 k.w.
Do postanowienia o wyłączeniu załączono szereg materiałów, w tym między
innymi protokoły zatrzymania M. O. i B. B., protokół oględzin samochodu marki Fiat
Bravo, protokół przesłuchania funkcjonariusza Straży Miejskiej – L. O. oraz
protokoły przesłuchań M. O. i B. B. w charakterze podejrzanych.
W dniu 3 czerwca 2015 r. w charakterze podejrzanego o popełnienie
wykroczenia przesłuchany został B. B., któremu przedstawiono zarzuty popełnienia
wykroczeń z art. 50a § 1 k.w. (tożsamy z opisanym powyżej w pkt a) oraz z art. 119
§ 1 k.w. (tożsamy z opisanym powyżej w pkt c). W toku przesłuchania B. B.
wyjaśnił, iż przedmioty wymienione w opisie wykroczenia z art. 50a § 1 k.w. nie
należą do niego lecz do właściciela pojazdu, nie wie po co on woził je w
samochodzie i do czego służyły. Co do zarzutu dotyczącego kradzieży paliwa
oświadczył zaś, że został już za to ukarany prawomocnym wyrokiem, na
potwierdzenie czego dołączył kserokopię wyroku nakazowego Sądu Rejonowego w
W. z dnia 27 stycznia 2015 r., sygn. akt IV K …/14. Z wyroku tego wynikało, że B.
B. – w ramach przypisanego mu czynu z art. 278 § 1 k.k. w zw. z art. 12 k.k. –
został uznany za winnego tego, że „w dniu 26 października 2014 r. w W. na terenie
stacji […] działając wspólnie i w porozumieniu z M. O. i innym nieustalonym
sprawcą poruszając się pojazdem marki Fiat Bravo dokonał zaboru w celu
przywłaszczenia mienia w postaci paliwa PB95 w ilości 43,14 litra powodując straty
na kwotę 228,21 zł na szkodę BP Europa SE Oddział w Polsce,”. Mocą
powołanego wyroku, który nie został zaskarżony przez żadną ze stron, B. B. został
na podstawie art. 278 § 1 k.k. w zw. z art. 58 § 3 k.k. skazany na karę 8 miesięcy
ograniczenia wolności z obowiązkiem wykonywania nieodpłatnej kontrolowanej
pracy na cele społeczne w wymiarze 20 godzin w stosunku miesięcznym.
Niezależnie od tego wniosek o ukaranie B. B. za opisane powyżej
wykroczenia z art. 50a § 1 k.w. oraz z art. 119 § 1 k.w. został w dniu 10 czerwca
2015 r. skierowany do Sądu Rejonowego w W., który to Sąd – jak już była o tym
mowa powyżej – wydał w sprawie wyrok nakazowy.
Z powyższego jednoznacznie wynika, że w sprawach o sygn. IV K …/14 oraz
III W …/15 przedmiotem postępowań było między innymi to samo zachowanie B.
5
B., polegające na kradzieży w dniu 26 października 2014 r. paliwa PB95 w ilości
43,14 l o wartości 228,21 zł na terenie stacji paliw […], wspólnie i w porozumieniu z
M. O. i nieustaloną osobą, z tym że zachowanie to w sprawie o sygn. III W …/15
zostało zakwalifikowane jako wykroczenie z art. 119 § 1 k.w., zaś w sprawie o sygn.
IV K …/14 uznane zostało za zachowanie tworzące z innymi czynami jeden czyn
ciągły, zakwalifikowany jako przestępstwo z art. 278 § 1 k.k. w zw. z art. 12 k.k.
Zachowanie B. B. z dnia 26 października 2014 r., wraz z pozostałymi opisanymi w
sprawie o sygn. akt IV K …/14, złożyło się bowiem na jeden czyn ciągły, popełniany
niejako „na raty”.
We wskazanym układzie nie występował oczywiście przewidziany w art. 10 §
1 k.w. zbieg idealny wykroczenia z przestępstwem, który zachodzi gdy czyn będący
wykroczeniem wyczerpuje jednocześnie znamiona przestępstwa. Zachowanie B. B.
z dnia 26 października 2014 r., wraz z pozostałymi opisanymi w sprawie o sygn. akt
IV K …/14, złożyło się bowiem na jeden czyn ciągły. Istotą tej konstrukcji jest
natomiast przyjęcie, że kilka jednostkowych zachowań tworzy razem jeden czyn
zabroniony wtedy, gdy zostały podjęte w krótkich odstępach czasu i stanowią
wykonanie z góry powziętego zamiaru. Jeżeli kilka zachowań wyczerpujących
jednostkowo znamiona wykroczenia tworzy łącznie jeden czyn zabroniony będący
przestępstwem ciągłym, to zachowania te tracą przymiot wykroczeń, a tym samym
nie może do nich odnosić się art. 10 § 1 k.w. (por. np. wyrok Sądu Najwyższego z
dnia 21 października 2010 r., V KK 291/10, OSNKW 2010, nr 12, poz. 108).
Z tego punktu widzenia, w sytuacji faktycznej i prawnej B. B. żadne z
zachowań wchodzących w skład popełnionego przez niego przestępstwa,
wyczerpującego znamiona art. 278 § 1 k.k. w zw. art. 12 k.k. nie może być uznane
za wyczerpujące zarazem znamiona wykroczenia z art. 119 § 1. k.w.
To zaś prowadzi do wniosku, że ukaranie obwinionego za popełnienie
wykroczenia z art. 119 § 1 k.w. nastąpiło z rażącym naruszeniem prawa i miało
niewątpliwie istotny wpływ na treść orzeczenia. Konsekwencją takiego postąpienia
Sądu Rejonowego jest zaś konieczność uchylenia zaskarżonego wyroku i na
podstawie art. 5 § 1 pkt 8 k.p.s.w. umorzenia postępowania w części dotyczącej
czynu z art. 119 § 1 k.w., przy jednoczesnym obciążeniu kosztami procesu w tej
części Skarbu Państwa.
6
Jednocześnie podzielić należy stanowisko Prokuratora Generalnego, że
ukaranie B. B. za wykroczenie z art. 50a § 1 k.w. nastąpiło z rażącym i mającym
istotny wpływ na treść orzeczenia naruszeniem art. 93 § 2 k.p.s.w. Zebrany w
postępowaniu wyjaśniającym materiał dowodowy nie dawał bowiem podstaw do
jednoznacznego ustalenia, że niebezpieczne przedmioty ujawnione w
samochodzie, którego pasażerem był obwiniony, istotnie należały do niego. W tej
części Sąd Najwyższy również uchylił zatem zaskarżony wyrok i sprawę w tym
zakresie przekazał Sądowi Rejonowemu w W. do ponownego rozpoznania.
Z powyższych względów Sąd Najwyższy orzekł jak w części dyspozytywnej
wyroku.
kc