Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II KK 7/16
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 21 stycznia 2016 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Krzysztof Cesarz (przewodniczący)
SSN Kazimierz Klugiewicz
SSN Michał Laskowski (sprawozdawca)
Protokolant Marta Brylińska
w sprawie A. B.
skazanego z art. 207 § 1 k.k. i in.
po rozpoznaniu w Izbie Karnej na posiedzeniu na podstawie art. 535 § 5 k.p.k.
w dniu 21 stycznia 2016 r.,
kasacji, wniesionej przez Prokuratora Generalnego na korzyść skazanego
od wyroku Sądu Okręgowego w W.
z dnia 27 października 2015 r., zmieniającego wyrok Sądu Rejonowego w W.
z dnia 30 czerwca 2015 r.,
uchyla wyrok Sądu Okręgowego w W. w części utrzymującej
w mocy punkt II wyroku Sądu Rejonowego w W. i w tym zakresie
przekazuje sprawę Sądowi Okręgowemu w W. do ponownego
rozpoznania w postępowaniu odwoławczym.
UZASADNIENIE
2
Sąd Rejonowy w W., wyrokiem z dnia 30 czerwca 2015 r., uznał A. B. za
winnego przestępstwa z art. 207 § 1 k.k. w zb. z art. 156 § 1 pkt 2 k.k. w zw. z art.
11 § 2 k.k. i wymierzył mu karę 2 lat pozbawienia wolności. W punkcie II części
dyspozytywnej wyroku Sąd na podstawie art. 96 § 1 k.k. i art. 93 k.k. nakazał
umieścić A. B. w zamkniętym zakładzie leczenia odwykowego w związku z
uzależnieniem oskarżonego od alkoholu.
Wyrok ten zaskarżony został w całości przez obrońcę oskarżonego. W
apelacji sformułowano zarzuty obrazy szeregu przepisów postępowania, obrazy
prawa materialnego, to jest art. 12 k.k. oraz zarzut rażącej niewspółmierności kary
orzeczonej wobec oskarżonego.
Po rozpoznaniu tej apelacji Sąd Okręgowy w W., wyrokiem z dnia 27
października 2015 r., zmienił zaskarżony wyrok, ustalając inną datę końcową
popełnienia przypisanego oskarżonemu czynu. W pozostałej części wyrok
utrzymany został w mocy.
Kasację od tego wyroku na korzyść A. B. wniósł Prokurator Generalny.
Zaskarżył w niej wyrok w części utrzymującej w mocy rozstrzygnięcie zawarte w
punkcie II wyroku Sądu pierwszej instancji, nakazujące umieszczenie oskarżonego
w zamkniętym zakładzie leczenia odwykowego w związku z uzależnieniem od
alkoholu.
Prokurator Generalny zarzucił wyrokowi Sądu Okręgowego rażące i mające istotny
wpływ na treść wyroku naruszenie przepisów prawa procesowego, a mianowicie
art. 433 § 1 k.p.k. w zw. z art. 440 k.p.k., polegające na zaniechaniu dokonania
przez Sąd Okręgowy wszechstronnej kontroli odwoławczej, w następstwie czego
doszło do utrzymania w mocy rozstrzygnięcia nakazującego na podstawie art. 96 §
1 k.k. i art. 93 k.k. umieszczenie oskarżonego w zamkniętym zakładzie leczenia
odwykowego w związku z uzależnieniem od alkoholu w sytuacji, gdy orzeczenie
takiego środka było w dacie wyrokowania przez sąd odwoławczy niedopuszczalne,
bowiem art. 96 § 1 k.k. przewidujący możliwość orzeczenia wymienionego środka
zabezpieczającego został uchylony przez ustawę z dnia 20 lutego 2015 r. (Dz.U. z
2015 r., poz. 396), która w tym zakresie weszła w życie 1 lipca 2015 r., co
powoduje, iż zaskarżony kasacją wyrok jest rażąco niesprawiedliwy.
3
Prokurator Generalny wniósł o uchylenie wyroku Sądu drugiej instancji w
zaskarżonej części i przekazanie sprawy w tym zakresie Sądowi Okręgowemu do
ponownego rozpoznania w postępowaniu odwoławczym.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Kasacja Prokuratora Generalnego okazała się zasadna w stopniu
oczywistym, co pozwoliło, zgodnie z treścią art. 535 § 5 k.p.k., na jej rozpoznanie i
uwzględnienie zawartego w niej wniosku na posiedzeniu.
Przepis art. 96 k.k., który stanowił podstawę orzeczenia Sądu Rejonowego o
umieszczeniu A. B. w zamkniętym zakładzie leczenia odwykowego w związku z
jego uzależnieniem od alkoholu przestał obowiązywać z dniem 30 czerwca 2015 r.
Ustawodawca znowelizował zawarte w Kodeksie karnym regulacje dotyczące
stosowania środków zabezpieczających ustawą z dnia 20 lutego 2015 r. o zmianie
ustawy – Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw. Nowe przepisy weszły w
życie z dniem 1 lipca 2015 r. W czasie wydawania wyroku przez sąd pierwszej
instancji, to jest w dniu 30 czerwca 2015 r., art. 96 § 1 k.k., a więc przepis
stanowiący podstawę prawną zaskarżonego rozstrzygnięcia jeszcze obowiązywał.
Wyrok Sądu Rejonowego w W. został zaskarżony apelacją obrońcy, w której nie
sformułowano zarzutu związanego z uchyleniem art. 96 k.k. Wyrok zaskarżono
jednak w całości i sąd odwoławczy zobligowany był do przeprowadzenia
kompleksowej kontroli wyroku pod względem jego zgodności z prawem. Sąd
Okręgowy zgodnie z art. 433 § 1 k.p.k. powinien bowiem zbadać zaskarżone
rozstrzygnięcie także poza granicami środka odwoławczego, biorąc pod uwagę
między innymi treść art. 440 k.p.k. Przepis ten zobowiązuje sąd odwoławczy do
zmiany zaskarżonego orzeczenia na korzyść oskarżonego wówczas, gdy jego
utrzymanie w mocy byłoby rażąco niesprawiedliwe i to także wtedy, gdy wszystkie
zarzuty rozpoznawanego środka odwoławczego uzna za niezasadne. Stwierdzić
trzeba, że w pojęciu „rażąca niesprawiedliwość” mieści się między innymi
orzeczenie wydane na podstawie przepisu, który w chwili orzekania przez sąd
odwoławczy już nie obowiązuje; tym bardziej gdy jest to rozstrzygnięcie, na
podstawie którego dochodzi do faktycznego pozbawienia wolności oskarżonego.
Sąd odwoławczy powinien zatem, dokonując kontroli odwoławczej zaskarżonego
wyroku, dostrzec fakt uchylenia art. 96 k.k., a następnie rozważyć, czy w miejsce
4
zastosowanego przez sąd pierwszej instancji środka zabezpieczającego może
zastosować inny środek, zgodny z obowiązującymi przepisami Kodeksu karnego,
czy też powinien uchylić zawarte w zaskarżonym wyroku orzeczenie o środku
zabezpieczającym.
To, że w omawianym zakresie nie doszło ani do zmiany, ani do uchylenia
zaskarżonego wyroku stanowi naruszenie prawa i to naruszenie o charakterze
rażącym, rodzi także dolegliwe i istotne skutki dla skazanego. W tym stanie rzeczy
konieczne okazało się uchylenie zaskarżonej kasacją części wyroku Sądu
Okręgowego i przekazanie sprawy temu Sądowi do ponownego rozpoznania w
postępowaniu odwoławczym, w którym uwzględnić należy obowiązujące obecnie
przepisy.
kc