Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt IV CZ 84/15
POSTANOWIENIE
Dnia 20 stycznia 2016 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Anna Kozłowska (przewodniczący)
SSN Irena Gromska-Szuster
SSN Wojciech Katner (sprawozdawca)
w sprawie z wniosku M. R.
przy uczestnictwie E. Spółki Akcyjnej z siedzibą w G.
o ustanowienie służebności i zasiedzenie,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 20 stycznia 2016 r.,
zażalenia wnioskodawcy
na postanowienie Sądu Okręgowego w G.
z dnia 8 lipca 2015 r.,
uchyla zaskarżone postanowienie.
2
UZASADNIENIE
Postanowieniem z dnia 8 lipca 2015 r. Sąd Okręgowy odrzucił skargę
kasacyjną wnioskodawcy M. R. od postanowienia Sądu Okręgowego z dnia 26
marca 2015 r., mocą którego oddalona została apelacja wnioskodawcy w sprawie z
udziałem E. o ustanowienie służebności i zasiedzenie. Odrzucenie skargi nastąpiło
ze względu na nie wskazanie przez skarżącego, w jakim zakresie zaskarża
postanowienie Sądu Okręgowego z dnia 26 marca 2015 r., co jest niezbędne do
określenia granic rozpoznania w postępowaniu kasacyjnym. Stanowiło to
uchybienie ustawowemu obowiązkowi wynikającemu z art. 3844
§ 1 pkt 1 k.p.c. i
skarga kasacyjna podlegała odrzuceniu na podstawie art. 3986
§ 2 k.p.c.
We wniesionym zażaleniu wnioskodawca zarzucił Sądowi Okręgowemu
naruszenie w zaskarżonym postanowieniu art. 3986
§ 2 w związku z art. 3984
§ 1
pkt 1 k.p.c. w związku z art. 45 ust. 1, art. 31 ust. 3 i art. 2 Konstytucji, polegające
na odrzuceniu skargi kasacyjnej z powodu niedopełnienia przez stronę wymagań
formalnych do wniesienia tej skargi, co pozbawiło stronę prawa do sądu z punktu
widzenia „prawa do odpowiedniego ukształtowania procedury zgodnie z
wymaganiami sprawiedliwości i stanowiło naruszenie zasady sprawiedliwości
(rzetelności) proceduralnej”; art. 3984
§ 1 pkt 1 k.p.c. przez błędną wykładnię
polegająca na uznaniu, że nie stanowi wskazania zakresu zaskarżenia określenie
wartości przedmiotu zaskarżenia oraz zgłoszenia wniosku o uchylenie
zaskarżonego postanowienia w całości oraz orzeczenie co do istoty sprawy,
poprzez oddalenie wniosku o stwierdzenie zasiedzenia służebności w całości
i jednoczesne uwzględnienie wniosku o ustanowienie służebności przesyłu
w całości, zgodnie z wnioskiem i zasądzenie odpowiedniego wynagrodzenia,
ewentualnie o uchylenie zaskarżonego postanowienia w całości i przekazanie
sprawy do ponownego rozpoznania w całości.
Skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonego postanowienia w całości
i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania z zasądzeniem kosztów
postępowania zażaleniowego.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
3
Zażalenie należało uwzględnić. Sąd Okręgowy odrzucając skargę kasacyjną
prawidłowo przyjął, że formułując skargę pełnomocnik wnioskodawcy nie wskazał
przed podaniem podstaw kasacyjnych, że odnoszą się one do zaskarżonego
postanowienia w całości. Jak wynika z art. 3984
§ 1 pkt 1 k.p.c. skarga powinna
zawierać obok oznaczenia orzeczenia, od którego jest wniesiona – wskazanie,
czy orzeczenie to jest zaskarżone w całości, czy w części, a następnie dopiero
przytoczenie podstaw kasacyjnych i ich uzasadnienie oraz wniosek o uchylenie lub
uchylenie i zmianę orzeczenia z oznaczeniem zakresu żądanego uchylenia
i zmiany.
Tego skarżący nie uczynił w takiej kolejności i podchodząc do wskazanego
przepisu dosłownie, a tak powinien to uczynić profesjonalny pełnomocnik
wnioskodawcy, to nie wskazanie zakresu zaskarżenia jest wadą konstrukcyjną
skargi. Z tych względów w orzecznictwie występuje surowy pogląd o braku
możliwości rekonstruowania zakresu zaskarżenia skargą kasacyjną przez sąd,
a w konsekwencji, o konieczności jednoznacznego sformułowania go przez
skarżącego (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 16 października 1997 r.,
II CKN 404/97, OSNC 1998, nr 4, poz. 59). Jest jednak i łagodniejsze spojrzenie
na tę kwestię wtedy, gdy na podstawie innych elementów wniesionej skargi można
ustalić zakres zaskarżenia (tak Sąd Najwyższy w postanowieniach z dnia
28 listopada 2014 r., I CZ 86/14, nie publ. i z dnia 10 września 2015 r., II CZ 48/15,
nie publ.). Jest to uzasadnione zwłaszcza wtedy, gdy ten zakres można ustalić bez
trudu i niewątpliwie.
Chociaż więc we wniesionej skardze zakres zaskarżenia nie został
wskazany wprost, ale wyraźnie wynika on z zakresu żądań skarżącego, w których
ten zakres został już wyrażony expressis verbis. Zakres ten wynika ponadto
z charakteru samej sprawy, w której zaskarżenie jest możliwe albo w całości, albo
traci ono znaczenie prawne i tylko zaskarżenie w całości sprawia, że treść skargi
może zachować logiczną spójność (o sytuacji odwrotnej jest mowa
w postanowieniu Sądu Najwyższego z dnia 16 października 2015 r., I CZ 76/15,
nie publ.). Wniosek ten potwierdza także wartość przedmiotu zaskarżenia,
odpowiadającego całości roszczenia, jakiego skarżący dochodził
w dotychczasowym toku postępowania. We wspomnianych postanowieniach Sądu
4
Najwyższego o sygn. akt I CZ 86/14 i II CZ 48/15 traktuje się oznaczenie wartości
przedmiotu zaskarżenia za równoczesne wskazanie zakresu zaskarżenia skargą
kasacyjną. Idąc po myśli tej linii orzecznictwa należało uznać zaskarżone
postanowienie za rozstrzygnięcie zbyt formalistyczne.
Z tych względów należało na podstawie art. 39815
§ 1 w związku z art. 3941
§ 3 k.p.c. orzec jak w postanowieniu.
kc