Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt V KO 46/15
POSTANOWIENIE
Dnia 19 stycznia 2016 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Przemysław Kalinowski (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Andrzej Ryński
SSN Dariusz Świecki
w sprawie A. C.
skazanego z art. 286 § 1 k.k. i in.
po rozpoznaniu w Izbie Karnej na posiedzeniu
w dniu 19 stycznia 2016 r.,
wniosku pełnomocnika A. C. o wznowienie postępowania zakończonego
prawomocnym postanowieniem
Sądu Apelacyjnego
z dnia 30 stycznia 2013 r.,
utrzymującego w mocy postanowienie Sądu Okręgowego w P.
z dnia 19 listopada 2012 r.
postanowił
1. na podstawie art. 542 § 1 k.p.k., art. 540 § 2 k.p.k. i art. 547 § 2
k.p.k. wznowić postępowanie w sprawie zakończonej
prawomocnym postanowieniem Sądu Apelacyjnego z dnia 30
stycznia 2013 r., utrzymującym w mocy postanowienie Sądu
Okręgowego w P. z dnia 19 listopada 2012 r. – i uchylić
wymienione postanowienia oraz umorzyć postępowanie w
przedmiocie zarządzenia wykonania kary pozbawienia wolności
orzeczonej wyrokiem Sądu Okręgowego w P. z dnia 17 czerwca
2010 r.,
2
2. zasądzić od Skarbu Państwa na rzecz adw. R. G. kancelaria
adwokacka, kwotę 442,80 zł /czterysta czterdzieści dwa złote
osiemdziesiąt groszy/, w tym 23 % podatku VAT, tytułem
wynagrodzenia za sporządzenie, jako obrońca z urzędu
skazanego A. C., wniosku o wznowienie postępowania w sprawie
zakończonej postanowieniem Sądu Apelacyjnego z dnia 30
stycznia 2013 r.,
3. zarządzić zwrot A. C. kwoty 150 (sto pięćdziesiąt) zł uiszczonej
tytułem opłaty od wniosku o wznowienie postępowania,
4. kosztami postępowania w przedmiocie wznowienia obciążyć
Skarb Państwa.
UZASADNIENIE
Sąd Okręgowy w P. postanowieniem z dnia 19 listopada 2012 r.,– na
podstawie art. 75 § 1 k.k. - zarządził wykonanie wobec A. C. kary 2 lat pozbawienia
wolności wymierzonej temu skazanemu wyrokiem Sądu Okręgowego w P. z dnia
17 czerwca 2010 r. Podstawą tego rozstrzygnięcia było popełnienie przez w/w
skazanego w okresie próby trzech kolejnych przestępstw umyślnych, za które
został on skazany wyrokiem Sądu Rejonowego w G. na karę pozbawienia wolności
z warunkowym zawieszeniem jej wykonania. Tym samym, w ocenie Sądu zostały
spełnione przesłanki określone w przepisie art. 75 § 1 k.k., co w świetle
zamieszczonej tam dyrektywy - obligowało do zarządzenia wykonania kary
pozbawienia wolności wymierzonej w sprawie XVI K …/10.
Powyższe stanowisko podzielił Sąd Apelacyjny, który po rozpoznaniu
zażalenia – utrzymał w mocy rozstrzygnięcie Sądu I instancji – także akcentując
obligatoryjny charakter uregulowania zawartego w przepisie art. 75 § 1 k.k.
Obecnie, obrońca skazanego A. C. wystąpił z wnioskiem o wznowienie – na
podstawie art. 540 § 2 k.p.k. - postępowania w przedmiocie zarządzenia wykonania
kary i uchylenie postanowień Sądów obu instancji dotyczących tej kwestii oraz
przekazanie sprawy Sądowi Okręgowemu w P. w celu ponownego rozpoznania. W
uzasadnieniu wniosku powołano się na wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 17
lipca 2013 r., sygn. SK 9/10 (Dz. U. 2013, poz. 905), w którym ówczesne brzmienie
3
art. 75 § 1 k.k. uznano za niezgodne z Konstytucją RP w zakresie, w jakim przepis
ten nie przewidywał możliwości odstąpienia od zarządzenia wykonania kary w
sytuacji, gdy wobec skazanego ponownie orzeczono karę pozbawienia wolności z
warunkowym zawieszeniem jej wykonania – jeżeli przemawiają za tym szczególne
względy.
Prokurator Prokuratury Generalnej poparł to stanowisko i wniósł o
uwzględnienie wniosku.
Sad Najwyższy zważył co następuje.
Wniosek obrońcy skazanego A. C. o wznowienie – na podstawie art. 540 § 2
k.p.k. - postępowania w przedmiocie zarządzenia wykonania kary i uchylenie
postanowień Sądów: Okręgowego i Apelacyjnego oraz przekazanie sprawy w/w
Sądowi Okręgowemu w celu ponownego rozpoznania – zasługiwał na
uwzględnienie. Jedną z przesłanek wznowienia postępowania wymienioną w tym
przepisie jest sytuacja, gdy Trybunał Konstytucyjny orzekł o niezgodności z
Konstytucją przepisu, na podstawie którego zostało wydane orzeczenie w
postępowaniu mającym być przedmiotem wznowienia. Przywołany we wniosku
wyrok Trybunału Konstytucyjnego zakwestionował swego rodzaju przymus
stosowania rozwiązania zamieszczonego w ówczesnym brzmieniu przepisu art. 75
§ 1 k.k. bez możliwości rozważenia realiów konkretnej sprawy i uwzględnienia
szczególnych okoliczności, które przemawiają za rezygnacją z każdorazowego,
automatycznego zarządzania wykonania kary w wypadku ponownego skazania za
przestępstwo umyślne na karę pozbawienia wolności, w tym także – z warunkowym
zawieszeniem jej wykonania. Konsekwencją była zmiana treści powołanego
przepisu, która weszła w życie z dniem 4 kwietnia 2015 r. (Dz.U. z 2015 r., poz.
396). Wprawdzie we wspomnianym wyroku, Trybunał Konstytucyjny odroczył
moment utraty mocy obowiązującej dotychczasowego brzmienia przepisu art. 75 §
1 k.k. w zakwestionowanym zakresie, ale w uchwale Sądu Najwyższego z dnia 27
marca 2014 r. I KZP 30/13 wskazano, że „Sąd może nie stosować art. 75 § 1 k.k. w
zakresie, w jakim Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 17 lipca 2013 r. (sygn.
akt SK 9/10) uznał ten przepis za niekonstytucyjny, jeżeli obligatoryjny tryb
zarządzenia wykonania kary wobec skazanego, co do którego w okresie próby
orzeczono karę pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania,
4
prowadziłby do naruszenia Konstytucji RP w większym stopniu niż odstąpienie od
tego trybu, z uwagi na szczególne okoliczności sprawy” (OSNKW 2014/5/36).
Zatem, nawet w okresie, kiedy przepis art. 75 § 1 k.k. jeszcze obowiązywał w
brzmieniu dotychczasowym, uznawano za niezbędne uwzględnianie tych
dodatkowych kryteriów, które wynikały z rozstrzygnięcia Trybunału. Z chwilą utraty
mocy obowiązującej w/w przepisu - w zakwestionowanym zakresie - nie budzi
wątpliwości zmaterializowanie się przesłanki wznowienia postępowania określonej
w art. 540 § 2 k.p.k. Trafnie zatem prokurator Prokuratury Generalnej w swoim
stanowisku wyrażonym w niniejszej sprawie, przywołał pogląd wyrażony w
postanowieniu Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 25 marca 2015 r., sygn. akt
II AKo 36/15 (OSA Kat. 2015 nr 2, poz. 7), zgodnie z którym niejako automatyczne
przyjęcie przez sąd orzekający w przedmiocie zarządzenia wykonania kary
pozbawienia wolności, że rozstrzygnięcie takie jest bezwzględnie obligatoryjne w
każdym wypadku popełnienia przez skazanego podobnego przestępstwa
umyślnego w okresie próby powoduje, iż jest spełniona przesłanka wznowienia
określona w art. 540 § 2 k.p.k., bowiem ten właśnie zakres przepisu art. 75 § 1
k.p.k. został zakwestionowany przez Trybunał Konstytucyjny.
W realiach niniejszej sprawy istotne jest to, że Sądy obu instancji orzekające
w przedmiocie zarządzenia wykonania kary pozbawienia wolności orzeczonej przez
Sąd Okręgowy w P. w wyroku z dnia 17 czerwca 2010 r., ograniczyły się do
stwierdzenia istnienia przesłanek faktycznych i powołały się na obligatoryjny
charakter rozwiązania ustawowego wynikającego z ówczesnego brzmienia
przepisu art. 75 § 1 k.k. W świetle wykładni tej normy, powszechnie przyjętej w tym
czasie, nie miały w ogóle podstaw do podjęcia rozważań na temat ewentualnego
istnienia okoliczności szczególnych mogących przemawiać za odstąpieniem od
zarządzenia wykonania kary orzeczonej wobec skazanego A. C. Nie sposób zatem
ocenić, czy dokonanie takiej analizy i oceny mogło spowodować wydanie
rozstrzygnięcia odmiennego – korzystniejszego z punktu widzenia skazanego. Brak
zapewnienia sądom takiej możliwości został uznany za niezgodny z Konstytucją RP
i wobec spełnienia przesłanki określonej w art. 540 § 2 k.p.k. – uzasadnia
wznowienie postępowania dotyczącego zarządzenia wykonania kary pozbawienia
wolności orzeczonej wyrokiem Sądu Okręgowego w P. z dnia 17 czerwca 2010 r.
5
Konsekwencją powyższego stanowiska jest uchylenie postanowienia Sądu
Apelacyjnego z dnia 30 stycznia 2013 r., oraz utrzymanego nim w mocy
postanowienia Sądu Okręgowego w P. z dnia 19 listopada 2012 r. – w oparciu o
przesłankę przewidzianą w art. 540 § 2 k.p.k., tj. orzeczenia o niezgodności z
Konstytucją przepisu art. 75 § 1 k.k. obowiązującym w momencie rozstrzygania o
zarządzeniu wobec A. C. wykonania kary pozbawienia wolności orzeczonej
wyrokiem Sądu Okręgowego w P.
Jednocześnie, w związku z upływem okresu próby zakreślonego w
powołanym wyżej wyroku, a także upływem dalszego okresu 6 miesięcy
przewidzianego w art. 75 § 4 k.k., należało umorzyć postępowanie w przedmiocie
zarządzenia wykonania kary pozbawienia wolności orzeczonej tym wyrokiem
wobec A. C.
Mając to wszystko na uwadze Sąd Najwyższy orzekł, jak w postanowieniu.
kc