Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt IV CZ 98/15
POSTANOWIENIE
Dnia 26 lutego 2016 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Anna Kozłowska (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Mirosław Bączyk
SSN Władysław Pawlak
w sprawie ze skargi uczestnika postępowania M. O.
o wznowienie postępowania zakończonego prawomocnym postanowieniem
Sądu Okręgowego w B.
z dnia 1 czerwca 2007 r.
w sprawie z wniosku A. O.
przy uczestnictwie Ma. O., Mr. O., M. O., E. O. i T.O.
o dział spadku, podział majątku dorobkowego i zniesienie współwłasności,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 26 lutego 2016 r.,
zażalenia uczestników postępowania Ma. O., Mr. O., M. O. i T. O.
na postanowienie Sądu Okręgowego w B.
z dnia 8 października 2015 r.,
oddala zażalenie.
UZASADNIENIE
2
Postanowieniem z dnia 1 czerwca 2007 r. wydanym w sprawie II Ca …/07,
Sąd Okręgowy w B. oddalił apelację uczestnika M. O. od postanowienia Sądu
Rejonowego w B., mocą którego dokonano działu spadku, podziału majątku
dorobkowego i zniesienie współwłasności nieruchomości stanowiących pierwotnie
majątek dorobkowy A. i Z. małżonków O.
W dniu 24 kwietnia 2015 r. M. O. wniósł skargę o wznowienie postępowania
w sprawie II Ca …/07, powołując jako podstawę wznowienia art. 403 § 2 k.p.c.
Skarżący wskazywał, że postanowieniem z dnia 3 grudnia 2014 r. Sąd Rejonowy
w B. zmienił postanowienie Sądów Rejonowego w B. (I Ns …/96) i Wojewódzkiego
w B. (II Ca …/97) stwierdzające nabycie z ustawy spadku po A. O. przez żonę
spadkodawcy i jego dzieci to jest Z. O., A. O. i M. O. po 1/3 części, w ten sposób,
że stwierdził, iż spadek po zmarłym w dniu 20 września 1977 r. A. O. na
podstawie testamentu własnoręcznego z dnia 10 grudnia 1975 r. nabył w całości
syn M. O.
Rozstrzygając o skardze o wznowienie postępowania, Sąd Okręgowy w B.
postanowieniem z dnia 8 października 2015 r. skargę tę odrzucił. Wskazał, że
skarga o wznowienie postepowania została wniesiona z uchybieniem terminu z art.
408 k.p.c. Powołany przepis stanowi, że po upływie pięciu lat od
uprawomocnienia się wyroku nie można żądać wznowienia postępowania,
z wyjątkiem wypadku, gdy strona była pozbawiona możności działania lub nie była
należycie reprezentowana. Sąd wskazał, że termin ten jest zbliżony do terminu
prawa materialnego, nie podlega przywróceniu, a jego upływ powoduje wygaśniecie
prawa wznowienia postępowania niezależnie od tego czy strona ponowi winę
w uchybieniu tego terminu. Biorąc pod uwagę, że podważane postanowienie
zapadło w roku 2007, skarga wniesiona w roku 2015 była spóźniona, w związku
z czym podlegała odrzuceniu.
W zażaleniu na postanowienie Sądu Okręgowego o odrzuceniu skargi, M.
O., domagając się jego zmiany i uwzględnienia skargi ewentualnie uchylenia
zaskarżonego postanowienia i przekazania sprawy Sądowi Okręgowemu do
ponownego rozpoznania, zarzucił, że sąd nie wziął pod uwagę art. 401 pkt 2 k.p.c.
Wskazał, że w postępowaniu o dział spadku, strony postępowania jak i sąd
ograniczone były treścią istniejącego wówczas postanowienia o stwierdzeniu
3
nabycia spadku, w związku z czym nie mógł podnosić zarzutów, że jest jedynym
spadkobiercą. W czasie więc gdy toczyło się to postępowania był pozbawiony
możności działania, a niemożność ta ustała w dniu 22 lutego 2014 r., to jest w dniu
odnalezienia testamentu.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zażalenie jest bezzasadne.
Skarżący w zażaleniu nie odnosi się do stanowiska Sądu Okręgowego
oceniającego jako spóźnioną skargę o wznowienie opartą na podstawie z art. 403
§ 2 k.p.c., co odczytać należy jako aprobatę tego stanowiska. Istotnie, pogląd Sądu
Okręgowego co do tego, że jeżeli w okolicznościach faktycznych i prawnych, które
stały się przyczyną złożenia skargi o wznowienie upatrywać podstawy
sformułowanej w art. 403 § 2 k.p.c., to nie budzi wątpliwości, że skarga jest
spóźniona z uwagi na uchybienie pięcioletniemu terminowi wynikającemu z art. 408
k.p.c. Odwołanie się natomiast w zażaleniu do podstawy z art. 401 pkt 2 k.p.c.,
to jest pozbawienia strony możliwości działania wskutek naruszenia przepisów
prawa - a więc do wyjątku przewidzianego w art. 408 k.p.c., jest oczywiście
nietrafne. Ta podstawa wznowienia odnosi się do pozbawienia strony możności
działania, które wystąpiło w toku postępowania, przed uprawomocnieniem się
orzeczenia, w okolicznościach tamtej sprawy. Zdarzenia, które następują po
prawomocnym zakończeniu postępowania nie mieszczą się w tej podstawie
wznowienia, co zresztą jasno wynika również z art. 407 § 1 in fine k.p.c.
określającego początek biegu trzymiesięcznego terminu do wniesienia skargi
o wznowienie postępowania opartej na tej podstawie wznowienia.
Z tych względów Sąd Najwyższy na mocy art. 398 w związku z art. 3941
§ 3
k.p.c. oddalił zażalenie jako pozbawione uzasadnionych podstaw.
eb