Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III SK 18/15
POSTANOWIENIE
Dnia 24 lutego 2016 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Dawid Miąsik
w sprawie z powództwa Zakładów Mleczarskich L. spółki z ograniczoną
odpowiedzialnością w Ł.
przeciwko Prezesowi Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów
o naruszenie zbiorowych interesów konsumentów i nałożenie kary pieniężnej,
na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw
Publicznych w dniu 24 lutego 2016 r.,
na skutek skargi kasacyjnej strony powodowej od wyroku Sądu Apelacyjnego
z dnia 4 grudnia 2014 r.,
1. odmawia przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania,
2. zasądza od powoda na rzecz pozwanego kwotę 180 (sto
osiemdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa
procesowego w postępowaniu kasacyjnym.
UZASADNIENIE
Decyzją nr DDK …/2010 z 18 listopada 2010 r. Prezes Urzędu Ochrony
Konkurencji i Konsumentów (Prezes Urzędu) uznał działanie przedsiębiorcy
Zakłady Mleczarskie L. - sp. z o.o. z siedzibą w Ł. (powód) polegające na
stosowaniu wprowadzającego w błąd oznaczenia produktu „[…] 200g” poprzez
używanie nazwy handlowej „masło”, mimo niespełnienia przez ten produkt
wymogów stawianych przetworom mlecznym w definicje przetworów mlecznych
zawartej w pkt. II ust. 2 Załącznika XII Rozporządzenia Rady (WE) Nr 1234/2007 z
dnia 22 października 2007 r. ustanawiającego wspólną organizację rynków rolnych
2
oraz przepisy szczegółowe dotyczące niektórych produktów rolnych (Dz.U. UE L.
299 z 16 listopada 2007 r., s. 1 ze zm., dalej jako Załącznik do Rozporządzenia), co
stanowiło naruszenie art. 46 ust. 1 pkt 1 a oraz art. 46 ust. 2 ustawy z dnia 25
sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia (tj.: Dz.U. z 2010 r. Nr 136,
poz. 914, dalej jako ustawa o bezpieczeństwie żywności i żywienia), a także
nieuczciwą praktykę rynkową w rozumieniu art. 5 ust. 1 w zw. z art. 4 ust. 1 ustawy
z dnia 23 sierpnia 2007 r. o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym
(Dz.U. Nr 171, poz. 1206, dalej jako ustawa o przeciwdziałaniu nieuczciwym
praktykom rynkowym). Prezes Urzędu ocenił powyższe działanie powoda, jako
praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów w rozumieniu art. 24 ust. 2
pkt 2 i 3 ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (tj.:
Dz.U. z 2015 r. poz. 184, dalej jako uokik), nakazał zaniechania jej stosowania oraz
nałożył na powoda karę pieniężną.
Odwołanie od decyzji wniósł powód zaskarżając ją w całości i wnosząc o
umorzenie w całości postępowania objętego odwołaniem oraz zasądzenie kosztów
postępowania.
W odpowiedzi na odwołanie Prezes Urzędu wniósł o jego oddalenie oraz
zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego.
Wyrokiem z 13 września 2013 r., Sąd Okręgowy - Sąd Ochrony Konkurencji i
Konsumentów oddalił odwołanie powoda i orzekł o kosztach postępowania.
Z ustalonego przez SOKiK stanu faktycznego wynikało, że w stosunku do
produktu wytwarzanego przez powoda o nazwie „[…] 200g” wielokrotnie
przeprowadzane były na terenie całego kraju wyrywkowe kontrole, które
potwierdziły obecność w nim steroli pochodzenia roślinnego, które nie powinny się
znaleźć w produkcie oznaczonym jako „masło”. Początkowo powód sam
umieszczał na etykiecie swojego produktu informację, że w składzie wstępuje
mieszanina tłuszczów, czego zaniechał w późniejszym okresie. W odpowiedzi na
wystąpienia pokontrolne powód przypisywał wystąpienie w produkcie steroli
pochodzenia roślinnego możliwości zanieczyszczenia linii produkcyjnej.
W oparciu o tak ustalony stan faktyczny SOKiK rozpoznając sprawę
stwierdził, iż zakres żądania w sprawach z odwołania od decyzji Prezesa Urzędu
wyznaczony jest zakresem odwołania. W związku z tym SOKiK odrzucił pismo
3
procesowe powoda z 26 marca 2013 r. uznając, że twierdzenia w nim zawarte
objęte są prekluzją procesową i powinny zostać przez powoda podniesione w
odwołaniu od decyzji Prezesa Urzędu. Powód nie wykazał, że nie mógł powołać
dowodów tam prezentowanych w odwołaniu lub, że potrzeba ich powołania
pojawiła się później, w związku z tym argumenty podnoszone w rzeczonym piśmie
uznać można jedynie za polemikę ze stanowiskiem Prezesa Urzędu, zawartym w
odpowiedzi na odwołanie.
SOKiK uznał ponadto, że podniesiony w tym piśmie procesowym zarzut
naruszenia art. 105 uokik jest niezasadny. Powód w żaden sposób nie wykazał, iż
zaprzestał stosowania praktyki naruszającej zbiorowe interesy konsumentów, a tym
bardziej nie wykazał z jaką datą owo zaprzestanie miałoby mieć miejsce.
Bezpodstawne jest twierdzenie powoda, że zaprzestał wspomnianej praktyki w
momencie, w którym zakończył umieszczanie na etykiecie produktu informacji o
występowaniu w jego składzie mieszaniny tłuszczów, gdyż praktyką naruszającą
zbiorowe interesy konsumentów nie było niewłaściwe etykietowanie masła, lecz
dodawanie do niego tłuszczów obcego pochodzenia. Jak wynika z ustaleń SOKiK,
jeszcze kontrole przeprowadzone w końcu 2008 r. wykazały występowanie w
produkcie steroli pochodzenia roślinnego, natomiast postępowanie w sprawie
stosowania przez powoda praktyki naruszającej zbiorowe interesy konsumentów
zostało wszczęte postanowieniem Prezesa Urzędu z 28 lipca 2009 r.
Wyrokiem z 4 grudnia 2014 r., Sąd Apelacyjny oddalił apelację powoda i
zasądził na rzecz Prezesa Urzędu zwrot kosztów postępowania apelacyjnego.
W uzasadnieniu wyroku Sąd Apelacyjny stwierdził, zgodnie z ustaleniami
SOKiK, iż podniesiony przez powoda zarzut naruszenia art. 105 uokik został
prawidłowo uznany za sprekludowany, gdyż powinien być podniesiony w
odwołaniu. Prekluzja dowodowa przewidziana w postępowaniu gospodarczym
dotyczy także zarzutu przedawnienia, którego istotą jest przejawienie woli uchylenia
się od obowiązku spełnienia świadczenia z uwagi na upływ terminu przedawnienia.
W przypadku powołania się na zarzut przedawnienia w trakcie procesu istotna jest
jego konkretyzacja, by nie powstały wątpliwości jakiego dochodzonego roszczenia
ten zarzut dotyczy. Dla uznania, że zarzut przedawnienia uległ prekluzji nie jest
zatem istotne jakie były przyczyny jego niezgłoszenia. Ponadto Sąd Apelacyjny
4
uznał, że w trakcie postępowania powód nie wykazał w żaden sposób aby
zaprzestał stosowania praktyki naruszającej zbiorowe interesy konsumentów, która
była przedmiotem postępowania prowadzonego przez Prezesa Urzędu, ani z jaką
datą owo zaprzestanie stosowanie miało nastąpić. Przedmiotem zarzutu, który
został postawiony powodowi było stosowanie dla wprowadzonego przez niego na
rynek produktu określenia „masło”, mimo iż nie spełnił on wymogów stawianych
produktowi takiego rodzaju. Powód nie zaprzeczył, że stosował sterole
pochodzenia roślinnego do wytwarzania swojego produktu. Jeszcze na początku
2008 r. informacja o zawartości mieszaniny tłuszczów znajdowała się na etykiecie
produktu. Także w odpowiedzi na odwołanie powód nie zaprzeczył, iż stosował
serwatkę jogurtową z zawartością tłuszczów roślinnych do wyroku swojego
produktu. Brak jest zatem podstaw do uznania, że istniały przesłanki zastosowania
art. 105 uokik, pomijając nawet kwestię czy zarzut dotyczący naruszenia tego
przepisu powinien być uwzględniony, z uwagi na prekluzję zarzutu przedawnienia.
Powód zaskarżył wyrok Sądu Apelacyjnego skargą kasacyjną w całości.
Skarga kasacyjna została oparta na podstawie naruszenia przepisów
postępowania, tj. 1) art. 47912
§ 1 k.p.c. w brzmieniu obowiązującym do 3 maja
2012 r.; 2) art. 123 k.p.a. w zw. z art. 83 i art. 101 ust. 2 uokik oraz przepisów
prawa materialnego, tj. 1) art. 105 w zw. z art. 27 ust. 3 uokik. Wnosząc o przyjęcie
skargi kasacyjnej do rozpoznania powód powołał się na potrzebę rozstrzygnięcia
dwóch zagadnień prawnych: 1) czy przedawnienie prawa do wszczęcia
postępowania antymonopolowego, określone w art. 105 uokik, które organ
antymonopolowy powinien wziąć pod uwagę z urzędu, objęte było zakresem
prekluzji określonej w art. 47912
§ 1 k.p.c. w brzmieniu obowiązującym do 3 maja
2012 r., tj. dnia wejścia w życie ustawy z dnia 16 września 2011 r. o zmianie ustawy
– Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw? 2) czy w świetle
art. 47912
§ 1 k.p.c. niemożliwe było powołanie się przez powoda na przedawnienie
wszczęcia postępowania antymonopolowego w toku postępowania sądowego
przed sądem pierwszej instancji, tj. później niż w odwołaniu, w sytuacji w której
zgromadzony w sprawie materiał dowodowy pozwalał na ocenę skuteczności
takiego zarzutu?
5
W odpowiedzi na skargę kasacyjną powoda Prezes Urzędu wniósł o
odmowę przyjęcia jej do rozpoznania ewentualnie o oddalenie skargi oraz o
zasądzenie od powoda na jego rzecz kosztów postępowania kasacyjnego.
Sąd Najwyższy zważył co następuje:
Skarga kasacyjna powoda nie kwalifikowała się do przyjęcia celem jej
merytorycznego rozpoznania, ponieważ przedstawione w stosownym wniosku
problemy prawny nie są zagadnieniami prawnymi sprawy.
Z wiążących dla Sądu Najwyższego ustaleń w zakresie faktów
pozwalających na stwierdzenie upływu terminu, o którym mowa w art. 105 uokik
wynika, że termin ten nie upłynął w dacie wszczęcia postępowania w niniejszej
sprawie. Skarga kasacyjna powoda nie kontestuje tych ustaleń, w granicach
dopuszczalnych w postępowaniu kasacyjnym. Dla rozstrzygnięcia o zasadności
skargi kasacyjnej nie ma zatem znaczenia, czy art. 47912
§ 1 k.p.c. w brzmieniu
obowiązującym do 3 maja 2012 r. obejmował swym zakresem zarzut wygaśnięcia
kompetencji Prezesa UOKiK do wszczęcia postępowania w sprawie praktyk
naruszających zbiorowe interesy konsumentów.
Niezależnie od powyższego, w kwestii wykładni i stosowania art. 47912
§ 1
k.p.c. w brzmieniu obowiązującym do 3 maja 2012 r. w sprawach z zakresu
ochrony konkurencji i regulacji Sąd Najwyższy wypowiedział się już w wyroku z 28
stycznia 2015 r., III SK 27/14. Interes publiczny nie przemawiał zatem za
przyjęciem skargi kasacyjnej powoda do rozpoznania, celem rozstrzygnięcia
problemu prawnego powstałego na tle tego przepisu k.p.c.
Mając powyższe na względzie, Sąd Najwyższy orzekł jak w sentencji.
eb