Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II CZ 109/15
POSTANOWIENIE
Dnia 3 marca 2016 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Antoni Górski (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Bogumiła Ustjanicz
SSN Hubert Wrzeszcz
w sprawie z powództwa R. K. przeciwko Portowi Lotniczemu […]o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej w dniu 3 marca 2016 r.,
zażalenia strony pozwanej
na wyrok Sądu Okręgowego w P.
z dnia 17 września 2015 r.,
oddala zażalenie; pozostawia rozstrzygnięcie o kosztach
postępowania zażaleniowego w orzeczeniu kończącym
postępowanie.
UZASADNIENIE
2
Powód R. K. wniósł o zasądzenie od strony pozwanej Portu Lotniczego
kwoty 27.000 zł z odsetkami ustawowymi od 8 lutego 2014 r. do dnia zapłaty oraz
kosztów procesu. W uzasadnieniu żądania pozwu podał, że przysługuje mu prawo
użytkowania wieczystego gruntu położonego w P. przy ul. S.[…] oraz prawo
własności budynku mieszkalnego położonego na tym gruncie. Wskazał, że
przedmiotowa nieruchomość objęta została obszarem ograniczonego użytkowania
(OOU) utworzonym dla Portu Lotniczego […] uchwałą nr XVIII/302/12 Sejmiku
Województwa […] z 30 stycznia 2012 r. Zdaniem powoda, wprowadzenie OOU
spowodowało ograniczenie korzystania z nieruchomości, polegające na
konieczności znoszenia przez niego podwyższonych norm akustycznych oraz
obniżenie atrakcyjności nieruchomości, co bezpośrednio przełożyło się na jej
wartość rynkową.
Wyrokiem z dnia 25 lutego 2015 r. Sąd Rejonowy w P. oddalił powództwo i
orzekł o kosztach postępowania.
Sąd Rejonowy stwierdził, iż nie doszło do ograniczenia sposobu korzystania
z nieruchomości powoda na skutek wejścia w życie uchwały Sejmiku Województwa.
W ocenie Sądu nie można uznać, że sam fakt zlokalizowania nieruchomości
powoda na terenie objętym regulacją uchwały oznacza uprawnienie do wystąpienia
z roszczeniem odszkodowawczym przeciwko pozwanemu. Skoro nieruchomość
powoda jest nieruchomością mieszkalną i znajduje się w strefie zewnętrznej, to
postanowienia uchwały o wprowadzeniu obszaru ograniczonego użytkowania nie
dotyczą przedmiotowej nieruchomości.
Na skutek apelacji powoda R. K. Sąd Okręgowy uchylił zaskarżony wyrok i
przekazał sprawę Sądowi Rejonowemu do ponownego rozpoznania.
Sąd Okręgowy wskazał, że szkodą w rozumieniu art. 129 p.o.ś. jest także
zmniejszenie wartości nieruchomości, o ile to zmniejszenie jest rzeczywiście
wynikiem wprowadzenia OOU. Obniżenie wartości nieruchomości stanowi
wymierną stratę w rozumieniu art. art. 361 § 2 k.c. Według art. 129 ust. 2 p.o.ś.
właściciel może żądać odszkodowania za poniesioną szkodę „w związku
z ograniczeniem sposobu korzystania z nieruchomości”, a ograniczeniem takim jest
również ustanowienie OOU i objęcie nim nieruchomości powoda. Ustanowienie
3
OOU powoduje nie tylko obniżenie wartości nieruchomości, będące następstwem
ograniczeń przewidzianych bezpośrednio w treści rozporządzenia o utworzeniu
obszaru (zwłaszcza dotyczących ograniczeń zabudowy), lecz także obniżenie
wartości nieruchomości wynikające z tego, że wskutek wejścia w życie uchwały
dochodzi do zawężenia granic własności (art. 140 k.c. w zw. z art. 144 k.c.), i tym
samym ścieśnienia wyłącznego władztwa właściciela względem nieruchomości
położonej na obszarze ograniczonego użytkowania.
W ocenie Sądu Okręgowego, przy szerokim rozumieniu szkody podlegającej
naprawieniu na tej podstawie, konieczne jest zbadanie, czy nieruchomość powoda
rzeczywiście straciła na wartości. Sąd Okręgowy wskazał także, że konieczne jest
ustalenie, czy obniżenie wartości, o ile zostanie potwierdzone, spowodowane jest
uchwałą sejmiku i wprowadzeniem OOU czy też nastąpiło z innych przyczyn,
niezależnych od wprowadzenia OOU. Okoliczności te były sporne między stronami
i powinny zostać wyjaśnione w toku postępowania dowodowego, którego
Sąd Rejonowy nie przeprowadził.
Pozwany Port Lotniczy złożył zażalenie na wyrok Sądu Okręgowego na
podstawie art. 3941
§ 11
k.p.c., zaskarżając go w całości. Skarżący zarzucił
naruszenie art. 129 ust. 2 ustawy Prawo o ochronie środowiska w zw. z § 3, § 4 i §
8 uchwały nr XVIII/302/12 Sejmiku Województwa […] z dnia 30 stycznia 2012 r. w
sprawie utworzenia obszaru ograniczonego użytkowania dla Lotniska […], art. 386
§ 4 k.p.c. i art. 382 k.p.c. w zw. z art. 227 k.p.c. i art. 278 k.p.c. Na tej podstawie
skarżący wnosił o uchylenie zaskarżonego postanowienia w całości i przekazanie
sprawy Sądowi Okręgowemu do ponownego rozpoznania oraz orzeczenia o
kosztach postępowania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zgodnie z ugruntowanym orzecznictwem Sądu Najwyższego, zażalenie
przewidziane w art. 3941
§ 11
k.p.c. jest skierowane przeciwko uchyleniu wyroku
i przekazaniu sprawy do ponownego rozpoznania. Ocenie w postępowaniu
zażaleniowym może być poddana jedynie prawidłowość zakwalifikowania przez sąd
odwoławczy określonej sytuacji procesowej jako odpowiadającej powołanej przez
4
ten sąd podstawie orzeczenia kasatoryjnego. Prawidłowość oceny merytorycznej
sądu drugiej instancji pozostaje poza zakresem kontroli zażaleniowej. Dokonywana
ocena powinna mieć charakter formalny, skupiający się na ustanowionych
w art. 386 § 4 k.p.c. przesłankach uchylenia orzeczenia sądu pierwszej instancji,
bez wkraczania w merytoryczne kompetencje sądu (zob. np. postanowienie Sądu
Najwyższego z dnia 25 czerwca 2015 r., V CZ 29/15, nie publ.; postanowienie Sądu
Najwyższego z dnia 29 października 2015 r., I CZ 92/15, nie publ.; postanowienie
Sądu Najwyższego z dnia 21 maja 2015 r., IV CZ 10/15, nie publ.).
W okolicznościach niniejszej Sądy I i II instancji dokonały odmiennej oceny
prawnej ustalonego stanu faktycznego. Sąd Rejonowy przyjął, że sam fakt
zlokalizowania nieruchomości powoda na terenie objętym regulacją uchwały
Sejmiku Województwa nie oznacza, że nieruchomość jest faktycznie objęta sferą
OOU (tj. „ograniczony obszar użytkowania”) i że powodowi przysługuje roszczenie
odszkodowawcze przeciwko pozwanemu na podstawie art. 129 p.o.ś.
Konsekwencją takiej oceny prawnej było zaniechanie przeprowadzenia przez Sąd
Rejonowy postępowania dowodowego w celu ustalenia faktów mających istotne
znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy, a wyrażało się to m.in. w oddaleniu wniosku
o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego na okoliczność ustalenia wysokości
szkody poniesionej przez powoda.
Sąd II instancji zakwestionował prawidłowość oceny prawnej dokonanej
przez Sąd I instancji. Wskazał, że nieruchomość powoda jest zlokalizowana
w strefie OOU. Szkodą podlegającą naprawieniu na podstawie art. 129 p.o.ś. jest
także zmniejszenie wartości nieruchomości wynikające z wprowadzenia OOU
i związanych z tym ograniczeń i niedogodności. W tym stanie rzeczy okoliczność,
czy nieruchomość powoda rzeczywiście straciła na wartości stanowi fakt istotny dla
rozstrzygnięcia sprawy, który powinien zostać ustalony w toku postępowania
dowodowego. Zważywszy, że do stanowczego ustalenia faktu spadku wartości
nieruchomości konieczne są wiadomości specjalne, trafna jest ocena Sądu
Okręgowego, że Sąd I instancji nie przeprowadził żadnych ustaleń w tym zakresie
i w konsekwencji zaniechał przeprowadzenia postępowania dowodowego w całości.
5
Z przytoczonych względów zażalenie podlegało oddaleniu na podstawie
art. 3941
§ 3 k.p.c. w zw. z art. 39814
k.p.c.
kc