Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III SK 25/15
POSTANOWIENIE
Dnia 2 marca 2016 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Dawid Miąsik
w sprawie z powództwa E. spółki z o.o. w A.
przeciwko Prezesowi Urzędu Regulacji Energetyki w W.
o wymierzenie kary pieniężnej,
na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw
Publicznych w dniu 2 marca 2016 r.,
na skutek skargi kasacyjnej strony powodowej od wyroku Sądu Apelacyjnego w W.
z dnia 26 listopada 2014 r.,
odmawia przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania.
UZASADNIENIE
Wyrokiem z 26 listopada 2014 r., Sąd Apelacyjny oddalił apelację E. spółka z
o.o. (powód), wniesioną od wyroku Sądu Okręgowego w W. - Sądu Ochrony
Konkurencji i Konsumentów z 4 grudnia 2013 r.
W zakresie mając znaczenie dla postępowania kasacyjnego Sąd Apelacyjny
stwierdził, iż brak podstaw prawnych do uznania za dopuszczalne dokonanego
przez powoda potrącenia od wielkości należnej opłaty zastępczej wartości
składających się na koszt wypełnienia obowiązku, o którym mowa w art. 9a ust. 1
ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. - Prawo energetyczne (jednolity tekst: Dz.U. z
2006 r. Nr 89, poz. 625 ze zm., dalej jako PE) przez E. sp. z o.o. -
przedsiębiorstwo, od którego powód zakupił w 2010 r. część energii elektrycznej.
Zdaniem Sądu Apelacyjnego powód nie może zwolnić się od obowiązku uiszczenia
opłaty zastępczej twierdząc, że inny podmiot spełnił go za niego. Jak wynika z art.
2
76 § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (jednolity tekst:
Dz.U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 ze zm., dalej jako Ordynacja podatkowa) z nadpłatą
zobowiązania podatkowego mamy do czynienia wówczas, gdy wartość zaliczek na
podatek pobranych przez płatnika lub zapłaconych przez podatnika jest wyższa niż
wartość zobowiązania podatkowego, ustalonego za dany rok podatkowy.
Niezależnie od stwierdzenie, czy opłata zastępcza stanowi rzeczywiście podatek,
uzasadniający stosowanie Ordynacji podatkowej, Sąd Apelacyjny stwierdził, że w
niniejszej sprawie doszłoby do nadpłaty, gdyby powód uzyskał i przestawił do
umorzenia Prezesowi Urzędu Regulacji Energetyki (Prezes URE) świadectwa
pochodzenia energii, o których mowa w art. 9e ust. 1 PE lub 9o ust. 1 PE lub gdyby
uiścił opłatę zastępczą w wymiarze większym niż był zobowiązany. Z materiału
dowodowego, zgromadzonego w sprawie nie wynika natomiast, aby takie zdarzenie
miało miejsce. Dokonanie przez powoda zakupu energii elektrycznej po cenie
zawierającej koszt realizacji obowiązku z art. 9a ust. 1 PE nie było równoważne z
zapłatą przez niego opłaty zastępczej. Powód nie był w ogóle zobowiązany do
uiszczenia tego rodzaju opłaty z tytułu zakupu energii na podstawie tej umowy.
Ustalona w tej umowie cena, uwzględniająca wysokość opłaty zastępczej, była
wyrazem zgodnej woli stron i w żaden sposób nie wiązała się z obowiązkiem
zapłaty uiszczenia samej opłaty, który w dalszym ciągu spoczywał na dostawcy
energii. W tych okolicznościach po stronie powoda nie mogło dojść do uiszczenia
opłaty zastępczej, której zaliczenie na poczet posiadanej zaległości mogłoby
uzasadnić zmniejszenie jej wymiaru.
Skargę kasacyjną od powyższego wyroku Sądu Apelacyjnego wniósł powód,
zaskarżając go w całości.
Wniosek o przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania został oparty na
przesłance potrzeby rozstrzygnięcia istotnego zagadnienia prawnego,
koncentrującego się wokół odpowiedzi na pytanie jaki charakter ma opłata
zastępcza przewidziana w art. 9a PE, czy jest ona podatkiem lub para-podatkiem,
a także czy przedsiębiorstwo energetyczne, będące odbiorcą końcowym energii
elektrycznej jest zobowiązane do uiszczania opłaty zastępczej od energii
przeznaczonej na własne potrzeby, a następnie sprzedawanej do odbiorcy
końcowego, podczas gdy opłata ta została już uiszczona przez sprzedawcę energii
3
w cenie jej zakupu, a w przypadku uznania, że opłata zastępcza jest podatkiem
(lub para podatkiem) odpowiedzi również na pytanie, który podmiot jest uprawniony
do dochodzenia odpowiednio zaliczenia, potrącenia lub zwrotu nadwyżki opłaty
zastępczej niesłusznie uiszczonej od tej samej energii elektrycznej.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Skarga kasacyjna powoda nie kwalifikowała się do przyjęcia celem jej
merytorycznego rozpoznania z następujących powodów.
W pierwszej kolejności Sąd Najwyższy stwierdza, że przedmiot
postępowania sądowego w sprawie z odwołania od decyzji Prezesa URE wyznacza
przede wszystkim treść decyzji regulatora. Skarga kasacyjna powoda wniesiona
została w sprawie z odwołania od decyzji Prezesa Urzędu w przedmiocie nałożenia
kary pieniężnej na podstawie art. 56 ust. 1 pkt 1a PE w związku z niewywiązaniem
się przez powoda z obowiązku, o którym mowa w art. 9a ust. 1 oraz 9a ust. 2 PE.
W zakresie wyznaczonym przez treść odwołania od decyzji Prezesa URE
przedmiotem postępowania sądowego jest rozstrzygnięcie, czy zachowanie
opisane w sentencji decyzji podlega karze pieniężnej na podstawie art. 56 PE. Przy
tak rozumianym przedmiocie postępowania sądowego, mając na względzie treść
odwołania powoda od decyzji, zakres kognicji Sądów obu instancji ograniczał się do
ustalenia, czy w 2010 r. powód wywiązał się z obowiązku uzyskania i
przedstawienia do umorzenia świadectw pochodzenia energii albo uiszczenia
opłaty zastępczej. Przepisy art. 9a ust. 1 oraz 9a ust. 2 PE są – w zakresie istotnym
dla oceny publicznoprawnej potrzeby rozpoznania skargi kasacyjnej powoda –
jasne co do podmiotowego i przedmiotowego zakresu zastosowania tego
obowiązku. Sądy obu instancji potwierdziły w postępowaniu sądowym ustalenia, na
których oparta została decyzja Prezesa URE poczynione w tym zakresie na etapie
postępowania administracyjnego. Sądy obu instancji, w szczególności zaś Sąd
Apelacyjny, którego poglądy prawne podlegają weryfikacji w postępowaniu
kasacyjnym, zastosowały także prawidłowo art. 56 ust. 1 pkt 1a PE w związku z art.
9a ust. 1 oraz 9a ust. 2 PE, odpowiednio interpretując przywołane przepisy.
Konstrukcja obowiązku z art. 9a ust. 1 oraz 9a ust. 2 PE, sankcjonowanego na
4
podstawie art. 56 ust. 1 pkt 1a PE nie pozwala na zastosowanie rozumowania
leżącego u podstaw odwołania, apelacji i skargi kasacyjnej powoda, zgodnie z którą
adresat wyżej wymienionych przepisów jest zwolniony z powinności zastosowania
się do przewidzianych w nich obowiązków (ciążących na nim), ponieważ faktyczny
finansowy ciężar tych obowiązków został przez niego poniesiony na rzecz innego
podmiotu (poprzez doliczenie stosownych należności do ceny sprzedaży). Skoro z
ustaleń faktycznych postępowania sądowego wynika, że powód w 2010 r. nabywał
energię elektryczną zarówno na potrzeby własne jak i w celu odsprzedaży, to w
umowie ze sprzedawcą energii należało wprowadzić odpowiednie postanowienia
pozwalające na skorygowanie wielkości energii zaliczanych do poszczególnych
kategorii, a mających znaczenie dla wykonania przez tego sprzedawcę ciążącego
na nim obowiązku z art. 9a ust. 1 oraz 9a ust. 2 PE.
Niezależnie od powyższego, z wiążących dla Sądu Najwyższego i jedynych
jakie brane są pod uwagę w postępowaniu kasacyjnym ustaleń postępowania
sądowego (a właściwie ustaleń Sądu pierwszej instancji, podzielonych w całości
przez Sąd drugiej instancji), wynika jedynie, że: 1) powód w 2010 r. nabywał
energię elektryczną do odsprzedaży oraz na potrzeby własne; 2) zakupy na
potrzeby własne były realizowane jak dla odbiorcy końcowego (uzasadnienie
wyroku Sądu Okręgowego, s. 4). Z ustaleń tych nie wynika stan faktyczny
kreowany przez powoda w skardze kasacyjnej, zgodnie z którym powód został
podwójnie obciążony obowiązkiem uiszczenia opłaty zastępczej, ponieważ część
energii zakupionej na potrzeby własne zużył na wytworzenie, przesył lub
dystrybucję energii. W tych okolicznościach Sąd Najwyższy na etapie przedsądu
nie może uznać zagadnień prawnych przedstawionych we wniosku o przyjęcie
skargi kasacyjnej powoda do rozpoznania za zagadnienia prawne sprawy, których
rozstrzygnięcie w postępowaniu kasacyjnym miałoby znaczenie dla oceny
prawidłowości zaskarżonego wyroku.
W dalszej kolejności Sąd Najwyższy stwierdza, że na tle art. 9a PE –
jedynego przepisu powołanego we wniosku o przyjęcie skargi kasacyjnej do
rozwiązania – nie powstaje problem charakteru prawnego opłaty zastępczej.
W kontekście argumentacji skargi kasacyjnej można uznać, że problem taki można
byłoby rozważać przy wykładni art. 9a PE w związku z art. 2 Ordynacji podatkowej,
5
przy rozstrzyganiu dopuszczalności zastosowania w niniejszej sprawie art. 76 § 1
Ordynacji podatkowej. Żaden z tych przepisów nie został jednak uwzględniony w
skardze kasacyjnej powoda, ani we wniosku o przyjęcie jej do rozpoznania
(ocenianym na etapie przedsądu), ani w podstawach skargi (stosowanych na etapie
merytorycznego rozpoznania skargi kasacyjnej, lecz uwzględnianych na etapie
przedsądu przy ocenie możliwości rozstrzygnięcia zagadnienia prawnego z uwagi
na związanie Sądu Najwyższego podstawami skargi).
W tych okolicznościach jedynie dodatkowo Sąd Najwyższy stwierdza,
że pozostałe dwa problemy prawne wyartykułowane w skardze kasacyjnej powoda
nie zostały połączone z jakimkolwiek przepisem prawa, co powoduje, że nie mają
one waloru istotnego zagadnienia prawnego w rozumieniu art. 3989
§ 1 k.p.c.
Mając powyższe na względzie, Sąd Najwyższy orzekł jak w sentencji
postanowienia.
kc