Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt IV KK 41/16
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 10 marca 2016 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Przemysław Kalinowski (przewodniczący)
SSN Małgorzata Gierszon
SSN Dariusz Świecki (sprawozdawca)
Protokolant Jolanta Grabowska
w sprawie J. R.
skazanego z art. 178a § 4 k.k.
po rozpoznaniu w Izbie Karnej na posiedzeniu w trybie art. 535 § 5 k.p.k.
w dniu 10 marca 2016 r.,
kasacji wniesionej przez Prokuratora Generalnego na korzyść skazanego
od wyroku Sądu Rejonowego w M. z dnia 4 maja 2015 r.,
uchyla zaskarżony wyrok i przekazuje sprawę Sądowi
Rejonowemu w K. do ponownego rozpoznania.
UZASADNIENIE
Wyrokiem Sądu Rejonowego w M. J. R. został uznany za winnego
popełnienia przestępstwa z art. 178a § 4 k.k., polegającego na tym, że w dniu 18
lutego 2015 r., w K., kierował w ruchu lądowym samochodem osobowym marki Fiat
Punto, znajdując się w stanie nietrzeźwości 0,49 mg/l alkoholu w wydychanym
powietrzu, będąc wcześniej prawomocnie skazanym wyrokiem Sądu Rejonowego
w K., sygn. akt II K …/12 za prowadzenie pojazdu mechanicznego w stanie
2
nietrzeźwości i za to, na podstawie powyższego przepisu, wymierzono mu karę 7
miesięcy pozbawienia wolności, z orzeczeniem także wobec niego środka karnego
w postaci zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych na okres 4 lat,
na poczet którego zaliczono okres zatrzymania oskarżonemu prawa jazdy,
zwalniając ponadto go od ponoszenia kosztów sądowych. Orzeczenie to nie zostało
zaskarżone przez żadną ze stron i uprawomocniło się w dniu 12 maja 2015 r.
Z kasacją od tego wyroku na korzyść skazanego wystąpił Prokurator
Generalny, zarzucając rażące i mające istotny wpływ na jego treść naruszenie
przepisów prawa procesowego i materialnego, to jest art. 387 § 2 k.p.k. i art. 107 §
4a k.k., polegające na uwzględnieniu przez Sąd wadliwego wniosku oskarżonego o
skazanie bez przeprowadzenia postępowania dowodowego, któremu nie sprzeciwił
się prokurator i wymierzeniu J. R. kary 7 miesięcy pozbawienia wolności za
popełnienie czynu z art. 178a § 4 k.k., podczas gdy będące podstawą przyjęcia
kwalifikacji czynu z art. 178a § 4 k.k. skazanie wyrokiem Sądu Rejonowego w K. o
sygn. II K …/12 za popełnienie czynu z art. 178a § 1 k.k. w dacie orzekania
zaskarżonym wyrokiem o sygn. VII K …/15 uległo zatarciu. Wywodząc w ten
sposób, skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie
sprawy Sądowi Rejonowemu w K. do ponownego rozpoznania.
Sąd Najwyższy stwierdził, co następuje.
Kasacja ta jest oczywiście zasadna i w związku z tym podlega uwzględnieniu
na posiedzeniu, o jakim mowa w art. 535 § 5 k.p.k.
Analiza materiałów sprawy dowodzi, że J. R., wyrokiem Sądu Rejonowego w
K. z dnia 12 grudnia 2012 r. wydanym w sprawie o sygn. akt II K …6/12 został
uznany za winnego popełnienia przestępstwa z art. 178a § 1 k.k., za co skazano go
na karę grzywny w wysokości 100 stawek dziennych po 10 zł każda, zaś na
podstawie art. 42 § 2 k.k. orzeczono wobec niego środek karny w postaci zakazu
prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych na okres roku, na poczet którego
zaliczono okres zatrzymania prawa jazdy. Z zalegającej w aktach sprawy karty
karnej dotyczącej J. R. wynika bezspornie, że w dniu 8 marca 2013 r. wykonano
wymierzoną powyższym wyrokiem karę grzywny, zaś w dniu 2 listopada 2013 r.
wykonano orzeczony nim środek karny zakazu prowadzenia pojazdów.
Podkreślić w tym miejscu należy, że art. 107 § 4a k.k. przewiduje, iż w razie
3
skazania na grzywnę, zatarcie skazania następuje z mocy prawa z upływem roku
od wykonania lub darowania kary albo od przedawnienia jej wykonania, natomiast §
6 tego przepisu zakłada, że jeżeli orzeczono środek karny, zatarcie skazania nie
może nastąpić przed jego wykonaniem, darowaniem albo przedawnieniem jego
wykonania. Mając na uwadze wskazane tu okoliczności, nie może budzić
wątpliwości, że jeszcze przed wydaniem zaskarżonego niniejszą kasacją
orzeczenia doszło do zatarcia z mocy prawa skazania J. R. wyrokiem Sądu
Rejonowego w sprawie o sygn. akt II K …/12.
Powyższe winien mieć na uwadze Sąd Rejonowy w M.. w sprawie o sygn.
akt VII K …/15. Fakt zatarcia skazania, o którym tu mowa oznacza bowiem, że nie
było dopuszczalne skazanie J. R. za przestępstwo z art. 178a § 4 k.k., co wchodzi
w rachubę przecież jedynie wtedy, gdy sprawca czynu określonego w art. 178a § 1
k.k. był wcześniej prawomocnie skazany za prowadzenie pojazdu mechanicznego
w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego albo za
przestępstwo określone w art. 173, 174, 177 lub art. 355 § 2 k.k., popełnione w
stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego albo dopuścił się czynu
określonego w art. 178a § 1 k.k. w okresie obowiązywania zakazu prowadzenia
pojazdów mechanicznych orzeczonego w związku ze skazaniem za przestępstwo.
Taka sytuacja, mając na uwadze fakt zatarcia skazania J. R. za przestępstwo z art.
178a § 1 k.k., w sprawie niniejszej nie zachodziła.
Wobec tego uwzględnienie przez Sąd Rejonowy w sprawie o sygn. akt VII
K …/15 wniosku oskarżonego o wydanie wyroku skazującego i wymierzenie mu
określonej kary oraz środka karnego bez przeprowadzania postępowania
dowodowego (art. 387 § 1 k.p.k. w brzmieniu obowiązującym przed 1 lipca 2015 r.)
było postąpieniem nieprawidłowym. Sąd mógł bowiem uwzględnić wniosek o
dobrowolne poddanie się karze, o jakim tu mowa, jedynie wówczas, gdy m.in.
okoliczności popełnienia przestępstwa nie budziły wątpliwości. Podkreślić trzeba,
że w sprawie niniejszej prokurator nie sprzeciwiał się wnioskowi oskarżonego.
W orzecznictwie Sądu Najwyższego przyjmuje się przy tym zasadnie, że
użyte w tym ostatnim przepisie sformułowanie, iż okoliczności popełnienia
przestępstwa nie budzą wątpliwości oznacza, że brak wątpliwości dotyczy
przestępstwa zarzucanego oskarżonemu aktem oskarżenia i odnosi się do
4
realizacji wszystkich niezbędnych znamion tego czynu, a w konsekwencji jego
kwalifikacji prawnej, rodzaju i stopnia zawinienia, skutku przestępnego działania,
rozmiaru wyrządzonej szkody, które mają wpływ na kształt i rozmiar
odpowiedzialności karnej oskarżonego (zob. np. wyrok SN z dnia 4 października
2013 r., III KK 168/13, LEX nr 1388227). W realiach niniejszej sprawy Sąd
Rejonowy w M. winien był dostrzec, że brak jest przesłanek do zastosowania
instytucji z art. 387 k.p.k. Właściwe odczytanie dostępnych danych o karalności J. R.
powinno wzbudzić u tego organu wątpliwości co do okoliczności popełnienia
przestępstwa i przyjętej w akcie oskarżenia kwalifikacji prawnej czynu oskarżonego,
a co w konsekwencji wykluczało skorzystanie z omawianej konstrukcji procesowej.
Co więcej – jak już wykazano wcześniej – w przedstawionych okolicznościach w
ogóle nie wchodziło w rachubę skazanie oskarżonego za przestępstwo z art. 178a
§ 4 k.k. Postępując odmiennie, Sąd Rejonowy w M. dopuścił się zatem obrazy
wskazanych przez Prokuratora Generalnego w kasacji przepisów. Uchybienie to
miało przy tym charakter rażącego naruszenia prawa, o istotnym wpływie na treść
orzeczenia w wyniku przypisania oskarżonemu wskazanego przestępstwa, choć
było to pozbawione podstaw prawnych.
Z tych wszystkich względów zaskarżony kasacją wyrok ostać się nie może i
dlatego też Sąd Najwyższy uchylił go. Zasadny jest również wniosek Prokuratora
Generalnego o przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania przywróconemu
Sądowi Rejonowemu w K., jako właściwemu miejscowo, stosownie do
rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 7 października 2014 r. w sprawie
ustalenia siedzib i obszarów właściwości sądów apelacyjnych, sądów okręgowych i
sądów rejonowych (Dz.U. z 2014 r., poz. 1407 ze zm.). Przy ponownym jej
rozpoznaniu Sąd ten weźmie pod uwagę powyższe wywody, pamiętając przy tym w
dalszym procedowaniu o kierunku kasacji, która spowodowała uchylenie wyroku.
Z tych wszystkich względów, orzeczono jak w wyroku.
kc