Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt V CSK 588/15
POSTANOWIENIE
Dnia 17 marca 2016 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Hubert Wrzeszcz
w sprawie z powództwa G. T.
przeciwko A.P.
z udziałem Prokuratora Prokuratury Okręgowej w K. i interwenienta ubocznego
Powszechnego Zakładu Ubezpieczeń Spółki Akcyjnej w W.
o zapłatę,
na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej w dniu 17 marca 2016 r.,
na skutek skargi kasacyjnej Prokuratora Prokuratury Okręgowej w K.
od wyroku Sądu Apelacyjnego
z dnia 21 maja 2015 r.,
odmawia przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania.
2
UZASADNIENIE
Wyrokiem z dnia 21 maja 2015 r. Sąd Apelacyjny – po rozpoznaniu apelacji
powoda i prokuratora Prokuratury Okręgowej w K. – oddalił obie apelacje od
wyroku Sądu Okręgowego w K. oddalającego powództwo o zadośćuczynienie i
skapitalizowane odsetki ustawowe. Zaskarżając wyrok „w części punktu I”,
prokurator Prokuratury Okręgowej w K. wniosek o przyjęcie skargi kasacyjnej do
rozpoznania oparł na przesłankach przewidzianych w art. 3981
pkt 1, 2 i 4 k.p.c.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Skarga kasacyjna jest nadzwyczajnym środkiem zaskarżenia
funkcjonującym na rzecz państwa, a więc w interesie publicznym. Stoi ona przede
wszystkim na straży wykonywania prawa oraz jego jednolitej wykładni. Interes
prywatny uwzględnia zaś tylko na tyle, na ile może się on stać podłożem
zaspokojenia interesu ogólnego. Sąd Najwyższy już w okresie obowiązywania
kasacji, będącej zwyczajnym środkiem odwoławczym, podkreślał, że podstawowym
celem postępowania kasacyjnego jest ochrona interesu publicznego przez
zapewnienie jednolitości wykładni oraz wkład Sądu Najwyższego w rozwój prawa
i jursprudencji (postanowienie z dnia 4 lutego 2000 r., II CZ 178/99, OSNC 2000,
nr 7-8, poz. 147).
Zgodnie z art. 3989
§ 1 k.p.c. Sąd Najwyższy przyjmuje skargę kasacyjną do
rozpoznania, jeżeli w sprawie występuje istotne zagadnienie prawne, istnieje
potrzeba wykładni przepisów prawnych budzących poważne wątpliwości lub
wywołujących rozbieżności w orzecznictwie sądów, zachodzi nieważność
postępowania lub skarga kasacyjna jest oczywiście uzasadniona. Cel wymagania
przewidzianego w art. 3984
§ 2 k.p.c. może być zatem osiągnięty jedynie przez
powołanie i uzasadnienie istnienia przesłanek umożliwiających realizację
publicznoprawnych funkcji skargi kasacyjnej. Tylko na tych przesłankach Sąd
Najwyższy może oprzeć rozstrzygnięcie o przyjęciu lub odmowie przyjęcia skargi
kasacyjnej do rozpoznania. Dopuszczenie i rozpoznanie skargi kasacyjnej
ustrojowo i procesowo jest uzasadnione jedynie w tych sprawach, w których mogą
być zrealizowane jej funkcje publicznoprawne.
Sąd Najwyższy, rozpoznając skargę kasacyjną, nie jest trzecią instancją
sądową. Sąd kasacyjny nie sądzi sprawy, lecz rozpoznaje skargę kasacyjną
3
w interesie publicznym, wyjaśniając istotne zagadnienie prawne, dokonując
wykładni przepisów budzących poważne wątpliwości lub wywołujących
rozbieżności w orzecznictwie sądów bądź usuwając z obrotu prawnego orzeczenia
wydane w postępowaniu dotkniętym nieważnością lub oczywiście wadliwe. Dlatego
nie każda skarga kasacyjna może być przyjęta do rozpoznania.
Ograniczenia środków zaskarżenia są znane współcześnie w różnych
ustawodawstwach. Są one zgodne z zaleceniami Rady Europy, które zmierzają do
ograniczenia liczby instancji oraz zezwalają na wprowadzenie środków
ograniczających dostęp do sądu najwyższego szczebla. W judykaturze Sądu
Najwyższego, odwołującej się do orzecznictwa Europejskiego Trybunału Praw
Człowieka, już w okresie obowiązywania kasacji zostało utrwalone stanowisko,
iż ograniczenie dostępności i dopuszczalności kasacji nie jest sprzeczne ani
z Konstytucją, ani z postanowieniami wiążących Polskę konwencji
międzynarodowych (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 19 stycznia
1998 r., I PZ 54/97, OSNAPUS 1999, nr 3, poz. 92, postanowienie Sądu
Najwyższego z dnia 29 grudnia 1998 r., I PZ 67/98, OSNAPUS 2000, nr 2, poz. 65
oraz uzasadnienie uchwały składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia
17 stycznia 2001 r. III CZP 49/00, OSNC 2001, nr 4, poz. 53). Takie stanowisko
wyraził również Trybunał Konstytucyjny (por. wyrok Trybunału Konstytucyjnego
z dnia 10 lipca 2000 r., SK 12/99, OTK Zbiór Urzędowy 2000, nr 5, poz. 14).
W niniejszej sprawie nie zachodzą przytoczone przesłanki przyjęcia skarg
kasacyjnych do rozpoznania.
Nie występuje wskazane we wniosku o przyjęcie skargi kasacyjnej do
rozpoznania istotne zagadnienie prawne. Istotnym zagadnieniem prawnym
w rozmienieniu art. 398 § 1 pkt 1 k.p.c. jest zagadnienie nowe, nierozwiązane
dotąd w orzecznictwie, którego rozstrzygnięcie może przyczynić się do rozwoju
prawa. Odwołanie się do tej przesłanki przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania
wymaga – jak wynika z orzecznictwa Sądu Najwyższego – sformułowania tego
zagadnienia z przytoczeniem wiążących się z nim konkretnych przepisów prawnych
oraz przedstawienia argumentów świadczących o rozbieżnych ocenach prawnych
(por. postanowienia Sądu Najwyższego: z dnia 10 maja 2001 r., II CZ 35/01, OSNC
4
2002 r., nr 1, poz. 11; z dnia 14 lutego 2003 r., I PK 306/02, Wokanda 2004 r. Nr 7-
8, poz. 51; z dnia 7 czerwca 2005 r., V CSK 3/05, nie publ.).
Rozumianemu w wyżej przedstawiony sposób istotnemu zagadnieniu
prawnemu nie opowiada podniesiona przez skarżącego kwestia dotycząca
nieuwzględniania na podstawie art. 5 k.c. przedawnienia roszczenia
przewidzianego w znajdującym zastosowanie w sprawie uchylonym przepisie art.
442 § 1 zdanie drugie k.c. Skarżący nie wykazał, że podniesiona przez niego
kwestia budzi poważne wątpliwości i decyduje o istotności – w rozumieniu art. 3989
§ 1 pkt 1 k.p.c. – przedstawionego zagadnienia prawnego. Uzasadniając omawianą
przesłankę przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania, nie przedstawił
jurydycznego wywodu zawierającego szczegółową i pogłębioną argumentację
prawną przekonującą o istnieniu rozbieżności ocen dotyczących podniesionej
kwestii. Ponadto kwestia powołania się dłużnika na przedawnienie roszczenia
z naruszeniem art. 5 k.c. była wielokrotnie przedmiotem wypowiedzi zarówno
w literaturze, jak i w orzecznictwie; nie stanowi więc ona zagadnienia nowego,
niedostatecznie wyjaśnionego w orzecznictwie. Skarżący pomija też to, że
opóźnienie w wytoczeniu powództwa – jak wynika z uzasadnienia zaskarżonego
wyroku – jest znaczne, wynosi bowiem kilka lat.
Nie występuje także wskazana we wniosku o przyjęcie skargi kasacyjnej do
rozpoznania potrzeba wykładni przepisów prawnych wywołująca rozbieżności
w orzecznictwie sądów. Odwołanie się do tej przesłanki przyjęcia skargi kasacyjnej
do rozpoznania wymaga – jak wyjaśnił Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia
15 października 2002 r., II CZ 102/02 (niepubl.) – wykazania, że określony przepis
prawa, mimo że budzi poważne wątpliwości, nie doczekał się wykładni bądź
niejednolita wykładnia wywołuje wyraźnie wskazane przez skarżącego rozbieżności
w orzecznictwie. Podniesiona przez skarżącego rozbieżność w orzecznictwie
dotycząca kwestii, czy bieg przewidzianego w art. 442 § 1 zdanie drugie k.c.
terminu przedawnienia należy liczyć od dnia zdarzenia wyrządzającego szkodę czy
od dnia powstania szkody, została rozstrzygnięta uchwałą Izby Cywilnej Sądu
Najwyższego z dnia 17 lutego 2006 r., III CZP 84/05 (OSNC 2006, nr 7-8, poz.
114), w której orzeczono, że roszczenie o naprawienie szkody wyrządzonej czynem
niedozwolonym przedawnia się z upływem lat dziesięciu od dnia, w którym
5
nastąpiło zdarzenie wyrządzające szkodę (art. 442 § 1 zdanie drugie k.c.), bez
względu na to, kiedy szkoda powstała lub się ujawniła. Przytoczony przez
skarżącego wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 maja 2003 r., IV CKN 378/01
(OSNC 2004, nr 7-8, poz. 124) został wydany przed przytoczoną wyżej uchwałą
Izby Cywilnej Sądu Najwyższego.
Nie zachodzi także przesłanka przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania
w postaci oczywistej zasadności skargi kasacyjnej. Powołanie się na tę przesłankę
wymaga – jak wyjaśniono w orzecznictwie – wykazania, że zaskarżony wyrok
zapadł z oczywistym, rażącym naruszeniem przepisów prawa lub podstawowych
zasad prawa, widocznym prima facie, przy wykorzystaniu podstawowej wiedzy
prawniczej, bez potrzeby głębszej analizy i dłuższych badań lub dociekań. Chodzi
więc o szczególne, kwalifikowane wypadki naruszenia prawa przez sąd drugiej
instancji (por. postanowienie z dnia 10 stycznia 2003 r., V CZ 197/02, OSNC
2004 r., nr 3, poz. 49). Przedstawione w celu uzasadnienia tej przesłanki wywody
nie zawierają – w konfrontacji z motywami rozstrzygnięcia – przekonujących
argumentów, że zaskarżony wyrok został wydany z naruszeniem przepisów prawa
(przytoczonych w podstawach kasacyjnych) lub podstawowych zasad prawa,
uzasadniającym oczywistą zasadność skargi w wyżej przedstawionym rozumieniu.
Zarzut oddalenia wniosku o zawieszenie postępowania z naruszeniem art. 177 § 1
pkt 4 k.p.c. pomija okoliczność, że w chwili zgłoszenia wniosku umorzone
postępowanie karne z powodu przedawnienia karalności – jak wynika z protokołu
rozprawy apelacyjnej z dnia 21 maja 2015 r., po której Sąd ogłosił wyrok – nie było
podjęte.
Z przedstawionych powodów Sąd Najwyższy odmówił przyjęcia skargi
kasacyjnej do rozpoznania (art. 3989
§ 2 k.p.c.).
eb