Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt V KK 34/16
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 17 marca 2016 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Eugeniusz Wildowicz (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Michał Laskowski
SSN Rafał Malarski
Protokolant Katarzyna Wełpa
na posiedzeniu w trybie art. 535 § 5 k.p.k.
w sprawie J. S.
ukaranego z art. 92 § 1 k.w.
po rozpoznaniu w Izbie Karnej w dniu 17 marca 2016 r.,
kasacji, wniesionej przez Prokuratora Generalnego na korzyść ukaranego
od wyroku Sądu Okręgowego w P.
z dnia 20 kwietnia 2015 r.,
utrzymującego w mocy wyrok Sądu Rejonowego w P.
z dnia 21 października 2014 r.,
I. uchyla zaskarżony wyrok i na podstawie art. 5 § 1 pkt 4 k.p.w. w
zw. z art. 45 § 1 k.w. umarza postępowanie przeciwko J. S.;
II. kosztami postępowania w sprawie obciąża Skarb Państwa.
UZASADNIENIE
Wyrokiem z dnia 21 października 2014 r. Sąd Rejonowy w P. uznał
obwinionego J. S. za winnego popełnienia wykroczenia z art. 92 § 1 k.w.
polegającego na tym, że w dniu 14 lutego 2014 r. o godz. 15:40 w P. przy ul. Ś. 17,
2
kierując pojazdem marki Renault nie zastosował się do znaku drogowego B-1
„zakaz ruchu w obu kierunkach”, wjeżdżając ww. pojazdem za ten znak i za to
ukarał go karą grzywny w wymiarze 200 zł.
Od powyższego wyroku apelację wniósł J. S. zarzucając:
I. rażące naruszenie przepisów postępowania, tj.:
1. art. 74 § 1 k.p.k. i art. 175 § 1 k.p.k. w zw. z art. 20 § 3 k.p.s.w., polegające
na nieuprawnionym przeprowadzeniu dowodu z zeznań funkcjonariuszy Straży
Miejskiej w P. na okoliczność wypowiedzi złożonych poza przesłuchaniem w
charakterze obwinionego;
2. art. 16 § 1 k.p.k. w zw. z art. 8 k.p.s.w. w odniesieniu do pierwszego
wezwania pozostawionego za szybą samochodu;
II. błąd w ustaleniach faktycznych polegający na przyjęciu, że obwiniony
złożył wobec funkcjonariusza Straży Miejskiej oświadczenie odnośnie osoby
kierującej samochodem;
III. rażącą obrazę prawa materialnego, tj. art. 92 § 1 k.w., polegającą na
przyjęciu, że obwiniony nie zastosował się do znaku drogowego podczas, gdy dla
bytu tego wykroczenia konieczne jest ustalenie, że znak ten został ustawiony
przez podmiot uprawniony.
W konkluzji skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i
uniewinnienie obwinionego od popełnienia przypisanego mu czynu, ewentualnie
o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi I Instancji do
ponownego rozpoznania.
Wyrokiem z dnia 20 kwietnia 2015 r. Sąd Okręgowy w P. zaskarżony wyrok
utrzymał w mocy.
Od powyższego wyroku kasację na korzyść ukaranego złożył Prokurator
Generalny zarzucając rażące i mające istotny wpływ na treść orzeczenia
naruszenie przepisów prawa procesowego, tj. art. 433 § 2 k.p.k. w zw. z art. 109 §
2 k.p.s.w., polegające na przeprowadzeniu wadliwej kontroli odwoławczej i
ustaleniu na podstawie przedstawionego przez obwinionego sprawozdania z
kontroli w P. Spółdzielni Mieszkaniowej Lokatorsko - Własnościowej przepro-
wadzonej przez Wojewodę […], iż znak B - 1 przy ul. Ś. został posadowiony przez
uprawniony do tego organ i przy zachowaniu obowiązującej procedury
3
postępowania, podczas gdy z treści tego sprawozdania nie wynika, czy stojący na
terenie zarządzanym przez P. Spółdzielnię Mieszkaniową Lokatorsko -
Własnościową, w której nie realizowano zadań wynikających z rozporządzenia
Ministra Infrastruktury z dnia 3 lipca 2003 r. w sprawie szczegółowych warunków
technicznych dla znaków i sygnałów drogowych oraz urządzeń bezpieczeństwa
ruchu i warunków ich umieszczania na drogach, znak B-1, do którego nie
zastosował się obwiniony, został ustawiony legalnie.
W konkluzji skarżący Prokurator Generalny wniósł o uchylenie zaskarżonego
wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania w postępowaniu
odwoławczym.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Kasacja Prokuratora Generalnego zasługuje na uwzględnienie.
W zarówno w doktrynie, jak i w orzecznictwie Sądu Najwyższego
ugruntowany jest pogląd, że nie stanowi wykroczenia z art. 92 § 1 k.w.
niepodporządkowanie się dyrektywie płynącej ze znaku drogowego
ustawionego przez podmiot nieuprawniony, bez zachowania obowiązującej
procedury. Warunkiem odpowiedzialności za wykroczenie z art. 92 § 1 k.w.
jest bowiem legalny charakter tego znaku (por. R.A. Stefański: Wykroczenia
drogowe. Komentarz, Kraków 2005, s. 397, teza 23 do art. 92; wyroki Sądu
Najwyższego: z dnia 23 kwietnia 2008 r., III KK 445/07, LEX nr 393935, z dnia 14
czerwca 2013 r., IV KK 140/13, LEX nr 1328043, z dnia 24 kwietnia 2013 r., IV KK
99/13, LEX nr 1319269).
Na gruncie rozpoznawanej sprawy kwestią kluczową było zatem ustalenie,
czy znak drogowy B-1 przy ul. Ś. 17 w P. został ustawiony przez uprawniony organ
i zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa, gdyż tylko pozytywne potwierdzenie
powyższych okoliczności mogło skutkować odpowiedzialnością obwinionego J. S.
za zarzucane mu wykroczenie z art. 92 § 1 k.w. Sąd Okręgowy w P. działań
zmierzających do ustalenia w sposób bezsprzeczny wskazanych okoliczności w
zasadzie nie podjął, choć w świetle podniesionych w apelacji zarzutów był do tego
zobligowany, zaś rozważania jakie w tej kwestii wyprowadził na podstawie
dołączonego do akt sprawy przez obwinionego sprawozdania z kontroli w P.
Spółdzielni Mieszkaniowej Lokatorsko-Własnościowej przeprowadzonej przez
4
Wojewodę […] rażą dowolnością. Treść tego sprawozdania w żadnej mierze nie
uprawniała bowiem – jak to uczynił Sąd odwoławczy - do kategorycznego
wnioskowania co do legalności znaku drogowego, do którego nie zastosował się
obwiniony.
Podkreślić jednakże należy, że przedmiotowa kontrola, której celem była
ocena prawidłowości wykonywania czynności związanych z zarządzaniem ruchem
na drogach wewnętrznych położonych na terenach P. Spółdzielni Mieszkaniowej
Lokatorsko-Własnościowej, w strefach ruchu lub strefach zamieszkania, pozwoliła
na jednoznaczne ustalenie, że podmiotem zarządzającym dla wskazanych powyżej
dróg – w myśl art. 10 ust. 7 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu
drogowym (tekst jedn. Dz.U. z 2012 r., poz. 1137 ze zm.) – jest P. Spółdzielnia
Mieszkaniowa Lokatorsko-Własnościowa. Ze sporządzonego w jej wyniku
sprawozdania w żadnej mierze nie wynika jednakże, czy znak B-1 przy ul. Ś. 17 w
P. został tam umiejscowiony w sposób zgodny z obowiązującymi w tym zakresie
przepisami prawa. Przeprowadzona kontrola wykazała szereg nieprawidłowości i
uchybień w wykonywaniu przez P. Spółdzielnię obowiązków nałożonych nań
przepisami rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 23 września 2003 r. w
sprawie szczegółowych warunków zarządzania ruchem na drogach oraz
wykonywania nadzoru nad tym zarządzaniem (Dz.U. Nr 177, poz. 1729),
rozporządzenia Ministra Infrastruktury oraz Spraw Wewnętrznych i Administracji z
dnia 31 lipca 2002 r. w sprawie znaków i sygnałów drogowych (Dz.U. Nr 170, poz.
1393 ze zm.), jak też rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 3 lipca 2003 r. w
sprawie szczegółowych warunków technicznych dla znaków i sygnałów drogowych
oraz urządzeń bezpieczeństwa ruchu i warunków ich umieszczania na drogach
(Dz.U. Nr 220, poz. 2182 ze zm.). Podkreślenia wymaga, że pomimo nałożonego
przepisami prawa obowiązku oraz pomimo wprowadzenia zmian w istniejącej
organizacji, P. Spółdzielnia Mieszkaniowa Lokatorsko-Własnościowa, jako
zarządca dróg wewnętrznych w strefach zamieszkania, nie posiadała żadnego
zatwierdzonego projektu ruchu. W wyjaśnieniach złożonych w toku kontroli Zarząd
Spółdzielni wskazał jedynie, że „w ostatnim czasie” w Spółdzielni zmiana
organizacji ruchu dotyczyła ustawienia wskazanych szczegółowo w sprawozdaniu
kilku znaków (brak wśród nich znaku B-1 przy ul. Ś.), nie odniósł się jednakże do
5
ewentualnych zmian w organizacji ruchu wprowadzonych przez Zarząd Spółdzielni
wcześniej niż w „ostatnim czasie”. Kontrola wykazała także liczne przypadki
ustawienia oznakowania niezgodnie z warunkami technicznymi (wśród
wymienionych tam znaków brak znaku B-1 przy ul. Ś. 17).
W świetle powyższych okoliczności fakt, że wśród wskazanych w
sprawozdaniu znaków drogowych ustawionych w sposób nieprawidłowy, nie
wymieniono znaku B-1 przy ul. Ś. 17, nie pozwalał na wnioskowanie, jak to uczynił
Sąd Okręgowy w P., że znak ten został „posadowiony przez uprawniony do tego
organ i przy zachowaniu obowiązującej procedury postępowania”, w szczególności,
jeśli zważyć, że przedmiotową kontrolą objęto zaledwie 8 z 24, znajdujących się w
obrębie czterech administracji osiedlowych, stref zamieszkania, wyznaczonych na
drogach wewnętrznych na terenie P. Spółdzielni Mieszkaniowej Lokatorsko-
Własnościowej.
W konsekwencji stwierdzić należy, że kontrola odwoławcza orzeczenia Sądu
pierwszej instancji została przeprowadzona przez Sąd Okręgowy w P. w sposób
wadliwy. Sąd ten nie podejmując działań zmierzających do ustalenia w sposób
pewny, czy znak drogowy, do którego nie zastosował się ukarany został ustawiony
legalnie, w efekcie nie zweryfikował zasadności zarzutów podniesionych w apelacji
przez J. S., czym rażąco naruszył art. 433 § 2 k.p.k. w zw. z art. 109 § 2 k.p.s.w.
Jest przy tym oczywiste, że uchybienie to miało istotny wpływ na treść zapadłego
wyroku. W przypadku bowiem potwierdzenia okoliczności podniesionych w
zarzutach apelacji J. S. winien być uniewinniony od popełnienia zarzucanego mu
wykroczenia.
Obecnie uzupełnienie materiału dowodowego w niezbędnym zakresie nie
jest już celowe z uwagi na to, że w sprawie doszło do przedawnienia orzekania.
Zgodnie bowiem z art. 45 § 1 k.w., karalność wykroczenia ustaje, jeżeli od czasu
jego popełnienia upłynął rok, a jeżeli w tym okresie wszczęto postępowanie,
karalność wykroczenia ustaje z upływem 2 lat od popełnienia czynu. Jak wynika z
akt sprawy do popełnienia zarzucanego obwinionemu czynu miało dojść w dniu 14
lutego 2014 r., tym samym upłynął już dwuletni okres przedawnienia wskazany w
zdaniu drugim przywołanego przepisu. Art. 45 § 2 k.w. przewiduje wprawdzie, że w
razie uchylenia prawomocnego rozstrzygnięcia, przedawnienie biegnie od daty
6
uchylenia rozstrzygnięcia, jednakże - jak wskazuje się w orzecznictwie Sądu
Najwyższego - tylko wtedy, gdy w dacie uchylenia orzeczenia nie upłynął jeszcze
okres przedawnienia karalności (por. uchwała składu 7 sędziów Sądu Najwyższego
z dnia 7 czerwca 2002 r., I KZP 15/02, OSNKW 2002, nr 7-8, poz. 49; wyrok Sądu
Najwyższego z dnia 26 września 2012 r., II KK 219/12, LEX nr 1220803).
Z powyższych względów Sąd Najwyższy, po uchyleniu zaskarżonego
wyroku, na podstawie art. 5 § 1 pkt 4 k.p.w. umorzył postępowanie w sprawie, a
kosztami postępowania obciążył Skarb Państwa.
O kosztach postępowania rozstrzygnięto na podstawie art. 118 § 2 k.p.w.
kc