Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III KK 425/15
POSTANOWIENIE
Dnia 12 kwietnia 2016 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Tomasz Artymiuk (przewodniczący)
SSN Krzysztof Cesarz (sprawozdawca)
SSA del. do SN Stanisław Stankiewicz
Protokolant Łukasz Biernacki
przy udziale prokuratora Prokuratury Krajowej Barbary Nowińskiej
w sprawie D. K.
skazanego z art. 278 § 1 k.k.
po rozpoznaniu w Izbie Karnej na rozprawie
w dniu 12 kwietnia 2016 r.,
kasacji, wniesionej przez Prokuratora Generalnego na korzyść skazanego
od postanowienia Sądu Rejonowego w G.
z dnia 11 lutego 2015r.,
uchyla zaskarżone postanowienie, a kosztami postępowania
kasacyjnego obciąża Skarb Państwa.
UZASADNIENIE
Sąd Rejonowy wyrokiem łącznym z dnia 20 grudnia 2012 r., sygn. akt II K
1205/12, połączył m.in. kary: roku i 6 miesięcy pozbawienia wolności (ze sprawy XI
K 582/06 SR), 2 lat pozbawienia wolności (ze sprawy II K 1480/05 SR) i 10
miesięcy pozbawienia wolności za przestępstwo kradzieży mienia wartości 400 zł,
popełnione w dniu 24 lipca 2006 r. (ze sprawy XI 798/06 SR), wymierzając karę
łączną 3 lat i 10 miesięcy pozbawienia wolności (pkt II części dyspozytywnej
wyroku łącznego).
Postanowieniem z dnia 9 listopada 2013 r., sygn. akt XI K 798/06, Sąd
Rejonowy z urzędu, na podstawie art. 50 ust. 1 ustawy z dnia 27 września 2013 r. o
2
zmianie ustawy Kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw (Dz.
U. 2013, poz. 1247, dalej - noweli z dnia 27 września 2013) a contrario, wyrażając
pogląd, iż wartość skradzionego mienia, tj. 400 złotych przyjęta w opisie czynu, jest
wyższa od 1
/4 minimalnego wynagrodzenia w 2006 roku, w którym czyn popełniono,
stwierdził brak podstaw do zamiany kary 10 miesięcy pozbawienia wolności,
orzeczonej za czyn z art 278 § 1 k.k., na karę 30 dni aresztu. Po rozpoznaniu
zażalenia wniesionego przez skazanego, orzeczenie to zostało utrzymane w mocy
postanowieniem Sądu Okręgowego z dnia 15 kwietnia 2014 r., sygn. akt XIII Kz
164/14.
Postanowieniem z dnia 22 stycznia 2015 r., sygn. III KK 405/14,
uwzględniając kasację wniesioną przez Prokuratora Generalnego na korzyść
skazanego, Sąd Najwyższy uchylił oba wyżej wymienione postanowienia,
wskazując na konieczność uwzględnienia przez Sąd I instancji, przy ponownym
rozpoznaniu sprawy, okoliczności, że w przypadku przestępstwa z art. 278 § 1 k.k.,
popełnionego przed wejściem w życie noweli z dnia 27 września 2013 r., wartość
mienia stanowiącego przedmiot kradzieży dla celów kontrawencjonalizacji (zgodnie
z brzmieniem art. 119 § 1 k.w., nadanym wspomnianą ustawą) odnosić należy do
1
/4 wynagrodzenia z daty wejścia w życie ustawy nowelizującej, czyli 9 listopada
2013 r. nie zaś - jak błędnie przyjęły w niniejszej sprawie Sądy obu instancji - z
chwili popełnienia czynu zabronionego. Nadto Sąd Najwyższy wskazał na
konieczność rozważenia sytuacji prawnej skazanego, z uwzględnieniem treści art.
45 § 3 k.w. oraz art. 15 § 4 k.k.w. a także faktu, że skazanie wynikające z wyroku o
sygn. XI K 798/06, zostało objęte węzłem wyroku łącznego o sygn. II K 1205/12
Sądu Rejonowego.
Postanowieniem z dnia 11 lutego 2015 r., sygn. akt XI K 798/06,
prawomocnym od dnia 06 marca 2015 r., Sąd Rejonowy na podstawie art. 50 ust. 1
noweli z dnia 27 września 2013 r. w zw. z art. 15 § 4 k.k.w. zamienił karę 10
miesięcy pozbawienia wolności, wymierzoną skazanemu w sprawie XI K 798/06 za
czyn z art. 278 § 1 k.k., na karę 30 dni aresztu. To ostatnie postanowienie zaskarżył
znów Prokurator Generalny w dniu 6 listopada 2015 r. na korzyść skazanego
zarzucając „rażące i mające istotny wpływ na treść postanowienia naruszenie
przepisu prawa karnego materialnego, a mianowicie art. 50 ust. 1 ustawy z dnia 27
3
września 2013 roku o zmianie ustawy - Kodeks postępowania karnego oraz
niektórych innych ustaw (Dz. U. z dnia 25 października 2013 roku, poz. 1247),
polegające na dokonaniu zamiany kary 10 miesięcy pozbawienia wolności,
orzeczonej na mocy wyroku Sądu Rejonowego z dnia 30 stycznia 2007 roku w
sprawie o sygn. akt XIK 798/06 za czyn z art. 278 § 1 k.k. na karę 30 dni aresztu w
sytuacji, gdy nie istniały ku temu przesłanki określone w przywołanym przepisie,
gdyż kara orzeczona tym wyrokiem nie podlegała wykonaniu.”
W konkluzji skarżący się wniósł o uchylenie zaskarżonego postanowienia.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Kasacja musiała być uwzględniona, ponieważ na skutek zastosowania art.
50 ust. 1 noweli z dnia 27 września 2013 r. doszło do pogorszenia sytuacji
skazanego. Bowiem zamiana 10 miesięcy pozbawienia wolności na 30 dni aresztu,
dokonana zaskarżonym postanowieniem, spowodowała, że stosownie do
dyspozycji art. 575 § 2 k.p.k. wyrok łączny wydany przez Sąd Rejonowy w sprawie
II K 1205/12 utracił moc. W rezultacie utraciło moc również postanowienie tego
Sądu z dnia 15 lutego 2013 r. o zaliczeniu na poczet kary łącznej wymierzonej w tej
sprawie kary 10 miesięcy pozbawienia wolności orzeczonej w sprawie XI K 798/06,
objętej kontrawencjonalizacją, a wykonanej od dnia 15 maja 2007 r. do dnia 15
marca 2008 r. (k. 126 ze sprawy II K 118/15 tegoż Sądu). Po upadku wyroku
łącznego wydanego w sprawie II K 1205/12, zaktualizowało się wykonanie kary
roku i 6 miesięcy pozbawienia wolności ze sprawy XI K 582/06 i 2 lat pozbawienia
wolności ze sprawy II K 1480/05, czyli w sumie 3 lat i 6 miesięcy pozbawienia
wolności, której koniec miał przypadać 6 miesięcy później niż kary łącznej z wyroku
w sprawie II K 1205/12, skoro uprzednio na poczet 3 lat i 10 miesięcy tej kary
zaliczono 10 miesięcy pozbawienia wolności ze sprawy XI K 798/06. Zapobiec
takiemu wydłużeniu odbywanej kary mógł nowy wyrok łączny obejmujący kary ze
spraw XI K 582/06 i II K 1480/05, gdyby wymierzona tym nowym wyrokiem kara
łączna wynosiła do 3 lat pozbawienia wolności. Tymczasem wyrokiem łącznym w
sprawie II K 118/15 Sąd Rejonowy orzekł prawomocnie karę łączną w wysokości 3
lat i 4 miesięcy (k. 156 – 158 i k. 316 – 317 – wyroki: Sądu Rejonowego z dnia 18
sierpnia 2015 r. i Sądu Okręgowego z dnia 16 lutego 2016 r. w sprawie II K
118/15). Te ostatnie rozważania są jednak tylko hipotetyczne, albowiem słusznie w
4
kasacji zarzuca się, że zaskarżone postanowienie zapadło z rażącym naruszeniem
art. 50 ust. 1 noweli z dnia 27 września 2013 r. Przepis ten stanowi, że zamianie na
karę aresztu ulega kara pozbawienia wolności podlegająca wykonaniu. Natomiast
postanowienie to wydane zostało w dniu 11 lutego 2015 r., co do kary pozbawienia
wolności wykonanej już w dniu 15 marca 2008 r. (vide wskazana k. 126 ze sprawy
II K 115/15). Pogorszenie sytuacji skazanego okazało się oczywiste wobec utraty
dobrodziejstwa zaliczenia kary 10 miesięcy pozbawienia wolności na poczet kary
orzeczonej w nowym wyroku łącznym a także niemożności objęcia nim kary innego
rodzaju - 30 dni aresztu. Doszło do wydania zaskarżonego postanowienia zapewne
w skutek niedostrzeżenia przez Sąd Rejonowy faktu odbycia przez skazanego 10
miesięcy pozbawienia wolności ze sprawy XI K 798/06 i zaliczenia jej na poczet
kary wymierzonej wyrokiem łącznym w sprawie II K 1205/12. Nie wdając się w
spekulacje na temat wpływu motywów postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 22
stycznia 2015 r., III KK 405/14, na podjęcie zaskarżonego w tej sprawie
postanowienia, zauważyć z pewnością można, że Sąd kasacyjny zwrócił uwagę
przede wszystkim na błąd w wykładni art. 50 ust. 1 ustawy nowelizującej,
polegający na określaniu wartości mienia statuującej wykroczenie nie na dzień
wejścia w życie tej ustawy (9 listopada 2013 r.), ale na dzień popełnienia
przestępstwa. Biorąc pod uwagę tylko to pierwsze kryterium jako prawidłowe,
należało dalej rozważyć, czy spełnione są pozostałe warunki do
kontrawencjonalizacji. Sugestia takiego postąpienia zawarta została w ostatnim
zdaniu uzasadnienia postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 22 stycznia 2015 r.
Sąd Rejonowy powinien zatem zbadać, czy kara 10 miesięcy pozbawienia wolności
orzeczona w sprawie XI K 798/06, podlegała wykonaniu w chwili podejmowania
zaskarżonego postanowienia. Przyjęcie założenia, że tak było, skutkowało
wydaniem zaskarżonego postanowienia.
Uchylenie zaskarżonego postanowienia oznacza powrót do stanu sprzed
wydania wyroku łącznego w sprawie II K 1205/12 w zakresie jego pkt II, to jest do
istnienia podstaw do wydania wyroku łącznego i orzeczenia kary łącznej z wyroków
XI K 582/06, XI K 798/06 i II K 1480/05. Będzie miał zastosowanie, na podstawie
art. 19 ust. 1 ustawy z dnia 20 lutego 2015 r. o zmianie ustawy - Kodeks karny oraz
niektórych innych ustaw (Dz. U. 2015, poz. 396), stan prawny sprzed nowelizacji,
5
która weszła w życie z dniem 1 lipca 2015 r., to jest gdy obowiązywał art. 92 k.k. i
nie obowiązywał art. 82 § 2 k.k. w nowym brzmieniu. Zachodzi więc obecnie
podstawa do wydania wyroku łącznego obejmującego wyroki zapadłe w sprawach
XI K 582/06, XI K 798/06 i II K 1480/05. Wymierzona kara łączna nie będzie mogła
być wyższa od 3 lat i 10 miesięcy pozbawienia wolności, na poczet której zaliczeniu
znów podlegać będzie 10 miesięcy pozbawienia wolności odbytej w sprawie XI K
798/06 w okresie od 15 maja 2007 r. do 15 marca 2008 r. Z chwilą wydania wyroku
łącznego w sprawie II K 118/05 przestał istnieć wyrok łączny zapadły w sprawie II K
1205/12. Z kolei wydanie ponownie wyroku łącznego sprawi, że utraci moc wyrok
wydany w sprawie II K 118/05. Nie zajdzie więc sytuacja wskazana w art. 17 § 1 pkt
7 in princ. k.p.k.
Przed wydaniem nowego wyroku łącznego Sąd Rejonowy sprawdzi jednak,
czy kara 10 miesięcy pozbawienia wolności odbyta w sprawie XI K 798/06 nie
została zaliczona na poczet innej kary orzeczonej w jakiejś innej jeszcze sprawie,
mimo że w aktach tej sprawy, będącej w posiadaniu Sądu kasacyjnego, nie ma
tego śladu.
Poprzestano na wydaniu orzeczenia kasatoryjnego wobec braku potrzeby
rozstrzygnięcia następczego.
Na marginesie zasygnalizować należy, że uregulowania zawarte w art. 50
noweli z dnia 27 września 2013 r. zostały recypowane przez art. 2a k.w., który w §
5 już expressis verbis określa, że § 1 – 4 nie stosuje się, jeżeli ich zastosowanie
powoduje skutki prawne mniej korzystne dla sprawcy niż stosowanie ustawy
obowiązującej poprzednio.
kc
Kontakt: saos_malpka_saos_kropka_org_kropka_pl | Wersja SAOS: 0.9.13