Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt SDI 15/16
POSTANOWIENIE
Dnia 5 maja 2016 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Andrzej Siuchniński (przewodniczący)
SSN Jerzy Grubba (sprawozdawca)
SSN Józef Dołhy
Protokolant Anna Kuras
przy udziale Zastępcy Rzecznika Dyscyplinarnego Naczelnej Rady Adwokackiej
Diany Walczanow,
w sprawie adwokata T. L.,
obwinionego z art. 80 Prawa o adwokaturze w zw. z § 1 ust. 2, § 4, § 13, §14, §16,
§ 17 Zbioru Zasad Etyki Adwokackiej i Godności Zawodu,
po rozpoznaniu w Izbie Karnej na rozprawie
w dniu 5 maja 2016 r.
kasacji, wniesionej przez obrońcę obwinionego,
od orzeczenia Wyższego Sądu Dyscyplinarnego Adwokatury z dnia 21 listopada
2015 r.,
zmieniającego orzeczenie Sądu Dyscyplinarnego Izby Adwokackiej w […] z dnia 1
grudnia 2014 r.,
1/ oddala kasację uznając ją za oczywiście bezzasadną,
2/ zryczałtowanymi kosztami sądowymi postepowania
kasacyjnego w kwocie 20 (dwudziestu) złotych obciąża
obwinionego.
UZASADNIENIE
Obwinionemu – adwokatowi T. L. – postawiono zarzuty tego, że:
2
1. w nieustalonym czasie w 2012 roku, jednak nie później niż 29.08.2012
roku nie zachował zasad rzeczowości, umiaru i oględności w ten sposób,
że w sieci Internet, w grupie dyskusyjnej […] zamieścił informację:
„Kto zna firmę […]? Zbieram informacje na temat ww. firmy w związku
ze sprawą sądową o sfuszerowanie wykonania […]. Jeśli ktoś coś o nich
wie i może się podzielić – będę wdzięczny za info. Pozdrawiam, T. L."
– czym dopuścił się przewinienia dyscyplinarnego z art. 80 Prawa o
adwokaturze w zw. z §13 i §17 Zbioru Zasad Etyki Adwokackiej i Godności
Zawodu.
2. w dniu 17 stycznia 2013 roku w piśmie skierowanym do W. R. groził W.
R. ściganiem karnym z art. 286§1 k.k. i art. 238 k.k. na wypadek gdyby
W. R. skierował przeciwko niemu pozew, akt oskarżenia, skargę na jego
postępowanie do Okręgowej Rady Adwokackiej w […],
– czym dopuścił się przewinienia dyscyplinarnego z art. 80 Prawa o
adwokaturze w zw. z §14 i §16 Zbioru Zasad Etyki Adwokackiej i Godności
Zawodu
3. w dniu 17 stycznia 2013 roku w piśmie skierowanym do W. R. poderwał
zaufanie do zawodu adwokata w ten sposób, że groził W. R.
nagłośnieniem m.in. w miesięczniku […] działań W. R. w postaci
skierowania pozwu, aktu oskarżenia, skargi do Okręgowej Rady
Adwokackiej wobec niego w razie nieodstąpienia przez W. R. od ich
podejmowania
– czym dopuścił się przewinienia dyscyplinarnego z art. 80 Prawa o
adwokaturze w zw. z §1 ust.2 i §14 Zbioru Zasad Etyki Adwokackiej i
Godności Zawodu.
Orzeczeniem z dnia 1 grudnia 2014r. Sąd Izby Adwokackiej w […]
uznał obwinionego winnym popełnienia wszystkich zarzuconych mu czynów,
3
za pierwszy z nich wymierzył kare upomnienia, a za dwa pozostałe nagany i
orzekł karę łączną nagany.
Orzeczenie to zostało zaskarżone apelacjami obwinionego, jego obrońcy
oraz pełnomocnika pokrzywdzonego.
Wyższy Sąd Dyscyplinarny orzeczeniem z dnia 21 listopada 2015r.
zmienił zaskarżone orzeczenie w ten sposób, że za wszystkie przypisane czyny
wymierzył kary upomnienia i orzekł karę łączną upomnienia.
Orzeczenie to zaskarżone zostało kasacją obrońcy obwinionego. W
skardze podniesiono zarzuty obrazy:
1. art. 80 ustawy Prawo o adwokaturze w zw. z §1 ust.2, §13, §14, §16 i
§17 Zbioru Zasad Etyki Adwokackiej i Godności Zawodu przez błędną
wykładnię i niewłaściwe zastosowanie. Zaniechanie dokonania
precyzyjnego opisu czynów uznanych za delikty dyscyplinarne, nie
wskazania które z podstaw odpowiedzialności dyscyplinarnej mają
zastosowanie w sprawie oraz nie wskazanie w orzeczeniach kwalifikacji
prawnej każdego z zarzuconych czynów. Naruszenie §43 Zbioru Zasad
Etyki Adwokackiej i Godności Zawodu, poprzez nie zastosowanie tego
przepisu do stanu faktycznego sprawy, pomimo iż obwiniony
umieszczając zapytanie w intrenecie działał w obronie interesów
swojego klienta na podstawie udzielonego mu pełnomocnictwa;
2. art. 54 ust 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, oraz art.10 ust.l
Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności z
dnia 4 listopada 1950 roku (Dz. U. z 1993, nr.61, poz. 284) oraz art. 8
pkt.l ustawy Prawo o adwokaturze, gwarantujących obwinionemu prawo
wyrażania swoich poglądów pozyskiwania i rozpowszechniania
informacji, wobec nie zastosowania tych przepisów do stanu
faktycznego sprawy;
4
3. art. 404§2 k.p.k. i art. 458 k.p.k. poprzez naruszanie zasady
bezpośredniości, ciągłości i koncentracji materiału dowodowego na
skutek prowadzenie w dniu 21 listopada 2015 roku przez Wyższy Sąd
Dyscyplinarny odroczonej rozprawy w dalszym ciągu, pomimo iż skład
Sądu uległ zmianie w wyniku nie stawienia się na rozprawę sędziego
sprawozdawcy oraz upływu około dwóch miesięcy od poprzedniej
rozprawy;
4. art. 433§2 k.p.k. oraz art. 457§3 k.p.k. poprzez zaniechanie
ustosunkowania się przez Wyższy Sąd Dyscyplinarny w motywach
orzeczenia do większości zarzutów i wniosków zawartych w odwołaniu
obrońcy obwinionego. Nie ustosunkowanie się do zarzutów obrońcy
wskazujących na naruszenie przez Sąd I Instancji przepisów prawa
procesowego, a zwłaszcza: art. 4 k.p.k., art. 5§2 k.p.k., art.7 k.p.k., art.
167 k.p.k., art. 172 k.p.k., art. l93 k.p.k., art.410 k.p.k., art.413§1 pkt 4 i
6 k.p.k., art.413§2 pkt 1 k.p.k., art.424§1 pkt 1 i 2 k.p.k., art. 443 k.p.k.
w zw. z art. 95 ustawy Prawo o adwokaturze, co miało niewątpliwy
wpływ na treść orzeczenia;
5. art.89 ust.2 ustawy – Prawo o adwokaturze, oraz art. 7 k.p.k. w zw. z art.
95 ustawy Prawo o adwokaturze, poprzez przekroczenie zasady
swobodnej oceny dowodów, oparcie ustaleń jedynie na fragmentach
materiału dowodowego, całkowite pominięcie dowodów korzystnych
dla obwinionego, a zwłaszcza opinii biegłej dr J. P. z zakresu
językoznawstwa, orzekanie na zasadzie całkowitej dowolności w
zakresie oceny zebranych w sprawie dowodów;
6. art. 437§1 i §2 k.p.k., polegającej na zaniechaniu uchylenia
zaskarżonego orzeczenia Sądu Dyscyplinarnego pierwszej instancji i
przekazania sprawy do ponownego rozpoznania temu Sądowi, pomimo
5
uchybień procesowych uniemożliwiających kontrolę odwoławczą
orzeczenia;
7. art. 455 i art.437§1 k.p.k. oraz art. 95 ustawy Prawo adwokaturze,
poprzez utrzymanie w mocy przez Wyższy Sąd Dyscyplinarny
zaskarżonego orzeczenia Sądu pierwszej instancji w punkcie pierwszym,
gdzie wymierzono obwinionemu karę upomnienia na podstawie art. 80
ust.1 pkt 1 ustawy, pomimo iż przepis ten kary upomnienia, jak też
żadnej innej kary dyscyplinarnej nie przewiduje;
8. art. 455 i art. 437§l k.p.k. poprzez dokonanie zmiany zaskarżonego
orzeczenia w punkcie drugim i trzecim jedynie w przedmiocie kar,
zaniechanie poprawienia błędnej kwalifikacji prawnej w obu punktach,
pomimo iż obie kary zostały oparte na podstawie art. 80 ust.1 pkt 2
ustawy, a przepis ten takich kar nie przewiduje. Uznanie w motywach
orzeczenia, że przyjęta kwalifikacja prawna czynu jest błędna.
Zaniechanie na podstawie art. 455 k.p.k. poprawienia błędnej
kwalifikacji prawnej czynów.
Podnosząc powyższe, skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonego orzeczenia
i orzeczenia Sądu I instancji i przekazanie sprawy temu sądowi do ponownego
rozpoznania. Ewentualnie o uniewinnienie obwinionego od stawianych mu
zarzutów.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Kasacja uznana została za oczywiście bezzasadną, co zgodnie z dyspozycją
art. 535§3 k.p.k. zwalniało Sąd Najwyższy od obowiązku sporządzenia
uzasadnienia w niniejszej sprawie.
W tej sytuacji, jedynie w najdalej idącym skrócie, wskazać można, że w
najmniejszym stopniu nie zasługiwały na uwzględnienie zarzuty odwołujące
się do naruszenia konstytucyjnej zasady wolności słowa i wypowiedzi, a także
do naruszenia Konwencji Praw Człowieka i Obywatela. Problemem w
6
niniejszej sprawie – ujętym w postaci prawidłowo postawionego i opisanego
zarzutu nie był bowiem zakres swobody wypowiadania się, której adwokat nie
może przecież być pozbawiony, ale jej forma. To właśnie do podwyższonych
w tym zakresie standardów, dla przedstawicieli tej korporacji, odwołują się
skodyfikowane Zasady Etyki, wskazując na potrzebę zachowania rzeczowości,
umiaru i oględności. Odnosząc zaś rzecz całą do tych standardów nie ma
istotniejszego znaczenie samo posłużenie się słowem „sfuszerować”, ale
przede wszystkim – „fakt, że wpis o tej treści w ogóle został na tym forum
zamieszczony” (k.4 uzasadnienia Sądu I instancji). Taki sam – słuszny –
pogląd wyraził również Sąd Odwoławczy i skarżący nie przedstawił w tym
zakresie żadnej istotniejszej argumentacji, która podważałaby to stanowisko.
Nie można też zgodzić się z twierdzeniem skarżącego, że orzeczenia obu
Sądów Dyscyplinarnych nie zawierają prawidłowego wskazania kwalifikacji
przypisanych czynów, a uzasadnienia, przedstawienia okoliczności, które legły
u podstaw zapadłych rozstrzygnięć oraz omówienia zarzutów postawionych w
środku odwoławczym. Ma rację natomiast obrona, że błędnie w tych
orzeczeniach wskazana została podstawa wymiaru kary, gdyż winien być tu
przywołany art. 81 ust.1 pkt 1 i 2 Prawa o Adwokaturze, a nie art. 80 ust.1 pkt
1 i 2 Prawa o Adwokaturze. Omyłka ta ma jednak charakter z jednej strony
oczywisty, a z drugiej czysto pisarski. Wymaga sprostowania w odpowiednim
trybie, lecz jednocześnie nie miała jakiegokolwiek wpływu na treść
zaskarżonego orzeczenia.
Podobnie, Sąd Odwoławczy, z oczywistych względów nie mógł naruszyć
art. 437§1 k.p.k., oraz art. 95 ustawy Prawo adwokaturze nie dokonując
uchylenia zaskarżonego orzeczenia, czy też utrzymując je częściowo w mocy,
skoro uznał, że właściwym rodzajem rozstrzygnięcia będzie orzeczenie o jego
zmianie, wszak przepisy te przewidują dla sądu odwoławczego taką formę i
rodzaj rozstrzygnięcia.
7
Wskazać trzeba również, że nie było poprawnym wskazanie na naruszenie
art. 404§2 k.p.k. w sytuacji, gdy zmiana składu orzekającego może wywołać
daleko dalej idące reperkusje procesowe, niż tylko zaistnienie uchybienia o
charakterze względnym, które zresztą wymagałoby wykazania jego wpływu na
treść orzeczenia, czego skarżący w swej kasacji nie uczynił.
Ta właśnie kwestia powodowała konieczność sporządzenia uzasadnienia
postanowienia Sądu Kasacyjnego, gdyż wiązała się z koniecznością dokonania
rozważań, które Sąd Najwyższy poczynił z urzędu.
Bezsprzecznie bowiem skład Wyższego Sądu Dyscyplinarnego
rozpoznającego niniejszą sprawę w dniu 26 września 2015r. i w dniu 21
listopada 2015r. różnił się. Na pierwszej z tych rozpraw w składzie Sądu
zasiadał adw. L. G., a na kolejnej, w jego miejsce wstąpiła adw. M. T.
Niewątpliwie, zgodnie z dyspozycją art. 404§2 k.p.k. wymagało to
poprowadzenia sprawy odwoławczej od początku. Co istotniejsze jednak,
nieobecność któregokolwiek z członków sądu na całej rozprawie, stanowi
bezwzględną przesłankę odwoławczą z art. 439§1 pkt 2 k.p.k.
Przeanalizowania zatem z urzędu wymagała kwestia, czy przy
rozpoznawaniu sprawy dyscyplinarnej adwokata T. L. doszło do opisanego
uchybienia, co winno skutkować uchyleniem zaskarżonego orzeczenia bez
względu na to, czy wada ta miała wpływ na treść wydanego orzeczenia.
W ocenie Sądu Najwyższego do tego typu uchybienia w tej sprawie nie
doszło. Wynika to z tego, że rozprawa w dniu 26 września 2015r. w istocie
była „pustym” terminem. Nie przeprowadzono na niej, poza złożeniem
sprawozdania, żadnej innej czynności, która miałaby jakiekolwiek znaczenie
dla dalszego biegu procesu.
Na tym terminie obrona złożyła co prawda również opinię prywatną z
zakresu językoznawstwa i Sąd postanowił ją dopuścić jako dowód w sprawie,
lecz z akt sprawy nie wynika, aby z opinią tą Sąd się zapoznawał, a z powodu
8
nieobecności pokrzywdzonego i jego pełnomocnika rozprawę natychmiast
odroczono, aby umożliwić im zapoznanie się z treścią tego dowodu.
Na kolejnym terminie rozprawy – 21 listopada 2015r., nadal procedowano
nad tą opinią – pokrzywdzony oświadczył, że zapoznał się z jej treścią i nie
zgłasza żadnych uwag.
Nie wydano co prawda ponownie postanowienia o dopuszczeniu dowodu z
opinii biegłej z zakresu językoznawstwa, ale czynność ta, zgodnie z art. 368
k.p.k., w ogóle nie wymagała takiej formy orzeczenia w sytuacji, gdy
pokrzywdzony nie sprzeciwiał się dopuszczaniu tego dowodu.
Wszystkie inne czynności postępowania odwoławczego przeprowadzono w
tym dniu i zamknięto sądowy przewód odwoławczy. Z naruszeniem art. 453§1
k.p.k. rozprawy tej nie rozpoczęto od wygłoszenia ustnego sprawozdania (a
przynajmniej brak o tym wzmianki w protokole rozprawy). Brak ten jednak
jest uchybieniem o charakterze względnym i nie miał żadnego wpływu na treść
wydanego orzeczenia.
W tej sytuacji nie można przyjąć, że doszło przy rozpoznawaniu niniejszej
sprawy do uchybienia o charakterze bezwzględnym, gdyż całość rozprawy
odwoławczej została przeprowadzona przez ten sam skład Sądu
Odwoławczego i miało to miejsce wyłącznie w dniu 21 listopada 2015r.
Kierując się przedstawionymi względami, Sąd Najwyższy orzekł, jak na
wstępie.
kc