Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I PK 143/15
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 24 maja 2016 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Jolanta Frańczak (przewodniczący)
SSN Zbigniew Myszka
SSN Piotr Prusinowski (sprawozdawca)
w sprawie z powództwa K. W.
przeciwko Spółdzielni Mieszkaniowej Lokatorsko-Własnościowej w D.
o odszkodowanie za niezgodne z prawem wypowiedzenie warunków pracy i płacy,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 24 maja 2016 r.,
skargi kasacyjnej strony pozwanej od wyroku Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych w P.
z dnia 14 listopada 2014 r.,
oddala skargę kasacyjną.
UZASADNIENIE
Wyrokiem z dnia 14 listopada 2014 r. Sąd Okręgowy w P. zmienił wyrok
Sądu Rejonowego w C. z dnia 17 grudnia 2013 r. (oddalający powództwo) i
zasądził od Spółdzielni Mieszkaniowo-Lokatorskiej w D. na rzecz K. W. 16.000 zł
2
Sąd Odwoławczy uznał za miarodajne ustalenia faktyczne Sądu
Rejonowego. Wynika z nich, że K. W. została zatrudniona w Spółdzielni
Mieszkaniowej „P.” w D. na podstawie umowy o pracę z dnia 1 lipca 1978 r., na
czas nieokreślony, na stanowisku inspektora do spraw społeczno-wychowawczych.
Z dniem 1 listopada 1978 r. powierzono jej obowiązki inspektora do spraw
ekonomicznych. Następnie od dnia 1 lipca 1980 r. obowiązki referenta do spraw
rozliczeń z członkami i najemcami z tytułu opłat eksploatacyjnych. W tym okresie
wykonywała również czynności kasjera. Jeszcze w latach 80-tych zmieniono jej
stanowisko na starszego referenta do spraw rozliczeń z członkami i najemcami z
tytułu opłat eksploatacyjnych. Z dniem 1 stycznia 2007 r. pracodawca powierzył jej
stanowisko głównej księgowej. W okresie od dnia 13 maja 2012 r. do dnia 31
października 2012 r. K. W. przebywała na zwolnieniu lekarskim. Następnie w
okresie od dnia 2 listopada 2012 r. do dnia 7 listopada 2012 r. przebywała na
urlopie wypoczynkowym udzielonym na żądanie pracownika. Dalej w okresie od
dnia 7 listopada 2012 r. do dnia 8 maja 2013 r. powódka przebywała ponownie na
długotrwałym zwolnieniu lekarskim, a od dnia 8 maja 2013 r. do dnia 6 lipca 2013 r.
otrzymywała świadczenie rehabilitacyjne. Do pracy ponownie K. W. stawiła się w
dniu 7 lipca 2013 r.
W okresie nieobecności powódki, w dniu 20 listopada 2012 r. Rada
Nadzorcza Spółdzielni podjęła uchwałę nr 26/2012 wprowadzając Regulamin
Organizacyjny Spółdzielni Mieszkaniowej Lokatorsko-Własnościowej w D. W
regulaminie tym określono m.in. wymagania, jakie winna w zakresie wykształcenia
spełniać osoba zatrudniona na stanowisku głównego księgowego i wskazano, iż
powinna ona posiadać wykształcenie wyższe ekonomiczne (licencjat) lub inne
potwierdzone kwalifikacje wymagane na tym stanowisku.
W dniu stawienia się do pracy powódka została wezwana na rozmowę do
prezesa zarządu Spółdzielni M. Z., która poinformowała ją, iż w okresie jej
nieobecności zmianie uległ regulamin organizacyjny spółdzielni m.in. w zakresie
wymaganego od głównego księgowego wykształcenia. Zapytała się K. W. czy w
międzyczasie zmieniło się jej wykształcenie, a następnie czy zamierza je podnieść
do wymaganego zgodnie z nowym regulaminem. Uzyskała odpowiedź, że nie,
ponieważ nie zamierza wracać do pracy w Spółdzielni, gdyż prawdopodobnie
3
będzie dalej chorować i ma plan operacji. W związku z powyższym M. Z. wezwała
kadrową i w jej obecności wręczyła powódce oświadczenie o wypowiedzeniu
warunków pracy i płacy przygotowane w dniu 5 lipca 2013 r. Zgodnie z tym
oświadczeniem okres wypowiedzenia wynosił trzy miesiące i upływał w dniu 31
października 2013 r., a jego przyczyną były zmiany organizacyjne wynikające z
konieczności dostosowania zatrudnienia pracowników na danych stanowiskach
pracy do zmienionych wymogów w zakresie posiadania uprawnień i wykształcenia
określonych w Regulaminie Organizacyjnym Spółdzielni oraz brakiem posiadania
przez powódkę uprawnień i wykształcenia wymaganych od pracownika
zatrudnionego na stanowisku Główny Księgowy przez Regulamin Organizacyjny
Spółdzielni. W związku z powyższym zaproponowano powódce od dnia 1 listopada
2013 r. stanowisko referenta d.s. księgowości - kasjera z wynagrodzeniem
zasadniczym w wysokości 1.897,00 zł brutto miesięcznie plus prawo do innych
świadczeń określonych w regulaminie wynagradzania.
Pismem z dnia 8 lipca 2013 r. powódka poinformowała zarząd spółdzielni, iż
nie zgadza się z przyczynami wypowiedzenia warunków pracy i płacy, a propozycja
zawarta w tym oświadczeniu jest dla niej rażąco niekorzystna i krzywdząca. W
związku z powyższym wniosła o rozwiązanie umowy o pracę za porozumieniem
stron z dniem 24 sierpnia 2013 r. w trybie art. 10 ustawy z dnia 13 marca 2003 r. o
szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy. Tego
samego dnia strony zawarły porozumienie w przedmiocie ustalenia wcześniejszego
terminu rozwiązania umowy o pracę w związku z odmową przyjęcia przez powódkę
nowych warunków pracy i płacy i ustaliły termin rozwiązania umowy o pracę na
dzień 24 sierpnia 2013 r. zaznaczając jednocześnie, iż porozumienie to nie zmienia
trybu rozwiązania umowy o pracę, a jego podstawą prawną jest art. 36 § 6 k.p. zw.
z art. 42 § 2 k.p.
K. W. posiada wykształcenie średnie ekonomiczne - technik ekonomista. Nie
posiada wykształcenia wyższego. W okresie zatrudnienia u pozwanej od 13 lipca
1996 r. do dnia 22 czerwca 1997 r. uczestniczyła w kursie Samodzielnych
Księgowych - Bilansistów zorganizowanym przez Stowarzyszenie Księgowych w
Polsce - Oddział Okręgowy w W. i ukończyła go z wynikiem ogólnym bardzo
dobrym.
4
W ocenie Sądu Rejonowego powództwo o zasądzenie odszkodowania za
nieuzasadnione wypowiedzenie warunków pracy i płacy nie zasługiwało na
uwzględnienie, gdyż podana w nim przyczyna była rzeczywista i usprawiedliwiona.
Sąd Okręgowy uznał apelacje powódki za uzasadnioną. W jego ocenie Sąd
pierwszej instancji dokonał niewłaściwej subsumpcji w zakresie oceny zasadności
przyczyn dokonanego wypowiedzenia zmieniającego. Podkreślił, że ustalenia
faktyczne wymagają uzupełnienia. Wskazał na liczne kursy ukończone przez
powódkę (szczegółowo wymienił je w uzasadnieniu wyroku).
Odnosząc się do podstawy prawnej rozstrzygnięcia, Sąd drugiej instancji
wskazał, że odpowiednie stosowanie art. 45 § 1 k.p. do wypowiedzenia
zmieniającego polega na ocenie zasadności nie tylko w odniesieniu do samego
wypowiedzenia umowy, ale także wobec drugiego elementu tej czynności prawnej
czyli w stosunku do oferty nowych warunków umowy. Zasadność wypowiedzenia w
ujęciu art. 45 § 1 k.p. podlega ocenie w okolicznościach każdej indywidualnej
sprawy. W orzecznictwie wypracowano wprawdzie pewne kryteria oceny, jednakże
nie mają one charakteru skodyfikowanego zbioru. Sąd Okręgowy podkreślił, że
wypowiedzenie umowy o pracę stanowi zwykły sposób jej rozwiązania. Przyczyna
wypowiedzenia nie musi w związku z tym mieć szczególnej wagi czy nadzwyczajnej
doniosłości. Nie oznacza to jednak przyzwolenia na arbitralne, dowolne i
nieuzasadnione lub sprzeczne z zasadami współżycia społecznego wypowiedzenie
umowy o pracę. Kierując się tymi wskazaniami Sąd drugiej instancji zauważył, że w
wypowiedzeniu warunków pracy i płacy pracodawca wskazał na zmiany
organizacyjne wynikające z konieczności dostosowania zatrudnienia pracowników
na danych stanowiskach pracy do zmienionych wymogów w zakresie posiadania
uprawnień i wykształcenia. W kontekście przyczyny wypowiedzenia Sąd Okręgowy
zauważył, że w Regulaminie Organizacyjnym dla stanowiska Głównego
Księgowego przewidziano wymóg posiadania wykształcenia wyższego
ekonomicznego (licencjat) lub „inne potwierdzone kwalifikacje wymagane na tym
stanowisku”. Argumentował, że wprawdzie powódka nie posiada wykształcenia
wyższego, a jedynie kierunkowe techniczne, to jednak nie można przyjąć, iż nie
posiadała ona również „innych potwierdzonych kwalifikacji wymaganych na tym
stanowisku”. Jak wynika z ustaleń Sądu Rejonowego powódka w 1997 r. ukończyła
5
roczny kurs Samodzielnych Księgowych - Bilansistów zorganizowanym przez
Stowarzyszenie Księgowych w Polsce Oddział Okręgowy w W. z wynikiem
ogólnym, bardzo dobrym. W postępowaniu apelacyjnym Sąd Okręgowy, stosownie
do uprawnień wynikających z art. 382 k.p.c., uzupełnił te ustalenia o kolejne
kwalifikacje zdobywane przez powódkę sukcesywnie, niemalże co roku, począwszy
od 2006 r., w zakresie zagadnień księgowych, które niewątpliwie poszerzały jej
umiejętności, kompetencje na stanowisku Głównego Księgowego. Sąd odwoławczy
zwrócił tez uwagę, że powódka miała w pracy na tym stanowisku 7 letnie
doświadczenie. Pracodawca nie miał zastrzeżeń do pracy powódki na tym
stanowisku, co pozwala na przyjęcie, że prawidłowo realizowała ona swoje
zadania. Była pracownikiem tej spółdzielni od 1 listopada 1978 r. przez około 35 lat,
od początku związanym z komórką ekonomiczną. W obliczu tych danych Sąd
zwrócił uwagę, że zastosowana w Regulaminie Organizacyjnym alternatywa
rozłączna „lub” oznacza, że Główny Księgowy winien legitymować się albo
wykształceniem wyższym ekonomicznym (licencjat), albo posiadać inne
potwierdzone kwalifikacje wymagane na stanowisku Głównego Księgowego. W
ocenie Sądu Okręgowego powódka z uwagi na odbyte liczne kursy, potwierdzone
zaświadczeniami kwalifikacyjnymi i dyplomami ukończenia wymienionych w nich
szkoleń, jak również 7-letni staż pracy na stanowisku Głównej Księgowej, miała
wymagane kwalifikacje do pracy na stanowisku Głównej Księgowej, zgodnie ze
zmienionym w tym zakresie Regulaminem Organizacyjnym Spółdzielni, czego Sąd
Rejonowy badając zasadność przyczyny dokonanego powódce wypowiedzenia
zmieniającego nie wziął pod uwagę. Mając na względzie przedstawione racje Sąd
drugiej instancji zmienił zaskarżony wyrok i zasądził na rzecz powódki
odszkodowanie.
Skargę kasacyjną wywiódł pozwany. Zaskarżył wyrok Sądu Okręgowego w
całości zarzucając mu naruszenie przepisów prawa materialnego, polegające na:
- niewłaściwym zastosowaniu art. 65 § 1 k.c. w zw. z art. 300 k.p. i w
konsekwencji wadliwą wykładnię treści § 12 pkt 2a Regulaminu Organizacyjnego
pozwanej Spółdzielni skutkującą uznaniem przez Sąd Okręgowy, że powódka
posiadała „inne potwierdzone kwalifikacje wymagane na stanowisku Głównego
6
Księgowego”, przewidziane Regulaminem Organizacyjnym, potwierdzone
zaświadczeniami i dyplomami z ukończonych szkoleń,
- błędnej wykładni art. 45 § 1 k.p. w zw. z art. 42 § 1 k.p., w szczególności
zwrotu zawartego w przepisie art. 45 § 1 k.p. „wypowiedzenie umowy o pracę
zawartej na czas nieokreślony jest nieuzasadnione” i w konsekwencji przyjęciu, że
przyczyna wypowiedzenia zmieniającego warunki pracy i płacy była
nieuzasadniona, gdyż powódka posiadała inne potwierdzone kwalifikacje
wymagane na stanowisku Głównego Księgowego, o których mowa w § 12 pkt 2a
Regulaminu Organizacyjnego,
- niewłaściwym zastosowaniu art. 45 § 1 k.p. w zw. z art. 42 § 1 k.p. i
uznaniu, że w okolicznościach niniejszej sprawy wypowiedzenie powódce
warunków pracy i płacy było nieuzasadnione.
Kierując się zgłoszonymi podstawami pracodawca domagał się uchylenia i
zmiany zaskarżonego wyroku przez oddalenie powództwa w całości albo
przekazanie sprawy Sądowi drugiej instancji do ponownego rozpoznania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Skarga kasacyjna nie jest trafna.
Rozważania należy poprzedzić dwoma spostrzeżeniami. Po pierwsze,
pozwany nie oparł środka odwoławczego na podstawach naruszenia przepisów
postępowania. Oznacza to, że ustalenia faktyczne dokonane przez Sądy
rozpoznawcze są wiążące dla Sądu Najwyższego. Rozstrzygniecie zależy zatem
od rozumienia przepisów prawa materialnego. Po drugie, słabą strona skargi
kasacyjnej jest to, że pracodawca wprawdzie zarzucił wadliwe zinterpretowanie
przez Sąd Okręgowy zwrotu „inne potwierdzone kwalifikacje wymagane na
stanowisku głównego księgowego”, jednak nie przedstawił własnego objaśnienia
tego określenia. Brak ten jest znaczący, jeśli weźmie się pod uwagę, że
wspominane określenie w ocenie Sądu drugiej instancji wyznaczało oś sporu - w
przypadku nie spełnienia sformalizowanych w regulaminie organizacyjnym
kwalifikacji możliwe było rozważanie zasadności wypowiedzenia, w przeciwnym
7
razie, co przyjął Sąd drugiej instancji, czynność zatrudniającego okazała się
wadliwa.
Przedstawione powyżej dwie kwestie rzutują na ocenę podstaw skargi
kasacyjnej. Stanowisko zaprezentowane przez Sąd Okręgowy nie uwzględniło
jednak istotnego pytania. Chodzi o charakter prawny postanowienia regulaminu
organizacyjnego określającego poziom wykształcenia (kwalifikacji) na określonym
stanowisku. Rację ma pozwany, że nie dostrzega w regulaminie organizacyjnym
właściwości normatywnych. Zapatrywanie to wpisuje się w ugruntowany pogląd
orzeczniczy. W wyroku Sądu Najwyższego z dnia 4 września 2008 r., III PK 17/08,
OSNP 2010 nr 1-2, poz. 12 stwierdzono, że w art. 9 k.p. nie ma mowy o
regulaminach organizacyjnych pracodawców jako autonomicznych źródłach prawa
pracy. Dodano również, że przepis ten nie może zaś być interpretowany
rozszerzająco, zawiera bowiem definicje prawa pracy. Regulamin organizacyjny nie
stanowi zatem źródła prawa pracy i nie może być utożsamiany z regulaminem
wynagradzania, czy też nie może być traktowany jako pojęcie zbiorcze dla
wszystkich regulaminów, w tym także wymienionych w art. 9 k.p. Regulamin
organizacyjny odgrywa istotne znaczenie w organizacji struktury i
odpowiedzialności pracodawcy. Ustalany jest zwykle na podstawie statutu
jednostki, nie ma zatem przymiotu źródła prawa pracy.
Uznając powyższy pogląd za prawidłowy, konieczne jest zdefiniowanie
charakteru prawnego regulaminu organizacyjnego wydanego przez pracodawcę. W
ocenie Sądu Najwyższego stanowi on rodzaj czynności prawnej pozwanej
Spółdzielni oddziałującej w sferze prawa pracy (K.W. Baran, Z problematyki źródeł
prawa pracy, Studia z zakresu prawa pracy i polityki społecznej 2010, s. 15). Nie
znaczy to bynajmniej, że przesłanie wyrażone w regulaminie organizacyjnym,
mające co do zasady charakter generalnej intencji (skierowanej do większej lub
mniejszej grupy zatrudnionych), może być postrzegane jako oświadczenie woli,
złożone w indywidualnej umowie o pracę. Istotne jest przy tym pytanie, jak się ma
deklaracja pracodawcy, zawarta w § 12 pkt 2a regulaminu organizacyjnego do
sytuacji prawnej powódki, a przede wszystkim do zmiennej kształtującej
dopuszczalność wypowiedzenia jej warunków pracy i płacy (zasadności lub
niezasadności wypowiedzenia warunków pracy i płacy, o których mowa w art. 45 §
8
1 k.p. w związku z art. 42 § 1 k.p.). Inaczej rzecz ujmując, konieczne jest
określenie, czy postanowienie regulaminu organizacyjnego (określające
oczekiwany poziom wykształcenia i kwalifikacji pracownika) modyfikuje i wyznacza
normatywną miarę dopuszczalności wypowiedzenia umowy o pracę.
Posługując się analogią trzeba wskazać na mechanizm kolizyjny zawarty w
art. 9 § 2 k.p. Skoro postanowienia układów zbiorowych pracy i porozumień
zbiorowych oraz regulaminów i statutów nie mogą być mniej korzystne dla
pracowników niż przepisy kodeksu pracy, to trudno założyć, że postanowienia
regulaminu organizacyjnego, nie mającego statusu źródła prawa pracy, mogą
modyfikować na niekorzyść zatrudnionego normy kodeksowe. Oznacza to tyle, że
bez względu na sposób zinterpretowania § 12 ust 2a regulaminu organizacyjnego
nie stanowi on samoistnej podstawy rozstrzygnięcia, gdyż tą jest art. 45 § 1 k.p. w
związku z art. 42 § 1 k.p. W rezultacie podstawa skargi kasacyjnej odwołująca się
do niewłaściwego zastosowaniu art. 65 § 1 k.c. w zw. z art. 300 k.p. traci na
znaczeniu. Wyjaśnienie co kryje się pod pojęciem „inne potwierdzone kwalifikacje
wymagane na stanowisku głównego księgowego” ma jedynie znaczenie przy
weryfikacji intencji pracodawcy, który z jednej strony, w sposób generalny
zakomunikował swoje oczekiwania względem pracowników (wskazując na rodzaj
nieodzownych kwalifikacji), a z drugiej, dokonał indywidualnej oceny i stwierdził, że
powódka nie spełnia stawianych wymogów. Z pozycji art. 45 § 1 k.p.c. w związku z
art. 42 § 1 k.p.c. efekt tego wnioskowania nie przekłada się w sposób pewny na
stwierdzenie zasadności lub niezasadności wypowiedzenia. Nawet przyjęcie, że
powódka nie spełnia warunku z § 12 ust 2a regulaminu organizacyjnego, nie
prowadzi do uznania prawidłowości wypowiedzenia jej warunków pracy i płacy.
Zrozumienie tej zależności nie jest możliwe bez uwzględnienia kilku kolejnych
uwag.
Otwarta, a zarazem niedookreślona, płaszczyzna ocenna, zawarta w art. 45
§ 1 k.p., ma na celu zrównoważenie przeciwstawnych interesów stron stosunku
pracy. Oczywiste jest, że pracodawca ma prawo dobierać pracowników dających
gwarancję spełnienia realizowanych przez niego celów. Nie jest jednak tak, że
uprawnienie to w każdym przypadku uchyla postulat trwałości zatrudnienia
pracowniczego. O ile można się zgodzić z twierdzeniem, że negatywna ocena
9
pracownika, który wskutek niedostatecznego przygotowania zawodowego i
praktycznego nie potwierdził zakładanej przez zatrudniającego przydatności do
pełnienia funkcji kierowniczej, uzasadnia wypowiedzenie warunków pracy i płacy
(wyrok Sądu Najwyższego z dnia 17 lutego 1998 r., I PKN 502/97, OSNP 1999 nr
2, poz. 49), o tyle można mieć wątpliwości, czy ta kwalifikacja dopuszczalna jest
wyłącznie ze względu na wtórne wprowadzenie przez pracodawcę wymogu
posiadania określonych kwalifikacji, jeśli pracownik przez wiele lat bez zarzutu
wykonywał swoje obowiązki, a w chwili zatrudnienia (powierzenia stanowiska)
wymogu tego rodzaju mu nie stawiano. Konstrukcja wypowiedzenia zmieniającego
powiązana została z wypowiedzeniem definitywnym, dlatego należy ja postrzegać
jako instrument umożliwiający pracodawcą osiągnięcie celów związanych z
prowadzona działalnością. Posiadanie formalnych kwalifikacji (w § 12 ust. 2a
regulaminu organizacyjnego mowa jest o wykształceniu wyższym lub
potwierdzonych kwalifikacjach) jest w tym względzie zawodnym probierzem.
Widoczne jest to szczególnie w sytuacji, gdy pracownik od wielu lat zajmował dane
stanowisko, a pracodawca nie miał zastrzeżeń do jego pracy. W takiej sytuacji
problematyczne staje się twierdzenie, że wypowiedzenie warunków pracy i płacy
było uzasadnione.
Wydaje się, że do tego wątku nawiązywał Sąd drugiej instancji, gdy
podkreślał ustawiczne podnoszenie przez powódkę kwalifikacji (w tym zakresie
imponująca jest ilość kursów specjalistycznych ukończonych przez pracownicę),
brak zastrzeżeń do jej pracy, długotrwały okres zatrudnienia, w tym na stanowisku
głównej księgowej. W rezultacie, powołując się na zindywidualizowany wymiar
ocenny wpisany w art. 45 § 1 k.p. w związku z art. 42 § 1 k.p.c., Sąd ten miał prawo
twierdzić, że działanie pozwanego było nieuzasadnione. Z tej perspektywy,
rozważania Sądu drugiej instancji na tle § 12 ust. 2a regulaminu organizacyjnego
miały charakter pomocniczy, potwierdzający jedynie, że nawet według probierza
kryteriów podnoszonych przez pracodawcę dokonane względem powódki
wypowiedzenie warunków pracy i płacy nie było prawidłowe.
Przedstawione argumenty upewniają, że podstawa skargi kasacyjnej
odnosząca się do art. 65 § 1 k.c. w zw. z art. 300 k.p., a w rezultacie do § 12 pkt 2a
10
regulaminu organizacyjnego nie jest w niniejszej sprawie nośna (nie pozwala
skutecznie zakwestionować zastosowanej podstawy prawnej rozstrzygnięcia).
Istnieje też inny powód uniemożliwiający uwzględnienie omawianej podstawy
skargi kasacyjnej. Przepis art. 65 § 1 k.c. przewiduje regułę, zgodnie z którą
oświadczenie woli należy tak tłumaczyć, jak tego wymagają ze względu na
okoliczności, w których zostało złożone, zasady współżycia społecznego oraz
ustalone zwyczaje. Pomijając, że skarżący nie podjął rozważań w obrębie tak
nakreślonej dyrektywy interpretacyjnej, trzeba przede wszystkim wskazać na jej
powiązanie z ustaleniami faktycznymi sprawy. Odtworzenie zamiaru, dążenia, czy
też celu w jakim działała strona składając oświadczenie woli należy do questiones
facti. Sąd Najwyższy jest związany ustaleniami faktycznymi stanowiącymi podstawę
zaskarżonego wyroku (art. 39813
§ 2 k.p.c.). Dlatego w orzecznictwie przyjmuje się,
że przy zarzucie naruszenia art. 65 § 1 i § 2 k.c. obowiązkiem Sądu Najwyższego
jest prześledzenie, czy Sąd drugiej instancji dochodząc do istotnej dla sprawy
konkluzji stosował się do zawartych w tych przepisach reguł preferencji. Wyłącznie
w takim kontekście możliwa jest ingerencja wywołana skargą kasacyjną. Funkcją
Sądu Najwyższego nie jest bowiem ustalanie treści oświadczenia woli, gdyż należy
to do sfery faktów (wyroki Sądu Najwyższego z dnia 6 listopada 1996 r., II UKN
9/96, OSNAPiUS 1997 nr 11, poz. 201; z dnia 9 lipca 2014 r., I PK 15/14, LEX nr
1511810; z dnia 28 października 2014 r., I PK 58/14, LEX nr 1541250). Analizując
przekaz Sądu Okręgowego nie można mieć zastrzeżeń do wyjaśnienia określenia
„inne potwierdzone kwalifikacje wymagane na tym stanowisku”, jeśli za punkt
odniesienia weźmie się okoliczności sprawy, zasady współżycia społecznego, czy
też ustalone zwyczaje.
Z przeprowadzonych wcześniej rozważań wynika również, że nie ma racji
pozwany, gdy zarzuca Sądowi drugiej instancji błędną wykładnię art. 45 § 1 k.p. w
zw. z art. 42 § 1 k.p. polegającą na przyjęciu, iż przyczyna wypowiedzenia
zmieniającego warunki pracy i płacy była nieuzasadniona, gdyż powódka posiadała
inne potwierdzone kwalifikacje wymagane na stanowisku Głównego Księgowego, o
których mowa w § 12 pkt 2a) Regulaminu Organizacyjnego. Trzeba wiedzieć, że
błędna wykładnia polega na mylnym zrozumieniu treści zastosowanego przepisu,
co oznacza, że nie może się ona kojarzyć wyłącznie z niepożądanym przez stronę
11
przyjęciem określonej kwestii mającej swoje źródło w sferze faktów. Inaczej rzecz
ujmując nie dochodzi do błędnej wykładni prawa, jeśli Sąd rozumie sens przekazu
normatywnego, a jedynie wadliwie postrzega rzeczywistość, przez co w procesie
subsumpcji podciąga nieprawidłowy stan faktyczny pod abstrakcyjny wzorzec
zawarty w normie prawnej. W takim przypadku można co najwyżej mówić o
niewłaściwym zastosowaniu przepisu, na co skarżący się nie powołał. Na gruncie
rozpoznawanej sprawy nie doszło zresztą i do tego rodzaju uchybienia.
Indywidualizm klasyfikacyjny wpisany w art. 45 § 1 k.p. w związku z art. 42 §
1 k.p. trudny jest do przełamania w postępowaniu wywołanym skarga kasacyjną.
Sąd Najwyższy przede wszystkim w ramach nadzoru kontroluje zgodność z
prawem rozstrzygnięć, nie powinien rozpoznawać sprawy. Zależność ta jest
widoczna w sytuacji, gdy przesłanka prawa materialnego została przez
ustawodawcę nakreślona w sposób ogólny i niedookreślony (w rozpoznawanej
sprawie zasadność roszczeń powódki zależy od przesądzenia, czy dokonane
wypowiedzenie zmieniające warunki pracy i płacy było nieuzasadnione), a Sąd
drugiej instancji przedstawia i wartościuje istotne racje przemawiające za danym
kierunkiem rozstrzygnięcia. W tym stanie rzeczy trudno twierdzić, że wymagania
stawiane przez pracodawcę, a polegające na posiadaniu przez powódkę
określonych w § 12 ust. 2a regulaminu organizacyjnego kwalifikacji, powinny mieć
pierwszeństwo przed racjami związanymi z osobą zatrudnioną. Przekonujące jest
stanowisko Sądu drugiej instancji, akcentujące staż (zakładowy i stanowiskowy)
powódki, jej kwalifikacje, potwierdzone licznymi zaświadczeniami o ukończonych
kursach tematycznych, czy też brak zastrzeżeń do jej dotychczasowej pracy na
stanowisku głównej księgowej. Ważąc wskazane argumenty Sąd drugiej instancji
miał prawo twierdzić, że wręczone pracownicy wypowiedzenie warunków pracy i
płacy nie odpowiadało prawu, a Sąd Najwyższy nie widzi podstaw aby kwalifikację
tę utożsamić z niewłaściwym zastosowaniem art. 45 § 1 k.p. w zw. z art. 42 § 1 k.p.
Dlatego również ta podstawa skargi kasacyjnej okazała się nietrafna.
Kierując się przedstawioną argumentacją na podstawie art. 39814
k.p.c.
orzeczono jak w sentencji.
kc
12