Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II UK 154/14
POSTANOWIENIE
Dnia 16 grudnia 2014 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Jerzy Kuźniar
w sprawie z wniosku D. M.
przeciwko Dyrektorowi Zakładu Emerytalno-Rentowego Ministerstwa Spraw
Wewnętrznych w Warszawie
o wysokość emerytury policyjnej,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 16 grudnia 2014 r.,
skargi kasacyjnej wnioskodawczyni od wyroku Sądu Apelacyjnego w […]
z dnia 17 stycznia 2014 r.,
odmawia przyjęcia skargi do rozpoznania.
UZASADNIENIE
Wyrokiem z dnia 17 stycznia 2014 r., Sąd Apelacyjny oddalił apelację
wnioskodawczyni D. M. od wyroku Sądu Okręgowego – Sądu Ubezpieczeń
Społecznych w W. z dnia 18 października 2012 r. w sprawie przeciwko Dyrektorowi
Zakładu Emerytalno – Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych w Warszawie
o wysokość emerytury policyjnej.
Sąd Apelacyjny podzielił ustalenia Sądu pierwszej instancji jak i ich ocenę
prawną, także co do charakteru służby wnioskodawczyni od dnia 26 września
1977 r. do dnia 30 czerwca 1981 r. w […] na stanowisku młodszego referenta, od
dnia 1 lipca 1981 r. do dnia 30 czerwca 1983 r. na stanowisku referenta, oraz od
dnia 1 lipca 1983 r. do dnia 31 lipca 1990 r. na stanowisku starszego referenta,
wskazując, że w jej sytuacji prawnej za każdy rok pełnienia służby w organach
2
bezpieczeństwa państwa, o których mowa w art. 2 ustawy z dnia 18 października
2006 r. o ujawnianiu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa z
lat 1944-1990 oraz treści tych dokumentów (jednolity tekst: Dz.U. z 2013 r., poz.
1388), emerytura wynosi 0,7% podstawy jej wymiaru (art. 15b ust. 1 pkt 1 ustawy z
dnia 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji
Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu
Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego,
Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby
Więziennej oraz ich rodzin; jednolity tekst: Dz.U. z 2013 r., poz. 667 ze zm., dalej:
ustawa o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy), co oznacza, że wysokość
emerytury wyliczanej wyłącznie za okresy pełnienia takiej służby może być niższa
od 40% podstawy wymiaru tego świadczenia (uchwała Sądu Najwyższego z dnia z
dnia 3 marca 2011 r., II UZP 2/11, OSNP 2011 nr 15-16, poz. 210).
Powyższy wyrok zaskarżył w całości skargą kasacyjną pełnomocnik
wnioskodawczyni, zarzucając naruszenia prawa materialnego przez błędną
wykładnię i niewłaściwe zastosowanie - art. 15 ust. 1, art. 15b ust. 2 ustawy o
zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy oraz art. 2 Konstytucji przez naruszenie
zasady ochrony praw nabytych i art. 10 ust. 2 Konstytucji przez stworzenie normy
prawnej stanowiącej, że emerytura dla funkcjonariusza, który pozostawał w służbie
przed dniem 2 stycznia 1999 r. może być niższa od 40% podstawy jej wymiaru za
podstawowe 15 lat służby. Wskazał także, że Sąd Apelacyjny bezpodstawnie
zaliczył do organów bezpieczeństwa państwa Biuro […], w którym zatrudniona była
wnioskodawczyni jako pracownik zajmujący się metryczkami dowodów osobistych,
utraconych pojazdów i rzeczy oraz kartoteką osób zaginionych. W ocenie
skarżącego jednostka ta i należące do niej zadania, w żadnym razie nie mogą być
traktowane jako struktury organów bezpieczeństwa państwa. Skarżący zarzucił
również naruszenie przepisów postępowania – art. 233 § 1 i 2 k.p.c. Pełnomocnik
wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości jak i poprzedzającego go
wyroku Sądu Okręgowego i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania
Sądowi pierwszej instancji, wraz z orzeczeniem o kosztach postępowania.
Wniosek o przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania uzasadniono
występowaniem w sprawie istotnego zagadnienia prawnego dotyczącego prawa do
3
emerytury policyjnej, ustanowionego w art. 15 ust. 1 ustawy o zaopatrzeniu
emerytalnym funkcjonariuszy z 1994 r., którym ograniczono emeryturę na
podstawie art. 15b ust. 1 pkt 1 tej ustawy, za okres służby w organach
bezpieczeństwa PRL w latach 1944 -1990, zmieniając naliczenie emerytury z 2,6%
na 0,7% za każdy rok tej służby. W ocenie skarżącego, przy takiej interpretacji cała
grupa ubezpieczonych byłaby pozbawiona nabytego prawa. Oznaczałoby to także
zmianę sposobu naliczania emerytury tej grupie funkcjonariuszy, zmniejszając ich
świadczenia emerytalne, nie tylko wskaźnikiem 0,7%, ale także metodą wyliczenia
emerytury, czego ustawa nie przewiduje. W ocenie skarżącego uchwała Sądu
Najwyższego z dnia 3 marca 2011 r. (II UZP 2/11) dotycząca tego zagadnienia jest
niezrozumiała i nie rozstrzyga tej kwestii jednoznacznie.
Ponadto pełnomocnik wnioskodawczyni wskazał na potrzebę ustalenia, czy
jednostki organizacyjne MSW, które do 1990 r. wykonywały zadania w zakresie
ogólnej administracji publicznej jak Biuro […], mogą być zaliczane do organów
bezpieczeństwa państwa w rozumieniu art. 15b ust 1 ustawy o zaopatrzeniu
emerytalnym funkcjonariuszy.
Sąd Najwyższy zważył co następuje:
Wstępnie trzeba przypomnieć, że ograniczenia dopuszczalności wnoszenia
skargi kasacyjnej wynikają z konstytucyjnej roli Sądu Najwyższego w systemie
organów wymiaru sprawiedliwości. Zgodnie bowiem z art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy z
dnia 23 listopada 2002 r. o Sądzie Najwyższym (jednolity tekst: Dz.U. z 2013 r.,
poz. 499) rolą tego Sądu w sprawowaniu wymiaru sprawiedliwości pozostaje
zapewnienie w ramach nadzoru zgodności z prawem oraz jednolitości orzecznictwa
sądów powszechnych i wojskowych przez rozpoznawanie kasacji oraz innych
środków odwoławczych, podejmowanie uchwał rozstrzygających zagadnienia
prawne i rozstrzyganie innych spraw określonych w ustawach. Skarga kasacyjna
nie jest więc (kolejnym) środkiem zaskarżenia przysługującym od każdego
rozstrzygnięcia sądu drugiej instancji kończącego postępowanie w sprawie, z uwagi
na przeważający w jej charakterze element interesu publicznego. Służy ona kontroli
prawidłowości stosowania prawa, nie będąc instrumentem weryfikacji trafności
4
ustaleń faktycznych stanowiących podstawę zaskarżonego orzeczenia, gdy się
weźmie nadto pod uwagę, że Konstytucja w art. 177 ust. 1 gwarantuje jedynie
dwuinstancyjne postępowanie. Ewentualna możliwość dalszego postępowania, w
tym postępowania przed Sądem Najwyższym, stanowi uprawnienie dodatkowe,
które może zostać obwarowane szczególnymi przesłankami, w tym określonymi w
art. 3989
§ 1 k.p.c.
Zgodnie z tym przepisem Sąd Najwyższy przyjmuje skargę kasacyjną do
rozpoznania, jeżeli:
1. w sprawie występuje istotne zagadnienie prawne,
2. istnieje potrzeba wykładni przepisów prawnych budzących
poważne wątpliwości lub wywołujących rozbieżności w orzecznictwie sądów,
3. zachodzi nieważność postępowania lub
4. skarga kasacyjna jest oczywiście uzasadniona.
Za istotne zagadnienie prawne w rozumieniu cytowanego przepisu uznaje
się zagadnienie dotychczas niewyjaśnione i nierozwiązane w orzecznictwie, a więc
cechujące się nowością i którego rozstrzygnięcie może sprzyjać rozwojowi prawa.
W utrwalonym orzecznictwie przyjmuje się, że powołanie się na tę okoliczność
wymaga, obok sformułowania tego zagadnienia, także przytoczenia związanych z
nim konkretnych przepisów prawnych, wskazania, dlaczego jest ono istotne oraz
przedstawienia argumentacji wskazującej na rozbieżne oceny prawne
(por. postanowienia: z dnia 10 maja 2001 r., II CZ 35/01, OSNC 2002 nr 1, poz. 11,
z dnia 14 lutego 2003 r., I PK 306/02, Wokanda 2004 nr 7-8, poz. 51, z dnia 7
czerwca 2005 r., V CSK 3/05, LEX nr 180841). W sytuacji gdy podstawą wniosku o
przyjęcie skargi do rozpoznania jest potrzeba wykładni przepisów prawa, konieczne
jest określenie, które przepisy wymagają wykładni Sądu Najwyższego, ze
wskazaniem, na czym polegają związane z tym poważne wątpliwości, lub z
przedstawieniem rozbieżności w orzecznictwie sądów (por. postanowienie Sądu
Najwyższego z dnia 11 stycznia 2002 r., III CKN 570/01, Biuletyn SN 2002 nr 7,
s. 10). Wypada również dodać, że podobnie jak w przypadku gdy podstawą
wniosku o przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania jest występujące w sprawie
zagadnienie prawne (art. 3989
§ 1 pkt 1 k.p.c.), nie zachodzi ona, jeżeli Sąd
Najwyższy zajął już stanowisko w kwestii tego zagadnienia prawnego lub wykładni
5
przepisów i wyraził swój pogląd we wcześniejszych orzeczeniach, brak nadto
okoliczności uzasadniających zmianę tego poglądu (por. postanowienie Sądu
Najwyższego z dnia 16 stycznia 2003 r., I PK 230/02, OSNP – wkładka z 2003 r.
nr 13, poz. 5).
Zagadnienie przedstawione w skardze kasacyjnej, jako problem prawny
wymagający rozstrzygnięcia przez Sąd Najwyższy ma wprawdzie charakter istotny,
jest zagadnieniem ściśle jurydycznym oraz zostało przedstawione w sposób
syntetyczny, jednakże nie ma cechy nowości, o którą chodzi w przesłance
wymienionej w art. 3984
§ 2 k.p.c. i w związku z tym nie wymaga rozstrzygnięcia
przez Sąd Najwyższy. Wątpliwość wskazywana we wniosku o przyjęcie skargi
kasacyjnej do rozpoznania, została już wyjaśniona. Problem wskazany w skardze
był przedmiotem rozstrzygnięć sądowych. Przede wszystkim Trybunał
Konstytucyjny w wyroku z dnia 24 lutego 2010 r., K 6/09 (OTK-ZU 2012 Seria A
2010 nr 2, poz. 15) potwierdził zgodność art. 15b ust. 1 ustawy o zaopatrzeniu
emerytalnym funkcjonariuszy z art. 2, art. 10, art. 30, art. 32 i art. 67 ust. 1 w
związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji. Jednocześnie Trybunał stwierdził, że przepis
ten nie jest niezgodny z art. 42 Konstytucji. Także w uchwale z dnia 3 marca
2011 r., II UZP 2/11, (OSNP 2011 nr 15-16, poz. 210) Sąd Najwyższy przyjął, że za
każdy rok pełnienia służby w latach 1944-1990 w organach bezpieczeństwa
państwa, o których mowa w art. 2 ustawy z dnia 18 października 2006 r. o
ujawnianiu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa z lat 1944-
1990 emerytura – stosownie do art. art. 15b ust. 1 pkt 1 ustawy o zaopatrzeniu
emerytalnym funkcjonariuszy – wynosi 0,7% podstawy jej wymiaru, co oznacza, że
wysokość emerytury wyliczanej wyłącznie za okresy pełnienia takiej służby może
być niższa od 40% podstawy wymiaru tego świadczenia.
Nie należy też pomijać analizowanego łącznie orzecznictwa Europejskiego
Trybunału Praw Człowieka, w tym orzeczenia z dnia 14 maja 2013 r.
nieuwzględniającego zarzutów skarżących, którym zmniejszono podstawę wymiaru
do 0,7% za okres pracy w organach bezpieczeństwa, a ścisłej uznającego te skargi
za niedopuszczalne, co spowodowało ich nieprzyjęcie do rozpoznania (sprawa
Cichopek i innych przeciwko Polsce - 15189/10 i dalsze).
6
Natomiast wobec wskazywanej w skardze kasacyjnej potrzeby wykładni
art. 15b ust. 1 ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy w związku z art.
2 ust. 3 ustawy z dnia 18 października 2006 r. o ujawnianiu informacji (…) i
wyjaśnienia czy jednostki organizacyjne MSW do 1990 r., które wykonywały
zadania w zakresie ogólnej administracji publicznej jak Biuro […], mogą być
zaliczane do organów bezpieczeństwa państwa w rozumieniu powyższych
przepisów, trzeba zwrócić uwagę, że powyższe było przedmiotem oceny Sądu jako
okoliczność faktyczna sprawy, zaś podstawą skargi kasacyjnej nie mogą być
zarzuty dotyczące ustalenia faktów lub oceny dowodów. Wyłączenie w art. 3983
§ 3
k.p.c. z podstaw skargi kasacyjnej zarzutów dotyczących oceny dowodów pozbawia
skarżącego możliwości powoływania się na zarzut naruszenia zasady swobodnej
oceny dowodów przewidzianej w art. 233 k.p.c. W tej części więc skarga kasacyjna
powoda nie została oparta na ustawowej podstawie.
Tym się kierując, na podstawie art. 3989
§ 2 k.p.c., Sąd Najwyższy odmówił
przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania.