Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III CSK 265/14
POSTANOWIENIE
Dnia 13 maja 2015 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Jacek Gudowski (przewodniczący)
SSN Maria Szulc
SSN Dariusz Zawistowski (sprawozdawca)
w sprawie z wniosku J. K. i G. K.
przy uczestnictwie M. W., J. W., M. K.
i L. W.
o stwierdzenie nabycia własności nieruchomości przez zasiedzenie,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 13 maja 2015 r.,
skargi kasacyjnej wnioskodawców
od postanowienia Sądu Okręgowego w K.
z dnia 3 marca 2014 r.,
uchyla zaskarżone postanowienie i przekazuje sprawę Sądowi
Okręgowemu w K. do ponownego rozpoznania oraz orzeczenia o
kosztach postępowania kasacyjnego.
2
UZASADNIENIE
Postanowieniem z dnia 25 września 2013 r. Sąd Rejonowy w O. stwierdził,
że z dniem 13 kwietnia 1987 r. własność nieruchomości położonej we wsi L., gmina
B., powiat o., oznaczonej jako działki nr 947 o powierzchni 0,0709 ha i 948 o
powierzchni 0,0204 ha, dla której Sąd Rejonowy w O. prowadzi księgę wieczystą
Kw […], nabyli w drodze zasiedzenia J. i G. małżonkowie K., na zasadach
małżeńskiej wspólności ustawowej oraz orzekł o kosztach postępowania.
Ustalił, że poprzednim właścicielem w/w działek był J. K. - ojciec
wnioskodawcy. Wnioskodawca J. K. na mocy testamentu sporządzonego przez J.
K. był jego jedynym spadkobiercą. Od daty uprawomocnienia się postanowienia o
stwierdzeniu nabycia spadku po J. K., tj. od dnia 13 kwietnia 1967 r. wnioskodawca
czuł się właścicielem gospodarstwa odziedziczonego po ojcu, w tym działek o nr
947 i 948 i co najmniej od tego czasu użytkował to gospodarstwo. Z działki o nr 947
J. i G. K., pozostający w związku małżeńskim od 1966 r., uzyskiwali drewno do
prac budowlanych, w szczególności w okresie od 1975 do 1980 roku, kiedy to
budowali swój dom. Działkę o nr 948 wnioskodawcy wykorzystywali jako drogę
dojazdową do działki nr 947 oraz innych działek położonych w okolicy. J. K. uzyskał
akt własności ziemi wydany przez Naczelnika Powiatu w O. w dniu 2 kwietnia 1975
r., nr […], na część posiadanego po ojcu gospodarstwa, jednakże bez działek
objętych wnioskiem. J. K., składając w dniu 13 marca 1975 r. oświadczenie na
potrzeby uzyskania aktu własności ziemi, podał, że posiada także grunt w L. oraz
W. Akt własności ziemi dotyczący działek nr 947 i 948, uzyskali w dniu 29 sierpnia
1975 r. małżonkowie S. i C. W. S. W. oświadczył wówczas, że działki te otrzymał od
zmarłego ojca przed wojną, ale akt notarialny uległ zniszczeniu. Umową
przekazania gospodarstwa rolnego z dnia 1 marca 1980 r., sporządzoną przed
Naczelnikiem Gminy w B., C. W. przekazała małżonkom M. i L. W. gospodarstwo
rolne obejmujące działki nr 947 i 948, a następnie umową darowizny z dnia
25 października 1999 r. M. i L. W. przekazali m.in. te działki swojemu synowi J. W.
Najpóźniej w 2002 r. wnioskodawcy ustalili stan prawny gruntów i rozpoczęli spór z
J. W. oraz M. i L. W.
3
Sąd I instancji stwierdził, że J. i G. K. są wspólnie posiadaczami samoistnymi
nieruchomości objętej wnioskiem o stwierdzenie zasiedzenia, nieprzerwanie -
najpóźniej od 13 kwietnia 1967 r. i od tego czasu władali nią jak właściciele. Uznał,
że wnioskodawcy byli posiadaczami w złej wierze i wymagany był 20 letni okres
terminu zasiedzenia, który upłynął w dniu 13 kwietnia 1987 r.
Postanowieniem z dnia 3 marca 2014 r. Sąd Okręgowy w K., na skutek
apelacji uczestników postępowania, zmienił zaskarżone postanowienie Sądu
pierwszej instancji i oddalił wniosek o zasiedzenie oraz orzekł o kosztach
postępowania. Uznał, że ustalenia Sądu Rejonowego dotyczące samoistnego
posiadania nieruchomości przez wnioskodawców są dowolne i zostały poczynione
w oderwaniu od przeprowadzonych w sprawie dowodów. Wskazał, że poza
twierdzeniami wnioskodawców i zeznaniami ich syna, brak jest jakiegokolwiek
dowodu na samoistne posiadanie przez wnioskodawców działek nr 947 i 948.
Podkreślił, że same przekonanie wnioskodawców, iż działki należały do nich, bez
uzewnętrznienia tego przekonania, nie jest wystarczające do stwierdzenia
zasiedzenia. Z tych względów Sąd Okręgowy uznał, że wniosek o zasiedzenie nie
zasługuje na uwzględnienie.
Skarga kasacyjna wnioskodawców została oparta na obu podstawach
określonych w art. 3983
§ 1 k.p.c. W ramach podstawy naruszenia przepisów
postępowania skarżący zarzucili obrazę art. 382, art. 328 § 2 w zw. z art. 391 § 1
i art. 13 § 2 k.p.c., a w ramach podstawy naruszenia prawa materialnego zarzucili
obrazę art. 172 w zw. z art. 336 k.c. W oparciu o te zarzuty wnieśli o uchylenie
zaskarżonego postanowienia i przekazanie sprawy Sądowi drugiej instancji do
ponownego rozpoznania, ewentualnie o jego uchylenie i oddalenie apelacji.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
W związku z obowiązującym modelem tzw. apelacji pełnej, sąd drugiej
instancji rozpoznający apelację jest sądem rozpoznającym sprawę merytorycznie,
niezależnie od sprawowania także funkcji kontrolnej. Zgodnie z art. 382 k.p.c., sąd
drugiej instancji orzeka na podstawie materiału zebranego w postępowaniu
w pierwszej instancji oraz w postępowaniu apelacyjnym. Uzasadnienie wyroku sądu
drugiej instancji, z uwagi na odpowiednie stosowanie art. 328 § 2 k.p.c., musi zatem
4
zawierać między innymi wskazanie okoliczności faktycznych, które stanowiły
podstawę rozstrzygnięcia. Podstawa faktyczna rozstrzygnięcia obejmuje ustalenie
faktów, które sąd uznał za udowodnione oraz ocenę dowodów stanowiących
podstawę ustaleń. Ustalenie stanu faktycznego sprawy stanowi warunek
prawidłowego zastosowania prawa materialnego. Przy uwzględnieniu charakteru
postępowania apelacyjnego judykatura dopuszcza uproszczony sposób wskazania
przez sąd drugiej instancji podstawy faktycznej rozstrzygnięcia przez stwierdzenie,
że sąd drugiej instancji podziela ustalenia faktyczne sądu pierwszej instancji,
jeżeli takiej oceny dokonuje sąd rozpoznający apelację. Konieczne jest jednak
wyraźne stwierdzenie w tym zakresie zawarte w uzasadnieniu wyroku sądu drugiej
instancji. W skardze kasacyjnej zasadnie podniesiono, że Sąd Okręgowy
dokonując zmiany zaskarżonego postanowienia przez oddalenie wniosku
o stwierdzenie zasiedzenia, nie wskazał w żaden sposób podstawy faktycznej
swojego rozstrzygnięcia. Oceniając materiał dowodowy zgromadzony w sprawie nie
ocenił także wszystkich przeprowadzonych dowodów. Po dokonaniu oceny jedynie
części dowodów stwierdził, że wnioskodawcy nie wykazali samoistnego posiadania
nieruchomości. Z tych względów zarzut naruszenia art. 328 § 2 w zw. z art. 391 § 1
k.p.c. był w pełni uzasadniony, co nakazywało uwzględnienie skargi kasacyjnej
w ramach zarzutów wypełniających podstawę naruszenia przepisów postępowania.
Brak wskazania przez Sąd Okręgowy podstawy faktycznej rozstrzygnięcia
uniemożliwił jednocześnie dokonanie merytorycznej oceny zarzutów naruszenia
prawa materialnego, która z tego względu stała się bezprzedmiotowa.
Z przyczyn wyżej wskazanych skarga kasacyjna podlegała uwzględnieniu
i zaskarżone nią postanowienie zostało uchylone na podstawie art. 39815
§ 1 k.p.c.