Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt V KK 108/15
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 2 czerwca 2015 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Henryk Gradzik (przewodniczący)
SSN Andrzej Stępka
SSA del. do SN Mariusz Młoczkowski (sprawozdawca)
Protokolant Katarzyna Wełpa
w sprawie P. S.
ukaranego za wykroczenia z art.86 § 1 kw i art. 94 § 1 kw
po rozpoznaniu w Izbie Karnej na posiedzeniu w trybie art. 535 § 5 kpk w zw. z art.
112 kp
w dniu 2 czerwca 2015 r.,
kasacji, wniesionej przez Rzecznika Praw Obywatelskich na korzyść ukaranego
od wyroku Sądu Okręgowego w J.
z dnia 30 stycznia 2015 r.,
utrzymującego w mocy wyrok Sądu Rejonowego w J.
z dnia 25 września 2014 r.,
I. uchyla zaskarżony wyrok oraz utrzymany nim w mocy wyrok
Sądu Rejonowego w J. i na podstawie art. 45 § 1 k.w. w zw. z art.
5 § 1 pkt 4 k.p.w. umarza postępowanie przeciwko P. S.;
II.kosztami postępowania w sprawie oraz wydatkami
postępowania kasacyjnego obciąża Skarb Państwa.
2
UZASADNIENIE
P. S. został obwiniony o to, że:
1) w dniu 23 listopada 2012 r. ok. godz. 23:15 na drodze publicznej w K. na ul.
K. prowadząc samochód m-ki Volkswagen Passat, na skutek nie ustąpienia
pierwszeństwa przejazdu podczas włączania się do ruchu doprowadził do
zderzenia z prawidłowo jadącym pojazdem m-ki Opel Astra, czym doprowadził do
kolizji drogowej i tym samym spowodował zagrożenie bezpieczeństwa w ruchu
drogowym, tj. o wykroczenie z art. 86 § 1 k.w.,
2) w dniu 23 listopada 2012 r., ok. godz. 23:15 na drodze publicznej w K. na ul.
K. prowadząc samochód m-ki Volkswagen Passat, nie posiadając (winno być: „nie
posiadał”- uwaga S.N.) uprawnień do kierowania pojazdami, tj. wykroczenia z art.
94 § 1 k.w.
Wyrokiem z dnia 25 września 2014 r., Sąd Rejonowy w J. uznał P. S. za
winnego popełnienia powyższych czynów, tj. wykroczeń z art. 86 § 1 k.w. i art. 94 §
1 k.w. w zw. z art. 9 § 1 k.w. i za to na podstawie art. 86 § 1 k.w. i art. 94 § 1 k.w. w
zw. z art. 9 § 2 k.w. wymierzył mu karę grzywny w wysokości 450 zł; zwolnił
obwinionego od ponoszenia kosztów postępowania, obciążając nimi Skarb
Państwa.
W dniu 27 października 2014 r. obwiniony P. S. złożył od powyższego
wyroku apelację, orzeczenie to zaskarżając w całości, zarzucając mu błędy w
ustaleniach faktycznych przyjętych za jego podstawę i wnosząc o zmianę wyroku
Sądu pierwszej instancji i uniewinnienie od zarzucanych czynów.
Po rozpoznaniu rzeczonej apelacji, Sąd Okręgowy w J. wyrokiem z dnia 30
stycznia 2015 r. zaskarżony wyrok utrzymał w mocy; zasądził od obwinionego na
rzecz Skarbu Państwa zryczałtowane wydatki za postępowanie odwoławcze oraz
opłatę.
Kasację od prawomocnego wyroku Sądu Okręgowego na podstawie art. 110
§ k.p.w. wniósł Rzecznik Praw Obywatelskich, zaskarżając go na korzyść P. S.
Na podstawie art. 11 k.p.w. orzeczeniu temu zarzucił rażące naruszenie
prawa procesowego, to jest art. 5 § 1 pkt 4 k.p.w., poprzez merytoryczne
rozpoznanie apelacji obwinionego i utrzymanie w mocy zaskarżonego wyroku,
mimo iż – na etapie postępowania międzyinstancyjnego – w dniu 23 listopada 2014
3
r., doszło do przedawnienia karalności wykroczeń zarzucanych obwinionemu, co
winno skutkować uchyleniem przez Sąd odwoławczy wyroku Sądu I instancji i
umorzeniem postępowania, co stanowi bezwzględną przesłankę odwoławczą
wskazaną w art. 104 § 1 pkt 7 k.p.w.
Skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku oraz utrzymanego nim w
mocy wyroku Sądu pierwszej instancji i umorzenie postępowania, wobec P. S., na
podstawie art. 45 § 1 k.w. w zw. z art. 5 § 1 pkt 4 k.p.w.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Kasacja jest zasadna w stopniu oczywistym, co pozwala na jej rozpoznanie
na posiedzeniu, o którym mowa w art. 535 § 5 k.p.k., bez udziału stron. Dodać przy
tym trzeba, że taki tryb jej rozpoznania jest dopuszczalny, albowiem niniejszy
nadzwyczajny środek zaskarżenia został wniesiony na korzyść obwinionego a
zarazem zachodzą podstawy do jego uwzględnienia w całości; wskazany przepis
Kodeksu postępowania karnego ma zaś odpowiednie zastosowanie także w
sprawach o wykroczenia, z mocy art. 112 k.p.w.
Rzecz bowiem w tym, że Rzecznik Praw Obywatelskich trafnie podniósł, że
w chwili wyrokowania przez Sąd odwoławczy doszło już do przedawnienia
orzekania w sprawie wykroczeń zarzuconych P. S., a przypisanych mu
nieprawomocnym wyrokiem Sądu pierwszej instancji z dnia 25 września 2014 r.
Zgodnie bowiem z art. 45 § 1 k.w. karalność wykroczenia ustaje, jeżeli od czasu
jego popełnienia upłynął rok, jeśli zaś w tym okresie wszczęto postępowanie - a tak
stało się w przedmiotowej sprawie - karalność wykroczenia ustaje z upływem
dwóch lat od popełnienia czynu. W świetle powyższego unormowania podkreślić
należy, że do popełnienia zarzucanych obwinionemu czynów dojść miało w dniu 23
listopada 2012 r. – a więc dwuletni termin przedawnienia ich karalności upłynął z
dniem 23 listopada 2014 r.; prawomocny wyrok Sądu Okręgowego zapadł zaś 30
stycznia 2015 r. Co więcej – termin przedawnienia karalności wykroczeń
zarzuconych P. S. już upłynął, gdy w dniu 15 grudnia 2014 r. Sąd Rejonowy
przedstawiał akta Sądowi odwoławczemu z apelacją obwinionego (por. k. 164);
upływ rzeczonego terminu miał więc miejsce jeszcze na etapie tzw. postępowania
międzyinstancyjnego. W konsekwencji Sąd Okręgowy po otrzymaniu akt sprawy,
winien był skierować sprawę na posiedzenie i uchylić zaskarżone apelacją
4
obwinionego orzeczenie Sądu pierwszej instancji z uwagi na zaistnienie
negatywnej przesłanki procesowej, wyłączającej postępowanie (a stanowiącej
tzw. bezwzględną przesłankę odwoławczą), tj. przedawnienie orzekania, i
postępowanie w sprawie umorzyć (por. 45 § 1 k.w. oraz art. 104 § 1 pkt 7
k.p.w. w zw. zw. z art. 5 § 1 pkt 4 k.p.w.). Okoliczności tej Sąd Okręgowy
niestety na tym etapie postępowania nie dostrzegł (upływ terminu karalności
wykroczeń zarzuconych P. S. z dniem 23 listopada 2014 r. Sąd odwoławczy
dostrzegł dopiero na etapie sporządzania pisemnego uzasadnienia wydanego
wyroku – por. k. 175), co doprowadziło do sytuacji, że zapadł prawomocny
wyrok obarczony rzeczonym uchybieniem, które trafnie opisano w zarzucie
niniejszej kasacji Rzecznika Praw Obywatelskich (por. art. 111 k.p.w.).
Tak więc należało wniesioną kasację uwzględnić w całości, albowiem
istotnie zaskarżone orzeczenie Sądu odwoławczego dotknięte jest wskazanym
w niej uchybieniem stanowiącym tzw. bezwzględną przesłankę odwoławczą,
określoną w art. 104 § 1 pkt 7 k.p.k.; wyrok Sądu Okręgowego zapadł bowiem
mimo wystąpienia wskazanej w art. 5 § 1 pkt 4 k.p.w. okoliczności wyłączającej
prowadzenie postępowania, tj. wynikającego z art. 45 § 1 k.w. upływu terminu
przedawnienia karalności zarzuconych obwinionemu wykroczeń.
Z tych powodów Sąd Najwyższy, w uwzględnieniu złożonego wniosku
kasacyjnego, uchylił zaskarżony wyrok oraz utrzymany nim w mocy wyrok
Sądu Rejonowego i postępowanie wobec P.S. umorzył.
Dla porządku należy przy tym podnieść, że wprawdzie z treści art. 45 § 2
k.w. wynika, że w razie uchylenia prawomocnego rozstrzygnięcia (trzeba
dodać: także w wyniku uwzględnienia kasacji), przedawnienie karalności
wykroczenia biegnie od daty tego uchylenia, to jednak przepis ten oznacza, że
przedawnienie biegnie na nowo jedynie w sytuacji, w której do upływu terminu
przedawnienia nie doszło jeszcze w chwili uchylenia prawomocnego wyroku
(por. uchwałę 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 7 czerwca 2002 r., I KZP
15/02, OSNKW z 2002 r., z. 7-8, poz. 49, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9
kwietnia 2009 r., WK 4/09, OSNwSK 2009/1/907, wyrok Sądu Najwyższego z
dnia 26 września 2012 r., II KK 219/12, LEX nr 1220803).
5
Orzeczenie w przedmiocie kosztów postępowania w sprawie opiera się
na treści art. 118 § 2 k.p.w., w przedmiocie zaś wydatków postępowania
kasacyjnego orzeczono na podstawie stosowanego odpowiednio art. 638 k.p.k.
w zw. z art. 119 k.p.w.