Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III SW 23/15
POSTANOWIENIE
Dnia 9 czerwca 2015 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Katarzyna Gonera (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Bogusław Cudowski
SSN Zbigniew Myszka
w sprawie z protestu J. K.
przeciwko wyborowi Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej,
przy udziale:
1) Przewodniczącego Państwowej Komisji Wyborczej,
2) Prokuratora Generalnego,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 9 czerwca 2015 r.
postanawia:
pozostawić protest bez dalszego biegu.
UZASADNIENIE
J. K. wniósł w ustawowym terminie „protest wyborczy w wyborach na
prezydenta RP”, który został potraktowany jako protest przeciwko wyborowi
Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej.
Wnoszący protest wyborczy, powołując jako podstawę swoich działań
art. 321 § 1 i 3 Kodeksu wyborczego, podniósł, że składa protest z powodu
„przestępstw popełnionych przeciwko wyborom prezydenckim przez sędziów Sądu
Okręgowego i Apelacyjnego w […] oraz prezydenta RP, pana Bronisława
Komorowskiego, którzy podstępem przeszkodzili kandydatowi w swobodnym
wykonywaniu prawa do kandydowania, bezpodstawnie nie uznając Z. N. za
2
kandydata w wyborach prezydenckich 2015 i co uznał za prawidłowość prezydent
RP jednocześnie jako kandydat na następną kadencję. Ponadto sędziowie
pozbawili członków Komitetu Wyborczego prawa kontynuowania postępowania w
trybie wyborczym przed II instancją sądową i w trybie nadzoru o wznowienie
postępowania, czyniąc moje zażalenia bezużytecznymi, którymi nie miał prawa
wyłącznego rozporządzania Sąd Apelacyjny”.
Zdaniem wnoszącego protest wyborczy, „Prezydent RP popierał oczywiste
bezprawie, nie dopełniając obowiązku nałożonego przez art. 2, 7, 30, 32, 37.1, 40,
45.1 Konstytucji RP w związku z art. 126.1 Konstytucji RP. Zmuszenie do
sprostowania nieprawdziwej informacji podanej przez prezydenta RP podczas
konwencji wyborczej w dniu 7.02.2015 r. mogło mieć znaczący wpływ na wynik
wyborów”.
Wnoszący protest wyborczy, uzasadniając protest podniósł, że „usłużni
sędziowie sygn. akt […] uznali, iż kandydat na prezydenta RP Z. N., który złożył
wniosek 23 marca 2015 r. – na mocy art. 111 § 1 Kw – jest osobą nieuprawnioną,
bo nie jest kandydatem zainteresowanego komitetu, pomimo iż wcześniej Sąd
Okręgowy w […] w dniu 5 marca 2015 r. i Sąd Apelacyjny 7 marca 2015 r. uznały,
iż A. S. i B. K. – są kandydatami na prezydenta RP – mimo iż nie zostali
zarejestrowani”.
Wnoszący protest wyborczy argumentował, że chociaż „art. 111 § 2 Kodeksu
wyborczego nakłada obowiązek osobistego stawiennictwa i stanowi o braku prawa
do wszczęcia rozprawy w przypadku nieusprawiedliwionej nieobecności
wnioskodawcy lub uczestnika, to stronnicza sędzia – wszczęła rozprawę i
kontynuowała ją – pomimo nieprawomocnego postanowienia odmawiającego
wyłączenia jej ze sprawy i wniosku o zawieszenie postępowania, a sąd drugiej
instancji bezpodstawnie umorzył postępowanie odwoławcze bo – kandydat przestał
być kandydatem – w dniu 26.03.2015 r. oraz pozbawił mnie prawa do zażaleń do
Sądu Najwyższego, mimo iż sąd pierwszej instancji uznał mnie za uczestnika”.
W ocenie wnoszącego protest wyborczy, wbrew art. 111 § 3 Kodeksu
wyborczego i art. 524 k.p.c. został on pozbawiony prawa do skargi o wznowienie
oraz prawa do zażalenia do Sądu Najwyższego. Wnoszący protest wyborczy
poinformował, że złożył zawiadomienia do Prokuratora Apelacyjnego i Prokuratora
3
Generalnego o przestępstwach sędziowskich i prezydenta RP „tolerującego
ewidentne bezprawie”.
Państwowa Komisja Wyborcza, odnosząc się do protestu J. K. przeciwko
wyborowi Prezydenta RP, wniosła o pozostawienie protestu bez dalszego biegu na
podstawie art. 322 § 1 Kodeksu wyborczego.
Prokurator Generalny, zajmując stanowisko co do zasadności protestu
wyborczego, wniósł o pozostawienie go bez dalszego biegu na podstawie art. 322 §
1 w związku z art. 321 § 1 i 3 Kodeksu wyborczego.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zasady wnoszenia protestów wyborczych określa ustawa z dnia 5 stycznia
2011 r. Kodeks wyborczy (Dz.U. Nr 21, poz. 112 ze zm.).
Zgodnie z art. 82 § 1 Kodeksu wyborczego, przeciwko ważności wyborów,
ważności wyborów w okręgu lub wyborowi określonej osoby może być wniesiony
protest z powodu: 1) dopuszczenia się przestępstwa przeciwko wyborom,
określonego w rozdziale XXXI Kodeksu karnego, mającego wpływ na przebieg
głosowania, ustalenie wyników głosowania lub wyników wyborów lub 2) naruszenia
przepisów Kodeksu wyborczego dotyczących głosowania, ustalenia wyników
głosowania lub wyników wyborów, mającego wpływ na wynik wyborów.
Wszelkie inne zarzuty, w tym na przykład dotyczące innego etapu wyborów
niż bezpośrednio etap głosowania, ustalenia wyników głosowania lub wyników
wyborów, stanowią wyjście poza przewidziany Kodeksem wyborczym przedmiot
protestu, co czyni protest niedopuszczalnym (por. postanowienie SN z 13 listopada
2007 r., III SW 30/07, niepubl.).
Wnoszący protest sformułował w nim zarzuty dotyczące:
1) popełnienia przestępstw przez sędziów Sądu Okręgowego i Sądu
Apelacyjnego w […] oraz Prezydenta RP Bronisława
Komorowskiego, którzy podstępem przeszkodzili kandydatowi w
swobodnym wykonywaniu prawa do kandydowania,
bezpodstawnie nie uznając Z. N. za kandydata w wyborach
prezydenckich 2015 roku;
4
2) pozbawienia przez sędziów członków komitetu wyborczego prawa
kontynuowania postępowania w trybie wyborczym przed drugą instancją sądową i
w trybie nadzoru o wznowienie postępowania, czyniąc bezużytecznymi zażalenia
wnoszącego protest, którymi nie miał prawa wyłącznego rozporządzania Sąd
Apelacyjny.
Żaden z przytoczonych zarzutów nie mieści się w zakresie przedmiotowym
protestu wyborczego przeciwko wyborowi Prezydenta RP (art. 82 § 1 Kodeksu
wyborczego).
Wnoszący protest nie przedstawił takich okoliczności faktycznych, które
mogłyby uprawdopodobnić sformułowany przez niego zarzut dopuszczenia się
przestępstwa, ponieważ nie zarzuca przestępstwa przeciwko wyborom,
określonego w rozdziale XXXI Kodeksu karnego, mającego wpływ na przebieg
głosowania, ustalenie wyników głosowania lub wyników wyborów. Okoliczności
przez niego podniesione nie dotyczą bowiem przebiegu głosowania, ustalenia
wyników głosowania lub wyników wyborów, odnoszą się natomiast do
wcześniejszych zdarzeń, które miały miejsce przed etapem głosowania oraz
ustalenia wyników wyborów. To samo należy odnieść do pozostałych zarzutów
protestu poza zarzutem popełnienia przestępstwa. W proteście nie wskazano
jakichkolwiek naruszeń przepisów Kodeksu wyborczego dotyczących głosowania,
ustalenia wyników głosowania lub wyników wyborów.
Zgodnie z art. 321 § 3 Kodeksu wyborczego, wnoszący protest przeciwko
wyborowi Prezydenta RP powinien sformułować w nim zarzuty oraz przedstawić lub
wskazać dowody, na których opiera swoje zarzuty. Zarzuty powinny mieścić się w
przedmiotowych granicach protestu (art. 82 § 1 Kodeksu wyborczego). Wnoszący
protest sformułował zarzuty i zgłosił dowody (z akt spraw[…] Sądu Okręgowego
oraz Sądu Apelacyjnego), jednak zarzuty nie mieszczą się w granicach
przedmiotowych protestu wyborczego, a wskazane dowody są nieadekwatne do
tego, co może być przedmiotem protestu. Zarzuty protestu dotyczą postanowień
Sądu Okręgowego i Sądu Apelacyjnego wydanych w wyniku rozpoznania wniosku
złożonego w trybie art. 111 Kodeksu wyborczego. Postanowienia sądu wydane w
tym trybie dotyczą kampanii wyborczej, a nie przebiegu głosowania, ustalenia
wyników głosowania lub wyników wyborów. Brak możliwości (niedopuszczalność)
5
wniesienia zażalenia na postanowienie Sądu Apelacyjnego albo brak możliwości
złożenia skargi o wznowienie postępowania zakończonego postanowieniem Sądu
Apelacyjnego wydanym w trybie art. 111 Kodeksu wyborczego nie mieszczą się
wśród kwestii, które mogą być rozważane w ramach protestu wyborczego.
Zgodnie z art. 322 § 1 Kodeksu wyborczego Sąd Najwyższy pozostawia bez
dalszego biegu protest niespełniający warunków określonych w art. 321 tej ustawy,
w tym protest, który nie dotyczy kwestii objętych przedmiotowym zakresem protestu
(podobnie SN w postanowieniach: z 12 października 2000 r., III SW 19/00, z 13
października 2000 r., III SW 25/00, III SW 42/00, z 17 października 2000 r., III SW
53/00, z 18 października 2001 r., III SW 43/01, niepubl.).
Dowodami w sprawie z protestu wyborczego są takie środki, które świadczą
o istnieniu lub nieistnieniu pewnych faktów i które zarazem usprawiedliwiają
przekonanie, że zarzucane w proteście działanie lub zaniechanie jest
przestępstwem przeciwko wyborom według przepisów rozdziału XXXI Kodeksu
karnego albo postępowaniem sprzecznym z przepisami wyborczymi dotyczącymi
głosowania, ustalania wyników głosowania i wyników wyborów (postanowienie SN
z 18 października 2001 r., III SW 85/01, niepubl.).
Zarzuty przedstawione przez wnoszącego protest w oczywisty sposób nie
mieszczą się w przedmiocie protestu określonym w art. 321 Kodeksu wyborczego.
Protest przeciwko wyborowi Prezydenta RP powinien przede wszystkim
przedstawiać okoliczności związane bezpośrednio z samym wyborem Prezydenta
RP (głosowaniem i ustaleniem wyników głosowania oraz wyników wyborów).
Skarżący w swoich zarzutach krytykuje natomiast działania organów państwowych
(zwłaszcza sądów) podjęte na długo przed głosowaniem.
Państwowa Komisja Wyborcza w odpowiedzi na protest wyborczy
poinformowała, że wprawdzie w dniu 2 marca 2015 r. przyjęła zawiadomienie o
utworzeniu Komitetu Wyborczego Kandydata na Prezydenta RP Z. N., jednak
powołany komitet ostatecznie nie dokonał zgłoszenia tego kandydata na
Prezydenta RP. Nie jest przedmiotem dociekań w niniejszym postępowaniu, co było
tego przyczyną.
Wnoszący protest zarzuca, że stało się tak z powodu bliżej nieokreślonych
przestępstw popełnionych przez sędziów oraz Prezydenta RP Bronisława
6
Komorowskiego. Niezależnie od tego jak się oceni taki zarzut, należy przypomnieć,
że Sąd Najwyższy pozostawia bez dalszego biegu protest dotyczący sprawy, co do
której w Kodeksie wyborczym przewiduje się możliwość wniesienia przed dniem
głosowania skargi lub odwołania do sądu lub do Państwowej Komisji Wyborczej
(art. 322 § 2 Kodeksu wyborczego). W przypadku zarzutów dotyczących rejestracji
(odmowy rejestracji) kandydata wniesienie protestu wyborczego nie jest
dopuszczalne (art. 322 § 2 Kodeksu wyborczego), ponieważ art. 304 § 6 Kodeksu
wyborczego przewiduje możliwość odwołania się (wniesienia skargi) od
postanowienia PKW o odmowie rejestracji.
Podsumowując, należało stwierdzić, że wnoszący protest nie sformułował
ani zarzutu przestępstwa przeciwko wyborom, ani zarzutu naruszenia przepisów
wyborczych mieszczącego się w ustawowo określonym przedmiocie protestu
wyborczego. W tych okolicznościach należało pozostawić protest bez dalszego
biegu. Takie stanowisko zajęli zarówno Państwowa Komisja Wyborcza, jak i
Prokurator Generalny.
Z powyższych względów, na podstawie art. 322 § 1 i 2 w związku z art. 321
§ 3 oraz art. 82 § 1 ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. – Kodeks wyborczy,
pozostawiono protest wyborczy bez dalszego biegu.