Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

P., dnia 29 lipca 2016 r.

Sąd Okręgowy w Poznaniu XII Wydział Cywilny w następującym składzie:

Przewodniczący: SSO Anna Łosik

Protokolant: protokolant sądowy M. S.

po rozpoznaniu w dniu 27 lipca 2016 r. w Poznaniu

sprawy z powództwa E. R.

przeciwko A. Ż. (1), M. Ż.

o zapłatę

1.  Uchyla nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym z dnia 30.06.2014r. w sprawie (...) i powództwo oddala.

2.  Kosztami postępowania obciąża powoda i z tego tytułu zasądza od niego na rzecz pozwanych solidarnie kwotę 9.456zł.

3.  Nakazuje ściągnąć od powoda na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Poznaniu kwotę 15.957zł tytułem opłaty od zarzutów, od której pozwani byli zwolnieni.

SSO Anna Łosik

UZASADNIENIE

Pozwem datowanym na 29 maja 2014 r. E. R., reprezentowany przez pełnomocnika będącego radca prawnym, wniósł o orzeczenie nakazem zapłaty w postępowaniu nakazowym z weksla, że pozwani A. Ż. (2) oraz M. Ż. mają zapłacić na rzecz powoda solidarnie kwotę 425.539 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia płatności weksla; zwrot kosztów procesu według norm przepisanych, w tym kosztów zastępstwa procesowego. W przypadku wniesienia zarzutów od nakazu zapłaty powód wniósł o utrzymanie w mocy wydanego nakazu zapłaty.

W uzasadnieniu E. R. wskazał, że jest w posiadaniu weksla własnego z wystawienia przez pozwanego A. Ż. (1) i poręczonego przez pozwaną M. Ż. na kwotę 425.539 zł z terminem płatności wyznaczonym na dzień 21 maja 2014 r. Weksel został wypełniony zgodnie z deklaracją wekslową. Następnie zaznaczył, że pozwani nie uregulowali należności w terminie, na wezwanie do wykupienia weksla nie zareagowali. Dalej powód wskazał, że w dniu 4 kwietnia 2003 r. udzielił pozwanemu A. Ż. (1) pożyczki, której zabezpieczeniem był wystawiony weksel in blanco. Kwota pożyczki nie została spłacona. Przy czym roszczenie nie ulegało przedawnieniu, bowiem w dniu 12 marca 2013 r. powód wezwał pozwanego A. Ż. (1) do próby ugodowej. W zakresie odsetek, powód powołał się na art. 481 k.c., wskazując, że termin spełnienia świadczenia wynika z treści weksla. Solidarna odpowiedzialność pozwanych wynika z art. 47 ustawy prawo wekslowe (k. 1-4).

Nakazem zapłaty w postępowaniu nakazowym z dnia 30 czerwca 2014 r. Sąd Okręgowy w Poznaniu nakazał pozwanym A. Ż. (1) oraz M. Ż., aby zapłacili solidarnie powodowi E. R. z weksla kwotę 425.539 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 22 maja 2014 r. oraz kwotę 12.537 zł tytułem kosztów postępowania, w tym kwotę 7.217 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego, w terminie dwóch tygodni od doręczenia nakazu, albo wnieśli w tymże terminie zarzuty (k.26).

Pozwani w ustawowym terminie złożyli zarzuty (błędnie tytułując pismo sprzeciwem) domagając się oddalenia powództwa, obciążenia powoda kosztami postępowania według norm przepisanych, zwolnienia ich od ponoszenia kosztów sądowych w całości oraz ustanowienia pełnomocnika z urzędu do reprezentowania pozwanych w niniejszej sprawie (k.34).

W uzasadnieniu wskazali, że zarzucają roszczeniu powoda nieważność umowy pożyczki z dnia 4 kwietnia 2003 r., jako oświadczenia woli złożonego drugiej stronie za jej zgodą dla pozoru, a zatem nieważność stosunku zobowiązaniowego wynikającego z weksla wystawionego w dniu 14 maja 2014 r., na kwotę 425.390 zł dla zabezpieczenia powyższej umowy; bezpodstawność roszczenia powoda, z uwagi na spłatę kwoty wskazanej w umowie z dnia 4 kwietnia 2003 r. na podstawie, której wystawiono weksel; brak podstaw do dochodzenia roszczenia wobec pozwanej M. Ż., z uwagi na to, iż powód nie przedstawił dowodu na to, jakoby pozwana M. Ż. podpisała umowę i poręczyła weksel stanowiący podstawę jego roszczenia; przedawnienie roszczenia przy założeniu gospodarczego charakteru należności objętych umowę pożyczki (k.34-41).

Postanowieniem z dnia 1 października 2014 r. Sąd zwolnił pozwanych od kosztów sądowych oraz ustanowił dla nich pełnomocnika z urzędu (k.154).

Pismem datowanym na 17 marca 2015 r. pełnomocnik pozwanych wniósł o przyznanie mu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej pozwanym z urzędu w wysokości kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych, przy uwzględnieniu podwyższenia stawki według norm ustalonych stosownym rozporządzeniem Ministra Sprawiedliwości, podwyższonej o należny podatek VAT (k.288).

Pismem datowanym na 27 lipca 2016 r. pełnomocnik pozwanych przedłożył zestawienie kosztów (k.360).

Sąd ustalił, co następuje:

E. R. prowadził razem z (...) spółkę cywilną pod firmą gospodarstwo (...) s.c. Wspólnicy zawarli z Agencją Nieruchomości Rolnych umowę dzierżawy nr (...) z dnia 15 grudnia 1994 r., a także umowę kupna-sprzedaży majątku okołodzierżawnego nr (...) z dnia 1 grudnia 1998 r. Na mocy przedmiotowych umów wspólnicy dzierżawili gospodarstwo rolne oraz nabyli majątek niezbędny do prowadzenia działalności gospodarczej. Na nieruchomości była prowadzona działalność gospodarcza w zakresie produkcji rolnej.

Dowód: okoliczności bezsporne, a ponadto: kopia aktu notarialnego umowy spółki z ograniczoną odpowiedzialnością ( k.43-45), kopia ugody nr 12/2003 r. z dn ia 8 sierpnia 2003 r. (k.81-83), zeznania H. S. na rozprawie z dnia 17 czerwca 2015 r. (k.298-299)

Powód i J. P. (1) postanowili zakończyć prowadzoną przez nich działalność gospodarczą, w tym celu szukali podmiotu, który wszedłby w ich prawa i obowiązki. (...) spółki cywilnej prowadzili negocjacje z pozwanym A. Ż. (1) (J. P. (1) znał pozwanego A. Ż. (1), albowiem zięć pozwanego – F. K. jest siostrzeńcem żony J. P. (1)) w zakresie przejęcia praw i obowiązków należących do spółki cywilnej. W czasie rozmów ustalono, że przejęcie działalności gospodarczej nastąpi poprzez sprzedaż udziałów w wyniku przekształcenia spółki cywilnej gospodarstwo Rolne- (...) s.c. w spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością działającą pod firmą Przedsiębiorstwo Produkcyjno-Handlowe Gospodarstwo (...).

Realnie wartość wszystkich udziałów spółce z ograniczoną odpowiedzialnością, która miała powstać powód szacował na łączną kwotę około miliona złotych. Zaznaczyć jednak należy, że każdy ze wspólników prowadził odrębne pertraktacje z pozwanym w zakresie rozliczenia faktycznej wartości nabycia udziałów w spółce. Niemniej w toku negocjacji ustalono, że wartość nominalna udziałów powoda oraz J. P. (1) będzie określona na kwoty po 25.000 zł. Udziały miały zostać nabyte przez córkę pozwanych G. K. oraz jej męża F. K..

Rozliczenie rzeczywistej wartości udziałów miało natomiast polegać na tym, że pozwany A. Ż. (3)– jako gwarant – miał zabezpieczyć spłatę zobowiązań nabywców udziałów w spółce wobec powoda, według rzeczywistej ich wartości, poprzez podpisanie umowy pożyczki.

Dowód: zeznania G. K. na rozprawie z dnia 14 października 2015 r. (e-protokół k.318), zeznania J. P. (2) na rozprawie z dnia 11 maja 2016 r. (e-protokół k.356) , zeznania E. R. na rozprawie z dnia 11 maja 2016 r. (e-protokół k.356) .

Na mocy aktu notarialnego z dnia 28 stycznia 2003 r. E. R. wraz z J. P. (1) zawiązali spółką z ograniczoną odpowiedzialnością, która zaczęła funkcjonować pod firmą Przedsiębiorstwo Produkcyjno-Handlowe Gospodarstwo (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w R.. Przedmiotem działalności zawiązanej spółki miała być działalność rolnicza – tak jak w przypadku gospodarstwa (...) s.c. Kapitał zakładowy nowej spółki wyniósł 50.000 zł i został podzielony na 100 równych i niepodzielnych udziałów po 500 zł każdy. Powód i J. P. (1) objęli udziały w kapitale zakładowym każdy po 50 udziałów.

Na mocy § 21 powyższego aktu notarialnego spółka w sensie organizacyjnym została następcą prawnym dotychczasowej działalności gospodarczej E. R. i J. P. (1) związanej z prowadzoną wspólną działalnością Gospodarstwa Rolnego - (...) i tym samym stała się następcą prawnym, tj. weszła w posiadanie wszelkich praw i obowiązków spółki cywilnej. W tym nowa spółka stała się podmiotem praw i obowiązków wynikających z zawartych z Agencją Nieruchomości Rolnych umowy dzierżawy nr (...) z dnia 15 grudnia 1994 r., a także umowy kupna-sprzedaży majątku około dzierżawnego nr (...) z dnia 1 grudnia 1998 r.

W dniu 27 lutego 2003 r. wspólnicy dokonali jednak zmiany umowy spółki poprzez wykreślenie § 21 wyłączając tym samym ustalenia co do następstwa prawnego spółek.

Dowód: kopia aktu notarialnego umowy spółki z ograniczoną odpowiedzialnością ( k.43-45), kopia aktu notarialnego z dnia 27 lutego 2003 r. (k.46-47) , zeznania J. P. (2) na rozprawie z dnia 11 maja 2016 r. (e-protokół k.356) , zeznania E. R. na rozprawie z dnia 11 maja 2016 r. (e-protokół k.356) .

Na podstawie umowy sprzedaży z dnia 25 marca 2003 r. G. K. oraz F. K. nabyli należące do E. R. 50 udziałów w spółce Przedsiębiorstwo Produkcyjno-Handlowe Gospodarstwo (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w R. za cenę 25.000 zł. Następnie na podstawie umowy sprzedaży z dnia 15 kwietnia 2003 r. G. K. oraz F. K. nabyli pozostałe 50 udziałów należące do J. P. (1) za cenę 25.000 zł.

Dowód: kopia zawiadomienia przedłożonego do (...) Biura (...) w W. (k.47-50) , kopia umowy sprzedaży z dnia z dnia 15 kwietnia 2003 r. (k.204-205), zeznania G. K. na rozprawie z dnia 14 października 2015 r. (e-protokół k.318), zeznania J. P. (2) na rozprawie z dnia 11 maja 2016 r. (e-protokół k.356) , zeznania E. R. na rozprawie z dnia 11 maja 2016 r. (e-protokół k.356) ,

Pozwany A. Ż. (2), realizując wcześniejsze uzgodnienia, zawarł z E. R. w dniu 4 kwietnia 2003 r. umowę pod nazwą umowy pożyczki, na mocy której powód miał przekazać pozwanemu A. Ż. (1) sumę pieniężną w wysokości 300.000zł. W rzeczywistości jednak powód nie pożyczył A. Ż. (1) żadnej kwoty pieniędzy. Intencją pozwanego było zabezpieczenie spłaty przez A. Ż. (1) rozliczenia udziałów w spółce zbywanych na rzecz córki i zięcia pozwanych. Dodatkowo umowa została zabezpieczona wekslem „in blanco” wystawionym przez A. Ż. (1) na zlecenie E. R. oraz deklaracją wekslową z dnia 4 kwietnia 2003 r. Poręczenie na wekslu złożyła pozwana M. Ż..

Dowód: kopia umowy pożyczki potwierdzona za zgodność z oryginałem przez pełnomocnika powoda (k.5-6), kopia deklaracji do weksla in blanco z 4 kwietnia 2003 potwierdzona za zgodność z oryginałem (k.7), kserokopia weksla sporządzona z oryginału przez st. sekretarza sądowego (k.3), ugoda z dnia 18 lutego 2003 (k.276), zeznania G. K. na rozprawie z dnia 14 października 2015 r. (e-protokół k.318), zeznania E. R. na rozprawie z dnia 11 maja 2016 r. (e-protokół k.356) , zeznania J. S. (1) na rozprawie z dnia 10 lutego 2016 r. (e-protokół k.345).

Powód będąc w posiadaniu weksla in blanco wystawionego przez A. Ż. (1) i poręczonego przez M. K. wypełnił go na kwotę 425.539 zł z terminem płatności 21 maja 2014 r. i wezwał pozwanych do wykupu weksla

Dowód: kopia deklaracji do weksla in blanco z 4 kwietnia 2003 potwierdzona za zgodność z oryginałem (k.7), kserokopia weksla sporządzona z oryginału przez st. sekretarza sądowego (k.3), kopia wezwania do zapłaty z dnia 14 maja 2014 r. potwierdzona za zgodność z oryginałem (k.8-9), kopia wezwania do wykupu weksla potwierdzona za zgodność z oryginałem (k.10-11).

Powód pismem z dnia 123 marca 2013 r. złożył wniosek o zawezwanie A. Ż. (1) do próby ugodowej w Sądzie Rejonowym w Koninie. Niemniej strony nie zawarły ugody.

Dowód: kopia potwierdzona za zgodność z oryginałem przez pełnomocnika powoda wniosku o zawezwanie do próby ugodowej (k.12 -13), protokół z rozprawy (k.15).

Przedstawiony stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie powołanych wyżej dowodów.

Sąd dał wiarę powołanym wyżej dokumentom oraz ich odpisom i kserokopiom, albowiem nie były przez strony kwestionowane, jak również nie budziły wątpliwości sądu co do ich prawdziwości i autentyczności.

Istotne dla ustalenia stanu faktycznego w zakresie intencji stron przy zawieraniu umowy pod nazwą umowy pożyczki, a także innych kwestii finansowych stron okazały się przede wszystkim zeznania powoda, a także zawiadomienie do CBŚ w przedmiocie możliwości popełnienia przestępstwa. Należy wskazać, że powód jednoznacznie stwierdził, że zawarta przez strony umowa nazwana umową pożyczki nie polegała na fizycznym przekazaniu pieniędzy, lecz na rozliczeniu nabycia udziałów nowo związanej spółki oraz zabezpieczeniu spłat zobowiązań spółki cywilnej działającej pod firmą gospodarstwo (...). Na marginesie należy podkreślić, że taka sama konstrukcja została zastosowana pomiędzy J. P. (1), a pozwanym. Na co wskazał świadek J. P. (1).

Sąd uznał za nieistotne dla ustalenia stanu faktycznego zeznania świadków H. S., A. G., R. U. na okoliczność intencji stron przy zawieraniu umowy pożyczki, a także innych kwestii finansowych stron, albowiem świadkowie jednoznacznie wskazali, że nie posiadają szczegółowej wiedzy w omawianym zakresie.

Sąd uznał za nieistotne dla ustalenia stanu faktycznego zeznania świadka J. S. (2) w zakresie przekazania pieniędzy w ramach wykonania rzekomej umowy pożyczki z dnia 4 kwietnia 2003 r., albowiem świadek wskazał, że posiada jedynie ogólną wiedzę na temat zawartych umów pomiędzy stronami oraz rozliczeń finansowych.

Ostatecznie drugorzędne znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy miały następujące dowody: potwierdzenia wpłat na rzecz spłaty umowy nazwanej umową pożyczki (k.55-63), potwierdzenia spłat zobowiązań E. R. oraz J. P. (1) (k.64-80), akt sprawy (...) – (...)(k.64-72), postanowienie o umorzeniu śledztwa (k.206-208), pismo z dnia 26 marca 2013 r. w przedmiocie zaliczenia (k.209), wyciąg z rachunku bankowego powoda (k.277-279). Należy zauważyć, że powyższe dowody zmierzały do ustalenia czy pozwani spłacali umowę z pożyczki z dnia 4 kwietnia 2003 r. Niemniej przedmiot sporu niniejszego postępowania dotyczył ustalenia charakteru powyższej umowy. W tym zakresie zaprezentowane dowody były nieistotne. Należy zauważyć, że powód w niniejszym postępowaniu nie domagał się rozliczenia nabycia udziałów w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością. A tylko w razie zgłoszenia takiego żądania powyższe dowody byłby istotne.

Sąd uznał za nieistotne dla ustalenia stanu faktycznego: wyrok Sąd Okręgowego w Koninie o sygn. akt (...) wraz z uzasadnieniem (k.257-260), nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym (k.261), pozew (k.262-263) oraz sprzeciw od nakazu zapłaty (k.264-270). Należy zauważyć, że postępowanie przed Sądem Okręgowym w Koninie dotyczyło innych stron, a także inny był przedmiot sprawy. Tym samym na podstawie powyższych dowodów nie sposób było poczynić ustaleń przedmiotowo istotnych dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy.

Sąd zważył, co następuje:

Roszczenie powoda okazało się bezzasadne w całości.

Postępowanie dowodowe jednoznacznie wykazało, że umowa pożyczki z dnia 4 kwietnia 2003 r. jest nieważna. Zgodnie, bowiem z art. 83 § 1 zd.1 k.c. nieważne jest oświadczenie woli złożone drugiej stronie za jej zgodą dla pozoru.

Istota omawianego przepisu zawiera się w wyjaśnieniu, co to znaczy, że oświadczenie jest złożone dla pozoru. Oznacza to najogólniej rzecz biorąc, że jest symulowane. Symulacja ta musi się składać z dwóch elementów. Po pierwsze, strony, które dokonują takiej czynności prawnej, próbują wywołać wobec osób trzecich rzeczywiste, prawdziwe przeświadczenie, że ich zamiarem jest wywołanie skutków prawnych, objętych treścią ich oświadczeń woli. Po drugie, musi między stronami istnieć tajne, niedostępne osobom trzecim porozumienie, że te oświadczenia woli nie mają wywołać zwykłych skutków prawnych (akt konfidencji); porozumienie co do tego, że zamiar wyrażony w treści symulowanych oświadczeń woli nie istnieje lub że zamiar ten jest inny niż ujawniony w symulowanych oświadczeniach. Ponadto z powodu tajności tego porozumienia z reguły wyrażane jest ono per facta concludentia, przez sam fakt uczestniczenia w akcie pozornym (por. wyr. SN z dnia 25 lutego 1998 r., II CKN 816/97, Lex nr 56813, w którym sąd stwierdził, że brak zamiaru wywołania skutków prawnych musi zostać przejawiony wobec drugiej strony czynności prawnej tak otwarcie, aby miała ona pełną świadomość co do pozorności złożonego wobec niej oświadczenia woli i co do rzeczywistej woli jej kontrahenta i w pełni się z tym zgadzała). Na pozorność czynności prawnej muszą się składać oba te elementy łącznie. Brak któregokolwiek z tych elementów, np. brak tego tajnego porozumienia albo ujawnienie na zewnątrz zamiaru wywołania skutków prawnych innych niż objęte treścią oświadczeń woli wyłącza zaistnienie pozorności. Oba akty - pozorna czynność prawna i akt konfidencji muszą być ze sobą intelektualnie i czasowo powiązane; jedno zdarzenie musi zawierać w sobie dokonanie czynności prawnej pozornej, jawnej dla osób trzecich, i zawarcie aktu konfidencjonalnego.

Strony umowy nazwanej umową pożyczki z dnia 4 kwietnia 2003 r. złożyły oświadczenia woli dla pozoru, gdyż w czynności prawnej jaką dokonały zaistniały łącznie oba elementy pozorności. Zawarta przez nich umowa formalnie nosiła cechy umowy pożyczki, gdyż określała strony umowy, kwotę pożyczki, a także pokwitowanie przyjęcia kwoty pożyczki. Tym samym tak skonstruowana umowa musiała niewątpliwie wywrzeć wśród osób trzecich rzeczywiste, prawdziwe przeświadczenie, że strony zawały ważną umowę pożyczki. Niemniej strony swoją świadomością oraz wolą obejmowały fakt, że dokonana przez nich czynność prawna ma wywołać inne skutki aniżeli umowa pożyczki określona przepisami kodeksu cywilnego (art. 720. § 1 k.c. i n.). Intencją stron było rozliczenie nabycia udziałów w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością Gospodarstwo (...). Nigdy, bowiem nie doszło do faktycznego przekazania kwoty pożyczki pomiędzy E. R., a A. Ż. (1). Tym samym należało stwierdzić, że zwarta umowa pożyczki była nieważna.

Mając na uwadze powyższe należałoby ocenić złożone oświadczenia woli zgodnie z art. 83 § 1 zd.2 k.c., tj. jeżeli oświadczenie woli zostało złożone dla ukrycia innej czynności prawnej, ważność oświadczenia ocenia się według właściwości tej czynności. Strony niewątpliwie zwarły umowę w zakresie rozliczenia nabycia udziałów w nowo powstałej spółce z ograniczoną odpowiedzialnością. Niemniej zgodnie z art. 321 § 1 k.p.c. Sąd nie może wyrokować co do przedmiotu, który nie był objęty żądaniem, ani zasądzać ponad żądanie. Powód w niniejszej sprawie, reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika, dochodził swojego roszczenia na podstawie weksla wypełnionego zgodnie z deklaracją wekslową, którego stosunkiem podstawowym była umowa nazwa umową pożyczki z dnia 4 kwietnia 2003 r. Powód dochodził zapłaty w oparciu o umowę w zakresie rozliczenia nabycia udziałów. Tym samym Sąd nie mógł wyrokować w tym zakresie.

Na marginesie należy wskazać, że nawet gdyby powód dochodził swojego roszczenia w oparciu o umowę w przedmiocie rozliczenia nabycia udziałów, to pozwany podniósł skutecznie zarzut przedawnienia. Zgodnie, bowiem z art. 118 k.c. należało do niego zastosować trzyletni termin przedawnienia, który upłynął odpowiednio w stosunku do kwoty 150.000 zł z dniem 31 maja 2006 r. oraz do pozostałej kwoty 150.000 zł z dniem 31 maja 2007 r. Tym samym nie ulega wątpliwości, że powyższe roszczenie w momencie wniesienia pozwu (30 maja 2014 r.) było przedawnione i nawet wniosek o zawezwanie do próby ugodowej w Sądzie Rejonowym w Koninie nie przerwałby biegu terminu przedawniania, który już upłynął. Należy wskazać, że zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 22 września 2005 r. IV CK 105/05 dla kwalifikacji roszczenia jako związanego z prowadzeniem działalności gospodarczej w rozumieniu art. 118 k.c. nie ma znaczenia prawny charakter leżącego u jego podstaw zdarzenia - może ono być czynnością prawną, czynem niedozwolonym lub jakimkolwiek innym zdarzeniem, nie wyłączając bezpodstawnego wzbogacenia czy korzystania z cudzej rzeczy bez podstawy prawnej - lecz jego związek z działalnością gospodarczą (tak też: SN w uzasadnieniu orzeczenia z dnia 16 lipca 2003 r., sygn. akt V CK 24/02, OSNC 2004/10/157, oraz w uzasadnieniu wyroku z dnia 24 kwietnia 2003 r., sygn. akt I CKN 316/01, OSNC 2004/7-8/117). Postępowanie dowodowe, w tym zeznania samego powoda, jak i zawiadomienie do prokuratury w przedmiocie możliwości popełnienia przestępstwa, jednoznacznie wykazało, że kwota 300.000 zł stanowiła zabezpieczenie rozliczenia zakupu udziałów przez G. K. oraz F. K.. Tym samym nie sposób uznać, aby pożyczka miała być przeznaczona na cele prywatne – co jest stwierdzone w samej umowie z dnia 4 kwietnia 2003 r. Oznacza to, że roszczenie powoda miało związek z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą. Tutaj nie ma znaczenia, czy powód prowadził kiedykolwiek działalność polegającą na udzielaniu pożyczek, gdyż znaczne ma fakt, że powód jako przedsiębiorca poprzez umowę pod nazwą umowa pożyczki rozliczał w ramach prowadzonej działalności gospodarczej nabycie udziałów w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością.

Jednocześnie należy wskazać, że w zakresie roszczenia z weksla najnowsza judykatura jednoznacznie zmierza w kierunku restrykcyjnym, zapewniającym dalej idącą ochronę dłużnikowi wekslowemu, choćby w porozumieniu upoważnił on posiadacza weksla do dowolnego oznaczenia terminu płatności. Ochrona ta jest jednak konstruowana, np. przez odwołanie się do zarzutu uzupełnienia weksla niezgodnie z porozumieniem zrekonstruowanym w drodze odpowiedniej wykładni (art. 10) albo do przedawnienia wekslowego (art. 70). Wyrazem pierwszej tendencji są chociażby wyroki SN: z 19 listopada 2004 r., V CK 228/2004, LexisNexis nr (...) (OSP 2005, nr 11, poz. 130); z 24 listopada 2005 r., IV CK 236/2005 (L..pl nr (...)); z 15 lutego 2006 r.; z 14 lipca 2006 r., II CSK 75/2006 (L..pl nr (...)); z 14 lutego 2008 r., II CSK 522/2007 (L..pl nr (...); z 15 maja 2008 r., I CSK 548/2007 (OSNC-ZD 2009, nr B, poz. 49); z 5 marca 2010 r., czy też IV CSK 382/2009 (L..pl nr (...)). Stanowisko to opiera się na założeniu, że treścią uprawnienia do uzupełnienia weksla in blanco jest objęte jedynie uzupełnienie weksla przed upływem terminu przedawnienia roszczenia podlegającego zabezpieczeniu, choćby porozumienie nie narzucało w tej mierze żadnych ograniczeń.

Tym samym powód, aby skutecznie dochodzić roszczenia z weksla, powinien wypełnić weksel in blanco wystawiony przez pozwanego i poręczony przez pozwaną w terminie 3 lat, tj. w terminie do dochodzenia roszczenia z tytułu rozliczenia nabycia udziałów. Niemniej powód wypełnił weksel po upływie wskazanego terminu. Tym samym nie mógł skutecznie domagać się zapłaty świadczenia pieniężnego.

O kosztach postępowania Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c., § 6 pkt. 7 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu, a także art. 113 ust. 1 u.k.s.c., obciążając nimi powoda, jako stronę przegrywającą proces w całości.

Tym samym należało zasądzić na rzecz pozwanych kwotę 9.456 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego, powiększoną o kwotę podatku VAT oraz kosztów dojazdu pełnomocnika do sądu (bez podatku VAT, gdyż nie było podstawy prawnej, aby zasądzić wskazany podatek).

Ponadto, powód jest zobowiązany do uiszczenia na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Poznaniu kwoty 15.957 zł tytułem opłaty od zarzutów, od której pozwani byli zwolnieni.

SSO Anna Łosik