Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 7 września 2016 r.

Sąd Apelacyjny w Lublinie III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 7 września 2016 r. w Lublinie

sprawy K. M.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w L.

o prawo do rekompensaty

na skutek apelacji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w L.

od wyroku Sądu Okręgowego w Lublinie

z dnia 27 stycznia 2016 r. sygn. akt VII U 20/15

I.  oddala apelację;

II.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w L. na rzecz K. M. kwotę 360 (trzysta sześćdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.

Elżbieta Gawda Małgorzata Pasek Barbara Mazurkiewicz-Nowikowska

III AUa 348/16

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 27 stycznia 2016 r. Sąd Okręgowy w Lublinie zmienił decyzję pozwanego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w L. i ustalił wnioskodawcy K. M. prawo do przeliczenia kapitału początkowego z uwzględnieniem rekompensaty z tytułu pracy w warunkach szczególnych.

Sąd Okręgowy oparł swoje rozstrzygnięcie na następujących ustaleniach
i rozważaniach prawnych:

Decyzją z dnia 19 listopada 2014 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. odmówił K. M. przyznania prawa do emerytury z rekompensatą z tytułu pracy w warunkach szczególnych, gdyż wnioskodawca nie udokumentował 15-letniego stażu pracy w warunkach szczególnych.

Na rozprawie w dniu 17 czerwca 2015 roku wnioskodawca oświadczył, iż jego wniosek z dnia 30 września 2014 roku nie dotyczył przyznania prawa do emerytury
(a to jest przedmiotem zaskarżonej decyzji) lecz wnosił o ustalenie prawa do emerytury z rekompensatą (wynika to z treści wniosku). Wobec powyższego organ rentowy dnia 10 lipca 2015 roku wydał decyzję, w której odmówił K. M. ponownego ustalenia wartości kapitału początkowego z uwzględnieniem rekompensaty z tytułu pracy w warunkach szczególnych, wobec niespełnienia warunków do nabycia prawa do wcześniejszej emerytury.

Odwołania od powyższych decyzji wniósł K. M. domagając się ich zmiany i przyznania prawa do rekompensaty.

K. M. urodzony (...) w dniu 30 września 2014 roku złożył wniosek o emeryturę z rekompensatą.

Sąd Okręgowy ustalił, że wnioskodawca w okresie od dnia 1 marca 1980 roku do dnia 31 grudnia 1998 roku był zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy
w L. Hutach (...) w L. na stanowiskach:

- głównego specjalisty d/s produkcji nowej racjonalizacji i wynalazczości od dnia
1 marca 1980 roku;

- kierownika wydziału produkcji od dnia 1 grudnia 1980 roku;

- zastępcy dyrektora d/s technicznych od dnia 1 stycznia 1985 roku;

Celem działań wnioskodawcy na stanowisku głównego specjalisty d/s produkcji było uzyskanie rentowności produkcji lamp dla kolei. Jeździł wówczas do J., gdzie były produkowane rury szklane do wyrobu tych lamp. Drugim zadaniem była produkcja lepiku ze smoły pogazowej. Zajmował się wówczas przeprowadzaniem prób związanych z produkcją lepiku.

Od 1 grudnia 1980 roku wnioskodawca, jako kierownik wydziału produkcji, kierował produkcją wkładów termosowych i zdobieniem szkła. Swoją pracę wykonywał przez cały czas na hali produkcyjnej. Nadzorował produkcję pary technologicznej, gazu generatorowego, topienie szkła, formowanie wkładów termosowych, srebrzenie, odpompowywanie, zatapianie i kontrolę tych wkładów. Nadzorował prace palaczy, palaczy obsługujących gazogeneratory, hutmistrza, hutników, formierzy, operatorów maszyn srebrzących oraz zdobników szkła
i pracowników polerowania chemicznego szkła. Nie wykonywał żadnych czynności administracyjnych. Cały czas przebywał na wydziale bezpośrednio przy produkcji.

W 1985 roku wraz z awansem na zastępcę dyrektora, zakres jego obowiązków nie uległ zmianie a jedynie zmieniła się nazwa stanowiska pracy, gdyż stanowisko kierownika wydziału produkcji zostało zlikwidowane.

Każdy zespół formujący szkło miał swojego brygadzistę, który był brygadzistą pracującym. Bezpośrednim przełożonym brygadzisty był hutmistrz, który podlegał wnioskodawcy. Skarżący nadzorował głównie sprawy technologiczne. Pracował przez cały dzień przez 8 godzin a w przypadku awarii także nocą.

Powyższy stan faktyczny Sąd Okręgowy ustalił na podstawie dokumentów znajdujących się w aktach osobowych, zeznań wnioskodawcy oraz świadków: L. W. (1), L. W. (2) i M. A.. Zeznania te Sąd obdarzył wiarą, gdyż są zgodne z dokumentacją zawartą w aktach osobowych a nadto nie są ze sobą sprzeczne i uzupełniają się nawzajem.

W oparciu o poczynione ustalenia Sąd Okręgowy uwzględnił odwołanie przywołując przepisy ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity: Dz. U. z 2015 roku, poz. 748 ze zm.), ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych (Dz.U.2015.965) oraz rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.).

W ocenie Sądu Okręgowego zgromadzony materiał dowodowy pozwala na jednoznaczne przyjęcie, że wnioskodawca pracował jako kierownik działu produkcji i z-ca dyrektora zakładu od dnia 1 grudnia 1980 roku do dnia 31 grudnia 1998 roku w warunkach szczególnych (18 lat i miesiąc). Skarżący wykonywał prace wymienione w Wykazie A Dziale XIV poz. 24: kontrola międzyoperacyjna, kontrola jakości produkcji i usług oraz dozór inżynieryjno-techniczny na oddziałach i wydziałach, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie. Pracami jakie nadzorował wnioskodawca były prace:

- dział XIV poz. 1 prace niezautomatyzowane palaczy i rusztowych kotłów parowych lub wodnych typu przemysłowego – palacz czadnicowy;

- dział XIV poz. 20 prace przy produkcji drobnych wyrobów ze szkła – zestawiacz surowców, topiarz szkła, hutnik formowacz wyrobów szklanych ręcznie, hutnik formowacz na rządzeniach ręczno-mechanicznych, aparatowy obróbki płomieniowej szkła, sortowacz wyrobów szklanych, odprężacz wyrobów szklanych, operator urządzeń do srebrzenia i suszenia termosów, wytrawiacz wyrobów szklanych.

Zgodnie z § 2 ust. 1 cyt. rozporządzenia okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy.

W świetle art. 21 cyt. ustawy o emeryturach pomostowych rekompensata przysługuje ubezpieczonemu, jeżeli ma okres pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wynoszący co najmniej 15 lat. Zgodnie z art. 23 ust. 2 tej ustawy rekompensata przyznawana jest w formie dodatku do kapitału początkowego, o którym mowa w przepisach art. 173 i art. 174 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

W ocenie Sądu Okręgowego wnioskodawca spełnił warunki do nabycia prawa do rekompensaty i z tych względów oraz na mocy art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. Sąd Okręgowy zmienił zaskarżoną decyzję.

Apelację od powyższego wyroku złożył pozwany organ rentowy zaskarżając wyrok w całości i zarzucając:

1)  naruszenie prawa materialnego poprzez błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie art. 23 ust. 2 cyt. ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w zw. z § 2 ust. 1 i § 4 ust. 1 pkt 3 cyt. rozporządzenia oraz art. 21 i art. 23 cyt. ustawy o emeryturach pomostowych;

1)  naruszenie prawa procesowego przez przekroczenie wyrażonej w art. 233 § 1 k.p.c. zasady swobodnej oceny dowodów;

2)  sprzeczność ustaleń sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego przez uznanie, że wnioskodawca spełnił warunek 15 lat pracy w warunkach szczególnych i nabył prawo do rekompensaty.

Wskazując na powyższe zarzuty pozwany wnosił o zmianę zaskarżonego wyroku
i oddalenie odwołania.

Apelujący uzasadnił, że postępowanie przed Sądem Okręgowym zostało przeprowadzone w sposób pobieżny i niewyczerpujący. Sąd nie dokonał pełnych ustaleń co do zakresu obowiązków wnioskodawcy i miejsca ich wypełniania. Wnioskodawca wykonywał szereg czynności administracyjnych i typowo organizacyjnych, co uniemożliwiało mu pełnienie stałego dozoru, wykonywanego w pełnym wymiarze czasu pracy. Zebrany w sprawie materiał dowodowy nie daje podstaw do potraktowania spornego okresu jako pracy w warunkach szczególnych.

Z tych względów pozwany uznawał apelację za uzasadnioną.

Rozpoznając apelację Sąd Apelacyjny uznał za konieczne uzupełnienie postępowania dowodowego poprzez dopuszczenie dowodu z zeznań wnioskodawcy na okoliczność rodzaju prac, które nadzorował i wskazania, które z nich były pracami podstawowymi.

Sąd Apelacyjny ustalił, że w zakładzie zatrudniającym wnioskodawcę
w spornym okresie, tj. w L. Hutach (...) w L. odbywało się wytapianie szkła i formowanie wkładów termosowych, metodą ręczną. Wkłady były następnie odprężane i srebrzone. Wnioskodawca przebywał na produkcji, w innym budynku, niż ten, w którym mieścił się zarząd. Nie wykonywał żadnych czynności biurowych, dozorował wytapianie szkła, temperaturę, srebrzenie, całą produkcję wkładów termosowych.

Sąd Apelacyjny obdarzył wiarą zeznania wnioskodawcy, gdyż są spójne, korelują z materiałem dowodowym zgromadzonym przez Sąd I instancji – zeznania świadków.

Opierając się na ustaleniach własnych oraz ustaleniach faktycznych jak
i rozważaniach prawnych poczynionych przez Sąd I instancji Sąd Apelacyjny zważył co następuje:

Apelacja jest bezzasadna i podlega oddaleniu. Sąd Okręgowy dokonał prawidłowych ustaleń i wydał trafne, odpowiadające prawu rozstrzygnięcie. Sąd Apelacyjny akceptuje w całości ustalenia faktyczne dokonane przez Sąd pierwszej instancji jak i argumentację prawną przedstawioną przez ten Sąd, zatem nie zachodzi konieczność ich powtarzania (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 października 1998 r. II CKN 923/97, OSNC 1999/3/60).

Nietrafny jest zarzut naruszenia przez Sąd Okręgowy art. 233 § 1 k.p.c., zgodnie z którym Sąd ocenia wiarogodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału. Dokonana przez Sąd ocena dowodów może być skutecznie podważona tylko wówczas, gdy brak jest logiki w wiązaniu wniosków z zebranymi dowodami lub gdy wnioskowanie sądu nie znajduje oparcia w zasadach doświadczenia życiowego. Taka sytuacja w niniejszej sprawie nie występuje. Sąd obdarzył wiarą zeznania wnioskodawcy i przesłuchanych w sprawie świadków gdyż są spójne i konsekwentne. Świadkowie pracowali raz z wnioskodawcą, znali charakter jego pracy i spójnie wskazali czynności, które wykonywał. Zeznania świadków są szczegółowe, zatem bezzasadny jest zarzut o pobieżnym i niewyczerpującym prowadzeniu przez Sąd postępowania dowodowego.

W oparciu o przeprowadzone, spójne dowody, Sąd Okręgowy prawidłowo ustalił stan faktyczny. Przeprowadzone przez Sąd Apelacyjny uzupełniające postępowanie dowodowe pozwala na ustalenie, że wnioskodawca w okresie od 1 grudnia 1980 roku do 31 grudnia 1998 r. stale i w pełnym wymiarze czasu pracy pełnił dozór inżynieryjno-techniczny nad pracami przy produkcji drobnych wyrobów ze szkła, w tym topieniem i formowaniem wyrobów szklanych. Były to podstawowe prace, nad którymi pełnił dozór.

Sąd Okręgowy nie dopuścił się naruszenia prawa materialnego, wskazanego
w apelacji.

Wnioskodawca ubiega się o rekompensatę, która jest dodatkiem do kapitału początkowego, a zatem wpływa na wysokość emerytury. Niezależnie od trafności sformułowań zaskarżonych decyzji przedmiot sporu był jasno określony.

W świetle art. 21 ust. 1 cyt. ustawy o emeryturach pomostowych rekompensata przysługuje ubezpieczonemu, jeżeli ma okres pracy w szczególnych warunkach lub
w szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów ustawy o emeryturach i rentach
z FUS, wynoszący co najmniej 15 lat. Z kolei art. 32 ust. 2 cyt. ustawy o emeryturach
i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych stanowi, że za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia. Przepisami, do których odsyła art. 32 ust. 4 tej ustawy jest cyt. rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. Zgodnie z treścią § 1 ust. 1 tegoż rozporządzenia pracami w szczególnych warunkach są prace wymienione w wykazach stanowiących załącznik do rozporządzenia.

Wykaz A dział XIV poz. 24 wymienia dozór inżynieryjno-techniczny na oddziałach i wydziałach, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie. Bez wątpienia wnioskodawca pełnił dozór inżynieryjno- techniczny na wydziale produkcji, na którym produkowane były drobne wyroby ze szkła (wykaz A dział XIV poz. 20) w tym produkcja polegała m.in. na topieniu szkła i formowaniu wyrobów szklanych (wykaz A dział XIII poz. 3 i 7). Były to podstawowe prace, nad którymi wnioskodawca pełnił dozór. Praca wnioskodawcy była zatem pracą w warunkach szczególnych i była wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. K. M. nie wykonywał czynności administracyjnych, nie przebywał w budynku, w którym mieścił się zarząd. Swoją pracę wykonywał bezpośrednio na produkcji, pełniąc dozór technologiczny. Tym samym zasadnie Sąd Okręgowy ustalił, że skarżący legitymuje się wymaganym 15-letnim okresem pracy w warunkach szczególnych, przez co nabył prawo do rekompensaty, przyznawanej w formie dodatku do kapitału początkowego – art. 23 ust. 2 cyt. ustawy o emeryturach pomostowych. Świadczenie to jest przyznawane jest tym ubezpieczonym, którzy nie mają możliwości skorzystania z emerytury w obniżonym wieku emerytalnym (art. 184 cyt. ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych) ani z emerytury pomostowej. Wnioskodawca spełnia zatem wszystkie warunki do nabycia prawa do rekompensaty.

W ocenie Sądu Apelacyjnego Sąd Okręgowy wydał trafny i zgodny z obowiązującymi przepisami wyrok, zaś apelacja pozwanego jako bezzasadna podlega oddaleniu w trybie art. 385 k.p.c.