Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III Ca 212/13

POSTANOWIENIE

Dnia 26 czerwca 2014 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach III Wydział Cywilny Odwoławczy w następującym składzie:

Przewodniczący - Sędzia SO Tomasz Pawlik

Sędziowie: SO Gabriela Sobczyk (spr.)

SR (del.) Roman Troll

Protokolant Renata Krzysteczko

po rozpoznaniu w dniu 26 czerwca 2014 r. na rozprawie sprawy

z wniosku M. K.

z udziałem G. K.

o podział majątku wspólnego

na skutek apelacji wnioskodawcy i uczestniczki postępowania

od postanowienia Sądu Rejonowego w Rybniku

z dnia 11 grudnia 2012 r., sygn. akt I Ns 17/09

postanawia:

1.  zmienić zaskarżone postanowienie:

a/ w punkcie 5 w ten sposób, że ustalić, że wysokość nakładów poniesionych przez wnioskodawcę i uczestniczkę postępowania z ich majątku wspólnego na majątek osobisty uczestniczki G. K., tj. na jej nieruchomość, dla której jest prowadzona w Sądzie Rejonowym w Raciborzu księga wieczysta (...) wynosi 115.300 zł (sto piętnaście tysięcy trzysta złotych);

b/w punktach7 i 8 poprzez ich uchylenie;

c/ w punkcie 9 w ten sposób, że zasądzić od uczestniczki postępowania G. K. na rzecz wnioskodawcy M. K. kwotę 49.161,80 zł (czterdzieści dziewięć tysięcy sto sześćdziesiąt jeden złotych osiemdziesiąt groszy) tytułem wyrównania udziałów oraz rozliczenia nakładów poniesionych z majątku wspólnego na majątek osobisty G. K. oraz z majątku osobistego G. K. na majątek wspólny;

d/w punkcie 10 w ten sposób, że kwotę spłaty 49.161,80 zł rozłożyć G. K. na 60 miesięcznych rat: pierwsza w wysokości 840,80 zł (osiemset czterdzieści złotych osiemdziesiąt groszy), a kolejne 59 rat w wysokości po 819 zł (osiemset dziewiętnaście złotych), płatne w terminie do dnia 10-go każdego miesiąca, pierwsza rata płatna w terminie do 10-go lipca 2014 r. z ustawowymi odsetkami w razie opóźnienia w płatności którejkolwiek z rat;

2. oddalić apelację uczestniczki postępowania w pozostałej części;

3. oddalić apelację wnioskodawcy;

4. oddalić wnioski uczestników postępowania o zasądzenie kosztów postępowania odwoławczego;

5. nakazać pobrać od wnioskodawcy M. K. i uczestniczki postępowania G. K. na rzecz Skarbu Państwa- Sądu Okręgowego w Gliwicach kwoty po 1.406,68 zł (tysiąc czterysta sześć złotych sześćdziesiąt osiem groszy) tytułem wynagrodzenia biegłego pokrytego tymczasowo ze środków Skarbu Państwa.

SSR (del.) Roman Troll SSO Tomasz Pawlik SSO Gabriela Sobczyk

Sygn. akt III Ca 212/13

UZASADNIENIE

M. K. wniósł o podział majątku wspólnego jego i uczestniczki postępowania G. K., na który składa się: nieruchomość, dla której Sąd Rejonowy w Raciborzu prowadzi księgę wieczystą KW Nr (...) o wartości 15.000 zł, samochód osobowy marki M. (...) o numerze rejestracyjnym (...) o wartości 7.000 zł oraz nakłady poniesione przez strony z ich majątku wspólnego na majątek odrębny uczestniczki G. K. tj. na nieruchomość, dla której Sąd Rejonowy w Raciborzu prowadzi księgę wieczystą KW Nr (...). Wnioskodawca wniósł o ustalenie, że udziały stron w majątku wspólnym są równe oraz wniósł o przyznanie na jego własność nieruchomości, dla której Sąd Rejonowy w Raciborzu prowadzi księgę wieczystą KW Nr (...), a uczestniczce samochód osobowy marki M. (...) o numerze rejestracyjnym (...).

W odpowiedzi na wniosek uczestniczka postępowania przyznała, że w skład majątku wspólnego jej i wnioskodawcy M. K. wchodzą przedmioty majątkowe opisane w punkcie I wniosku. Wskazała, że po jej ślubie z wnioskodawcą w budynku przy ul. (...) w R. zostało wymienionych 11 okien, a nie 13 okien. Dwa okna zostały sfinansowane przez ojca uczestniczki przed ślubem stron. Uczestniczka wniosła o przyznanie jej nieruchomości, dla której Sąd Rejonowy w Raciborzu prowadzi księgę wieczystą KW Nr (...), a wnioskodawcy samochód osobowy marki M. (...) o numerze rejestracyjnym (...). Wniosła też o objęcie podziałem majątku wspólnego środków finansowych zgromadzonych przez strony w D. Banku w ilości 10.000 euro oraz zbioru kaktusów w ilości 1.500 sztuk o wartości 15.000 zł. Uczestniczka zarzuciła, że część nakładów na remont nieruchomości przy ul. (...) w R. została sfinansowana ze środków pochodzących z pożyczki w kwocie 3.500 zł udzielonej uczestniczce przez jej siostrę E. P., z czego wnioskodawca w okresie małżeństwa stron zwrócił E. P. kwotę 500 zł, natomiast uczestniczka zwróciła jej po rozwodzie stron kwotę 3.000 zł. Tak zatem kwota 3.000 zł powinna być odliczona od wartości nakładów ponoszonych przez wnioskodawcę.

Na rozprawie w dniu 29.07.2009r. strony zgodnie ustaliły, że samochód osobowy marki M. (...) o numerze rejestracyjnym (...) zostanie przyznany uczestniczce przy przyjęciu jego wartości na kwotę 4.700 zł i wskazały, że wartość nieruchomości, dla której Sąd Rejonowy w Raciborzu prowadzi księgę wieczystą KW Nr (...) kwota 15.000 zł.

Postanowieniem z dnia 11 grudnia 2012r. Sąd Rejonowy w Raciborzu ustalił, że w skład majątku wspólnego wnioskodawcy M. K. i uczestniczki G. K. wchodzą :

a)  samochód osobowy marki M. (...) o numerze rejestracyjnym (...) o wartości 4.700 zł /cztery tysiące siedemset złotych/,

b)  nieruchomość, dla której Sąd Rejonowy w Raciborzu prowadzi księgę wieczystą KW Nr (...) o wartości 15.000 zł /piętnaście tysięcy złotych/,

c)  35 sztuk kaktusów ozdobnych znajdujących się w posiadaniu wnioskodawcy M. K. o wartości 658 zł /sześćset pięćdziesiąt osiem złotych/,

d)  79 sztuk kaktusów ozdobnych znajdujących się w posiadaniu uczestniczki G. K. o wartości 3.018,40 zł /trzy tysiące osiemnaście złotych czterdzieści groszy/,

Ponadto Sąd Rejonowy ustalił, że udziały stron w majątku wspólnym stron są równe i dokonał podziału majątku wspólnego wnioskodawcy M. K. i uczestniczki G. K. w ten sposób, że :

przedmioty majątkowe opisane w punktach 1b-d przyznać na wyłączną własność wnioskodawcy M. K., a przedmiot majątkowy opisany w punkcie 1a postanowienia przyznać na wyłączną własność uczestniczce G. K.. W związku z tym Sąd Rejonowy nakazał uczestniczce G. K. wydać wnioskodawcy M. K. 79 sztuk kaktusów ozdobnych znajdujących się w jej posiadaniu w terminie 2 tygodni od dnia uprawomocnienia się niniejszego postanowienia. Ponadto Sąd Rejonowy ustalił, że wysokość nakładów poniesionych przez strony z ich majątku wspólnego na majątek odrębny uczestniczki G. K. tj. na nieruchomość, dla której Sąd Rejonowy w Raciborzu prowadzi księgę wieczystą KW Nr (...) wynosi 172.205,37 zł, a wysokość nakładów poniesionych przez uczestniczkę G. K. z jej majątku odrębnego na majątek wspólny stron wynosi 3.000 zł.

w punkcie 7 ustalił, że wysokość spłaty należnej wnioskodawcy M. K. z tytułu jego udziału w majątku wspólnym i z tytułu rozliczenia nakładów poniesionych przez strony z ich majątku wspólnego na majątek odrębny uczestniczki G. K. tj. na nieruchomość opisaną w punkcie 5 postanowienia wynosi 88.452,69 zł, zaś w punkcie 8 ustalił, że wysokość spłaty należnej uczestniczce G. K. z tytułu jej udziału w majątku wspólnym wynosi 9.338,20 zł.

w związku z tym w punkcie 9 postanowienia Sąd Rejonowy zasądził od uczestniczki G. K. na rzecz wnioskodawcy M. K. kwotę 76,114,49 zł tytułem spłaty udziału wnioskodawcy M. K. w majątku wspólnym oraz tytułem rozliczenia nakładów poniesionych przez strony z ich majątku wspólnego na majątek odrębny uczestniczki G. K. oraz tytułem rozliczenia nakładów poniesionych przez uczestniczkę G. K. z jej majątku odrębnego na majątek wspólny stron, a w punkcie 10 kwotę 76,114,49 zł rozłożył uczestniczce G. K. na 120 kolejnych miesięcznych rat w kwocie po 634, 29 zł każda płatne w terminie do dnia 10 – go każdego miesiąca, pierwsza rata płatna w terminie dwóch miesięcy od dnia prawomocności niniejszego postanowienia wraz z ustawowymi odsetkami w razie opóźnienia w płatności którejkolwiek z rat,

Ponadto nakazał pobrać od uczestniczki G. K. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Raciborzu kwotę 343 zł tytułem zwrotu wydatków na wynagrodzenie tłumacza oraz

nakazał pobrać od wnioskodawcy M. K. i od uczestniczki G. K. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Raciborzu kwoty po 2.946, 10 zł tytułem zwrotu wydatków na wynagrodzenie biegłych rzeczoznawców majątkowych

wskazane rozstrzygnięcie Sąd Rejonowy oparł na ustaleniu, że wnioskodawca M. K. i uczestniczka postępowania G. K. zawarli związek małżeński w dniu 28.01.1995r. Prawomocnym wyrokiem z dnia 16.10.2008r. sygn. akt: II RC 1374/08 Sąd Okręgowy w Gliwicach Wydział II Cywilny Ośrodek (...) w R. rozwiązał przez rozwód małżeństwo wnioskodawcy i uczestniczki. Wymienieni nie zawierali umów majątkowych małżeńskich.

Ustalił, że w skład majątku wspólnego wnioskodawcy i uczestniczki postępowania wchodzą: samochód osobowy marki M. (...) o numerze rejestracyjnym (...) o wartości 4.700 zł, nieruchomość, dla której Sąd Rejonowy w Raciborzu prowadzi księgę wieczystą KW Nr (...) o wartości 15.000 zł, 35 sztuk kaktusów ozdobnych znajdujących się w posiadaniu wnioskodawcy M. K. o wartości 658 zł, 79 sztuk kaktusów ozdobnych znajdujących się w posiadaniu uczestniczki G. K. o wartości 3.018,40 zł. Samochód osobowy marki M. (...) znajduje się w posiadaniu uczestniczki. Nieruchomość, dla której Sąd Rejonowy w Raciborzu prowadzi księgę wieczystą KW Nr (...) składa się z łąki i pola ornego i została wydzierżawiona przez wnioskodawcę na okres 5 lat.

Ustalił, że hodowanie kaktusów było hobby wnioskodawcy, ale strony wspólnie w czasie trwania małżeństwa interesowały się kaktusami i dbały o nie. Uczestniczka zajmowała się roślinami, kiedy wnioskodawca wyjeżdżał do pracy za granicę. Kaktusy znajdowały się w szklarni przynależnej do nieruchomości uczestniczki. Strony uzyskiwały kaktusy z ich rozmnażania, część kupowali na giełdach i wystawach. Jednych z hodowców kaktusów był Czech Z. S., do którego strony jeździły w celu nabywania kaktusów. Przed śmiercią Z. S. darował część kaktusów stronom. Po rozprawie w dniu 29.07.2009r. pod nieobecność uczestniczki wnioskodawca przywiózł skrzynki z kaktusami i pozostawił na podwórku jej sąsiadki T. K.. Sąd Rejonowy ustalił też, że na dzień 7.11.2008r. na rachunku bankowym wnioskodawcy w D. Banku było 28,15 euro.

Ustalił ponadto, że w czasie trwania małżeństwa strony dokonały nakładów na kwotę 172.205,37 z ich majątku wspólnego na majątek odrębny uczestniczki G. K., tj. na nieruchomość, dla której Sąd Rejonowy w Raciborzu prowadzi księgę wieczystą KW Nr (...), położoną przy ul. (...) w R.. Były to prace polegające na: wybudowaniu szklarni, wykonaniu dachów, kominów, rynien i drzwi tarasowych, wymianie drzwi wejściowych, remoncie ubikacji na parterze i łazienki na parterze, wykonaniu elewacji i parapetów zewnętrznych, instalacji grzewczej, sufitów podwieszanych, wymianie instalacji elektrycznej, kompletnym remoncie budynku gospodarczego, wykonaniu kanalizacji sanitarnej i deszczowej, wylewce tarasu, wymianie stolarki okiennej, wymianie podłóg i cyklinowaniu. Sąd Rejonowy ustalił, że po zawarciu związku małżeńskiego wnioskodawcy i uczestniczki w budynku przy ul. (...) w R. zostało wymienionych 11 okien, a nie 13 okien. Dwa okna zostały sfinansowane przez rodziców uczestniczki przed ślubem stron. Dwie tokarki również zostały sfinansowane przez ojca uczestniczki. Wymieniona sprzedała tokarki przed rozwodem stron. Roboty w domu przy ul. (...) wykonywał osobiście wnioskodawca oraz znajomi uczestniczki. Roboty przy elewacji wykonywali pracownicy A. P..

Sąd Rejonowy ustalił ponadto, że 15.03.2008r.siostra uczestniczki E. P. udzieliła stronom pożyczki w kwocie 3.500 zł na sfinansowanie remontu nieruchomości przy ul. (...) w R., z czego wnioskodawca w okresie małżeństwa stron zwrócił E. P. kwotę 500 zł, natomiast uczestniczka zwróciła jej po rozwodzie stron kwotę 3.000 zł.

Odnośnie sytuacji stron w chwili orzekania, Sąd Rejonowy ustalił, że wnioskodawca pracował dorywczo w Holandii za wynagrodzeniem 1.000 euro. Była to praca sezonowa. Wymieniony płaci alimenty na dzieci stron w kwocie 1.500 zł miesięcznie. Koszty utrzymania wnioskodawcy w Holandii wynosiły około 500 euro miesięcznie. W R. wymieniony wynajmował mieszkanie na Wojska Polskiego od siostry, której płacił czynsz 400 zł miesięcznie. Wnioskodawca nie ma oszczędności ani kredytów. Od swojej siostry pożyczył on 8.000 zł. Aktualnie wymieniony nie posiada żadnej egzekucji komorniczej.

Uczestniczka natomiast utrzymywała się z wynajmu domu przy ul. (...) w R., za który pobierała czynsz 800 zł miesięcznie. Nie pracowała i starała się o rentę z tytułu niezdolności do pracy. Mieszka w R. z partnerem, ze swoimi dziećmi i dzieckiem partnera, ale prowadzi osobne gospodarstwo domowe. Wymieniona dokłada się do czynszu, płaci 100 zł za energię elektryczną, 30 zł za wodę. Uczestniczka otrzymuje zasiłek na dzieci z tytułu niepełnosprawności w kwocie 306 zł miesięcznie.

Sąd Rejonowy swe ustalenia oparł między innymi na opiniach biegłych R. S. i W. H., które uznał za wiarygodne, jako, że opinie te były szczegółowe i wyczerpujące.

Przy tym Sąd Rejonowy dał wiarę uaktualnionej opinii biegłego R. S. z dnia 25.08.2012r.,opinii uzupełniającej biegłego R. S. z dnia 7.03.2012r. i zeznaniom biegłego R. S.. Sąd Rejonowy wskazał, że wbrew twierdzeniom pełnomocnika uczestniczki zawartych w pismach procesowych nie może narzucić biegłemu metody sporządzenia opinii. To biegły sam wybiera metodologię wykonania operatu szacunkowego. Biegły R. S. w sposób logiczny wyjaśnił w jaki sposób sporządził opinię i w sposób szczegółowy wyjaśnił, jak obliczył wartość poszczególnych nakładów. Z tych powodów Sąd Rejonowy oddalił wniosek pełnomocnika uczestniczki o dopuszczenie dowodu z opinii innego biegłego rzeczoznawcy. Biegły obliczył rzeczywistą wartość poszczególnych robót dokonanych na nieruchomości przy ul. (...) i w ocenie Sądu Rejonowego nie ma znaczenia, czy strony wynajmowały ekipę do wykonywania poszczególnych prac czy też nie. Celem sporządzenia opinii przez biegłego rzeczoznawcę było ustalenie, ile rzeczywiście były warte roboty wykończeniowe domu przy ul. (...) w R. i to biegły uczynił.

Sąd nie miał podstaw, by nie dać wiary zeznaniom świadków: V. S., E. P., T. K., E. Ś., J. Ś., P. P., ponieważ zeznania te były spójne i wzajemnie się uzupełniały.

Sąd dał zasadniczo wiarę zeznaniom stron. Były one bowiem zbieżne ze sobą. Sąd jedynie nie dał wiary zeznaniom wnioskodawcy, że część kaktusów pochodząca z darowizny od Z. S. była darowana tylko jemu do jego majątku odrębnego. Fakt, że Z. S. fizycznie tylko wnioskodawcy wręczył kaktusy nie świadczy o tym, że wymieniony czeski hodowca działał z zamiarem obdarowania tylko wnioskodawcy a nie obu stron. Żona Z. S.- V. S. zeznała przecież, że obie strony do nich przyjeżdżały i że uczestniczka też oglądała kaktusy. Sąd Rejonowy również nie dał wiary zeznaniom wnioskodawcy, że tokarki zostały kupione ze środków wspólnych stron. Wymieniony nie wykazał tej okoliczności i w tej części jego zeznania są gołosłowne. W tym zakresie Sąd Rejonowy dał wiarę zeznaniom uczestniczki, że dwie tokarki zostały sfinansowane przez jej ojca . Natomiast nie dał wiary zeznaniom uczestniczki, że jej ojciec sfinansował z jedną z łazienek na parterze ( na parterze domu są łazienka i ubikacja i według twierdzeń uczestniczki jej ojciec miał sfinansować jedno z tych pomieszczeń). Uczestniczka nie wykazała tej okoliczności i dlatego jej twierdzenia w tym zakresie w ocenie Sądu Rejonowego są gołosłowne.

W tym stanie faktycznym Sąd Rejonowy wskazał, ze żądanie dokonania podziału majątku wspólnego było zasadne na podstawie art. 46 kro w zw. z art. 1037 kc.

Wskazał, że skład majątku wspólnego ustalił opierając się na treści przepisu art. 31 kro, zgodnie z którym wspólność majątkowa obejmuje przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich, a w szczególności do majątku wspólnego należą pobrane wynagrodzenie za pracę i dochody z innej działalności zarobkowej każdego z małżonków, dochody z majątku wspólnego, jak również z majątku osobistego każdego z małżonków, środki zgromadzone na rachunku otwartego lub pracowniczego funduszu emerytalnego każdego z małżonków. Odnośnie przedmiotów majątkowych opisanych w punkcie 1 a i b postanowienia strony były niesporne. Jeśli chodzi o kolekcję kaktusów ozdobnych (punkt c i d postanowienia) to Sąd Rejonowy uznał, że wchodzi ona w skład majątku wspólnego stron. Pełnomocnik wnioskodawcy nie zdołał wykazać zgodnie z art. 6 kc, że kolekcja kaktusów stanowiła majątek osobisty wnioskodawcy, ponieważ została ona nabyta w drodze darowizny od Z. S., który zmarł. Z ustalonego stanu faktycznego nie wynika, że cała kolekcja kaktusów pochodziła od Z. S.. Strony bowiem pozyskiwały kaktusy z różnych źródeł. Wreszcie jak zostało ustalone strony wspólnie dbały o kaktusy, a uczestniczka również przyjeżdżała do państwa S. i pytała o kaktusy. To na nieruchomości uczestniczki powstała szklarnia przeznaczona do hodowli kaktusów. Tak zatem nie ma podstaw by twierdzić, że kolekcja kaktusów wchodziła w skład majątku osobistego wnioskodawcy. Sąd Rejonowy wskazał, że strony nie dokonały podziału fizycznego kolekcji ozdobnych kaktusów, ponieważ po rozprawie w dniu 29.07.2009r. pod nieobecność uczestniczki wnioskodawca przywiózł skrzynki z kaktusami i pozostawił na podwórku jej sąsiadki T. K.. Taki sposób dostarczenia kaktusów nie jest podziałem fizycznym.

Sąd także ustalił, że na dzień 7.11.2008r. na rachunku bankowym wnioskodawcy w D. Banku było 28,15 euro. Jednakże Sąd nie rozliczał tej kwoty, ponieważ jest ona zbyt mała i nieistotna.

Odnośnie sposobu podziału strony były jedynie zgodne co do sposobu podziału samochodu osobowego marki M.. Sąd Rejonowy wskazał, że przyznał nieruchomość, dla której Sąd Rejonowy w Raciborzu prowadzi księgę wieczystą KW Nr (...) wnioskodawcy, ponieważ to on ją wydzierżawia osobie trzeciej. Natomiast całą kolekcję kaktusów przyznał wnioskodawcy, ponieważ kolekcjonowanie kaktusów było hobby wnioskodawcy i tym hobby to on zaraził uczestniczkę. Sąd Rejonowy nakazał wydać uczestniczce G. K. wnioskodawcy M. K. 79 sztuk kaktusów ozdobnych znajdujących się w jej posiadaniu w terminie 2 tygodni od dnia uprawomocnienia się niniejszego postanowienia.

Zgodnie z art. 45 § 1 krio każdy z małżonków powinien zwrócić wydatki i nakłady poczynione z majątku wspólnego na jego majątek osobisty, z wyjątkiem wydatków i nakładów koniecznych na przedmioty majątkowe przynoszące dochód. Może żądać zwrotu wydatków i nakładów, które poczynił ze swojego majątku osobistego na majątek wspólny. Nie można żądać zwrotu wydatków i nakładów zużytych w celu zaspokojenia potrzeb rodziny, chyba że zwiększyły wartość majątku w chwili ustania wspólności. Sąd ustalił, że wysokość nakładów poniesionych przez strony z ich majątku wspólnego na majątek odrębny uczestniczki G. K. tj. na nieruchomość, dla której Sąd Rejonowy w Raciborzu prowadzi księgę wieczystą KW Nr (...) wynosi 172.205,37 zł. Biegły R. S. w opinii z dnia 25.08.2012r. wyliczył wartość nakładów na kwotę 180.590,20 zł uwzględniając murki oporowe i tokarki, których Sąd nie uwzględnił jako nakładu na dom przy ul. (...) wykonanie murków oporowych, a to wobec niezgłoszenia takiego nakładu przez wnioskodawcę( co do murków oporowych, a co do tokarek Sąd Rejonowy wskazał, że ich zakup nie jest nakładem, a ponadto tokarki zostały kupione przez ojca uczestniczki i kwota uzyskana z ich sprzedaży nie weszła do majątku wspólnego stron.

Sąd uznał, że strony z ich majątku wspólnego sfinansowały remont zarówno łazienki jak i ubikacji na parterze. W ocenie Sądu Rejonowego uczestniczka wbrew obowiązkowi wynikającemu z art. 6 kc nie wykazała, że jej ojciec sfinansował z jedną z łazienek na parterze. Sąd Rejonowy również ustalił, że wysokość nakładów poniesionych przez uczestniczkę G. K. z jej majątku odrębnego na majątek wspólny stron wynosi 3.000 zł, na którą składa się kwota pożyczki, jaką spłaciła uczestniczka swojej siostrze E. P. po rozwodzie stron.

Sąd Rejonowy wskazał, że wysokość spłaty należnej wnioskodawcy M. K. z tytułu jego udziału w majątku wspólnym i z tytułu rozliczenia nakładów poniesionych przez strony z ich majątku wspólnego na majątek odrębny uczestniczki G. K. tj. na nieruchomość opisaną w punkcie 5 postanowienia wynosi 88.452,69 zł ( 172.205,37 zł/2=86.102,69 zł +2.350 zł tj. połowa wartości samochodu marki M. przyznanego uczestniczce). Wysokość spłaty należnej uczestniczce G. K. z tytułu jej udziału w majątku wspólnym wynosi 9.338,20 zł (połowa wartości kolekcji kaktusów 1.838,20 zł + połowa wartości nieruchomości 7.500 zł).

Sąd Rejonowy zasądził od uczestniczki G. K. na rzecz wnioskodawcy M. K. kwotę 76.114,49 zł tytułem spłaty udziału wnioskodawcy M. K. w majątku wspólnym oraz tytułem rozliczenia nakładów poniesionych przez strony z ich majątku wspólnego na majątek odrębny uczestniczki G. K. oraz tytułem rozliczenia nakładów poniesionych przez uczestniczkę G. K. z jej majątku odrębnego na majątek wspólny stron. Kwotę tę obliczył poprzez odjęcie od kwoty 88.452,69 zł kwoty 9.338,20 zł, co daje 79.114,49 zł. Tyle wynosi potrącona ze spłatą dla uczestniczki spłata należna wnioskodawcy od uczestniczki. Jednakże od kwoty 79.114,49 zł odjęto kwotę 3.000 zł jako nakład z majątku odrębnego uczestniczki na majątek wspólny stron, co daje 76.114,49 zł .

Kwotę 76.114,49 zł Sąd Rejonowy rozłożył uczestniczce G. K. na 120 kolejnych miesięcznych rat w kwocie po 634, 29 zł każda płatne w terminie do dnia 10 – go każdego miesiąca, pierwsza rata płatna w terminie dwóch miesięcy od dnia prawomocności niniejszego postanowienia wraz z ustawowymi odsetkami w razie opóźnienia w płatności którejkolwiek z rat. W ocenie Sądu Rejonowego uczestniczka nie była w stanie zgromadzić żadnej kwoty na spłatę wnioskodawcy, bowiem nie pracuje i wiadomo z doświadczenia życiowego, że nie posiada zdolności kredytowej. Sprzedaż nieruchomości przy ul. (...) również nie byłaby w interesie uczestniczki, ponieważ pozbawiłoby ją to dochodów z wynajmu. Rozłożenie spłaty należnej wnioskodawcy na 10 lat stanowi w ocenie Sądu Rejonowego jedyną możliwość realnego spełnienia przez uczestniczkę obowiązku zapłaty wynikającego z postanowienia.

O powyższym orzeczono na podstawie art. 45 §1 kro, 46 kro, art. 212 §2 kc w zw. z art. 1035 kc oraz art. 481 § 1 i 2 kc.

Jednocześnie Sąd nakazał pobrać od uczestniczki G. K. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Raciborzu kwotę 343 zł tytułem zwrotu wydatków na wynagrodzenie tłumacza. To uczestniczka wniosła o zwrócenie się przez Sąd do banku w Niemczech o stan konta wnioskodawcy i powinna ponieść związane z tym koszty. Sąd nakazał pobrać od wnioskodawcy M. K. i od uczestniczki G. K. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Raciborzu kwoty po 2.946,10 zł tytułem zwrotu wydatków na wynagrodzenie biegłych rzeczoznawców majątkowych.

Apelacje od tego postanowienia złożyła uczestniczka postępowania oraz wnioskodawca.

Uczestniczka zaskarżyła to postanowienie w zakresie przyznania wnioskodawcy na wyłączną własność nieruchomości wskazanej w punkcie 1b postanowienia oraz co do ustalenia wysokości nakładów poniesionych z majątku wspólnego na majątek osobisty uczestniczki, ustalenia wysokości spłaty zasądzonej na rzecz wnioskodawcy i wysokości zasądzonych na rzecz wnioskodawcy od uczestniczki kosztów postępowania.

Postanowieniu temu zarzuciła niezgodność ustaleń z treścią zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego poprzez ustalenie wartości robót remontowo- modernizacyjnych przy przyjęciu, że były one wykonane systemem zleconym, w sytuacji gdy faktycznie były one wykonane systemem gospodarczym oraz poprzez przyznanie nieruchomości rolnej na rzecz wnioskodawcy bez uwzględnienia i odniesienia się do stanowiska uczestniczki w tym zakresie. Zarzuciła też naruszenie prawa procesowego, a to art. 233§1kpc poprzez oddalenie wniosku uczestniczki postępowania o dopuszczenie dowodu z opinii innego biegłego z zakresu budownictwa dla ustalenia wysokości nakładów poniesionych przez strony na remont nieruchomości uczestniczki postępowania z uwzględnieniem ich wykonania w warunkach systemu gospodarczego, w którym prace te zostały faktycznie wykonane oraz zarzuciła wadliwe ustalenie wartości nakładów dokonanych z majątku wspólnego na majątek osobisty uczestniczki postępowania na podstawie opinii biegłego, w której zastosowano wycenę jako koszt odtworzenia systemem zleconym, bez uwzględnienia że wszystkie prace zostały wykonane systemem gospodarczym.

Zarzuciła też niedokonanie wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego zebranego w sprawie. Wniosła ona o przeprowadzenie w postępowaniu odwoławczym dowodu z opinii innego biegłego z zakresu budownictwa dla ustalenia wysokości nakładów poniesionych przez strony z majątku wspólnego na remont nieruchomości stanowiącej majątek osobisty uczestniczki postępowania z uwzględnieniem systemu w jakim prace zostały wykonane, tj. w warunkach ich wykonania systemem gospodarczym. Wniosła też o zmianę zaskarżonego postanowienia poprzez przyznanie nieruchomości wskazanej w punkcie 1b uczestniczce postępowania, ustalenie wartości nakładów zgodnie z kwotą, jaka będzie wynikała z zawnioskowanej opinii biegłego, oraz poprzez ustalenie wysokości należnej wnioskodawcy spłaty jako kwoty wyliczonej przy uwzględnieniu prawidłowo ustalonych nakładów. Wniosła też o rozłożenie kwoty spłaty na 120 rat oraz zasądzenie od wnioskodawcy na rzecz uczestniczki postępowania kosztów postępowania za II instancję. Ewentualnie wniosła o uchylenie zaskarżonego postanowienia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji.

W uzasadnieniu skarżąca zarzuciła, że niezasadnie Sąd Rejonowy decyzję o przyznaniu wnioskodawcy na wyłączność nieruchomości rolnej wskazał na zawartą przez niego umowę dzierżawy, skoro zawarta ona została bez zgody uczestniczki postępowania. Za przyznaniem jej na wyłączność uczestniczce przemawia w jej ocenie okoliczność, że korzysta ona z ubezpieczenia w KRUS, a jej przyznanie pozwoli jej na zachowanie tego ubezpieczenia, Kwestia takiego ubezpieczenia nie ma natomiast dla wnioskodawcy żadnego znaczenia. Ponadto będąc właścicielem takiej nieruchomości uczestniczka mogłaby osiągać dochód z tytułu dzierżawy, co zwiększyłoby jej możliwości spłaty wnioskodawcy.

Zarzuciła nieprawidłowości w opinii biegłego S. przy wyliczaniu wysokości nakładów, wskazując że mają one charakter teoretyczny. Wskazała na różnicę w zakresie cen robocizny, powołując się przy tym na prawidłowość ustalenia Sądu Rejonowego, że roboty w domu przy ul. (...) wykonywał osobiście wnioskodawca oraz znajomi uczestniczki.

Apelację od wskazanego postanowienia wniósł też wnioskodawca, domagając się zmiany zaskarżonego postanowienia w punkcie 10 poprzez zasądzenie od uczestniczki postępowania na rzecz wnioskodawcy należnej mu spłaty w kwocie 76 114,49 zł bezpośrednio po uprawomocnieniu się postanowienia o podziale majątku stron oraz zasądzenia od uczestniczki na rzecz wnioskodawcy kosztów postępowania łącznie z kosztami zastępstwa procesowego w postępowaniu odwoławczym. Zarzucił rozstrzygnięciu Sądu naruszenie prawa materialnego poprzez błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie w szczególności art. 212§3kc przez przyjęcie, że uczestniczka postępowania nie była i nie jest w stanie zgromadzić żadnej kwoty na spłatę wnioskodawcy wbrew treści jej pisma z dnia 14 czerwca 2012r.

Wnioskodawca wniósł o oddalenie apelacji uczestniczki postępowania w całości jako niezasadnej i zasądzenie kosztów postępowania odwoławczego. Wniósł, że uczestniczka od 30 grudnia 2009r. nie jest ubezpieczona w KRUS i od 8 lipca 2011r. pracuje.

Uczestniczka w postępowaniu odwoławczym podnosiła, że została uznana za osobę niepełnosprawną w stopniu umiarkowanym począwszy od 25.01.2013r.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja uczestniczki odniosła skutek w znacznej części. Poczynione przez Sąd Rejonowy ustalenia faktyczne w przeważającej części są prawidłowe, Sąd Okręgowy podziela je i czyni własnymi poza ustaleniami dotyczącymi wysokości nakładów poczynionych z majątku wspólnego na nieruchomość wchodzącą w skład majątku osobistego uczestniczki postępowania. Odnosząc się do zarzutu apelacji uczestniczki postępowania w tym zakresie zwrócić należało uwagę, że wartość nakładów na istniejącą, starą( wymagającą remontu) nieruchomość nie przekłada się wprost na wzrost jej wartości o kwotę nakładów. Zatem uwzględnienie wartości tych nakładów w całości w systemie zleconym, w jakim nie były one wykonywane prowadziłoby do niezasadnego wzbogacenia po stronie wnioskodawcy przy braku równoważnego zwiększenia wartości majątku uczestniczki postępowania. Nie zostało przy tym zakwestionowane ustalenie faktyczne Sądu Rejonowego, który wskazał, że roboty w domu przy ul. (...) wykonywał osobiście wnioskodawca oraz znajomi uczestniczki. Roboty przy elewacji wykonywali pracownicy A. P..

Tym samym zasadny okazał się wniosek o przeprowadzenie w postępowaniu odwoławczym dowodu z opinii biegłego z zakresu budownictwa i szacowania nieruchomości na okoliczność wartości nakładów poczynionych z majątku wspólnego na majątek osobisty uczestniczki postępowania. W zleceniu skierowanym do biegłego wskazano na wykonanie zasadniczej części robót systemem gospodarczym, a robót przy elewacji (położenia tynku) systemem zleconym (taki sposób wykonania robót wynika z ustaleń Sądu Rejonowego oraz treści materiału sprawy- k. 130 i k. 797)

Na podstawie opinii biegłej E. M. ustalono, że wartość nakładów przy uwzględnieniu takiego wykonania robót według stanu z dnia ustania wspólności, a cen aktualnych wynosi 115 300 zł(k. 807).

Wskazana opinia nie została zakwestionowana przez żadną ze stron, ponadto w ocenie Sądu Okręgowego w pełni odpowiada ona zleceniu Sądu oraz oparta jest na fachowej wiedzy biegłej i jej doświadczeniu zawodowemu. Zatem została ona uczyniona podstawą ustaleń Sądu Okręgowego.

W postępowaniu odwoławczym na podstawie dokumentów złożonych przez uczestników postępowania Sąd Rejonowy ustalił, że uczestniczka od 30 grudnia 2009r. nie jest ubezpieczona w KRUS i od 8 lipca 2011r. pracowała zatrudniona na okres próbny do 30.09.2011r. za wynagrodzeniem 1620 zł brutto na ¾ etatu jako księgowa. Ustalił ponadto, że

Decyzją (...) do spraw orzekania o niepełnosprawności w R. uczestniczka została uznana za osobę niepełnosprawną w stopniu umiarkowanym począwszy od 25.01.2013r., orzeczenie to wydano do 28.02.2018r.

Z powyższymi zmianą i uzupełnieniem Sąd Okręgowy przyjął ustalenia Sądu rejonowego za własne.

W ustalonym stanie faktycznym zaskarżone postanowienie musiało ulec zmianie i to co do ustalenia co do wysokości nakładów poczynionych z majątku wspólnego na majątek osobisty uczestniczki postępowania, ale też w konsekwencji co do wysokości należnej wnioskodawcy spłaty. Sąd Okręgowy przy tym wyeliminował redakcyjnie z zaskarżonego postanowienia punkty 7 i 8 stanowiące niejako etapy procesu myślowego i rachunkowego Sądu Rejonowego. W ocenie Sądu Okręgowego ich pozostawienie w treści postanowienia zaciemnia treść wydanego rozstrzygnięcia, a to wobec konieczności rozliczenia w sprawie nakładów.

W ustalonym stanie faktycznym Sąd Okręgowy ustalił wysokość należnej wnioskodawcy spłaty na kwotę 49 161,80zł.

Kwotę tę ustalono zliczając wartość przedmiotów majątkowych przyznanych uczestniczce oraz wartość nakładów poczynionych na jej majątek odrębny, co dało kwotę

120 000 zł (4 700zł+115 300zł)

oraz wartość przedmiotów przyznanych wnioskodawcy tj.

18 676,40 zł (15 000 zł+ 3 018,40 zł + 658 zł).

Po zsumowaniu ustalono łączną wartość 138 676,40zł. Na każdego z uczestników przypada zatem po podziale na 2 części kwota 69 338,20zł.

Uczestnikowi przyznano przedmioty o wartości 18676,40zł, zatem kwotę tę należało odjąć od należnej mu dopłaty, ponadto należało odjąć od niej kwotę 1500 zł jako połowę ustalonego nakładu uczestniczki na spłatę wspólnego zobowiązania z tytułu pożyczki:

69338,20zł – (18676,40zł +1500 zł)= 49 161,80zł.

Ostatecznie zatem wysokość dopłaty wyniosła wskazaną kwotę.

Sąd Okręgowy nie uwzględnił przy tym apelacji uczestniczki w części w jakiej domagała się ona przyznania sobie na własność nieruchomości rolnej. Wziął tu pod uwagę, że argumentacja uczestniczki co do jej ubezpieczenia w KRUS nie potwierdziła się w postępowaniu odwoławczym, a ponadto nie była wystarczająca do zmiany orzeczenia. Sąd Okręgowy zważył ponadto, że uczestniczka wnosząc o rozłożenie należności z tytułu spłaty na 120 rat nadal tym samym wskazuje na swą trudną sytuację materialną. Tymczasem przyznanie jej w.w. nieruchomości zwiększałoby należną wnioskodawcy spłatę, co wobec wnioskowanego przez nią rozłożenia należności z tytułu dopłaty na maksymalny okres prowadziłoby do iluzoryczności zaspokojenia roszczeń wnioskodawcy.

W wyniku podziału w ocenie Sądu Okręgowego zostałby on w tych okolicznościach pokrzywdzony.

Ponadto uznając prawidłowość przyznania wnioskodawcy nieruchomości rolnej Sąd Okręgowy wziął pod uwagę, że nieruchomość ta została przez uczestników postępowania zakupiona od rodziców wnioskodawcy (k. 9-11), co przemawia za pozostawieniem jej właśnie w rękach wnioskodawcy.

Odnosząc się natomiast do apelacji wnioskodawcy w kontekście przyznania mu jednorazowej spłaty Sąd Okręgowy uwzględnił, że złożona jednorazowo w postępowaniu propozycja ugody nie przyjęta zresztą przez wnioskodawcę nie może stanowić dowodu na dobrą sytuację materialną uczestniczki postępowania i możliwość dokonania przez nią jednorazowej spłaty. Tej dobrej sytuacji materialnej uczestniczki postępowania wnioskodawca nie udowodnił w postępowaniu pierwszoinstancyjnym ani w postępowaniu odwoławczym. Uwzględnić przy tym należało, że uczestniczka ma na utrzymaniu dwoje niepełnoletnich dzieci, a obecnie jej możliwości zarobkowe są ograniczone wobec stwierdzonej niepełnosprawności.

W tych okolicznościach w ocenie Sądu Okręgowego brak było w sprawie podstaw do zasądzenia na rzecz wnioskodawcy jednorazowej spłaty i to z terminem płatności przypadającym wraz z prawomocnością postanowienia, a decyzja Sądu Rejonowego o rozłożeniu należności na raty była zgodna z art. 212§3kc.

Biorąc jednak pod uwagę niższą wysokość ustalonej dopłaty, a także okoliczność, że uczestniczka uzyskuje dochód z wynajmu swej nieruchomości w wysokości po 800 zł miesięcznie, Sąd Okręgowy doszedł do przekonania, że należy ograniczyć okres spłaty do 60 rat miesięcznych, tj. 5 lat). Wysokość tak ustalonych rat pozostaje w zakresie możliwości uczestniczki (będąc zbliżona do wskazanego czynszu najmu). Za skróceniem okresu spłaty przemawia konieczność uwzględnienia w sprawie interesu obu stron.

Z tych powodów, rozpoznając apelacje wnioskodawcy i uczestniczki postępowania Sąd Okręgowy zmienił zaskarżone postanowienie na podstawie art. 386§1kpc w zw. z art. 13§2kpc. O oddaleniu apelacji w pozostałej części orzeczono na podstawie art.385 kpc w zw. z art. 13§2kpc. Jednocześnie oddalono wnioski uczestników postępowania o zasądzenie kosztów postępowania odwoławczego, biorąc pod uwagę, że w sprawie winien mieć zastosowanie art. 520§1kpc, ustalający zasadę rozliczenia kosztów w postępowaniu nieprocesowym, zgodnie z którym każdy z zainteresowanych ponosi koszty związane ze swym udziałem w sprawie.

Ponadto na zasadzie art.113 ust.1 w zw. z art. 83 ust.1 ustawy z dnia 28 lipca 2005r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych( t. jedn. Dz. U. z 2010 nr 90 poz.594 ze zm.) obciążono każdego z uczestników połową wydatków w postępowaniu odwoławczym, które pokrył tymczasowo Skarb Państwa, biorąc pod uwagę okoliczność, że są oni w równym stopniu zainteresowani zapadłym w sprawie rozstrzygnięciem.

Z tych powodów orzeczono jak w sentencji.

SSR(del.) Roman Troll SSO Tomasz Pawlik SSO Gabriela Sobczyk