Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 5 września 2016 r.

Sąd Okręgowy Warszawa-Praga w Warszawie VI Wydział Karny Odwoławczy w składzie :

Przewodniczący: SSO Anna Zawadka

protokolant: p.o. protokolant sądowy Wioletta Gumienna

po rozpoznaniu dnia 5 września 2016 r.

sprawy D. W. syna E. i D. ur. (...) w W.

obwinionego o wykroczenia z art. 92 a KW, w zw. § 27 ust. 1 Rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 31 lipca 2002 r. w sprawie znaków i sygnałów drogowych ( Dz. U. nr 170z 2002r,poz. 1393 z późniejszymi zmianami), art. 94 § 1 i 3 KW w zw. z art. 3 ust. 1 w zw. z art. 6 Ustawy o kierujących pojazdami z dnia 5 stycznia 2011r. ( Dz.U.2011 Nr 30 poz. 151; z późniejszymi zmianami.)

na skutek apelacji wniesionej przez obrońcę obwinionego

od wyroku Sądu Rejonowego dla Warszawy Pragi-Południe w Warszawie

z dnia 5 lutego 2016 r. sygn. akt IV W 2335/15

zaskarżony wyrok zmienia w ten sposób, że uchyla rozstrzygnięcie z pkt. II oparte o przepis art. 94 § 3 kw w zw. z art.29 § 1 kw; w pozostałej części tenże wyrok utrzymuje w mocy; zwalnia obwinionego od ponoszenia kosztów sądowych w postępowaniu odwoławczym, przejmując wydatki na rachunek Skarbu Państwa.

Sygn. akt VI Ka 519/16

UZASADNIENIE

D. W. został obwiniony o to, że:

1.  w dniu 07 sierpnia 2015 roku około godziny 03:00 w W. jadąc Trasą S. od strony ulicy (...) w kierunku ulicy (...) wykroczył przeciwko przepisom określonym w § 27 ust. 1 Rozporządzenia MSWiA w sprawie znaków i sygnałów drogowych w ten sposób, że kierując samochodem marki L. o nr rej. (...) jechał z prędkością 117 km/h i przekroczył dopuszczalną prędkość 80 km/h o 37 km/h, tj. o wykroczenie z art. 92a k.w. w zw. z § 27 ust. 1 Rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 31 lipca 2002 r. w sprawie znaków i sygnałów drogowych (Dz. U. nr 170 z 2002 r., poz. 1393 z późn. zm.);

2.  w tym samym miejscu i czasie jak w punkcie pierwszym wykroczył przeciwko przepisom określonym w art. 3 ust. 1 w zw. z art. 6 ustawy o kierujących pojazdami, w ten sposób, że kierował samochodem osobowym marki L. nr rej. (...) nie mając uprawnień do kierowania pojazdami, tj. o wykroczenie z art. 94 § 1 k.w. w zw. z art. 3 ust. 1 w zw. z art. 6 ustawy o kierujących pojazdami z dnia 5 stycznia 2011 r. (Dz. U. 2011 Nr 30 poz. 151 z późn. zm.).

Po rozpoznaniu sprawy o sygnaturze akt IV W 2335/15 Sąd Rejonowy dla Warszawy Pragi – Południe w Warszawie wyrokiem z dnia 05 lutego 2016 roku orzekł:

I.  obwinionego D. W. w ramach zarzuconych w pkt 1 i 2 czynów uznał za winnego tego, że w dniu 07 sierpnia 2015 roku około godziny 03:00 w W., na drodze publicznej tj. Trasie S. prowadził samochód marki L. o nr rej. (...) nie mając uprawnień do kierowania pojazdami i nie zastosował się jednocześnie do ograniczenia prędkości określonego ustawą jadąc z prędkością nie większą niż 117 km/h, ponad 90 km/h i za tak opisany czyn na podstawie art. 92a k.w. w zb. z art. 94 § 1 k.w. w zw. z art. 9 § 1 k.w. w zw. z art. 24 § 1 i 3 k.w., skazał go, a na podstawie art. 94 § 1 k.w. w zw. z art. 9 § 1 k.w. w zw. z art. 24 § 1 i 3 k.w., wymierzył mu karę grzywny w wysokości 1000 (jednego tysiąca) złotych,

II.  na podstawie art. 94 § 3 k.w. w zw. z art. 29 § 1 k.w. orzekł wobec obwinionego zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych na okres 1 (jednego) roku,

III.  na podstawie art. 119 k.p.w. zwolnił obwinionego od obowiązku uiszczenia kosztów sądowych.

Od powyższego wyroku apelację wywiódł obrońca obwinionego.

Obrońca obwinionego D. W. zaskarżył wyrok w części w zakresie punktu I i II na korzyść oskarżonego i na podstawie art. 438 pkt 1-4 k.p.k. w zw. z art. 109 § 2 k.p.w., zarzucił wyrokowi:

1.  w zakresie czynu z punktu 1 wyroku, tj. wykroczenia z art. 92a k.w. w zw. z § 27 ust. 1 Rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 31 lipca 2002 r. w sprawie znaków i sygnałów drogowych (Dz. U. z 2002 r. Nr 170, poz. 1393, z późn. zm.) naruszenie przepisów postępowania, które miało wpływ na wynik sprawy, tj. art. 34 k.p.w., wynikającego z błędu w ustaleniach faktycznych, polegającego na przyjęciu, że obwiniony przekroczył dopuszczalną prędkość, w sytuacji gdy zgodnie z zeznaniami obwinionego poruszał się z prędkością bardzo zbliżoną do prędkości wynikającej ze znaku B-33;

2.  w zakresie czynu z punkty 2 wyroku, tj. wykroczenia z art. 94 § 1 i 3 k.w. w zw. z art. 3 ust. 1 w zw. z art. 6 ustawy z dnia 05 stycznia 2011 roku o kierujących pojazdami (Dz. U. z 2015 r., poz. 155, z późn. zm.) obrazę prawa materialnego, tj. art. 94 § 1 k.w., poprzez jego błędne zastosowanie oraz naruszenie zasady in dubio pro reo podczas gdy z prawidłowo ustalonego stanu faktycznego wynika, że obwiniony posiadał uprawnienia, miał jedynie zatrzymane prawo jazdy, a zatem czyn obwinionego nie wypełnił przesłanek z art. 94 k.w.;

3.  w zakresie wymiaru grzywny w wymiarze wynikającym z błędnie przyjętego przez Sąd I instancji zbiegu wykroczeń: (a) rażącą niewspółmierność kary, biorąc pod uwagę bezpodstawność zastosowania najwyższej grzywny z uwagi na brak okoliczności zbiegu wykroczeń oraz (b) obrazę prawa materialnego, tj. art. 24 § 3 k.w. poprzez jego niezastosowanie i niezbadanie sytuacji majątkowej obwinionego w sytuacji gdy Sąd I instancji powinien dojść do wniosku, że obwiniony pomimo teoretycznie dobrego wykształcenia od wielu lat ma problemy finansowe wynikające z tzw. zatorów płatniczych w obrocie gospodarczym oraz niepłacenia wynagrodzeń wykonawcom przez inwestorów;

4.  w zakresie orzeczenia o środku karnym, poza oczywistym brakiem podstaw zgodnie z zarzutem w punkcie (2) powyżej, rażącą niewspółmierność środka karnego.

Podnosząc powyższe zarzuty, obrońca obwinionego wniósł o:

- zmianę zaskarżonego wyroku i umorzenie postępowania w zakresie czynu z art. 92a k.w. z pkt 1 wyroku, z uwagi na niedostateczne wyjaśnienie okoliczności oraz z uwagi na niską szkodliwość społeczną czynu, biorąc pod uwagę porę popełnienia czynu (godzina 3 w nocy) i właściwości drogi (jedna z najszerszych tras przelotowych przez W., bez przejść dla pieszych i praktycznie zerowe natężenie ruchu w środku nocy) lub ewentualnie wymierzenie kary grzywny za czyn z art. 92a k.w. w najniższej ustawowo przewidzianej wysokości, oraz

- zmianę zaskarżonego wyroku i uniewinnienie obwinionego od zarzutu popełnienia wykrocenia z art. 94 § 1 k.w.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

W pierwszym rzędzie podnieść trzeba, że sąd rejonowy przeprowadził
w sprawie niniejszej prawidłowe postępowanie dowodowe dążąc do wyjaśnienia wszystkich istotnych dla rozstrzygnięcia okoliczności, zebrane dowody poddał analizie zgodnej z regułami art. 7 k.p.k. w zw. z art. 8 k.p.w. i na tej podstawie wyprowadził zasadny wniosek co do winy obwinionego w zakresie przypisanych mu czynów. Ustalenia faktyczne poczynione przez sąd I instancji co do przebiegu zdarzenia objętego wnioskiem o ukaranie znajdują pełne oparcie w ujawnionym w toku przewodu sądowego materiale dowodowym. Sąd Rejonowy prawidłowo dokonał zmiany kwalifikacji prawnej czynu zarzucanego obwinionemu i uznał, że obwiniony swoim zachowaniem naruszył jednocześnie art. 92a k.w. oraz art. 94 § 1 k.w., a także prawidłowo zastosował art. 9 § 1 k.w., na podstawie którego dostrzegł istnienie zbieżności miejsca i czasu obu zachowań obwinionego.

Apelacja obrońcy obwinionego zasługiwała na uwzględnienie jedynie w zakresie podniesionego zarzutu rażącej niewspółmierności środka karnego, stąd wniosek o zmianę wyroku należało uwzględnić.

Wbrew twierdzeniom skarżącej przekroczenie dopuszczalnej prędkości nawet w niewielkim rozmiarze, wypełnia znamiona wykroczenia z art. 92a kw, przy czym brak odpowiednika art. 17 § 1 pkt 3 k.k. w przepisach o postępowaniu w sprawach o wykroczenia, uniemożliwia zastosowanie instytucji umorzenia postępowania z powodu znikomej społecznej szkodliwości czynu. Negatywne przesłanki procesowe w przypadku wykroczeń zawarte są w art. 5 § 1 Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia i żadna z nich nie przewiduje oceny stopnia społecznej szkodliwości czynu. Jedynie w wypadkach zasługujących na szczególne uwzględnienie Sąd może na podstawie art. 39 § 1 kw zastosować nadzwyczajne złagodzenie albo odstąpić od wymierzenia kary lub środka karnego. W niniejszej sprawie Sąd zasadnie nie skorzystał z takiej możliwości skoro obwiniony nie powoływał się na żadne szczególne okoliczności, które miałyby usprawiedliwiać naruszenie przepisów bezpieczeństwa w ruchu drogowym.

Przechodząc do kolejnego zarzutu rażącej niewspółmierności orzeczonej kary grzywny, wskazać trzeba, że powołane przez obrońcę argumenty nie mogą jednak stanowić podstawy do zmiany orzeczonej kary lub orzeczenia kary łagodniejszej. O rażącej niewspółmierności kary można mówić wówczas, gdy suma zastosowanych kar i środków karnych, wymierzonych za popełnione przestępstwo, nie odzwierciedla należycie stopnia społecznej szkodliwości czynu oraz nie zapewnia spełnienia celów kary. Ponadto, orzeczona kara lub środek karny mogą być uznane za niewspółmierne, gdy nie uwzględniają w sposób właściwy zarówno okoliczności popełnionego czynu, jak i osobowości sprawcy (D. Świecki, Komentarz do art. 438 k.p.k., 2016).

Sąd I instancji przekonująco uzasadnił swoje rozstrzygnięcie o wymiarze kary grzywny w wysokości 1.000 złotych wskazując właśnie na konkretne okoliczności, które w jego ocenie wskazują na konieczność jej orzeczenia. Są to rozważania wskazujące w racjonalny sposób na właściwości i warunki osobiste obwinionego oraz jego dotychczasowy sposób życia. Podkreślić jedynie trzeba, że przy rozważaniu kwestii wymiaru kary orzeczonej wobec obwinionego nie można bezkrytycznie pomijać informacji z KSP o wpisach w ewidencji kierowców naruszających przepisy ruchu drogowego (k. 11-13). Trudno w uzasadniony sposób wyprowadzić pozytywną prognozę wobec osoby, która po raz kolejny lekceważy porządek prawny, mimo wcześniejszej karalności za wykroczenia drogowe (39 mandatów karnych na łączną kwotę 8.780 złotych oraz 4 skazania za wykroczenia drogowe). Także w ocenie Sądu Okręgowego adekwatną karą do stopnia zawinienia i naruszenia obowiązujących przepisów jest grzywna w wysokości 1.000 złotych. Zdaniem Sądu Okręgowego, chybiony jest zarzut rażącej niewspółmierności kary także z tego powodu, iż obrońca obwinionego nie przedstawiła żadnych dowodów potwierdzających problemy finansowe obwinionego. Zgodnie z art. 24 § 3 k.w., wymierzając grzywnę, sąd bierze pod uwagę dochody sprawcy, jego warunki osobiste i rodzinne, stosunki majątkowe i możliwości zarobkowe. Zważywszy na fakt, iż obwiniony jest osobą młodą, wykształconą, zdolną do pracy zarobkowej, bez innych osób na utrzymaniu, to wymierzona kwota grzywny jest adekwatna do sytuacji majątkowej i nie przekracza możliwości zarobkowych obwinionego.

Działanie obwinionego D. W. polegało na prowadzeniu pojazdu mechanicznego na drodze publicznej bez wymaganego prawem uprawnienia, co stanowi wykroczenie z art. 94 § 1 k.w. Obwiniony nie miał bowiem prawa jazdy ponieważ zostało mu ono zatrzymane w dniu 26 lutego 2015 roku z uwagi na przekroczenie dozwolonej liczby punktów karnych. Prawdą jest, że w dacie czynu, tj. w dniu 07 sierpnia 2015 roku obwiniony nie miał cofniętych uprawnień, albowiem przedmiotowa decyzja o cofnięciu uprawnień do kierowania pojazdami w zakresie prawa jazdy kat. A, B zapadła w dniu 27 sierpnia 2015 roku (k. 30). Jednak w ocenie Sądu Okręgowego, osoba, której zatrzymano prawo jazdy nie może realizować swojego uprawnienia, które ulega zawieszeniu. W doktrynie i orzecznictwie podkreśla się, że osobą niemającą uprawnień do prowadzenia pojazdu, w rozumieniu art. 94 § 1 k.w., jest również osoba, której zatrzymano prawo jazdy. Zatrzymanie prawa jazdy wprawdzie nie powoduje utraty uprawnień, ale zawiesza je, a zatem sprawca nie może z nich korzystać. Wprawdzie zatrzymanie prawa jazdy nie jest równoznaczne z pozbawieniem kierującego leganie uzyskanego uprzednio uprawnienia do kierowania pojazdami, ale w art. 94 § 1 kw mowa jest o osobie, która nie ma uprawnienia do prowadzenia pojazdu, a nie o osobie, która nie posiada uprawnień lub została ich pozbawiona. Ustawodawca w art. 94 § 1 kw posłużył się szerokim określeniem pozwalającym objąć jego zakresem nie tylko osoby, które w ogóle nie posiadały takich uprawnień lub utraciły je w wyniku ich cofnięcia, lecz także takie osoby, które je posiadają, ale nie mogą ich realizować. Warunkiem korzystania z posiadanych uprawnień do prowadzenia pojazdu nie jest samo posiadanie uprawnienia wydanego przez starostę, lecz niezbędne jest jeszcze posiadanie dokumentu je stwierdzającego. Nie ma zatem racji skarżąca podnosząc zarzut obrazy prawa materialnego poprzez nie wypełnienie przez obwinionego znamion wykroczenia z art. 94 § 1 kw.

Na aprobatę zasługuje jedynie zarzut rażącej niewspółmierności środka karnego w postaci zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych na okres roku. Sąd Okręgowy uchylił orzeczenie z punktu II oparte o przepis art. 94 § 3 k.w. w zw. z art. 29 § 1 k.w., albowiem sąd rejonowy błędnie zastosował środek karny do przedmiotowej sytuacji. Podkreślenia wymaga fakt, iż obwiniony poruszał się pojazdem mechanicznym po Moście S. w W. o godzinie 03:00 w nocy, przy bardzo niskim natężeniu ruchu i braku przejść dla pieszych oraz sygnalizacji świetlnej na tym odcinku trasy. Przy czym Sąd meriti przypisał obwinionemu stosunkowo niewielkie przekroczenie prędkości (o ponad 10 km/h).

W ocenie Sądu Odwoławczego zagrożenie dla bezpieczeństwa w ruchu drogowym nie było więc znaczne, a wręcz znikome. Z kolei na filmie zarejestrowanym przez funkcjonariuszy policji nie widać innych samochodów oprócz samochodu obwinionego. Nadto, za uchyleniem zakazu przemawiał także fakt uzyskania przez obwinionego oceny pozytywnej z egzaminu sprawdzającego kwalifikacje do prowadzenia pojazdów mechanicznych (k. 56), oraz decyzja administracyjna przywracająca obwinionemu uprawnienia do kierowania pojazdami w zakresie prawa jazdy kat. B z dnia 11 lutego 2016 roku (k. 55).

Rozstrzygnięcie w przedmiocie kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze oparto o przepis art. 624 § 1 k.p.k. w zw. z art. 119 k.p.s.w. Wobec braku ustalenia choćby przybliżonego poziomu miesięcznych dochodów obwinionego brak jest podstaw do obciążenia go kosztami postępowania odwoławczego. Mając na uwadze zaprezentowane motywy, Sąd Okręgowy orzekł jak w części dyspozytywnej wyroku.