Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II Ca 153/13

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia

3 października 2013r.

Sąd Okręgowy w Bydgoszczy II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

Przewodniczący

SSO Ireneusz Płowaś

Sędziowie

SO Wojciech Borodziuk (spr.)

SO Janusz Kasnowski

Protokolant

sekr. sądowy Tomasz Rapacewicz

po rozpoznaniu w dniu 3 października 2013r. w Bydgoszczy

na rozprawie

sprawy z powództwa K. K.

przeciwko K. S.

o zapłatę

na skutek apelacji powódki

od wyroku Sądu Rejonowego w Świeciu

z dnia 29 października 2012r. sygn. akt. I C 117/11

I.  oddala apelację;

II.  zasądza od powódki na rzecz pozwanego kwotę 600 zł (sześćset) tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.

Na oryginale właściwe podpisy

II Ca 153/13

UZASADNIENIE

Sąd Rejonowy w Świeciu wyrokiem z dnia 29 października 2012 roku po rozpoznaniu sprawy z powództwa K. K.przeciwko K. S. o zapłatę:

1.  powództwo oddalił;

2.  zasądził od powódki na rzecz pozwanego kwotę 1.217 zł tytułem zwrotu kosztów procesu postępowania.

K. K.w pozwie z dnia 19 lipca 2011 roku domagała się zasądzenia od K. S. kwoty 10.000 zł z odsetkami ustawowymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty, a także zasądzenia od pozwanego na swoją rzecz kosztów procesu. W uzasadnieniu podał, że wyrokiem Sądu Rejonowego w Świeciu z dnia 27 maja 2010r r. nakazano jej jako spadkobierczyni Ł. R. wykonanie zapisu uczynionego testamentem z dnia 29 grudnia 1984 r. na rzecz pozwanego. Wskutek tego ustanowiono odrębną własność lokalu położonego w O. przy ul. (...), którego własność Sąd przeniósł na pozwanego wraz z udziałem we własności działki (...).

Powódka w sierpniu 2001r dokonała kapitalnego remontu i wymiany dachu w nieruchomości, w której ustanowiono odrębną własność lokali. Łączny koszt tej inwestycji wyniósł ponad 30.000zł. Pozwany nie uczestniczył w tych nakładach ani też w kosztach związanych z utrzymaniem nieruchomości, m.in. w podatku od nieruchomości czy przeglądach kominiarskich. W ramach pertraktacji ugodowych strony wstępnie uzgodniły sposób rozliczenia tych nakładów, jednakże uzgodnienia te nie zostały sfinalizowane, a na wezwanie do zapłaty powód nie zareagował.

Pozwany wniósł o oddalenie powództwa. Pozwany twierdził, że własność lokalu nie została dotychczas na niego przeniesiona.

Na zgodny wniosek stron Sąd w dniu 26 września 2011 r. zawiesił postępowanie, aby umożliwić im negocjacje ugodowe. Postępowanie zostało podjęte postanowieniem z dnia 14 sierpnia 2012 r.

W dalszym toku postępowania strony podtrzymywały dotychczasowe stanowisko.

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny.

Wyrokiem z dnia 27 maja 2010 r. w sprawie I C 70/03 Sąd Rejonowy w Świeciu nakazał powódce (w tamtej sprawie pozwanej) K. K. jako spadkobiercy Ł. R. w wykonaniu zapisu uczynionego rozporządzeniem testamentowym 29 grudnia 1984 r. na rzecz powoda K. S.: ustanowienie odrębnej własności lokalu w budynku mieszkalnym położonym w O. przy ul. (...), na który składać się będą pomieszczenia położone na parterze budynku, zajmowane już przez pozwanego ( w tamtej sprawie powoda) K. S. w postaci dwóch pokoi, kuchni i korytarza o łącznej powierzchni 42,48 m ( 2), oznaczony w opinii biegłego jako lokal nr (...), do którego przynależeć będzie udział we własności strychu w wielkości 3/8 jego całkowitej powierzchni oraz związane z nim prawo do 3/8 powierzchni gruntu pod budynkiem, oznaczonego jako działka nr (...) w opinii biegłego i przeniesienie jego własności na rzecz K. S., a także przeniesienie na rzecz K. S. własności nieruchomości oznaczonej w opinii biegłego jako działka nr (...).

Do chwili obecnej strony nie zawarły umowy notarialnej przenoszącej na pozwanego własność lokalu, pozwany nie został wpisany do księgi wieczystej.

Powódka poniosła nakłady na nieruchomość.

Przechodząc do oceny prawnej zgłoszonego w pozwie roszczenia Sąd Rejonowy zważył, że zgodnie z przepisem art. 64 k.c. prawomocne orzeczenie sądu stwierdzające obowiązek danej osoby do złożenia oznaczonego oświadczenia woli, zastępuje to oświadczenie. Norma ta przewiduje fikcję złożenia oświadczenia woli z chwilą uprawomocnienia się orzeczenia. Zdaniem Sądu Rejonowego zasadniczy problem w sprawie wynikł stąd, że prawomocny wyrok z dnia 27 maja 2010r nie nakazuje wprost złożenia oświadczenia woli ( jego sentencja nie zawiera takiego sformułowania), a więc nie można przyjąć, aby zastępował to oświadczenie. Z tego względu, jeżeli strony nie stawią się u notariusza i nie zawrą umowy, jest wątpliwe aby wyrok w obecnym stanie sprawy mógł zostać wykonany. Sąd dodał jednocześnie, że do powstanie odrębnej własności lokalu niezbędny jest wpis do księgi wieczystej (art.7 ust.2 ustawy z dnia 24 czerwca 1994r o własności lokali). Na marginesie Sąd Rejonowy uznał możliwość poddania stronom pod rozwagę wystąpienia o wykładnię wyroku na podstawie art.352 k.p.c.

Nadto Sąd Rejonowy stwierdził, że pozwany do chwili obecnej nie jest właścicielem ani lokalu mieszkalnego, ani też działki (...) w O. i nie dotyczy go regulacja przewidziana przez przepis art. 207 k.c. dotycząca w szczególności wspólnego ponoszenia wydatków przez współwłaścicieli.

Nie znajdując podstaw od uwzględnienia powództwa Sąd orzekł jak w pkt. 1 sentencji.

O kosztach Sąd orzekł na podstawie art. 98§1 k.p.c.


Wyrok Sądu Rejonowego zaskarżyła apelacją w całości powódka, zarzucając:

- naruszenie prawa materialnego, tj. art. 7 ust. 2 ustawy o własności lokali poprzez jego błędną interpretację i niewłaściwe zastosowanie;

- błędną ocenę okoliczności związaną z wydaniem wyroku Sądu Rejonowego w Świeciu Wydział I Cywilny z dnia 27 maja 2010 r. sygn. akt I C 70/03;

- naruszenie zasady kontradyktoryjności w ten sposób, że Sąd I instancji wziął pod uwagę przy ferowaniu wyroku okoliczności, które nie były przedmiotem zarzutu pozwanego.

Z powołaniem na powyższe powódka wniosła o:

- zmianę zaskarżonego wyroku i zasądzenie od pozwanego na rzecz powódki kwoty 10.000 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty;

- zasądzenie od pozwanego na rzecz powódki kosztów procesu za postępowanie przez Sądem obu instancji według norm przepisanych,

ewentualnie:

- uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I Instancji.


Pozwany w odpowiedzi na apelację wniósł o oddalenie apelacji i zasądzenie kosztów postępowania odwoławczego.

S ą d O k r ę g o w y z w a ż y ł, c o n a s t ę p u j e :

Apelacja nie jest zasadna. Sąd Rejonowy poczynił prawidłowe ustalenia faktyczne z rozważeniem całokształtu materiału dowodowego bez przekroczenia granic swobodnej oceny dowodów, o jakiej mowa w art. 233 §1 k.p.c., które to ustalenia Sąd Okręgowy w całości podziela i przyjmuje za własne.

Przystępując do rozpoznania apelacji w pierwszej kolejności wskazać należy, że dla rozstrzygnięcia kwestii zasadności powództwa w niniejszej sprawie decydujące jest przesądzenie tego, czy wyrok Sądu Rejonowego w Świeciu z 27 maja 2010 roku w sprawie o sygn. I C 70/03 doprowadził do przeniesienia własności przedmiotowej nieruchomości na rzecz pozwanego. Zgodnie bowiem z art. 207 k.c. pożytki i inne przychody z rzeczy wspólnej przypadają współwłaścicielom w stosunku do wielkości udziałów; w takim samym stosunku współwłaściciele ponoszą wydatki i ciężary związane z rzeczą wspólną. Powódka mogłaby się więc domagać od pozwanego zwrotu części nakładów poniesionych na przedmiotową nieruchomość jedynie wówczas, jeżeli pozwanemu przysługiwałaby odrębna własność lokalu wraz z udziałem we własności gruntu. Tymczasem Sąd Rejonowy trafnie ocenił, że wyrok Sądu Rejonowego w Świeciu z 27 maja 2010 roku nie wywarł takiego, rozporządzającego skutku, co w konsekwencji spowodować musiało oddalenie powództwa

W tym miejscu Sąd Okręgowy zwraca uwagę, że zgodnie z art. 64 k.c. prawomocne orzeczenie sądu stwierdzające obowiązek danej osoby do złożenia oświadczenia woli, zastępuje to oświadczenie. Orzeczenie takie zastępuje tylko oświadczenie woli strony uchylającej się od jego złożenia (art. 64 k.c., art. 1047 k.p.c.) i w takim zakresie ma ono charakter konstytutywny. Nie będąc samo oświadczeniem woli, w połączeniu z oświadczeniem woli złożonym przez wierzyciela, orzeczenie sądu wywołuje zmianę w sferze stosunków cywilnoprawnych i tworzy taki sam stan prawny, jaki by powstał, gdyby złożone zostało oświadczenie woli przez stronę zobowiązaną. Orzeczenie sądu uwzględniające powództwo o zobowiązanie pozwanego do złożenia oznaczonego oświadczenia woli zastępuje to oświadczenie także wówczas, gdy zobowiązany miał złożyć oświadczenie w szczególnej formie. Orzeczenie sądu zastępuje bowiem zachowanie formy aktu notarialnego oraz wszelkich innych form szczególnych wymaganych dla ważności dokonania danej czynności prawnej.

W sentencji wyroku Sądu Rejonowego w Świeciu z 27 maja 2010 roku zostało zawarte stwierdzenie, w którym Sąd ten nakazuje K. K. przeniesienie własności oznaczonej nieruchomości na rzecz K. S.. Sąd meriti trafnie zatem uznał, że taki sposób sformułowania sentencji przedmiotowego wyroku uniemożliwia przyjęcie, ażeby wyrok ten skutecznie przeniósł własność nieruchomości na rzecz K. S..

Sąd Okręgowy podzielając powyższy pogląd wskazuję jednocześnie na stanowisko Sądu Najwyższego zawarte w wyroku z 5 września 2002 roku, że „orzeczenie sądu zastępujące umowę przeniesienia własności nieruchomości nie wymaga składania dodatkowych oświadczeń woli w formie aktu notarialnego (art. 158 k.c.); dlatego sentencja takiego orzeczenia powinna precyzyjnie określać treść umowy, którą ono zastępuje. Zastępcza funkcja tego orzeczenia, o którym mowa, spełnia się przy tym ex lege z chwilą uprawomocnienia się tego orzeczenia (wyrok S.N. z dnia 5.09.2002 roku, sygn. II CKN 1035/00, LEX nr 75263).

Tymczasem sentencja wyroku w sprawie I C 70/03 nie czyni zadość tym wymogom – ogólne stwierdzenie Sądu Rejonowego, nakazujące przenieść własność określonej nieruchomości ma charakter zobowiązujący a nie rozporządzający własnością. Dlatego nie zastępuję oświadczenia o przeniesieniu własności (skutek rozporządzający), a jedynie zobowiązuję stronę do złożenia takiego oświadczenia woli o określonej przez sąd treści.

W konsekwencji taka treść sentencji wskazanego wyroku Sądu Rejonowego nie wywołała skutku rzeczowego w postaci przeniesienia na rzecz powoda prawa własności (współwłasności) w nieruchomości. Skoro zaś nie doszło do skutku rozporządzającego w zakresie przeniesienia przedmiotowej nieruchomości na mocy prawomocnego wyroku Sądu Rejonowego w sprawie I C 70/03, powództwo o zwrot nakładów oparte na art. 207 k.c. jest bezzasadne i słusznie zostało oddalone przez Sąd I instancji.

Biorąc powyższe pod uwagę Sąd Okręgowy apelację jako niezasadną oddalił (art. 385 k.p.c.).

Jednocześnie zgodnie z art. 108 §1 k.p.c. w zw. z art. 98 k.p.c. Sąd Okręgowy zasądził od powódki na rzecz pozwanego zwrot kosztów procesu za drugą instancję w wysokości 600 zł według 50% stawki minimalnej wynagrodzenia adwokata zastępującego powódkę w tym postępowaniu (§13 ust. 1 pkt 1 i §6 pkt 4 w zw. z §2 ust. 2 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu, Dz. U. z 2002 roku, nr 163, poz. 1348 ze zm.).