Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 24 lipca 2014 r.

Sąd Apelacyjny w Poznaniu, III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 24 lipca 2014 r. w Poznaniu

sprawy z wniosku B. B.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w P.

o spłatę emerytury

na skutek apelacji pozwanego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w P.

od wyroku Sądu Okręgowego w Poznaniu

z dnia 24 lipca 2013 r. sygn. akt VIII U 2054/13

1.  oddala apelację w zakresie żądania zmiany zaskarżonego wyroku w punkcie 1 poprzez określenie daty końcowej prawa do odsetek na dzień 19 lutego 2014r.;

2.  w pozostałym zakresie postępowanie apelacyjne umarza.

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 5 kwietnia 2013 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w P., w związku z wnioskiem B. B., na podstawie art. 151 § 1 pkt 1 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. kodeks postępowania administracyjnego odmówił uchylenia decyzji z dnia 3 października 2011 r. w części, w jakiej decyzja ta zawiesza, na podstawie art. 28 ustawy z dnia 16 grudnia 2010 r. o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz niektórych innych ustaw w związku z art. 103a ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych prawo do emerytury B. B. w okresie od 1 października 2011 r.

Na skutek odwołania B. B. od powyższej decyzji Sąd Okręgowy w Poznaniu wyrokiem z dnia 24 lipca 2013r, sygn. akt VIII U 2054/13, zmienił zaskarżoną decyzję oraz decyzję z dnia 3 października 2011 roku i stwierdził brak podstaw do wstrzymania wypłaty emerytury odwołującej za okres od dnia 1 października 2011 roku do dnia 31 stycznia 2012 roku, przyznając prawo do odsetek w wysokości odsetek ustawowych od świadczeń należnych za okres od dnia 1 października 2011 roku do dnia 31 stycznia 2012 roku poczynając od dnia 16 lutego 2013 roku do dnia zapłaty (pkt 1) a w pozostałym zakresie oddalił odwołanie (pkt 2).

Powyższe rozstrzygnięcie zostało wydane w oparciu o następujące rozważania faktyczne i prawne:

B. B. urodziła się w dniu (...) Odwołująca nieprzerwanie pracowała równocześnie od dnia 1 stycznia 2004 r. w Urzędzie Miasta W., od 1 lipca 1996 r. w (...) Inspektoracie Ochrony (...) w P. – Delegatura w P., a od 1 września 2001 r. w szkole Podstawowej nr (...) w T.. Wszystkie te stosunki pracy zostały rozwiązane z końcem stycznia 2012 roku.

W dniu 7 lipca 2010 r. odwołująca złożyła wniosek o przyznanie prawa do emerytury. Decyzją z dnia 3 listopada 2010 r. organ rentowy przyznał jej prawo do emerytury i to od dnia 1 lipca 2010 r., tj. od pierwszego dnia miesiąca, w którym wpłynął wniosek. Wypłatę świadczenia podjęto z dniem 1 sierpnia 2010 r. Zakład ustalił termin płatności świadczenia na 15 dzień każdego miesiąca.

Decyzją z dnia 3 października 2011 r. Zakład wstrzymał z urzędu wypłatę emerytury i to od dnia 1 października 2011 r.

Pismem z dnia 22 lutego 2012 r. odwołująca wystąpiła do organu rentowego z wnioskiem o podjęcie wypłaty emerytury w związku z rozwiązaniem wszystkich łączących ją stosunków pracy.

Decyzją z dnia 23 lutego 2012 r. organ wznowił ponownie ustalił i wypłatę emerytury od dnia 1 lutego 2012 r., tj. od dnia ustania zatrudnienia.

Pismem z dnia 20 grudnia 2012 r. odwołująca wystąpiła do organu rentowego z wnioskiem o podjęcie wypłaty zaległej emerytury wraz z odsetkami, w związku z wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z dnia 13 listopada 2012 r. sygn. K2/12.

Rozpoznając powyższy wniosek organ rentowy wydał decyzję z dnia 5 kwietnia 2013r., o odmowie uchylenia decyzji z dnia 3 października 2011 r. w części, w jakiej decyzja ta zawiesza prawo do emerytury B. B. od dnia 1 października 2011 r.

W oparciu o wyżej ustalony stan faktyczny Sąd Okręgowy wskazał, że istota postępowania sprowadzała się do rozstrzygnięcia kwestii prawnej – czy istnieją podstawy do wypłaty odwołującej zawieszonego świadczenia emerytalnego za okres od 1 października 2011r. do 31 stycznia 2012r.

Sąd Okręgowy powołał art. 103a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, zgodnie z którym prawo do emerytury ulega zawieszeniu bez względu na wysokość przychodu uzyskiwanego przez emeryta z tytułu zatrudnienia kontynuowanego bez uprzedniego rozwiązania stosunku pracy z pracodawcą, na rzecz którego wykonywał je bezpośrednio przed dniem nabycia prawa do emerytury, ustalonym w decyzji organu rentowego. Przepis powyższy, dodany do w/w ustawy na podstawie art. 6 pkt 2 ustawy z dnia 16 grudnia 2010 r. o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2010 r., nr 257, poz. 1726 ze zm.), stosuje się do emerytur przyznanych przed dniem wejścia w życie ustawy z dnia 16 grudnia 2010 r. (tj. przed dniem 1 stycznia 2011 r.) poczynając od dnia 1 października 2011 r. (art. 28 ustawy z dnia 16 grudnia 2010 r.).

W wyroku z dnia 13 listopada 2012 r. Trybunał Konstytucyjny orzekł, iż art. 28 ustawy z dnia 16 grudnia 2010 r. o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz niektórych innych ustaw w związku z art. 103a ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, dodanym przez art. 6 pkt 2 ustawy z 16 grudnia 2010 r., w zakresie, w jakim znajduje zastosowanie do osób, które nabyły prawo do emerytury przed 1 stycznia 2011 r., bez konieczności rozwiązania stosunku pracy, jest niezgodny z zasadą ochrony zaufania obywatela do państwa i stanowionego przez nie prawa wynikającą z art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Wyrok powyższy został ogłoszony w dniu 22 listopada 2012 r.

Odnosząc powyższe do niniejszej sprawy Sąd Okręgowy stwierdził, że wniosek B. B. o wznowienie postępowania administracyjnego zakończonego prawomocną decyzją z dnia 3 października 2011 r. został złożony w terminie określonym w kodeksie postępowania administracyjnego i jest oparty na ustawowych przesłankach. Odwołująca nabyła prawo do emerytury na mocy decyzji z dnia 3 listopada 2010 r., a więc w okresie od 8 stycznia 2009 r. do 31 grudnia 2010 r., kiedy to, jak wskazano wyżej, dla uzyskania świadczenia emerytalnego, nie było wymagane rozwiązanie stosunku pracy z dotychczasowym pracodawcą. Wyrok Trybunału Konstytucyjnego odnosi się więc do sytuacji, w której znalazła się odwołująca.

Wstrzymanie wypłaty emerytury B. B. za okres od 1 października 2011r. do 31 stycznia 2012 r. nastąpiło na podstawie przepisu art. 28 ustawy z dnia 16 grudnia 2010 r. o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz niektórych innych ustaw w związku z art. 103a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, uznanego następnie przez Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 13 listopada 2012 r. za niezgodny z Konstytucją RP. Niezgodność ww. przepisu z art. 2 Konstytucji dotyczyła osób, które nabyły prawo do świadczenia emerytalnego przed 1 stycznia 2011 r., a więc również odwołującej. W związku z tym odwołującej niezasadnie zawieszono wypłatę emerytury za okres od 1 października 2011 r. do 31 stycznia 2012 r. Tym samym powyższe stwierdzenie musiało prowadzić do uznania, że zachodziły podstawy do wznowienia postępowania zakończonego decyzją z dnia 3 października 2011 r., uchylenia tej decyzji w części, w jakiej wstrzymała ona prawo do wypłaty emerytury za okres od 1 października 2011 r. do 31 stycznia 2012 r.

W odniesieniu do żądania odsetek ustawowych od wstrzymanego świadczenia Sąd Okręgowy powołał art. 85 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych. Z kolei zgodnie z art. 118 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych organ rentowy wydaje decyzję w sprawie prawa do świadczenia lub ustalenia jego wysokości po raz pierwszy w ciągu 30 dni od wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania tej decyzji. W myśl ust. 5 wypłata świadczenia wynikająca z decyzji, o której mowa w ust. 4, następuje w najbliższym terminie płatności świadczenia albo w następnym terminie płatności, jeżeli okres między datą wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania tej decyzji a najbliższym terminem płatności jest krótszy niż 30 dni. Na podstawie uregulowań § 2 Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 1 lutego 1999 r. w sprawie szczegółowych zasad wypłacania odsetek za opóźnienie w ustaleniu lub wypłacie świadczeń z ubezpieczeń odsetki wypłaca się za okres od dnia następującego po upływie terminu na ustalenie prawa do świadczeń lub ich wypłaty, przewidzianego w przepisach określających zasady przyznawania i wypłacania świadczeń - do dnia wypłaty świadczeń, z uwzględnieniem ust. 2-5. Okres opóźnienia w ustaleniu prawa do świadczeń i ich wypłacie, dla których przepisy określające zasady ich przyznawania i wypłacania przewidują termin na wydanie decyzji, liczy się od dnia następującego po upływie terminu na wydanie decyzji. Okres opóźnienia w wypłaceniu świadczeń okresowych liczy się od dnia następującego po ustalonym terminie ich płatności.

Przenosząc powyższe unormowania na grunt niniejszej sprawy Sąd Okręgowy stwierdził, że 30-dniowy termin na wydanie decyzji rozpoczął swój bieg w dniu 20 grudnia 2012 r., a zakończył w dniu 20 stycznia 2013 r., zaś najbliższy termin płatności po tej dacie przypadał na 15 lutego 2013 r.

Mając na uwadze powyższe, Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. w punkcie 1 wyroku zmienił zaskarżoną decyzję oraz decyzję z dnia 3 października 2011 r. i stwierdził brak podstaw do wstrzymania wypłaty emerytury odwołującej za okres od dnia 1 października 2011 r. do dnia 31 stycznia 2012 r., przyznając prawo do odsetek w wysokości odsetek ustawowych od świadczeń należnych za okres od 1 października 2011 r. do 31 stycznia 2012 r. poczynając od dnia 16 stycznia 2013 r. do dnia zapłaty. Jednocześnie w punkcie 2 wyroku Sąd Okręgowy oddalił odwołanie w pozostałym zakresie dotyczącym żądania odsetek od spłacanego świadczenia za okres przed dniem 16 stycznia 2013 r.

Apelację od powyższego wyroku, w pkt 1, złożył organ rentowy zarzucając naruszenie prawa materialnego, tj. przepisu art. 103a ustawy o emeryturach i rentach z FUS w związku z art. 28 ustawy z dnia 16 grudnia 2010r. o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz niektórych innych ustaw oraz w związku z art. 190 ust. 3 Konstytucji RP i wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z dnia 13 listopada 2012r., polegające na uznaniu, że prawo odwołującej do emerytury nie ulega wstrzymaniu od dnia 1 października 2011r., a odwołująca ma w dalszym ciągu do dnia 31 stycznia 2012r. prawo do jej wypłaty wraz z odsetkami od dnia 16 lutego 2013r. do dnia zapłaty. Wskazując na powyższe apelujący wnosił o zmianę wyroku i oddalenie odwołania.

W piśmie procesowym z dnia 24 marca 2014r. organ rentowy cofnął apelację w części zaskarżającej prawo do świadczenia i jego wypłaty od dnia 1 października 2011r. do dnia 31 stycznia 2012r. W konkluzji organ rentowy wniósł o zmianę wyroku w zakresie końcowej daty przyznania odsetek i zasądzenie ich nie od dnia zapłaty świadczenia, a od dnia 19 lutego 2014r., tj. do dnia wejścia w życie ustawy z dnia 13 grudnia 2013r. o ustaleniu i wypłacie emerytur, do których prawo uległo zawieszeniu w okresie od października 2011r. do 21 listopada 2012r.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Na wstępie wskazać należy, że zgodnie z brzmieniem art. 391 § 2 k.p.c. w razie cofnięcia apelacji, Sąd drugiej instancji umarza postępowanie apelacyjne i orzeka o kosztach jak przy cofnięciu pozwu. Z uwagi na treść pisma procesowego organu rentowego z dnia 24 marca 2014 r., w którym cofnął on apelację w części „zaskarżającej prawo do świadczenia i jego wypłaty od dnia 1 października 2011r. do dnia 31 stycznia 2012r.”, Sąd Apelacyjny umorzył postępowanie apelacyjne w tym zakresie, orzekając jak w pkt 2 wyroku.

W pozostałym zakresie apelacja jest bezzasadna.

Apelujący domagał się ostatecznie ograniczenia prawa do odsetek wyłącznie do dnia 19 lutego 2014 r. to jest daty wejścia w życie ustawy z dnia 13 grudnia 2013 r. o ustaleniu i wypłacie emerytur, do których prawo uległo zawieszeniu w okresie od dnia 1 października 2011 r. do dnia 21 listopada 2012 r. (Dz.U. z 2014 r. poz.169). Kwestionował zatem zaskarżone orzeczenie wyłącznie w części dotyczącej naliczenia odsetek za okres po dniu 19 lutego 2014r.

Sąd Apelacyjny zwraca uwagę, że skarżący nie zawarł w apelacji jakiejkolwiek argumentacji na rzecz prezentowanego stanowiska, zgodnie z którym, odsetki po 19 lutego 2014r. zostały zasądzone jako nienależne. Z pisma pozwanego wynika jedynie, że wejście w życie ustawy z 13 grudnia 2013r. legło u podstaw stanowiska zaprezentowanego przez apelującego.

Kwestia odsetek od zawieszonego świadczenia emerytalnego została w wymienionej ustawie uregulowana w art. 8 ust. 1, zgodnie z którym emeryci, w przypadku których wypłata zawieszonej emerytury została ustalona na podstawie prawomocnego wyroku sądu, w którym sąd nie orzekł o odsetkach albo roszczenie o odsetki zostało oddalone, mogą złożyć wniosek o wypłatę odsetek od zasądzonej kwoty:

1)  do dnia wypłaty - w przypadku, gdy wypłata zawieszonej emerytury nastąpiła przed dniem wejścia ustawy w życie;

2)  do dnia wejścia ustawy w życie – w przypadku, gdy wypłata zawieszonej emerytury nastąpiła po dniu wejścia ustawy w życie.

Zdaniem Sądu Apelacyjnego powołany przepis nie znajduje zastosowana w niniejszej sprawie. Przede wszystkim, przepis ten wskazuje na uprawnienie podmiotowe grupy emerytów do wystąpienia z określonym wnioskiem i to do organu rentowego, w ściśle określonych przypadkach.

Pierwszym z warunków realizacji przysługującego emerytom uprawnienia jest prawomocność orzeczenia w którym sąd nie orzekł o odsetkach albo roszczenie o odsetki zostało oddalone. Sąd Apelacyjny rozpoznając apelację organu rentowego w zakresie odsetek, dokonywał oceny nieprawomocnego w tej części orzeczenia Sądu I instancji. Już sama ta okoliczność wyłącza możliwość zastosowania art. 8 ustawy w niniejszej sprawie.

Ponadto zwrot, którym posłużył się ustawodawca w art. 8 ust.1 tak w punkcie 1 jaki w punkcie 2 „w przypadku gdy wypłata zawieszonej emerytury nastąpiła”, dotyczy świadczenia spornego, tj. będącego przedmiotem postępowania sądowego i którego wypłata nastąpiła w oparciu o prawomocny wyrok sądu. W niniejszej sprawie wypłata „zawieszonej emerytury” na rzecz odwołującej dopiero nastąpi.

Reasumując, rozstrzygając o odsetkach należnych odwołującej Sąd I instancji prawidłowo zastosował art. 85 ustawy z dnia 13 października 1998r.o systemie ubezpieczeń społecznych, a także rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 1 lutego 1999r. w sprawie szczegółowych zasad wypłacania odsetek za opóźnienie w ustaleniu, lub wypłacie świadczeń z ubezpieczeń. Uregulowania te mają zastosowanie bezpośrednio i nie ma podstaw, aby stosować je jedynie odpowiednio, poprzez odesłanie z ustawy z 13 grudnia 2013r. o ustaleniu i wypłacie emerytur, do których prawo uległo zawieszeniu w okresie od 1 października 2011r. do 21 listopada 2012r., z ograniczeniem wynikającym z art. 8 ust.1 Ustawa ta w ogóle nie znajduje zastosowania w niniejszej sprawie.

Słusznie zatem Sąd I instancji uzasadniał obowiązek zapłaty odsetek od świadczeń z ubezpieczeń społecznych brzmieniem przepisu art. 85 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, który stanowi, że jeżeli Zakład - w terminach przewidzianych w przepisach określających zasady przyznawania i wypłacania świadczeń pieniężnych z ubezpieczeń społecznych lub świadczeń zleconych do wypłaty na mocy odrębnych przepisów albo umów międzynarodowych - nie ustalił prawa do świadczenia lub nie wypłacił tego świadczenia, jest obowiązany do wypłaty odsetek od tego świadczenia w wysokości odsetek ustawowych określonych przepisami prawa cywilnego. Nie dotyczy to przypadku, gdy opóźnienie w przyznaniu lub wypłaceniu świadczenia jest następstwem okoliczności, za które Zakład nie ponosi odpowiedzialności.

Z kolei - jak wynika z §2 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 1 lutego 1999r. w sprawie szczegółowych zasad wypłacania odsetek za opóźnienie w ustaleniu lub wypłacie świadczeń z ubezpieczeń społecznych (Dz. U. 1999.12.104) odsetki wypłaca się z okres od dnia następującego po upływie terminu na ustalenie prawa do świadczeń lub ich wypłaty, przewidzianego w przepisach określających zasady przyznawania i wypłacania świadczeń - do dnia wypłaty świadczeń.

Mając powyższe na względzie, Sąd Apelacyjny na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację w zakresie żądania zmiany zaskarżonego wyroku w pkt 1 poprzez określenie daty końcowej prawa do odsetek na dzień 19 lutego 2014r., a wobec cofnięcia apelacji w pozostałym zakresie postępowanie apelacyjne w tej części zostało umorzone na podstawie art. 391 § 2 k.p.c.