Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 9 sierpnia 2016 roku

Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Piotrkowie Trybunalskim,

Wydział V w składzie:

Przewodniczący: SSO Mariola Mastalerz (spr.)

Sędziowie: SSO Magdalena Marczyńska

SSO Agnieszka Leżańska

Protokolant: st.sekr.sądowy Marcelina Machera

po rozpoznaniu w dniu 4 sierpnia 2016 roku w Piotrkowie Trybunalskim

na rozprawie

sprawy z powództwa E. T. i M. B.

przeciwko M. L. i I. L.

o wynagrodzenie za godziny nadliczbowe i ekwiwalent za niewykorzystany urlop wypoczynkowy

oraz z powództwa wzajemnego M. L. i I. L.

przeciwko E. T. i M. B.

o zapłatę

na skutek apelacji powódek (pozwanych wzajemnych) E. T. i M. B. oraz pozwanego (powoda wzajemnego) M. L. od wyroku Sądu Rejonowego w Radomsku IV Wydziału Pracy z dnia 5 lutego 2015r. sygn.

IV P 114/12

I.  prostuje oczywistą niedokładność w oznaczeniu pozwanych (powodów wzajemnych) w komparycji oraz sentencji zaskarżonego wyroku poprzez zastąpienie nazwy „ „(...) I. L., M. L. w R.” nazwą (...),

II.  z apelacji pozwanego ( powoda wzajemnego) M. L. zmienia zaskarżony wyrok:

a)  w punkcie „1” (pierwszym) w zakresie kwoty 32.445,98 ( trzydzieści dwa tysiące czterysta czterdzieści pięć złotych 98/100) w ten sposób, iż w miejsce tej kwoty zasądza od I. L. i M. L. solidarnie na rzecz powódki E. T. kwotę 19.032,92 ( dziewiętnaście tysięcy trzydzieści dwa złote 92/100) oraz oddala powództwo E. T. w pozostałej części,

b)  w punkcie „2” ( drugim) w ten sposób, że zasądza od I. L. i M. L. solidarnie na rzecz powódki E. T. kwotę 360,00 ( trzysta sześćdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego,

c)  w punkcie „3” (trzecim) w zakresie kwoty 28.627,52 ( dwadzieścia osiem tysięcy sześćset dwadzieścia siedem złotych 52/100) w ten sposób, iż w miejsce tej kwoty zasądza od I. L. i M. L. solidarnie na rzecz powódki M. B. kwotę 19.131,72 ( dziewiętnaście tysięcy sto trzydzieści jeden złotych 72/100) oraz oddala powództwo M. B. w pozostałej części,

d)  w punkcie „4” ( czwartym) w ten sposób, że zasądza od I. L. i M. L. solidarnie na rzecz powódki M. B. kwotę 612,00 ( sześćset dwanaście złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego,

e)  w punkcie „5” ( piątym) w ten sposób, że zasądza od I. L. i M. L. solidarnie na rzecz E. T. i M. B. po 1.800,00 ( jeden tysiąc osiemset złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego,

III.  oddala apelację pozwanego (powoda wzajemnego) M. L. w pozostałej części,

IV.  z apelacji powódek E. T. i M. B. zmienia zaskarżony wyrok:

a)  w punkcie „1”( pierwszym) w zakresie odsetek w ten sposób, że zasądza od pozwanych I. L. i M. L. solidarnie na rzecz E. T. ustawowe odsetki:

- od kwoty 605,60 od dnia 11 czerwca 2009 roku do dnia zapłaty,

- od kwoty 438,40 od dnia 11 lipca 2009 roku do dnia zapłaty,

- od kwoty 369,76 od dnia 11 sierpnia 2009 roku do dnia zapłaty,

- od kwoty 350,24 od dnia 11 września 2009 roku do dnia zapłaty,

- od kwoty 402,00 od dnia 11 października 2009 roku do dnia zapłaty,

- od kwoty 518,00 od dnia od dnia 11 listopada 2009 roku do dnia zapłaty,

- od kwoty 477,92 od dnia 11 grudnia 2009 roku do dnia zapłaty,

- od kwoty 316,80 od dnia 11 stycznia 2010 roku do dnia zapłaty,

- od kwoty 699,20 od dnia 11 lutego 2010 roku do dnia zapłaty,

- od kwoty 544,92 od dnia 11 marca 2010 roku do dnia zapłaty,

- od kwoty 433,64 od dnia 11 kwietnia 2010 roku do dnia zapłaty,

- od kwoty 491,56 od dnia 11 maja 2010 roku do dnia zapłaty,

- od kwoty 620,84 od dnia 11 czerwca 2010 roku do dnia zapłaty,

- od kwoty 504,36 od dnia 11 lipca 2010 roku do dnia zapłaty,

- od kwoty 466,92 od dnia 11 sierpnia 2010 roku do dnia zapłaty,

- od kwoty 431,64 od dnia 11 września 2010 roku do dnia zapłaty,

- od kwoty 466,92 od dnia 11 października 2010 roku do dnia zapłaty,

- od kwoty 644,60 od dnia 11 listopada 2010 roku do dnia zapłaty,

- od kwoty 544,92 od dnia 11 grudnia 2010 roku do dnia zapłaty,

- od kwoty 341,60 od dnia 11 stycznia 2011 roku do dnia zapłaty,

- od kwoty 689,84 od dnia 11 lutego 2011 roku do dnia zapłaty,

- od kwoty 658,64 od dnia 11 marca 2011 roku do dnia zapłaty,

- od kwoty 541,12 od dnia 11 kwietnia 2011 roku do dnia zapłaty,

- od kwoty 768,00 od dnia 11 maja 2011 roku do dnia zapłaty,

- od kwoty 616,00 od dnia 11 czerwca 2011 roku do dnia zapłaty,

- od kwoty 616,00 od dnia 11 lipca 2011 roku do dnia zapłaty,

- od kwoty 331,00 od dnia 11 sierpnia 2011 roku do dnia zapłaty,

- od kwoty 593,12 od dnia 11 września 2011 roku do dnia zapłaty,

- od kwoty 577,52 od dnia 11 października 2011 roku do dnia zapłaty,

- od kwoty 771,00 od dnia 11 listopada 2011 roku do dnia zapłaty,

- od kwoty 658,64 od dnia 11 grudnia 2011 roku do dnia zapłaty,

- od kwoty 727,00 od dnia 11 stycznia 2012 roku do dnia zapłaty,

- od kwoty 802,72 od dnia 11 lutego 2012 roku do dnia zapłaty,

- od kwoty 802,72 od dnia 11 marca 2012 roku do dnia zapłaty,

- od kwoty 306,16 od dnia 21 marca 2012 roku do dnia zapłaty,

- od kwoty 2.642,86 ( dwa tysiące sześćset czterdzieści dwa złote

86/100) od dnia 23 marca 2012 roku do dnia zapłaty,

b)  w punkcie „3” (trzecim) w zakresie odsetek w ten sposób, iż zasądza od I. L. i M. L. solidarnie na rzecz M. B. ustawowe odsetki:

- od kwoty 590,00 od dnia 11 czerwca 2009 roku do dnia zapłaty,

- od kwoty 438,40 od dnia 11 lipca 2009 roku do dnia zapłaty,

- od kwoty 258,72 od dnia 11 sierpnia 2009 roku do dnia zapłaty,

- od kwoty 367,84 od dnia 11 września 2009 roku do dnia zapłaty,

- od kwoty 402,00 od dnia 11 października 2009 roku do dnia zapłaty,

- od kwoty 518,00 od dnia od dnia 11 listopada 2009 roku do dnia zapłaty,

- od kwoty 477,92 od dnia 11 grudnia 2009 roku do dnia zapłaty,

- od kwoty 316,80 od dnia 11 stycznia 2010 roku do dnia zapłaty,

- od kwoty 676,60 od dnia 11 lutego 2010 roku do dnia zapłaty,

- od kwoty 544,92 od dnia 11 marca 2010 roku do dnia zapłaty,

- od kwoty 433,64 od dnia 11 kwietnia 2010 roku do dnia zapłaty,

- od kwoty 504,36 od dnia 11 maja 2010 roku do dnia zapłaty,

- od kwoty 144,76 od dnia 11 czerwca 2010 roku do dnia zapłaty,

- od kwoty 504,36 od dnia 11 lipca 2010 roku do dnia zapłaty,

- od kwoty 466,92 od dnia 11 sierpnia 2010 roku do dnia zapłaty,

- od kwoty 474,52 od dnia 11 września 2010 roku do dnia zapłaty,

- od kwoty 466,92 od dnia 11 października 2010 roku do dnia zapłaty,

- od kwoty 629,80 od dnia 11 listopada 2010 roku do dnia zapłaty,

- od kwoty 544,92 od dnia 11 grudnia 2010 roku do dnia zapłaty,

- od kwoty 203,87 od dnia 11 stycznia 2011 roku do dnia zapłaty,

- od kwoty 143,37 od dnia 11 stycznia 2011 roku do dnia zapłaty,

- od kwoty 661,64 od dnia 11 lutego 2011 roku do dnia zapłaty,

- od kwoty 661,64 od dnia 11 marca 2011 roku do dnia zapłaty,

- od kwoty 544,12 od dnia 11 kwietnia 2011 roku do dnia zapłaty,

- od kwoty 800,00 od dnia 11 maja 2011 roku do dnia zapłaty,

- od kwoty 619,00 od dnia 11 czerwca 2011 roku do dnia zapłaty,

- od kwoty 595,00 od dnia 11 lipca 2011 roku do dnia zapłaty,

- od kwoty 791,00 od dnia 11 sierpnia 2011 roku do dnia zapłaty,

- od kwoty 311,76 od dnia 11 września 2011 roku do dnia zapłaty,

- od kwoty 580,52 od dnia 11 października 2011 roku do dnia zapłaty,

- od kwoty 751,00 od dnia 11 listopada 2011 roku do dnia zapłaty,

- od kwoty 661,64 od dnia 11 grudnia 2011 roku do dnia zapłaty,

- od kwoty 751,00 od dnia 11 stycznia 2012 roku do dnia zapłaty,

- od kwoty 802,72 od dnia 11 lutego 2012 roku do dnia zapłaty,

- od kwoty 802,72 od dnia 11 marca 2012 roku do dnia zapłaty,

- od kwoty 689,12 od dnia 21 marca 2012 roku do dnia zapłaty,

- od kwoty 2.714,92 ( dwa tysiące siedemset czternaście złotych 92/100)

od dnia 23 marca 2012 roku do dnia zapłaty,

V.  oddala apelację powódek w pozostałym zakresie;

VI.  zasądza od pozwanego ( powoda wzajemnego) M. L. na rzecz powódki ( pozwanej wzajemnej) E. T. kwotę 864,00

( osiemset sześćdziesiąt cztery) złote oraz na rzecz powódki ( pozwanej wzajemnej) M. B. kwotę 972,00 ( dziewięćset siedemdziesiąt dwa) złote tytułem zwrotu kosztów procesu za drugą instancję.

V Pa 56/15

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 27 kwietnia 2012 r. E. T. wniosła m.in. o:

1.  zasądzenie solidarnie od pozwanych I. L. i M. L. na swoją rzecz kwoty 693 zł tytułem zaległego wynagrodzenia za pracę za okres od 01.03.2012r. do 21.03.2012r., wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od terminu wymagalności;

2.  zasądzenie solidarnie od pozwanych I. L. i M. L. na swoją rzecz należności z tytułu zaległego wynagrodzenia wraz z należnym dodatkiem za pracę w godzinach nadliczbowych powstałych z tytułu świadczenia pracy we wszystkie soboty w okresie wykonywania przez powódkę na rzecz pozwanych pracy oraz w niedzielę 04.03.2012r., wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od terminów wymagalności poszczególnych kwot;

3.  zasądzenie solidarnie od pozwanych I. L. i M. L. na swoją rzecz należności z tytułu ekwiwalentu za niewykorzystany urlop wypoczynkowy za lata 2010 - 2012, wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od terminów wymagalności poszczególnych kwot;

4.  zasądzenie kosztów procesu w tym kosztów ewentualnego zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Sprawa zarejestrowana została pod sygnaturą IV P 114/12.

Pozwem wzajemnym z dnia 8 maja 2012 r. I. L. i M. L. wnieśli o:

1.  oddalenie powództwa głównego E. T. w całości;

2.  zasądzenie od pozwanej wzajemnej E. T. kwoty 16.310 zł tytułem niedoborów spowodowanych przez powódkę w sklepie spożywczym przy ul. (...) w R. w okresie 2012 r.;

3.  zasądzenie kosztów procesu według norm przepisanych.

Sprawa zarejestrowana została pod sygnaturą IV P 123/12.

Pozwem z dnia 27 kwietnia 2012 r. M. B. wniosła m.in. o:

1.  zasądzenie solidarnie od pozwanych I. L. i M. L. na swoją rzecz kwoty 693 zł tytułem zaległego wynagrodzenia za pracę za okres od 01.03.2012r. do 21.03.2012r., wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od terminu wymagalności;

2.  zasądzenie solidarnie od pozwanych I. L. i M. L. na swoją rzecz należności z tytułu zaległego wynagrodzenia wraz z należnym dodatkiem za pracę w godzinach nadliczbowych powstałych z tytułu świadczenia pracy we wszystkie soboty w okresie wykonywania przez powódkę na rzecz pozwanych pracy, wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od terminów wymagalności poszczególnych kwot;

3.  zasądzenie solidarnie od pozwanych I. L. i M. L. na swoją rzecz należności z tytułu ekwiwalentu za niewykorzystany urlop wypoczynkowy za lata 2010 - 2012, wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od terminów wymagalności poszczególnych kwot;

4.  zasądzenie kosztów procesu w tym kosztów ewentualnego zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Sprawa zarejestrowana została pod sygnaturą IV P 115/12.

Pozwem wzajemnym z dnia 8 maja 2012 r. I. L. i M. L. wnieśli o:

1.  oddalenie powództwa głównego M. B. w całości;

2.  zasądzenie od pozwanej wzajemnej M. B. kwoty 16.310 zł tytułem niedoborów spowodowanych przez powódkę w sklepie spożywczym przy ul. (...) w R. w okresie 2012 r.;

3.  zasądzenie kosztów procesu według norm przepisanych.

Sprawa zarejestrowana została pod sygnaturą IV P 122/12.

Postanowieniem z dnia 5 czerwca 2012 r. Sąd połączył do wspólnego rozpoznania i rozstrzygnięcia sprawy:

1.  IV P 115/12 z powództwa M. B. przeciwko M. L. i I. L. o wynagrodzenie, ekwiwalent za urlop wypoczynkowy, wynagrodzenie za godziny nadliczbowe,

2.  IV P 122/12 z powództwa M. L. i I. L. przeciwko M. B. o zapłatę,

3.  IV P 123/12 z powództwa M. L. i I. L. przeciwko E. T. o zapłatę

ze sprawą o sygn. akt IV P 114/12 z powództwa E. T. przeciwko M. L. i I. L. o wynagrodzenie, ekwiwalent za urlop wypoczynkowy, wynagrodzenie za godziny nadliczbowe oraz postanowił prowadzić sprawę w dalszym ciągu pod sygn. akt IV P 114/12.

W odpowiedzi na powództwo wzajemne, pełnomocnik E. T. i M. B. wniósł o oddalenie wytoczonego wobec nich powództwa w całości i zasądzenie solidarnie od powodów wzajemnych kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych

W toku rozprawy w dniu 5 czerwca 2012 r. pełnomocnik powódek cofnął powództwo w zakresie kwoty 585,12 zł w stosunku do obu powódek (tom I k. 19).

Pismem z dnia 21 sierpnia 2012 r. pełnomocnik E. T. i M. B. sprecyzował powództwo wnosząc m.in. o:

-

zasądzenie solidarnie od pozwanych na rzecz E. T. kwoty 34.432,50 zł tytułem zaległego wynagrodzenia za pracę za okres 3 lat wstecz od dnia wniesienia powództwa wraz ze szczegółowo określonymi w piśmie procesowym odsetkami ustawowymi;

-

zasądzenie solidarnie od pozwanych na rzecz E. T. kwoty 5.653,44 zł tytułem ekwiwalentu za niewykorzystany urlop wypoczynkowy za lata 2009-2012, wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia 22 marca 2012 r., tj. dnia następującego po dniu rozwiązania umowy o pracę;

-

zasądzenie solidarnie od pozwanych na rzecz M. B. kwoty 34.109,70 zł tytułem zaległego wynagrodzenia za pracę za okres 3 lat wstecz od dnia wniesienia powództwa wraz ze szczegółowo określonymi w piśmie procesowym odsetkami ustawowymi;

-

zasądzenie solidarnie od pozwanych na rzecz M. B. kwoty 5.677,44 zł tytułem ekwiwalentu za niewykorzystany urlop wypoczynkowy za lata 2009-2012, wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia 22 marca 2012 r., tj. dnia następującego po dniu rozwiązania umowy o pracę;

-

oddalenie powództwa wzajemnego w całości;

-

zasądzenie solidarnie od pozwanych na rzecz powódek kosztów postępowania (tom II k. 232-235).

Pismem z dnia 18 września 2012 r. pozwani uznali za zasadne żądanie E. T. zasądzenia kwoty 301,03 zł z tytułu pracy w niedziele. Jednocześnie za uzasadnione uznali powództwo M. B. w zakresie kwoty 822 zł z tytułu pracy w niedziele. W pozostałym zakresie pozwani wnieśli o oddalenie powództwa (tom II k. 255-260).

Pismem z dnia 20 marca 2013 r. pełnomocnik powódek dokonał korekty powództwa wnosząc m.in. o:

-

zasądzenie na rzecz E. T. kwoty 32.445,98 zł tytułem zaległego wynagrodzenia za pracę za okres 3 lat wstecz od dnia wniesienia powództwa wraz ze szczegółowo określonymi w piśmie procesowym odsetkami ustawowymi;

-

zasądzenie na rzecz E. T. kwoty 2.642,86 zł tytułem ekwiwalentu za niewykorzystany urlop wypoczynkowy za lata 2009-2012, wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia 22 marca 2012 r., tj. dnia następującego po dniu rozwiązania umowy o pracę;

-

zasądzenie na rzecz M. B. kwoty 28.627,52 zł tytułem zaległego wynagrodzenia za pracę za okres 3 lat wstecz od dnia wniesienia powództwa wraz ze szczegółowo określonymi w piśmie procesowym odsetkami ustawowymi;

-

zasądzenie na rzecz M. B. kwoty 2.714,29 zł tytułem ekwiwalentu za niewykorzystany urlop wypoczynkowy za lata 2009-2012, wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia 22 marca 2012 r., tj. dnia następującego po dniu rozwiązania umowy o pracę;

-

oddalenie powództwa wzajemnego w całości;

-

zasądzenie solidarnie od pozwanych na rzecz każdej z powódek kosztów postępowania (tom II k. 395-397).

Wyrokiem z dnia 5 lutego 2015 roku, w sprawie sygn. akt IV P 114/12 Sąd Rejonowy w Radomsku IV Wydział Pracy:

w punkcie 1 zasądził od pozwanego „(...)” I. L., M. L. w R. na rzecz E. T. następujące kwoty:

- 32.445,98 (trzydzieści dwa tysiące czterysta czterdzieści pięć 98/100) złotych tytułem wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych z ustawowymi odsetkami od dnia 20 marca 2013 roku do dnia zapłaty,

- 2.642,86 (dwa tysiące sześćset czterdzieści dwa 86/100) złotych tytułem ekwiwalentu za niewykorzystany urlop z ustawowymi odsetkami od dnia 20 marca 2013 roku do dnia zapłaty,

w punkcie 2 zasądził od pozwanego „(...)” I. L., M. L. w R. na rzecz E. T. kwotę 1.800,00 (jeden tysiąc osiemset 00/100)złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego,

w punkcie 3 zasądził od pozwanego „(...)” I. L., M. L. w R. na rzecz M. B. następujące kwoty:

- 28.627,52 (dwadzieścia osiem tysięcy sześćset dwadzieścia siedem 52/100) złotych tytułem wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych z ustawowymi odsetkami od dnia 20 marca 2013 roku do dnia zapłaty,

- 2.714,29 (dwa tysiące siedemset czternaście 29/100) złotych tytułem ekwiwalentu za niewykorzystany urlop z ustawowymi odsetkami od dnia 20 marca 2013 roku do dnia zapłaty,

w punkcie 4 zasądził od pozwanego „(...)” I. L., M. L. w R. na rzecz

M. B. kwotę 1.800,00 (jeden tysiąc osiemset 00/100)złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego,

w punkcie 5 oddalił powództwo wzajemne „(...)” I. L., M. L. w R. przeciwko E. T. i M. B. i zasądził od „(...)” I. L., M. L. w R. na rzecz E. T. i M. B. kwoty po 1,800 , (jeden tysiąc osiemset 00/100 )złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Podstawę rozstrzygnięcia stanowiły następujące ustalenia faktyczne i rozważania prawne Sądu Rejonowego:

I. L. i M. L. są wspólnikami spółki cywilnej pod nazwą (...) W zakresie prowadzonej działalności gospodarczej zajmują się prowadzeniem ośmiu sklepu spożywczego, w tym sklepu położonego w R. przy ul. (...).

/okoliczności bezsporne/

E. T. zatrudniona była przez pozwanych na stanowisku sprzedawca – kasjer w pełnym wymiarze czasu pracy, na podstawie umów o pracę na czas określony: pierwszej zawartej na okres od dnia 1 listopada 2007 r. do dnia 31 grudnia 2008 r., drugiej na okres od dnia 1 stycznia 2009 r. do dnia 31 grudnia 2013 r. Wynagrodzenie pierwszej z umów ustalono na kwotę 936 zł brutto miesięcznie. Wynagrodzenie drugiej umowy ustalono na kwotę 1.267 zł brutto miesięcznie. Okres wypowiedzenia umów o pracę określono na 14 dni.

M. B. zatrudniona była przez pozwanych na stanowisku sprzedawca – kasjer w pełnym wymiarze czasu pracy, na podstawie umów o pracę na czas określony: pierwszej zawartej na okres od dnia 1 czerwca 2006 r. do dnia 31 maja 2008 r., drugiej na okres od dnia 1 czerwca 2008 r. do dnia 31 maja 2013 r. Wynagrodzenie pierwszej z umów ustalono na kwotę 900 zł brutto miesięcznie. Wynagrodzenie drugiej umowy ustalono na kwotę 1.126 zł brutto miesięcznie. Okres wypowiedzenia umów o pracę określono na 14 dni.

Powódki zawarły z pracodawcą umowy o wspólnej odpowiedzialności materialnej, mocą których powierzono im mienie znajdujące się w sklepie z obowiązkiem wyliczenia się z tego mienia (§ 1 umowy). Pracownice przyjęły wspólną odpowiedzialność materialna za szkodę spowodowaną powstaniem niedoboru w powierzonym im łącznie mieniu (§ 2 umowy). Za szkody spowodowane powstaniem niedoboru odpowiadać miały w częściach równych (§ 3 umowy). Załącznikiem umowy miał być spis inwentaryzacyjny. Spis nie figuruje jednak w aktach osobowych powódek.

E. T. oraz M. B. pismami z dnia 7 marca 2012 r. rozwiązały umowy o pracę z zachowaniem 14. dni okresu wypowiedzenia. Wobec nieudanej próby osobistego przekazania pism pozwanym, powódki wysłały je w tym samym dniu pocztą.

M. L. wystawił powódkom świadectwa pracy. Każde z nich zawierało informację, iż wystąpiono o zapłatę 16.310 zł za szkodę spowodowaną powstaniem niedoboru w powierzonym mieniu pracodawcy.

E. T. i M. B. w okresie 2010 r. – 2012 r. wykonywały pracę od poniedziałku do soboty w systemie zmianowym, z 8-godzinnym czasem pracy (od 06.00 do 14.00 oraz od 14.00 do 22.00) oraz na zmianę w co drugą niedzielę. Czas pracy w niedziele wynosił po 10 godzin (od 10.00 do 20.00).

Za pracę w sobotę powódki nie otrzymywały należnego wynagrodzenia ani dodatku za pracę w godzinach nadliczbowych. Nie odbierały również w zamian dnia wolnego od pracy.

Za pracę w co drugą niedzielę każdego miesiąca powódki otrzymywały wynagrodzenie w kwocie po 100 zł, wręczaną im jednocześnie z wynagrodzeniem zasadniczym. Nie otrzymywały dodatku za pracę w godzinach nadliczbowych za pracę w niedziele. Powódka E. T. dodatkowo nie otrzymała umówionego wynagrodzenia za pracę w niedziele dnia 4 marca 2012 r.

Niewypłacone wynagrodzenie brutto E. T. z tytułu przepracowanych godzin nadliczbowych za okres od maja 2009 r. do 21 marca 2012 r. wynosi 32.445,98zł.

Niewypłacone wynagrodzenie brutto M. B. z tytułu przepracowanych godzin nadliczbowych za okres od maja 2009 r. do 21 marca 2012 r. wynosi 28.627,52zł.

E. T. w latach 2009 - 2010 z 20 dni przysługującego jej urlopu wypoczynkowego każdego roku wykorzystała po 10 dni. W 2011 r. z przysługujących jej 26 dni urlopu wykorzystała 15 dni. W 2012 r. powódka nie korzystała z prawa do urlopu. Łączny czas niewykorzystanego urlopu wyniósł 37 dni.

Należny E. T. ekwiwalent za urlop wypoczynkowy wynosi 2.642,86zł.

M. B. w latach 2009 - 2010 z 20 dni przysługującego jej urlopu wypoczynkowego każdego roku wykorzystała odpowiednio 10 i 14 dni. W 2011 r. z przysługujących jej 26 dni urlopu wykorzystała 10 dni. W 2012 r. powódka nie korzystała z prawa do urlopu. Łączny czas niewykorzystanego urlopu wyniósł 38 dni.

Należny M. B. ekwiwalent za urlop wypoczynkowy wynosi 2.714,29zł.

E. T. formalnie przebywała w okresie od 9 listopada 2008 r. do 8 listopada 2011 r. na urlopie wychowawczym. W okresie od 9 listopada 2011 r. do 30 listopada 2011 r. powódka formalnie korzystała z urlopu bezpłatnego. M. B. formalnie przebywała w okresie od 19 grudnia 2007 r. do 18 grudnia 2010 r. na urlopie wychowawczym.

Mimo udzielonych urlopów powódki świadczyły w tym czasie pracę na rzecz pozwanych.

Remanent w sklepie przy ul. (...) przeprowadzany był na przełomie każdego roku kalendarzowego.

Pozwani oraz członkowie ich najbliższej rodziny pobierali bezgotówkowo produkty ze sklepu. Pobrane towary zapisywane były w specjalnie przygotowany na ten cel zeszyt. Produkty te nie były ewidencjonowane w kasie fiskalnej.

Przed rozpoczęciem inwentaryzacji za rok 2011 nie przeliczono stanu gotówki w kasie, brak jest również odrębnego protokołu ze spisem dowodu sprzedaży i porównania go z wydrukiem z kasy fiskalnej.

Arkusze spisowe prowadzone dla sklepu przy ul. (...) nie zawierały wpisu rodzaju inwentaryzacji oraz podpisów osób odpowiedzialnych materialnie. Brak jest również oświadczenia powódek, że nie wnoszą one uwag do przeprowadzonej inwentaryzacji.

Dokumentacja inwentaryzacyjna nie zawiera ponadto oświadczenia powódek o ujęciu w ewidencji wszystkich dowodów obrotu towarami i przekazaniu ich właścicielowi sklepu.

Na fakturach zakupu obciążających przedmiotowy sklep brak jest podpisów E. T. i M. B.. Nie sporządzano również protokołów ubytków towarów (zepsucia).

Towary pobrane na potrzeby sklepu nie zostały udokumentowane wpisem do książki przychodów i rozchodów. Pozwani nie wskazali różnic inwentaryzacjach, nie wskazywali z czego wynika niedobór.

W stosunku do E. T. i M. B. dokumentacja prowadzona była nieprawidłowo. W konsekwencji nie można jednoznacznie określić wysokości ewentualnego niedoboru, ewentualnych przyczyn powstania niedoboru ani osób odpowiedzialnych za niedobór.

Przy przyjęciu średniej stawki VAT 21,37% i średniej marży handlowej w wysokości 24,73% stan ewidencyjny ustalony szacunkowo w sklepie przy ul. (...) w R. na dzień 31 grudnia 2011 r. wynosi 121.070,17 zł.

Przyjmując wycenę towarów dokonaną przez właściciela sklepu w oparciu o sporządzoną przez niego inwentaryzację w wysokości 41.957,66 zł, niezidentyfikowany pozostały rozchód towarów wynosi 79.112,51 zł. Rozchód ten nie jest jednak odpowiednikiem niedoboru, ponieważ pozwani prowadzili nieprawidłową dokumentację innych rozchodów, które nie były związane ze sprzedażą.. W ewidencji księgowej brak jest udokumentowania przesunięć towarów między sklepami pozwanych, pobrań towarów na ich własne potrzeby, przecen towarów, strat w zapasach. Nie sposób wobec tego określić wysokość niedoboru w sklepie.

Z szacunkowych wyliczeń, przy uwzględnieniu marży na poziomie 6,345%, niedobór towarów za rok 2011 w sklepie przy ul. (...) w R. nie występuje.

Pismami z dnia 23 marca 2012 r. pozwani wezwali powódkę E. T. i M. B. do zapłaty kwot po 16.310 zł (łączna wysokość: 32.620 zł) tytułem pokrycia powstałych strat w okresie od stycznia do grudnia 2011 r. w sklepie (...) s.c. przy ul. (...) w R..

Pismem z dnia 2 kwietnia 2012 r. M. L. zawiadomił Prokuraturę Rejonową w Radomsku o możliwości popełnienia przestępstwa kradzieży przez zatrudnione na stanowisku kasjer-sprzedawca M. B. i E. T..

Po wytoczeniu przez E. T. i M. B. powództw pozwani dokonali zapłaty należności w kwocie po 585,12 zł na rzecz każdej z powódek.

Stan faktyczny w przedmiotowej sprawie Sąd Rejonowy ustalił na podstawie:

- dokumentów złożonych do akt sprawy w postaci: umów o pracę na czas określony zawartych pomiędzy E. T., a I. L. i M. L. z dnia 31 października 2007 roku oraz z dnia 31 grudnia 2008 roku, umów pracę zawartych na czas określony zawartych pomiędzy M. B. a I. L. i M. L. z dnia 01 czerwca 2006 roku oraz z dnia 31 maja 2008 roku, umowy o wspólnej odpowiedzialności materialnej E. T. z dnia 31 października 2007 roku, umowa o wspólnej odpowiedzialności materialnej M. B. z dnia 1 czerwca 2006 roku, świadectwa pracy E. T. z dnia 23 lutego 2012 roku, świadectwa pracy M. B. z dnia 23 lutego 2012 roku, pisma Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w R. o pobieraniu przez M. B. zasiłku rodzinnego, karty wynagrodzenia pracownika E. T., wezwania do zapłaty tytułem pokrycia powstałych strat w okresie od stycznia do grudnia 2011 r. w sklepie (...) s.c., kserokopii zawiadomienia o podejrzeniu popełnienia przestępstwa skierowanego do Prokuratury Rejonowej w Radomsku wraz z potwierdzeniem nadania,

- opinii biegłych sądowych, a mianowicie opinii pisemnych głównej i uzupełniającej, a także ustnych opinii uzupełniających biegłego sądowego ds. finansów i (...), opinii pisemnej oraz ustnej opinii uzupełniającej biegłego sądowego z zakresu ekonomiki przedsiębiorstw, gospodarki materiałowej, zatrudnienia i płac A. G. (1), opinii pisemnej oraz ustnej opinii uzupełniającej biegłego sądowego z zakresu rachunkowości D. W.,

- zeznań świadków M. Z., J. W., K. K., K. O., R. Ż., A. D., T. S., M. O. (1), M. K., A. K., M. O. (2), J. N. i M. T.,

- oraz zeznań powódki i pozwanej wzajemnej E. T., zeznań powódki i pozwanej wzajemnej M. B..

Sąd jedynie częściowo oparł swe ustalenia na zeznaniach pozwanego i powoda wzajemnego M. L., uznając je za niewiarygodne w części jakiej pozwany wskazywał, że powódki otrzymały wynagrodzenie lub dzień wolny za pracę w soboty i niedziele.

Po tak ustalonym stanie faktycznym S ąd Rejonowy uznał, iż powództwa główne E. T. i M. B. są uzasadnione, a powództwo wzajemne podlega oddaleniu.

Sąd Rejonowy powołał się na brzmienie art. 80 i 151 ¹ § 1 kp, zgodnie z którymi to przepisami wynagrodzenie przysługuje za pracę wykonaną, zaś za pracę w godzinach nadliczbowych, oprócz normalnego wynagrodzenia, przysługuje dodatek w wysokości:

1) 100% wynagrodzenia - za pracę w godzinach nadliczbowych przypadających:

a) w nocy,

b) w niedziele i święta niebędące dla pracownika dniami pracy, zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy,

c) w dniu wolnym od pracy udzielonym pracownikowi w zamian za pracę w niedzielę lub w święto, zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy;

2) 50% wynagrodzenia - za pracę w godzinach nadliczbowych przypadających w każdym innym dniu niż określony w pkt 1.

Następnie Sąd meriti wskazał, że w myśl art. 151 § 1 kp pracę w godzinach nadliczbowych stanowi z kolei praca wykonywana ponad obowiązujące pracownika normy czasu pracy, a także praca wykonywana ponad przedłużony dobowy wymiar czasu pracy, wynikający z obowiązującego pracownika systemu i rozkładu czasu pracy. Jest ona dopuszczalna w razie konieczności prowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony życia lub zdrowia ludzkiego, ochrony mienia lub środowiska albo usunięcia awarii oraz w przypadku szczególnych potrzeb pracodawcy.

W ocenie Sądu I instancji E. T. oraz M. B. zdołały wykazać, że systematycznie podejmowały pracę w godzinach nadliczbowych. Poza pracą od poniedziałku do piątku w pełnym wymiarze czasu, dodatkowo pracowały w każdą sobotę oraz co drugą niedzielę tygodnia. Zgromadzony w sprawie materiał dowodowy, a w szczególności spójne i kompatybilne zeznania świadków dały Sądowi Rejonowemu asumpt do uznania, że wykonywanie pracy w weekendy było standardową praktyką w sklepach należących do I. L. i M. L..

Sąd Rejonowy podkreślił, że sami pozwani nie zaprzeczali wykonywaniu przez powódki pracy w soboty i niedziele. Pozwani wskazywali jednak, że za pracę w soboty i niedziele kobiety otrzymywały wolny dzień lub odpowiednie wynagrodzenie pieniężne. Sąd I instancji podniósł jednak, że pozwani nie przedstawili jakichkolwiek dowodów na tą okoliczność, w tym kart wynagrodzenia, z których wynikałoby wypłacenie powódkom podwyższonego wynagrodzenia z tytułu pracy w godzinach nadliczbowych. Nie przedłożyli również dokumentacji świadczącej o odbieraniu przez E. T. i M. B. dni wolnych w zamian za pracę w weekendy.

Kontynuując swój wywód Sąd Rejonowy wskazał, że dowodem na powyższe okoliczności nie mogą być wyłącznie zeznania powołanych przez I. L. i M. L. świadków pracujących aktualnie w należących do pozwanych obiektach handlowych. Sąd meriti zaznaczył, że pracownice te nie świadczyły obowiązków wspólnie z powódkami. Przyjmując nawet za wiarygodne zeznania, iż pozostałe pracownice otrzymywały stosowną rekompensatę za pracę w weekendy, Sąd I instancji nie mógł uznać, że taką rekompensatę uzyskiwały również E. T. i M. B..

Podsumowując, Sąd Rejonowy stwierdził, że na pozwanych ciążył obowiązek wykazania adekwatnego wynagradzania powódek za pracę w weekendy. Brak udowodnienia tej okoliczności nakazuje wedle Sądu I instancji przyjąć za wiarygodne jedynie twierdzenia wyraźnie przyznane przez E. T. i M. B. – a mianowicie otrzymywanie za każdą przepracowaną niedzielę ekwiwalentu pieniężnego w wysokości 100 zł.

Odnosząc się do wysokości wynagrodzenia za przepracowane godziny nadliczbowe Sąd Rejonowy uznał za miarodajną w tym zakresie opinię uzupełniającą biegłego sądowego ds. finansów i (...), w wersji określającej wysokość należnego wynagrodzenia w kwocie brutto. W ocenie Sądu I instancji strona powodowa postawiła słuszny zarzut pierwotnej opinii, określającej wysokość przysługującego powódkom wynagrodzenia w kwocie netto. Sąd meriti skonstatował, że zadaniem pracodawcy wypłacającego należne wynagrodzenie będzie dokonanie stosownych odliczeń, a rolą Sądu jest zasądzenie świadczenia pełnej wysokości.

Mając na uwadze powyższe okoliczności Sąd Rejonowy zasądził od pozwanych na rzecz E. T. i M. B. odpowiednio kwotę 32.445,98 zł oraz 28.627,52 zł.

Zasądzając odsetki ustawowe od powyższych należności Sąd I instancji kierował się treścią art. 481 kc, zgodnie z którym jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Sąd meriti zdecydował przyznać powódkom odsetki ustawowe od dnia 20 marca 2013 r. do dnia zapłaty. Z tą bowiem datą pełnomocnik E. T. i M. B. ostatecznie sprecyzował dochodzone roszczenie. Jego korekta nastąpiła na skutek uzupełniającej opinii biegłego. W ocenie Sądu Rejonowego nie sposób oczekiwać, aby przed wydaniem opinii pozwani znali wysokość należnego powódkom wynagrodzenia. Zaznaczyć trzeba, że do prawidłowego określenia wysokości wynagrodzenia niezbędna okazała się opinia biegłego sądowego. Według Sądu I instancji pozwani mieli prawo nie wiedzieć jakiej wysokości roszczenie przysługuje byłym pracownicom, wszakże do jej wyliczenia posiadać należy wiedzę fachową z dziedziny finansów, czego od pozwanych nie można wymagać. Sąd Rejonowy dodał, że sam pełnomocnik powódek dopiero po sporządzeniu opinii uzupełniającej przez biegłego sądowego ostatecznie sprecyzował powództwo, które do tego momentu opiewało inną kwotę.

Odnosząc się do kwestii roszczenia o wypłatę ekwiwalentu za niewykorzystany urlop Sąd I instancji powołał się na treść art. 171 § 1 kp. Zgodnie z jego treścią w przypadku niewykorzystania przysługującego urlopu w całości lub w części z powodu rozwiązania lub wygaśnięcia stosunku pracy pracownikowi przysługuje ekwiwalent pieniężny. Pracownik nabywa prawo do ekwiwalentu pieniężnego za nie wykorzystany urlop w dacie rozwiązania stosunku pracy. Sąd Rejonowy powołał się na wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 października 1976 roku, sygn. I PRN 71/76, OSNCP 1977/5-6 poz. 97 oraz postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 6 grudnia 1996 roku, sygn. I PKN 34/96, LexPolonica nr 318184, OSNAPiUS 1997, nr 13, poz. 237, zgodnie z którymi to orzeczeniami wysokość ekwiwalentu oblicza się na podstawie wynagrodzenia z okresu bezpośrednio poprzedzającego miesiąc, w którym nastąpiło rozwiązanie stosunku pracy, chociażby ekwiwalent przysługiwał pracownikowi za urlopy należne za poprzednie lata pracy.

Nadto Sąd I instancji wskazał, że zasady obliczania ekwiwalentu za urlop precyzują przepisy rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 8 stycznia 1997 r. w sprawie szczegółowych zasad udzielania urlopu wypoczynkowego, ustalania i wypłacania wynagrodzenia za czas urlopu oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop (Dz.U. z 1997 r. nr 2 poz. 4 ze zm.).

W ustaleniu wysokości ekwiwalentu za urlop wypoczynkowy Sąd Rejonowy posiłkował się opinią uzupełniającą I. W. z dnia 1 marca 2013 r. Według Sądu I instancji biegła w sposób klarowny określiła rozmiar przysługującego urlopu, jego wykorzystanie w poszczególnych latach i pozostałą do wykorzystania liczbę dni. W tym zakresie strony procesu nie wnosiły o uzupełnienie pisemnej opinii, która również w ocenie Sądu nie budziła wątpliwości. Dlatego też, uznając dokonane wyliczenia za wiarygodne, Sąd Rejonowy zasądził na rzecz E. T. kwotę 2.642,86 zł, a na rzecz M. B. kwotę 2.714,29 zł.

Zasądzając na rzecz powódek odsetki ustawowe od powyższych kwot od dnia 20 marca 2013 r. do dnia zapłaty, Sąd Rejonowy kierował się analogicznymi względami jak w przypadku wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych.

W zakresie powództw głównych, zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu z art. 98 § 1 kpc, Sąd I instancji zasądził od pozwanych na rzecz każdej z powódek kwotę po 1.800 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego. Wysokość powyższej kwoty obliczona została w oparciu o treść § 2 ust. 2 i § 11 ust. 1 pkt 2 w zw. z § 6 pkt 5 rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz.U. z 2013 r. poz. 490).

Natomiast powództwo wzajemne I. L. i M. L. podlegało w ocenie Sądu Rejonowego oddaleniu.

Sąd I instancji wskazał, że ogólne zasady odpowiedzialności materialnej pracowników określone zostały w dziale piątym rozdziale I Kodeksu Pracy. Co do zasady pracownik, który wskutek niewykonania lub nienależytego wykonania obowiązków pracowniczych ze swej winy wyrządził pracodawcy szkodę, ponosi odpowiedzialność materialną według zasad określonych w przepisach art. 114-122 kp. Odpowiedzialność ta limitowana jest wysokością wyrządzonej szkody, jednak nie może ona przewyższać kwoty trzymiesięcznego wynagrodzenia przysługującego pracownikowi w dniu wyrządzenia szkody.

W dalszej części rozważań Sąd Rejonowy podniósł, że ustawodawca dopuścił możliwość rozszerzenia odpowiedzialności pracownika w przypadku powierzenia mu mienia z obowiązkiem zwrotu albo do wyliczenia. Zgodnie z treścią art. 124 § 1 kp pracownik, któremu powierzono z obowiązkiem zwrotu albo do wyliczenia się:

1) pieniądze, papiery wartościowe lub kosztowności,

2) narzędzia i instrumenty lub podobne przedmioty, a także środki ochrony indywidualnej oraz odzież i obuwie robocze,

odpowiada w pełnej wysokości za szkodę powstałą w tym mieniu.

Z kolei w myśl art. 124 § 2 kp pracownik odpowiada w pełnej wysokości również za szkodę w mieniu innym niż wymienione w § 1, powierzonym mu z obowiązkiem zwrotu albo do wyliczenia się.

Według Sądu Rejonowego pracownik może uwolnić się od powyższej odpowiedzialności, jeżeli wykaże, że szkoda powstała z przyczyn od niego niezależnych, a w szczególności wskutek niezapewnienia przez pracodawcę warunków umożliwiających zabezpieczenie powierzonego mienia.

Następnie Sąd I instancji wskazał, że art. 125 kp dopuszcza przyjęcie wspólnej odpowiedzialności materialnej za mienie powierzone łącznie kilku pracownikom.

Zdaniem Sądu Rejonowego umowę o której mowa w art. 125 kp zawarli powodowie wzajemni z E. T. i M. B.. I. L. i M. L. nie wykazali jednak w toku postępowania niedoboru środków, spowodowanego działaniem pozwanych wzajemnych. Ze sporządzonych na potrzeby postępowania opinii biegłych sądowych I. W., A. G. (1) oraz D. W. jednoznacznie według Sądu I instancji wynika, że dokumentacja prowadzona dla sklepu przy ul. (...) w R. prowadzona była w sposób nieprawidłowy. Posiadana przez biegłych wiedza fachowa z dziedziny finansów, ekonomii oraz rachunkowości doprowadziła do spójnego w ocenie Sądu meriti wniosku, iż zgromadzony w sprawie materiał dowodowy nie pozwala w żaden sposób stwierdzić niedoboru towarów. Sąd Rejonowy nadmienił, że biegli sądowi konsekwentnie podkreślali, iż jednoznaczne wyliczenie braków w oparciu o zaoferowany przez I. L. i M. L. materiał dowodowy jest niemożliwe.

Kontynuując swe rozważania, Sąd Rejonowy podniósł, że ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne (art. 6 kc). W konsekwencji, zgodnie z obowiązującym w procesie cywilnym rozkładem ciężaru dowodu – strona powołująca dany fakt zobowiązana jest wskazywać dowody zmierzającego do jego potwierdzenia (art. 232 kpc). Sąd I instancji zauważył, że powodowie wzajemni w toku procesu podtrzymywali stanowisko o znacznym niedoborze towarów na koniec roku 2011, a odpowiedzialnością za taki stan rzeczy obciążali E. T. i M. B.. Sąd meriti nie miał wątpliwości, że weryfikacja okoliczności powoływanych przez powodów wzajemnych wymaga sięgnięcia po wiedzę fachową. W tym celu Sąd Rejonowy dopuścił na wniosek powodów wzajemnych dowody z opinii trzech niezależnych biegłych sądowych. Zdaniem Sądu meriti żadna z opinii nie pozwoliła w sposób niewątpliwy zweryfikować twierdzeń powodów wzajemnych co do niedoboru towarów, a wnioski wszystkich ekspertów poddały pod wątpliwość twierdzenia I. L. i M. L.. Tym samym wersja o ubytkach w towarze na kwotę przekraczającą 32.000 zł nie została przez Sąd Rejonowy zaakceptowana.

Z uwagi na powyższe Sąd Rejonowy oddalił powództwo wzajemne w całości i zasądził na rzecz pozwanych wzajemnych kwoty po 1.800 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego. Kwota powyższa obliczona została w oparciu o treść § 2 ust. 2 i § 11 ust. 1 pkt 2 w zw. z § 6 pkt 5 rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu.

Apelację od powyższego wyroku wniósł pozwany – powód wzajemny, M. L. zaskarżając wyrok:

- w pkt 1 w części zasądzającej od pozwanych na rzecz E. T. kwotę 32 445,98zł tytułem wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych z ustawowymi odsetkami od dnia 20 marca 2013r. do dnia zapłaty,

- w pkt 2 w części zasądzającej od pozwanego na rzecz E. T. kwoty 1 800 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego,

- w pkt 3 w części zasądzającej od pozwanego na rzecz M. B. kwotę 28 672,52zł tytułem wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych z ustawowymi odsetkami od dnia 20 marca 2013 roku do dnia zapłaty,

- w pkt 4 w części zasądzającej od pozwanego na rzecz M. B. kwotę 1 800 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego,

- w pkt 5 wyroku oddalającym powództwo wzajemne pozwanych w całości.

Wyrokowi Sądu Rejonowego powód wzajemny zarzucił:

- mające wpływ na wynik sprawy naruszenie przepisów postępowania tj. art. 233 § 1 i § 2 oraz art. 328 § 2 kpc poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów przeprowadzonych w sprawie i wbrew tymże dowodom przyjęcie, iż powódki przebywały na urlopie wychowawczym formalnie, podczas gdy przebywały one na urlopie wychowawczym faktycznie,

- mające wpływ na wynik sprawy naruszenie przepisów postępowania tj. art. 233 § 1 kpc przez brak wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego i dokonania jego oceny z pominięciem istotnej części tego materiału, tj. list obecności i w konsekwencji błędne ustalenie, że w zamian za pracę w sobotę powódki nie odbierały czasu wolnego podczas gdy z list obecności wynika, iż taki dzień odbierały w każdy poniedziałek przypadający po pracy w sobotę,

- mające wpływ na wynik sprawy naruszenie przepisów postępowania tj. art. 233 § 1 kpc poprzez błędną ocenę opinii biegłych i w konsekwencji przyjęcie, iż w sklepie w którym wykonywały pracę powódki nie było niedoboru, podczas gdy niedobór był tam dwukrotnie większy niż wskazywali powodowie wzajemni.

W oparciu o tak skonstruowane zarzuty powód wzajemny wniósł o:

- uchylenie wyroku w części zasądzającej od pozwanego na rzecz E. T. kwotę 32 445,98 zł tytułem wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych, z ustawowymi odsetkami od dnia 20 marca 2013 roku do dnia zapłaty

- uchylenie wyroku w części zasądzającej od pozwanego na rzecz E. T. kwoty 1 800 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego,

- uchylenie wyroku w części zasądzającej od pozwanego na rzecz M. B. kwotę 28 672,52 zł tytułem wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych z ustawowymi odsetkami od dnia 20 marca 2013 roku do dnia zapłaty,

- uchylenie wyroku w części zasadzającej od pozwanego na rzecz M. B. kwoty 1 800 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego,

- zmianę wyroku w części oddalającej powództwo wzajemne pozwanego poprzez uwzględnienie go w całości .

W uzupełnieniu apelacji profesjonalny pełnomocnik działający w imieniu pozwanego – powoda wzajemnego M. L., zgłosił swe przystąpienie do sprawy w charakterze pełnomocnika i poparł dotychczas zgłoszone zarzuty apelacji. Jednocześnie w ramach uzupełnienia apelacji zgłosił następujące zarzuty:

- mające wpływ na wynik sprawy naruszenie przepisów postępowania tj, art. 17 pkt 4 k.p.c. poprzez rozpatrzenie sprawy należącej do właściwości Sądu okręgowego ze względu na wartość przedmiotu sporu, co stanowi naruszenie art. 379 pkt 6 k.p.c.,

- mające wpływ na wynik sprawy naruszenie przepisów postępowania tj. art. 64 § 1 k.p.c. poprzez wydanie wyroku wobec podmiotu niemającego zdolności sądowej, co stanowi naruszenie art. 379 pkt 2 k.p.c.,

- naruszenie prawa materialnego tj. art. 6 k.c. poprzez jego błędne zastosowanie polegające na przyjęciu, iż to na pozwanych spoczywa obowiązek udowodnienia faktu wypłacenia powódkom wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych lub udzielania im w zamian czasu wolnego, podczas gdy z powołanego przepisu wynika, iż ciężar udowodnienia faktów, z których powódki wywodzą skutki prawne spoczywa na nich a nie na pozwanych,

W związku z wyżej wymienionymi zarzutami związanymi z nieważnością postępowania pełnomocnik pozwanego ( powoda wzajemnego) wniósł o uchylenie wyroku, zniesienie postępowania w zakresie dotkniętym nieważnością oraz przekazanie sprawy sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania.

Apelację od wyroku Sądu Rejonowego wniósł również pełnomocnik powódek ( pozwanych wzaemnych, zaskarżając wyrok w części to jest:

w punkcie 1 w części, to jest:

- w zakresie ustalonej przez Sąd na dzień 20.03.2013r. daty początkowej naliczenia odsetek ustawowych od kwoty 32.445,98 zł zasądzonej na rzecz powódki E. T. tytułem wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych;

- w zakresie ustalonej przez Sąd na dzień 20.03.2013r. daty początkowej naliczenia odsetek ustawowych od kwoty 2.642,86 zł zasądzonej na rzecz powódki E. T. tytułem ekwiwalentu za niewykorzystany urlop wypoczynkowy;

w punkcie 3 w części, to jest:

- w zakresie ustalonej przez Sąd na dzień 20.03.2013r. daty początkowej naliczenia odsetek ustawowych od kwoty 28.627,52 zł zasądzonej na rzecz powódki M. B. tytułem wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych;

- w zakresie ustalonej przez Sąd na dzień 20.03.2013r. daty początkowej naliczenia odsetek ustawowych od kwoty 2.714,29 zł zasądzonej na rzecz powódki M. B. tytułem ekwiwalentu za niewykorzystany urlop wypoczynkowy.

Powyższemu wyrokowi strona powodowa zarzuciła naruszenie prawa materialnego, tj.:

- art. 85§2 k.p. w zw. z art. art. 481 § 1 k.c. w zw. z art. 300 k.p. poprzez jego niezastosowanie i w konsekwencji błędne ustalenie daty początkowej naliczania odsetek od należności zasadzonych na rzecz obu powódek tytułem wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych na dzień 20.03.2013r. — podczas gdy zgodnie z omawianym przepisem datą tą winna pozostawać data wymagalności wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych;

- art. 171 §1 k.p. w zw, z art. art. 481 § 1 k.c. w zw. z art. 300 k.p. poprzez jego niezastosowanie i w konsekwencji błędne ustalenie daty początkowej naliczania odsetek od należności zasadzonych na rzecz obu powódek tytułem ekwiwalentu pieniężnego za niewykorzystany urlop na dzień 20. (...)., podczas gdy zgodnie z omawianym przepisem datą tą winna pozostawać data 2.03.2012)

- art. 455 k.c. poprzez jego zastosowanie w sytuacji, gdy przepis ten nie znajduje odniesienia do stanu faktycznego niniejszej sprawy, bowiem zasądzone przez Sąd na rzecz powódek roszczenia mają charakter zobowiązań terminowych;

naruszenie prawa procesowego mający istotny wpływ na wynik sprawy, tj.:

- art. 233§1 k.p.ę. poprzez zaniechanie wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego;

- art. 328§2 k.p.c., poprzez niewyjaśnienie podstawy prawnej wyroku jak i błędne wskazanie podstaw faktycznych rozstrzygnięcia w zaskarżonym niniejszą apelacją zakresie.

W konkluzji powyższych zarzutów pełnomocnik strony powodowej wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku w pkt 1 poprzez:

— zasądzenie odsetek ustawowych od wskazanej w tym punkcie należności zasądzonej na rzecz powódki E. T. tytułem wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych liczonych w następujący sposób:

a.  od kwoty 1 033,60 zł od dnia 11.06.2009 roku do dnia zapłaty,

b.  od kwoty 866,40 zł od dnia 11.07.2009 r. do dnia zapłaty,

c.  od kwoty 797,76 zł od dnia 11.08.2009 r. do dnia zapłaty,

d.  od kwoty 778,24 zł od dnia 11.09.2009 r. do dnia zapłaty,

e.  od kwoty 830,00 zł od dnia 11.10.2009 r. do dnia zapłaty,

f.  od kwoty 946,00 zł od dnia 11.11.2009 r. do dnia zapłaty,

g.  od kwoty 905,92 zł od dnia 11.12.2009 r. do dnia zapłaty,

h.  od kwoty 774,80 zł od dnia 11.01.2010 r. do dnia zapłaty,

i.  od kwoty 1 169,20 zł od dnia 11.02.2010 r. do dnia zapłaty,

j.  od kwoty 972,92 zł od dnia 11.03.2010 r. do dnia zapłaty,

k.  od kwoty 861,64 zł od dnia 11.04.2010 r. do dnia zapłaty,

l.  od kwoty 875,56 zł od dnia 11.05.2010 r. do dnia zapłaty,

m.  od kwoty 1 090,84 zł od dnia 11.06.2010 r. do dnia zapłaty,

n.  od kwoty 932,36 zł od dnia 11.07.2010 r. do dnia zapłaty,

o.  od kwoty 894,92 zł od dnia 11.08.2010 r. do dnia zapłaty,

p.  od kwoty 725, 64 zł od dnia 11.09.2010 r. do dnia zapłaty,

q.  od kwoty 894,92 zł od dnia 11.10.2010 r. do dnia zapłaty,

r.  od kwoty 1 114,60 zł od dnia 11.11.2010 r. do dnia zapłaty,

s.  od kwoty 972,92 y od dnia 11.12.2010 r. do dnia zapłaty,

t.  od kwoty 725,64 zł od dnia 11.01.2011 r. do dnia zapłaty,

u.  od kwoty 1 159,84 zł od dnia 11.02.2011 r. do dnia zapłaty,

v.  od kwoty 1 086,64 zł od dnia 11.03.2011 r. do dnia zapłaty,

w.  od kwoty 969,12 zł od dnia 11.04.2011 r. do dnia zapłaty,

x.  od kwoty 1 152,00 zł od dnia 11.05.2011 r. do dnia zapłaty,

y.  od kwoty 1 044,00 zł od dnia 11.06.2011 r. do dnia zapłaty,

z.  od kwoty 1 044,00 zł od dnia 11.07.2011 r. do dnia zapłaty,

aa.  od kwoty 715,00 zł od dnia 11.08.2011 r. do dnia zapłaty,

bb.  od kwoty 1 063,12 zł od dnia 11.09.2011 r. do dnia zapłaty,

cc.  od kwoty 1005,52 zł od dnia 11.10.2011 r. do dnia zapłaty,

dd.  od kwoty 1 241,00 zł od dnia 11.11.2011 r. do dnia zapłaty,

ee.  od kwoty 258,26 zł od dnia 11.12.2011 r. do dnia zapłaty,

ff.  od kwoty 828,38 zł od dnia 11.01.2012 r. do dnia zapłaty,

gg.  od kwoty 757,34 zł od dnia 11.01.2012 r. do dnia zapłaty,

hh.  od kwoty 840,58 zł od dnia 11.02.2012 r. do dnia zapłaty,

ii.  od kwoty 840,58 zł od dnia 11.03.2012 r. do dnia zapłaty,

jj.  od kwoty 306,72 zł od dnia 21.03.2012 r. do dnia zapłaty,

(czyli od terminów wymagalności, które zostały sprecyzowane w piśmie procesowym pełnomocnika powódek z dnia 18 marca 2013 roku)

- zasądzenie odsetek ustawowych od wskazanej w tym punkcie należności zasądzonej na rzecz powódki E. T. tytułem ekwiwalentu za niewykorzystany urlop, liczonych od daty wymagalności, to jest kolejnego dnia po rozwiązaniu stosunku pracy – 22.03.2012 r. do dnia zapłaty.

Pełnomocnik powódek głównych wniósł także o zmianę wyroku w pkt 3 poprzez:

zasądzenie odsetek ustawowych od wskazanej w tym punkcie należności zasądzonej na rzecz powódki M. B. tytułem wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych liczonych w następujący sposób:

a.  od kwoty 974,00 zł od dnia 11.06.2009 roku do dnia zapłaty,

b.  od kwoty 866,40 zł od dnia 11.07.2009 r. do dnia zapłaty,

c.  od kwoty 686,72 zł od dnia 11.08.2009 r. do dnia zapłaty,

d.  od kwoty 837,84 zł od dnia 11.09.2009 r. do dnia zapłaty,

e.  od kwoty 830,00 zł od dnia 11.10.2009 r. do dnia zapłaty,

f.  od kwoty 946,00 zł od dnia 11.11.2009 r. do dnia zapłaty,

g.  od kwoty 905,92 zł od dnia 11.12.2009 r. do dnia zapłaty,

h.  od kwoty 774,80 zł od dnia 11.01.2010 r. do dnia zapłaty,

i.  od kwoty 1 104,60 zł od dnia 11.02.2010 r. do dnia zapłaty,

j.  od kwoty 972,92 zł od dnia 11.03.2010 r. do dnia zapłaty,

k.  od kwoty 861,64 zł od dnia 11.04.2010 r. do dnia zapłaty,

l.  od kwoty 932,36 zł od dnia 11.05.2010 r. do dnia zapłaty,

m.  od kwoty 528,76 zł od dnia 11.06.2010 r. do dnia zapłaty,

n.  od kwoty 932,36 zł od dnia 11.07.2010 r. do dnia zapłaty,

o.  od kwoty 894,92 zł od dnia 11.08.2010 r. do dnia zapłaty,

p.  od kwoty 944,52 zł od dnia 11.09.2010 r. do dnia zapłaty,

q.  od kwoty 894,92 zł od dnia 11.10.2010 r. do dnia zapłaty,

r.  od kwoty 1 057,80 zł od dnia 11.11.2010 r. do dnia zapłaty,

s.  od kwoty 972,92 zł od dnia 11.12.2010 r. do dnia zapłaty,

t.  od kwoty 486,87 zł od dnia 11.01.2011 r. do dnia zapłaty,

u.  od kwoty 288,37 zł od dnia 11.01.2011 r. do dnia zapłaty,

v.  od kwoty 732,98 zł od dnia 11.02.2011 r. do dnia zapłaty,

w.  od kwoty 732,98 zł od dnia 11.03.2011 r. do dnia zapłaty,

x.  od kwoty 615,46 zł od dnia 11.04.2011 r. do dnia zapłaty,

y.  od kwoty 871,54 zł od dnia 11.05.2011 r. do dnia zapłaty,

z.  od kwoty 690,34 zł od dnia 11.06.2011 r. do dnia zapłaty,

aa.  od kwoty 625,34 zł od dnia 11.07.2011 r. do dnia zapłaty,

bb.  od kwoty 952,34 zł od dnia 11.08.2011 r. do dnia zapłaty,

cc.  od kwoty 342,10 zł od dnia 11.09.2011 r. do dnia zapłaty,

dd.  od kwoty 651,86 zł od dnia 11.10.2011 r. do dnia zapłaty,

ee.  od kwoty 822,34 zł od dnia 11.11.2011 r. do dnia zapłaty,

ff.  od kwoty 732,98 zł od dnia 11.12.2011 r. do dnia zapłaty,

gg.  od kwoty 822,34 zł od dnia 11.01.2012 r. do dnia zapłaty,

hh.  od kwoty 840,58 zł od dnia 11.02.2012 r. do dnia zapłaty,

ii.  od kwoty 840,58 zł od dnia 11.03.2012 r. do dnia zapłaty,

jj.  od kwoty 689,12 zł od dnia 21.03.2012 r. do dnia zapłaty,

(czyli od terminów wymagalności, które zostały sprecyzowane w piśmie procesowym pełnomocnika powódek z dnia 18 marca 2013 roku)

- zasądzenie odsetek ustawowych od wskazanej w tym punkcie należności zasądzonej na rzecz powódki M. B. tytułem ekwiwalentu za niewykorzystany urlop, liczonych od daty wymagalności, to jest kolejnego dnia po rozwiązaniu stosunku pracy – 22.03.2012 r. do dnia zapłaty.

Nadto pełnomocnik powódek ( pozwanych wzajemnych) wniósł o zasądzenie od pozwanych na rzecz powódek kosztów postępowania przed Sądem II instancji, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W odpowiedzi na apelację pozwanego (powoda wzajemnego), M. L. pełnomocnik powódek 9Pozwanych wzajemnych) wniósł o jej oddalenie, zaś w odpowiedzi na uzupełnienia apelacji przez pełnomocnika powoda wzajemnego, pełnomocnik powódek głównych podtrzymał swoje dotychczasowe stanowisko i wniósł o oddalenie apelacji oraz sprostowanie oczywistej omyłki pisarskiej zawartej tak w komparycji jak i w tenorze wyroku Sądu Rejonowego w Radomsku IV Wydział Pracy z dnia 5 lutego 2015 r. w sprawie sygn.. akt IV P 114/12 w ten sposób, aby w miejsce mylnego oznaczenia pozwanego „(...)” I. L., M. L. w R. wpisać we właściwych formach gramatycznych: „pozwanych solidarnie I. L. i M. L..

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Sąd Okręgowy podziela w większości ustalenia faktyczne Sądu pierwszej instancji, z tą jednak zmianą, iż nie zgadza się z ustaleniami co do kwot należnych powódkom (pozwanym wzajemnym) M. B. i E. T. z tytułu wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych; w pozostałym zakresie ustalenia te czyni integralną częścią swojego uzasadnienia.

Przed przystąpieniem do merytorycznej oceny zaskarżonego orzeczenia wskazać należy, że zgodnie z art. 378 § 1 KPC sąd drugiej instancji rozpoznaje sprawę w granicach apelacji; w granicach zaskarżenia bierze jednak z urzędu pod uwagę nieważność postępowania. Przepis ten reguluje przedmiotowe granice rozpoznania sprawy przez sąd drugiej instancji. Ustalając pojęcie granic apelacji - zgodnie z tym unormowaniem - stwierdzić należy, że co do zasady przepis art. 378 § 1 KPC nie zezwala na dokonywanie oceny poprawności zastosowania przepisów postępowania przez Sąd pierwszej instancji z urzędu, poza treścią zarzutów zawartych w apelacji. W zakresie przepisów postępowania Sąd drugiej instancji bierze bowiem pod uwagę z urzędu jedynie nieważność postępowania, oczywiście w granicach zaskarżenia. Sąd drugiej instancji rozpoznający sprawę na skutek apelacji nie jest natomiast związany przedstawionymi w niej zarzutami dotyczącymi naruszenia prawa materialnego (por. uchwała SN z 31 stycznia 2008 r., III CZP 49/07, OSNC 2008/6/55;wyrok SN z 31 stycznia 2008 r., II CSK 400/07).

Mając na uwadze powyższe stwierdzić należy, że Sąd Okręgowy rozpoznając niniejszą sprawę poza oceną wpływu podniesionych w apelacji zarzutów na treść zaskarżonego rozstrzygnięcia obowiązany był do dokonania weryfikacji prawidłowości rozstrzygnięcia Sądu pierwszej instancji w świetle przepisów prawa materialnego i to właśnie wynik tej oceny stanowił zasadniczą podstawę uznania, że wyrok Sąd Rejonowego należało częściowo zmienić.

W pierwszej kolejności zdaniem Sądu Okręgowego należy odnieść się apelacji pozwanego ( powoda wzajemnego ) M. L. jako dalej idącej.

Należy jednak wstępnie zaznaczyć, iż Sąd Okręgowy stosując zasadę określną w art. 378 § 2 KPC rozpoznał apelację w granicach zaskarżenia także na rzecz pozwanej ( powódkiwzajemnej ) I. L., która wyroku nie zaskarżyła.

Stosownie bowiem do treści wskazanego wyżej przepisu, w granicach zaskarżenia sąd odwoławczy może z urzędu rozpoznać sprawę także na rzecz współuczestników, którzy wyroku nie zaskarżyli, gdy będące przedmiotem zaskarżenia prawa lub obowiązki są dla nich wspólne.

Nie ulega wątpliwości, iż M. L. oraz I. L. jako wspólnicy spółki cywilnej , których obowiązki są wspólne ponoszą solidarną odpowiedzialność za zobowiązania spółki. (współuczestnictwo materialne – art. 72 § 1 KPC - ), stąd też zastosowanie 378 § 2 KPC jest w ocenie Sądu Okręgowego konieczne. Celem tej regulacji jest bowiem wyeliminowanie godzących w autorytet wymiaru sprawiedliwości sytuacji, gdy w stosunku do osób pozostających w tej samej sytuacji materialnoprawnej, zapadłyby w jednej sprawie różne rozstrzygnięcia (zob. wyr. SN z 11.12.2008 r., II CSK 272/08, OSNC 2009, Nr C, poz. 81).

Zajmując stanowisko co zarzutów podniesionych w uzupełnieniu apelacji, zmierzających do wykazania nieważności postępowania ( art. 379 pkt 6 i 2 KPC ) należy w ocenie Sądu Okręgowego uznać je za całkowicie bezpodstawne

Za chybiony uznać należy zwłaszcza zarzut naruszenia art. 17 pkt 4 KPC .

Za jednolite i utrwalone w orzecznictwie uznaje się bowiem stanowisko, że połączenie na podstawie art. 219 KPC kilku spraw do łącznego rozpoznania i rozstrzygnięcia jest zabiegiem jedynie technicznym i nie prowadzi do powstania jednej nowej sprawy. Wszystkie połączone sprawy zachowują swoją odrębność i są nadal samodzielnymi sprawami, zatem o właściwości sądu ze względu na wartość przedmiotu sporu decyduje nie łączna wartość przedmiotu sporu czy zaskarżenia ustalona jako suma wartości poszczególnych połączonych spraw, lecz wartość przedmiotu w każdej nich z osobna (porównaj między innymi orzeczenia Sądu Najwyższego z dnia 22 września 1967 r. I CR 158/67, OSNC z 1968 r. Nr 6, poz. 105, z dnia 13 grudnia 1996 r. I PKN 43/96, z dnia 31 maja 2006 r. IV CZ 41/06, z dnia 6 października 2006 r. V CSK 206/06, z dnia 15 listopada 2007 r., II CSK 418/07 i I CSK 313/07). Podobne stanowisko zajmował Sąd Najwyższy w późniejszych orzeczeniach. W postanowieniu z dnia 4 października 201 l r. w sprawie I PZ 20/11 Sąd Najwyższy wskazał, że „połączenie dwóch spraw do ich łącznego rozpoznania i rozstrzygnięcia na podstawie art. 219 k.p.c. nie oznacza, iż tworzy ono z tych spraw jedną nową sprawę. Połączenie podyktowane względami technicznymi i ekonomii procesowej nie pozbawia połączonych spraw ich odrębności i nie zmienia oceny, że łącznie rozpoznawane i rozstrzygane sprawy są nadal samodzielnymi sprawami. (por. także postanowienie z dnia 28 lutego 2013 r., IV CSK 719/12 ).

Skoro w żadnej z połączonych spraw, będących przedmiotem niniejszego osądu, wartość przedmiotu sporu nie przekracza kwoty 75.000 zł, właściwym do rozpoznania spraw był Sąd Rejonowy

Niezasadny okazał się również zarzut dotyczący naruszenia art. 64 § 1 KPC poprzez wydanie wyroku w stosunku do podmiotu nie mającego zdolności sądowej określonego w wyroku jako - „ (...)” I. L. i M. L..

Podnieść należy iż powódki M. B. i E. T. w pozwach jako stronę pozwaną oznaczyły swoich pracodawców - I. L. , M. L. - z dopiskiem w nawiasie „ wspólnicy spółki cywilnej pod nazwą (...)”. Sąd Rejonowy redagując wyrok zarówno w jego komparycji jak i w sentencji określił stronę pozwaną jako „ „(...)” I. L. i M. L. w R.” . Powyższe nie oznacza wbrew stanowisku zaprezentowanemu w apelacji, że wyrok został wydany przeciwko nieistniejącemu podmiotowi, co miałoby – jak żąda autor apelacji – skutkować zastosowaniem art. 379 pkt 2 KPC. W ocenie Sądu Okręgowego niewłaściwe określenie w zaskarżonym wyroku strony pozwanej, przy prawidłowym oznaczeniu jej przez powódki w pozwach, stanowi oczywistą niedokładność ze strony sadu, która podlega sprostowaniu przez Sąd drugiej instancji na podstawie art. 350 KPC ( por. wyrok SN z dnia 18 czerwca 1998 r., II CKN 817/97, OSNC 1999, nr 1, poz. 16 ) .

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy dokonał sprostowania wyroku Sądu Rejonowego w zakresie oznaczenia pozwanych ( powodów wzajemnych ).

W apelacji zasadniczej zaskarżonemu wyrokowi pozwany zarzucił naruszenie przepisów postępowania, tj. art. 233 § 1 i 2 oraz art. 328 k.p.c. poprzez m.in. przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów oraz brak wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego poprzez przyjęcie, że powódki przebywały na urlopie wychowawczym formalnie, podczas gdy przebywały na urlopie wychowawczym faktycznie; pominięcie list obecności i błędne ustalenie, że w zamian za pracę w sobotę powódki nie odbierały czasu wolnego podczas gdy z list wynika, iż taki dzień odbierały w każdy poniedziałek przypadający po pracy w sobotę oraz przyjęcie, że w sklepie, w którym wykonywały prace powódki nie było niedoboru, podczas gdy niedobór był tam dwukrotnie wyższy niż wskazywał pozwany .

W ocenie Sądu Okręgowego generalnie zarzuty te nie mogą odnieść pożądanego celu , z wyjątkiem tych które skutkowały zmianą zaskarżonego wyroku w zakresie dotyczącym wysokości należnych powódkom (pozwanym wzajemnym) M. B. i E. T. kwot z tytułu wynagrodzenia z pracę w godzinach nadliczbowych, o czym będzie mowa w dalszej części uzasadnienia; w pozostałym zakresie ustalenia faktyczne jakie poczynił Sąd pierwszej instancji są prawidłowe.

Wskazane zarzuty są bezpodstawne, gdyż wszystkie wnioski Sądu I instancji są logicznie poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym, a to oznacza, iż taka ocena tego Sądu nie narusza reguł swobodnej oceny dowodów (art. 233 § 1 k.p.c.) i musi się ostać, choćby w równym stopniu, na podstawie tego materiału dowodowego, dawały się wysnuć wnioski odmienne (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27 września 2002 r., II CKN 817/00, LEX nr. 56906 i wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27 września 2002 r., IV CKN 1316/00, LEX nr 80273).

Dotyczy to w pierwszej kolejności zakwestionowanego w apelacji faktu wykonywania przez powódki pracy przez całe sporne okresy. W ocenie pozwanego samo ustalenie przez Sąd Rejonowy , iż powódki przebywały na urlopach wychowawczych „ formalnie” wyklucza ustalenie, iż w rzeczywistości świadczyły one w tych okresach prace na rzecz pozwanych pracodawców. Stanowiska tego nie sposób zaaprobować. Okoliczności sprawy wskazują bowiem, iż sam fakt udzielenia powódkom urlopu wychowawczego nie był przedmiotem sporu, dlatego też wskazywane przez pozwanych dowody w postaci np. pism MOPS , braku list płac i list obecności powódek za te okresy, jak też złożone w tym przedmiocie wnioski załączone do akt osobowych, nie mają w spawie istotnego znaczenia.

Sąd Rejonowy, fakt wykonywania przez powódki pracy w spornym okresie, obejmującym także okresy w których powódki według dokumentacji zawartej w aktach osobowych, winny przebywać na urlopach wychowawczych, ustalił na podstawie przeprowadzonych w toku postepowania dowodów powołanych w pisemnych motywach zaskarżonego wyroku. Dowodami tymi były m.in., zeznania samego pozwanego ( powoda wzajemnego) M. L., który na rozprawie w dniu 26 sierpnia 2014r ( k. 605.) zeznał, iż „z uwagi na trudną sytuację poprosiła o zatrudnienie w czasie urlopu wychowawczego. Dotyczy to jednej i drugiej pani. (...) pozostawała po stronie pracownika aby móc dorobić sobie w czasie urlopu wychowawczego”. Pozwany przyznał zatem fakt świadczenia pracy przez powódki podczas formalnego przebywania na urlopach wychowawczych.

Odnosząc się do analizowanego zarzutu należy zwrócić uwagę na niespójność, a wręcz wewnętrzną sprzeczność twierdzeń pozwanego, zwłaszcza w kontekście pozwu wzajemnego opartego na twierdzeniu spowodowania przez powódki niedoboru w sklepie w okresie, który pokrywa się w dużej mierze (a w stosunku do jednej z powódek - E. T. w całości) z okresem owego urlopu wychowawczego.

W ocenie Sądu Okręgowego Sąd I instancji zasadnie nie uznał list obecności za dowody wiarygodne, zwłaszcza wobec twierdzeń samego pozwanego co do braku rzetelności w prowadzeniu tych list. Pozwany przyznał w toku przesłuchania w charakterze strony ( k. 606 ) , iż powódki co drugą niedzielę pracowały oraz, że za każdą przepracowaną niedziele otrzymywały po 100 złotych, fakty te nie były jednak odnotowywane na listach obecności . Ponadto pozwany( powód wzajemny) odnotowywał nieobecność powódek (pozwanych wzajemnych) na listach obecności w okresie kiedy faktycznie pracowały ( w dokumentacji pracowniczej niezgodnie ze stanem faktycznym wykazywał okresy urlopu wychowawczego ). Powódki ( pozwane wzajemne) natomiast, wbrew twierdzeniom pozwanego( powoda wzajemnego) nie potwierdzały prawdziwości zapisów list płac. Na rozprawie apelacyjnej podniosły, iż przygotowane wcześniej listy pracodawca przywoził raz w miesiącu, które bez zastrzeżeń podpisywały w obawie o utratę pracy.

Sąd Rejonowy w uzasadnieniu wyroku wskazał dowody, w oparciu o które przyjął za wiarygodnie twierdzenia obu powódek ( pozwanych wzajemnych), iż pracowały one w spornych okresach od poniedziałku do soboty, a nadto co druga niedzielę , przy czym za prace w soboty nie odbierały dnia wolnego. Sąd wskazał przy tym dlaczego odmówił w tym zakresie wiarygodności zeznaniom pozwanego( powoda wzajemnego) oraz świadków zgłoszonych przez pozwanego ( powoda wzajemnego), którzy są nadal jego pracownikami a ponadto nigdy nie pracowali razem z powódkami. Dokonana w tym zakresie ocena dowodów nie budzi w ocenie Sądu Okręgowego żadnych wątpliwości, bowiem odpowiada zasadom, o których mowa w art. 233 § 1 KPC.

W ocenie Sądu Okręgowego za chybiony uznać należy również zarzut sformułowany przez pełnomocnika pozwanego w uzupełnieniu apelacji ( k.727- 734 ) naruszenia przepisu prawa materialnego tj. art. 6 k.c. poprzez jego błędne zastosowanie polegające na przyjęciu, iż to na pozwanych ( powodach wzajemnych) spoczywa obowiązek udowodnienia faktu wypłacenia powódkom ( pozwanym wzajemnym ) wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych lub udzielania im w zamian czasu wolnego, podczas gdy z powołanego przepisu wynika, iż ciężar udowodnienia faktów, z których powódki wywodzą skutki prawne spoczywa na nich a nie na pozwanych

Wskazać należy iż istotnie z art. 6 k.c. wynika zasada, iż ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z tego faktu wywodzi skutki prawne a strony obowiązane są wskazywać dowody dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne (art. 3 i art. 232 zdanie pierwsze KPC). Również w postępowaniu odrębnym w sprawach z zakresu prawa pracy z powództwa pracownika o wynagrodzenie obowiązuje ogólna reguła procesu, że powód powinien udowadniać słuszność swych twierdzeń w zakresie zgłoszonego żądania, z tą jedynie modyfikacją, iż niewywiązywanie się przez pracodawcę z obowiązku rzetelnego prowadzenia dokumentacji, powoduje dla niego niekorzystne skutki procesowe wówczas, gdy pracownik udowodni swoje twierdzenia przy pomocy innych środków dowodowych niż ta dokumentacja. Na potrzebę udowodnienia przez pracownika (powoda) wykonywania pracy w godzinach nadliczbowych celem wykazania zasadności żądania zapłaty wynagrodzenia za tę pracę wielokrotnie wskazywał Sąd Najwyższy (por. uzasadnienie wyroku z dnia 5 maja 1999 r., I PKN 665/98, OSNAPiUS 2000 nr 14, poz. 535 oraz wyroku z dnia 4 października 2000 r., I PKN 71/00, OSNAPiUS 2002 nr 10, poz. 231). W uzasadnieniu wyroku z dnia 5 lutego 2002 r., I PKN 845/00 (OSNP 2004 nr 3, poz. 46) Sąd Najwyższy wprost stwierdził, że na powodach spoczywał wprawdzie ciężar dowodu w zakresie wykazania wykonywania pracy ponad normy czasu pracy, ale siłą rzeczy mogli ten obowiązek wykonać przez powołanie dowodów ze swoich zeznań. W tezie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 14 maja 1999 r., I PKN 62/99 (OSNAPiUS 2000 nr 15, poz. 579) wyrażono natomiast pogląd, że pracodawca, który wbrew obowiązkowi przewidzianemu w art. 94 pkt 9a KP nie prowadzi list obecności, list płac ani innej dokumentacji ewidencjonującej czas pracy pracownika i wypłacanego mu wynagrodzenia, musi liczyć się z tym, że będzie na nim spoczywał ciężar udowodnienia nieobecności pracownika, jej rozmiaru oraz wypłaconego wynagrodzenia. Tezę tego wyroku należy odczytywać w ten sposób, że pracownik (powód) może powoływać wszelkie dowody na wykazanie zasadności swego roszczenia, w tym posiadające mniejszą moc dowodową niż dokumenty dotyczące czasu pracy, a więc na przykład dowody osobowe, z których prima facie (z wykorzystaniem domniemań faktycznych - art. 231 KPC) może wynikać liczba przepracowanych godzin nadliczbowych. Jeżeli sąd dojdzie do wniosku, że powód przy pomocy takich dowodów wykazał swoje twierdzenia, to na pracodawcy, który nie prowadził prawidłowej ewidencji czasu pracy, spoczywa ciężar udowodnienia, że pracownik rzeczywiście nie pracował w tym czasie.

W przedmiotowej sprawę, jak wynika z ustaleń Sądu Rejonowego pracodawca nie prowadził w sposób rzetelny dokumentacji płacowej jak też dokumentacji potwierdzającej ilość przepracowanych przez powódki godzin w miesięcznym okresie rozliczeniowym. Pozwany sam przyznał, iż w okresie kiedy zatrudniał je nielegalnie ( w okresach wykazywanych w aktach osobowych jako okresy wychowawcze) nie prowadził list obecności ani list płac. W pozostałych okresach objętych sporem sporządzane listy obecności nie odzwierciedlały rzeczywistych dni pracy powódek ani godzin pracy Pozwany przyznał, że niedziele , w których powódki pracowały nie były ujęte w listach a nadto, iż za pracę w niedzielę powódki otrzymywały „ do ręki” określoną kwotę.

Jednocześnie powódki udowodniły, jak słusznie przyjął Sąd Rejonowy, iż w ramach umówionego wynagrodzenia pracowały w każdą sobotę a ponadto co drugą niedzielę ( w wymiarze 10 godzin ), przy czym za pracę w sobotę nie otrzymywały wolnego dnia. Sąd Rejonowy wskazał i ocenił dowody w oparciu o które poczynił ustalenia we wskazanym zakresie, nie naruszając przy tym , zdaniem Sądu Okręgowego, reguł określonych w art. 233§ 1 KPC.

W ten sam sposób należy odnieść się do stanowiska Sądu Rejonowego, iż pozwany pracodawca nie udowodnił twierdzenia, iż w zamian za pracę w soboty powódki otrzymywały wolny dzień przypadający po weekendzie, uznając za niewiarygodny w tym zakresie dowód z zapisów list obecności.

W ocenie Sądu Okręgowego apelacja pozwanego ( powoda wzajemnego ) odnosi skutek w zakresie przyjętych w zaskarżonym wyroku kwot należnym powódkom z tytułu pracy w godzinach nadliczbowych. Zasądzając na rzecz powódki E. T. kwotę 32.445,98 zł. oraz na rzecz powódki M. B. kwotę 28.627,52 zł Sąd Rejonowy oparł swoje ustalenia na wyliczeniach zawartych w opinii uzupełniające biegłej ds. finansów i (...) z dnia 1 marca 2013 r. ( k. 372 – 380 tom II akt ) w wersji , jak wskazał „określającej wysokość należnego wynagrodzenia w kwotach brutto”.

Z analizy wydawanych kolejno opinii przez w/w biegłą wynika jednak, iż w powołanej opinii biegła do obliczeń należnych powódkom kwot z tytułu pracy w godzinach nadliczbowych za poszczególne miesiące przyjęła kwoty brutto od których odjęła kwoty wypłacone powódkom przez pracodawcę , bez ich ubruttowienia tj. kwoty netto. Natomiast do właściwego rozliczenia kwot koniecznym było uwzględnienie wypłat pracodawcy również w kwotach brutto, na co zwróciła uwagę sama biegła na rozprawie w dniu 17 pażdziernika 2013 r. ( k.491). Na tej podstawie oraz uwzględniając złożony w tym zakresie wniosek przez pełnomocnika pozwanych ( powodów wzajemnych) sąd zlecił biegłej wydanie opinii, poprzez dokonanie stosownych wyliczeń przy przyjęciu wypłaconych powódkom kwot ale w kwotach brutto. Opinia odpowiadając tym założeniom została sporządzona w dniu 22 listopada 2013 r. i załączona na k. 501 -520 akt , tom III akt.

Według zawartego w tej opinii zestawienia wynagrodzeń , przy uwzględnieniu dodatku za soboty w wysokości 100 % wynagrodzenia oraz przeliczonych kwot na brutto otrzymanego faktycznie wynagrodzenia przez powódkę E. T. za cały sporny okres, należność ogółem z tytułu niewypłaconego E. T. wynagrodzenia wynosi ogółem kwotę 19. 032, 92 złotych ( opinia k. 512 ) natomiast na rzecz powódki M. B. 19.131, 72 zł. ( opinia k. 520 ).

Biorąc powyższe pod uwagę Sąd Okręgowy uznał za prawidłowe wyliczenia biegłej zawarte w opinii z dnia 22 listopada 2013 r. i na tej podstawie zmienił zaskarżony wyrok w punkcie „1” zasądzając na rzecz powódki E. T. w miejsce kwoty 32.445, 38 zł kwotę 19.032, 92 złotych oraz w punkcie „2” zasądzając na rzecz powódki M. B. w miejsce kwoty 28.627, 52zł kwotę 19.131,72 złotych oraz oddalając powództwa w pozostałej części.

Zarzuty apelacji pozwanego ( powoda wzajemnego ) naruszenia art. 233§ 1 KPC odnoszące się punktu 5 zaskarżanego wyroku, stanowiącego o oddaleniu powództwa wzajemnego, w ocenie Sądu Okręgowego okazały się również nieuzasadnione. Oddalając powództwa wzajemne o zasądzenie od E. T. i M. B. żądanych w nich kwot odszkodowania z tytułu niedoboru , Sąd Rejonowy przyjął, iż przeprowadzone w sprawie dowody z opinii biegłych nie wykazały istnienia niedoboru (szkody ). Zdaniem apelującego Sąd Rejonowy z naruszeniem art. 233 § 1 KPC dokonał błędnej oceny opinii biegłych przyjmując, iż w sklepie w który pracowały powódki nie wystąpił niedobór.

W apelacji co do tej części rozstrzygnięcia pozwany ( powód wzajemny ) poza w/w zarzutem innych zarzutów , w tym naruszenia prawa materialnego nie zgłosił. Rozważania co do tej części apelacji wypada jednak poprzedzić analizą art. 124 KP, który stanowił podstawę prawna dochodzonych względem powódek ( pozwanych wzajemnych) roszczeń odszkodowawczych.

Wskazać zatem należy, iż . przesłankami odpowiedzialności pracownika na podstawie art. 124 KP są: powierzenie pracownikowi mienia z obowiązkiem zwrotu lub do wyliczenia się, szkoda w powierzonym mieniu oraz wina pracownika. Podkreślenia wymaga przy tym, że sformułowanie zawarte w § 3 przepisu wskazuje jednoznacznie, iż przyjętą zasadą odpowiedzialności jest tu zasada winy domniemanej. Oznacza to, że ciężar udowodnienia istnienia lub braku winy spoczywa nie na pracodawcy, lecz na pracowniku. Zatem do powstania obowiązku naprawienia szkody przez pracownika wystarczy, aby zostało mu powierzone mienie oraz aby w tym mieniu powstała szkoda

Sąd Rejonowy w uzasadnieniu wyroku dokonał oceny wydanych w sprawie opinii biegłych, których przedmiotem było wyliczenie ewentualnego niedoboru , za który według twierdzeń pozwanych ( powodów wzajemnych) odpowiedzialność ponoszą powódki (pozwane wzajemne). W efekcie tej oceny, która zdaniem Sądu Okręgowego nie narusza ram określonych w art. 233§ 1 KPC , Sąd Rejonowy przyjął, iż z przeprowadzonych dowodów nie wynika fakt wystąpienia niedoboru , a tym samym, iż nie wystąpiła szkoda w mieniu pracodawcy.

Sąd Rejonowy powołał kolejno dowód aż z trzech biegłych którzy , w konkluzji opinii doszli do tych samych wniosków, iż dokumentacja związana z działalnością sklepu przy ul. (...), prowadzona była w sposób nieprawidłowy, to zaś nie pozwala w żaden sposób potwierdzić faktu wystąpienie niedoboru. Sąd Rejonowy słusznie uznał opinie w/w biegłych jako fachowe i przyjął za podstawę własnych ustaleń. Treść opinii wskazuje bowiem, i ż ich wydanie poprzedzone zostało analiza dostępnej dokumentacji ( w tym m.in. udostępnionych arkuszy spisów z natury , ksiąg przychodów i rozchodów, ewidencji zakupów ) oraz odniesienie jej do obowiązujących w obszarze księgowości zasad.

Biegła ds. finansów i (...). W. stwierdziła m.in. brak na arkuszach spisowych danych co rodzaju inwentaryzacji, osób materialnie odpowiedzialnych, oraz brak podpisu tych osób . Zdaniem biegłej przed rozpoczęciem inwentaryzacji należało przeliczyć stan gotówki w kasie a także spisać dowody sprzedaży, porównać spisane stany z wydrukiem z kasy fiskalnej, przy czy z tych czynności powinien zostać sporządzony odrębny protokół. Ponadto przed rozpoczęciem spisu z natury pobiera się od osób materialnie odpowiedzialnych za powierzone mienie oświadczenie o ujęciu w ewidencji wszystkich dowodów obrotu towarami i przekazaniu ich właścicielowi.

W analizowanej sprawie brak jest dokumentacji co do powyższych czynności.

Ponadto biegła stwierdziła, iż na fakturach zakupu obciążających w/w sklep brak jest podpisu osób odpowiedzialnych za przyjęcie na sklep poszczególnych towarów, faktury zakupu były wprowadzane do książki przychodów i rozchodów przez właściciela firmy, nie były wprowadzane protokoły ubytków towarów ( przy braku norm ubytków naturalnych) .

Według biegłej pozwany (powód wzajemny) nie wskazywał weryfikacji różnic inwentaryzacyjnych. Żadna z inwentaryzacji przeprowadzonych w sklepie nie była podpisana przez pracownice odpowiedzialne materialnie.

Generalnie biegła stwierdziła, iż pracodawcy nie przeprowadzali inwentaryzacji w stosunku do osób odpowiedzialnych materialnie ( w celu ich ewentualnego rozliczenia ), spełniały one wymogi spisów na potrzeby podatkowe ( Urzędu Skarbowego), dlatego też biegła zdecydowanie opowiedziała się za brakiem podstaw co do szacunkowego wyliczenia ewentualnego niedoboru ( k. 32-324, 369, 573 ).

Stanowisko w/w biegłej potwierdził biegły z zakresu ekonomiki przedsiębiorstw, gospodarko materiałowej, zatrudnienia i płac A. G.., który zwrócił ponadto uwagę na fakt, iż umowa o wspólnej odpowiedzialności materialnej powódek nie precyzuje stanu początkowego powierzonego mienia. Biegły podkreślił, iż spis z natury o ile został przeprowadzony prawidłowo zalicza się do metody inwentaryzacji dowodowo niepodważalnej, wskazał przy tym na przyjęte i uznane zasady prawidłowego przeprowadzenia inwentaryzacji. W opinii pisemnej biegły zwrócił uwagę na nierzetelność prowadzenia dokumentach przez pracodawców wymieniając elementarne zasady, które zostały przez nich w tym zakresie naruszone. W konkluzji biegły wykluczył możliwość ustalenia wysokości ewentualnego niedoboru, jak też dopuszczalność jego szacunkowego obliczenia ( k. 448-451, 492 ).

Wobec tak kategorycznych opinii wskazanych wyżej biegłych, w ocenie Sądu Okręgowego, nie zachodziła potrzeba zlecenia przez Sąd Rejonowy, w uwzględnieniu wniosku pozwanych ( powodów wzajemnych ) wydania opinii przez trzeciego biegłego w przedmiocie ustalenia „szacunkowego niedoboru w granicach od minimalnej do maksymalnej wysokości”.

Biegła z dziedziny rachunkowości D. G. - Was ( k. 613 - 625, 653 ) wydająca w tym zakresie opinię zaznaczyła, iż nie było przedmiotem jej analizy ocena strony formalno – merytorycznej inwentaryzacji przeprowadzonej w sklepie na dzień 31.12. (...). ponieważ dokonali ją wcześniej inni biegli. Biegła natomiast dokonała analizy danych mającej na celu ustalenie stanu ewidencyjnego towarów na dzień 31 .12.2011 r. i porównanie go z danymi wynikającymi z inwentaryzacji ( zakwestionowanej w opiniach wcześniejszych ).

Opinia ta w żaden sposób nie wykazała jednak słuszności stanowiska pozwanych (powodów wzajemnych), przeciwnie biegła wskazała na nieprawidłowe wyliczenie przez pracodawców niedoboru i nie możność określenia niedoboru ze względu na braki w ewidencji księgowej : przesunięć towarów między sklepami, pobrań towarów na potrzeby własne właścicieli, przecen towarów, strat w zapasach.

W ocenie Sądu Okręgowego przywołane opinie biegłych potwierdzają słuszność stanowiska Sadu I instancji przyjętego za podstawę oddalenia powództwa wzajemnego, iż przeprowadzone w sprawie dowody nie potwierdziły twierdzeń powodów wzajemnych co do wystąpienia w ich mieniu szkody, za którą odpowiedzialność ponoszą M. B. i E. T..

Z przytoczonych względów apelacja pozwanego ( powoda wzajemnego ) M. L. w zakresie wyżej wskazanym została oddalona ( art. 385 KPC )

Odnosząc się do apelacji powódek ( pozwanych wzajemnych ) należy w pełni podzielić zawarte w niej stanowisko co do błędnego wskazania w zaskarżonym wyroku daty początkowej naliczania odsetek od kwot zasadzonych na rzecz obu powódek tytułem wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych na dzień 20.03.2013r., oraz dopuszczenia się tym samym naruszenia art. 85 §2 k.p. w zw. z art. art. 481 § 1 k.c. w zw. z art. 300 k.p.

Sąd Rejonowy rozstrzygając w powyższej kwestii w sposób niewłaściwy przyjął, iż datą początkową naliczania odsetek od tychże należności zasądzonych winien pozostawać dzień 20.03.2013r. tj. dzień w którym pełnomocnik powódek sprecyzował powództwo w niniejszej sprawie wskutek uzupełniającej opinii biegłego. Słusznie podnosi autor apelacji, iż stanowiska tego Sąd w zasadzie nie uzasadnił a zwłaszcza nie wskazał podstawy prawnej takiego właśnie rozstrzygnięcia.

Tymczasem według art. 455 k.c jeżeli termin spełnienia świadczenia nie jest oznaczony ani nie wynika z właściwości zobowiązania, świadczenie powinno być spełnione niezwłocznie po wezwaniu dłużnika do wykonania.

Z powołanego przepisu wynika jednak wprost, iż odnosi się on wyłącznie do zobowiązań bezterminowych - tj. takich, których termin spełnienia nie jest oznaczony ani nie wynika z właściwości zobowiązania. Nie odnosi się on zatem do zobowiązań terminowych , a zatem takich, których termin spełnienia wynika z treści czynności prawnej lub z ich właściwości. Wymagalność tych ostatnich następuje zatem w terminie, w którym świadczenie powinno być spełnione, a który wynika z treści czynności prawnej lub z ich właściwości.

W świetle powyższego omawiana regulacja nie znajduje na gruncie niniejszej sprawy zastosowania, bowiem po pierwsze mamy do czynienia z zobowiązaniami terminowymi, a po drugie nie zostają spełnione przesłanki odesłania do tego przepisu, o których stanowi art. 300 k.p. Kwestie te bowiem kompleksowo regulują przepisy prawa pracy, zawarte w art. 85 i nast. k.p.

Według tych przepisów pracodawca jest zobowiązany terminowo i prawidłowo wypłacać wynagrodzenie (art. 94 j pkt 5 k.p.). Pracodawca ma zatem obowiązek nie tylko wypłacić ale i wyliczyć wynagrodzenie należne \ pracownikowi. Wypłaty wynagrodzenia za pracę dokonuje się co najmniej raz w miesiącu, w stałym i ustalonym z góry terminie (art. 85 § 1 k.p.). Wynagrodzenie za pracę płatne raz w miesiącu wypłaca się z dołu, niezwłocznie po ustaleniu jego pełnej wysokości, nie później jednak niż w ciągu pierwszych 10 dni następnego miesiąca kalendarzowego (art. 85 § 2 k.p.) Jeżeli ustalony dzień wypłaty wynagrodzenia za pracę jest dniem wolnym od pracy, wynagrodzenie wypłaca się w dniu poprzedzającym (art. 85 § 3 k.p.).Co do zasady roszczenie o wypłatę wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych , staje się wymagalne w dniu w którym powinno nastąpić rozliczenie czasu pracy po upływie przyjętego okresu rozliczeniowego (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 sierpnia 2008 r., I PK 35/08, OSNP 2010/1-2/8; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 marca 2010 r. , I PK 191/09).

Z okoliczności przedmiotowej sprawy wynika, iż okres rozliczeniowy był jednomiesięczny, a zatem powyższe zasady dotyczące terminu wymagalności roszczenia o wypłatę wynagrodzenia zasadniczego znajdują zastosowanie również w stosunku do roszczenia o wypłatę wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych.

Niewykonanie przez pracodawcę obowiązku w zakresie prawidłowego obliczenia i wypłacenia wynagrodzenia uprawnia wierzyciela , w tym wypadku pracownika , do żądania odsetek ustawowych na podstawie przepisu art. 481 § 1 k.c. . a więc niezależnie od poniesienia przez wierzyciela (pracownika) jakiekolwiek szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik (pracodawca) odpowiedzialności nie ponosi.

Przenosząc powyższe rozważania na grunt rozpoznawanej sprawy stwierdzić należy, iż powoływana przez Sąd I Instancyjny kwestia sprecyzowania powództwa w toku postępowania w wyniku uzupełniającej opinii biegłego nie ma żadnego znaczenia w zakresie wymagalności roszczenia wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych.

Jak słusznie wskazano w apelacji rozszerzenie powództwa przez pełnomocnika powódek pozostawało czynnością czysto procesową. Natomiast roszczenie o wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych stawało się wymagalne wraz z roszczeniem o wypłatę wynagrodzenia za pracę za dany miesiąc. Przepisy prawa pracy nie mają w tym zakresie charakteru dyspozytywnego. Strony stosunku pracy nie mogą bowiem wpływać zarówno na należność świadczenia w postaci wynagrodzenia za pracę (pracownik m.in. nie może się go zrzec) jak i na jego wymagalność (nie mogą odsunąć terminów wypłaty należnego wynagrodzenia za pracę).

Pozwani (powodowie wzajemni) obowiązani byli zatem przy każdym rozliczeniu i wypłacie należnego wynagrodzenia za pracę rozliczyć i wypłacić również należne wynagrodzenie za pracę w godzinach nadliczbowych.

Odnosząc się natomiast do kolejnej zarzucanej w apelacji kwestii wymagalności roszczenia w postaci ekwiwalentu za niewykorzystany urlop, należy wskazać , iż świadczenie to zgodnie z art. 171 k.p. przysługuje pracownikowi w razie niewykorzystania przysługującego pracownikowi urlopu w całości lub w części z powodu rozwiązania lub wygaśnięcia stosunku pracy.

Zgodnie z ugruntowanym poglądem Sądu Najwyższego pracownik nabywa roszczenie o wypłatę ekwiwalentu za niewykorzystany urlop z chwilą rozwiązania umowy z pracodawcą. W wyroku z dnia 29.03 2001r., I PKN 336/00 , Sąd Najwyższy stwierdził, że z dniem rozwiązania stosunku pracy prawo pracownika do urlopu wypoczynkowego w naturze przekształca się w prawo do ekwiwalentu pieniężnego za niewykorzystany urlop. Innymi słowy prawo do ekwiwalentu pieniężnego za niewykorzystany urlop wypoczynkowy powstaje w dacie rozwiązania lub wygaśnięcia stosunku pracy. W tym dniu bowiem roszczenie pracownika staje się wymagalne.

Biorąc powyższe pod uwagę należy stwierdzić, iż w zaskarżonym wyroku Sąd Rejonowy również w sposób nieprawidłowy ustalił daty wymagalności roszczenia powódek w zakresie zasądzonego świadczenia w postaci ekwiwalentu za niewykorzystany urlop wypoczynkowy. Skoro bowiem stosunek pracy pomiędzy powódkami a pozwanymi rozwiązał się z dniem 21.03.2012r. - to kolejnego dnia -22.03.2012r. , jak słusznie podniesiono w apelacji - roszczenie powódek o wypłatę ekwiwalentu za niewykorzystany urlop w stało się wymagalne, zatem od tej daty winny zostać zasądzone odsetki.

Z przyczyn wyżej wskazanych Sąd Okręgowy zmienił zaskarżony wyrok w punkcie 1 oraz w punkcie 3 w zakresie odsetek od kwot należnych powódkom zarówno z tytułu godzin nadliczbowych ( przy uwzględnieniu obniżenia tych kwot przez Sąd Okręgowy na skutek apelacji pozwanego) jak też z tytułu ekwiwalentu za urlop wypoczynkowy ( art. 386 § 1 k.p.c. ).

W pozostałym zakresie apelację powódek ( pozwanych wzajemnych ), w związku z obniżeniem należności głównych, jako nieuzasadnioną oddalono, na podstawie art. 385 k.p.c.

O kosztach postepowania apelacyjnego orzeczono na podstawie art. 98 k.p.c. oraz § 2 ust. 1 i 2 w zw. Z § 6 ust.5 § 11 ust. 1 pkt 2 i § 12 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (tekst jedn. Dz. U. z 2013r., poz. 490).