Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 19 września 2016 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie - Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów

w następującym składzie:

Przewodniczący: SSO Bogdan Gierzyński

Protokolant: st. sekr. sądowy Ewa Naróg

po rozpoznaniu w dniu 19 września 2016 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z odwołania (...) Spółka Akcyjna spółka komandytowa w W.

przeciwko Prezesowi Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów

o stwierdzenie praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów

na skutek odwołania powoda od decyzji Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów z dnia 5 lipca 2012 r., Nr (...)

1.  uchyla zaskarżoną Decyzje w punktach I, III, IV, V,

2.  zasądza od Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów na rzecz (...) Spółka Akcyjna spółka komandytowa w W. kwotę 2,630 zł ( dwa tysiące sześćset trzydzieści złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania za obie instancje.

SSO Bogdan Gierzyński

Sygn. akt XVII AmA 29/16

UZASADNIENIE

Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów decyzją z dnia 5 lipca 2012 r., Nr (...), na podstawie art. 33 ust. 6 ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz.U. z 2007 r., Nr 50, poz. 331 ze zm.), po przeprowadzeniu postępowania w sprawie praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów, wszczętego z urzędu:

I. na podstawie art. 26 ust. 1 ww. ustawy uznał za praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów określoną w art. 24 ust. 1 i 2 pkt 1 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, działanie (...) Spółka Akcyjna S.K.A. z siedzibą w W. polegające na zamieszczeniu we wzorcu umowy o nazwie „umowa kupna — sprzedaży" postanowienia wpisanego do rejestru postanowień umownych uznanych za niedozwolone, o którym mowa w art. 479 ⁴⁵ k.p.c. (Dz.U. z 1964 r., Nr 43, poz. 296), o treści: „Właściwym do rozstrzygania sporów mogących wyniknąć w wyniku realizacji niniejszej umowy jest Sąd właściwy dla Sprzedawcy "(pkt 17 Warunków Sprzedaży ww. wzorca) i nakazał zaniechanie jej stosowania;

II. na podstawie art. 105 § 1 k.p.a. (Dz.U. z 2000 r., Nr 98, poz. 1071 ze zm.) w zw. z art. 83 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, umorzył postępowanie w sprawie praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów, wszczęte z urzędu w związku z podejrzeniem stosowania przez (...) z siedzibą w W. praktyki naruszającej zbiorowe interesy konsumentów, określonej w art. 24 ust. 1 i 2 pkt 2 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, polegające na naruszaniu obowiązku udzielania konsumentom rzetelnej, prawdziwej i pełnej informacji, poprzez nieinformowanie konsumentów w przypadku zawierania umów poza lokalem przedsiębiorstwa o prawie odstąpienia od umowy i niedoręczaniu konsumentom wzoru oświadczenia o odstąpieniu od umowy, co może naruszać art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 2 marca 2000 r. o ochronie niektórych praw konsumentów oraz o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny (Dz.U. z 2000 r., Nr 22, poz. 271 ze zm.);

III.  na podstawie art. 26 ust. 1 ww ustawy uznał za praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów określoną w art. 24 ust. 1 i 2 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, działanie (...) z siedzibą w W. polegające na niewyodrębnianiu i zamieszczaniu wzoru oświadczenia o odstąpieniu od umowy zawartej poza lokalem przedsiębiorstwa w treści warunków sprzedaży, co w konsekwencji prowadzi do naruszenia obowiązku wręczenia konsumentom wzoru ww. oświadczenia, określonego w art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 2 marca 2000 r. o ochronie niektórych praw konsumentów oraz o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny (Dz.U. z 2000 r., Nr 22, poz. 271 ze zm.) i nakazał zaniechanie jej stosowania;

IV.  na podstawie art. 26 ust. 1 ww. ustawy uznał za praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów określoną w art. 24 ust. 1 i 2 pkt 3 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, działanie (...) z siedzibą w W. polegające na udostępnianiu konsumentom dokonującym zakupu na odległość wzoru oświadczenia o odstąpieniu od umowy, umieszczonego w pkt 4 warunków sprzedaży, zawierającego wprowadzającą w błąd informację o podstawie prawnej skorzystania z ww. uprawnienia tj. art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 2 marca 2000 r. o ochronie niektórych praw konsumentów oraz o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny (Dz.U z 2000 r., Nr 22, poz. 271 ze zm.), co może utrudniać konsumentom realizację uprawnień wynikających z art. 7 tej ustawy w zakresie sposobu i terminu skorzystania z nieb i stanowić praktykę rynkową wprowadzającą w błąd określoną w art. 5 ust. 1 i 3 pkt 4 w zw. z art. 4 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 23 sierpnia 2007 r. o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym (Dz.U. z 2007 r., Nr 171, poz. 1206) i nakazał zaniechanie jej stosowania;

V.  na podstawie art. 106 ust. 1 pkt 4 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, nakłada się na (...) z siedzibą w W.:

1)  w związku z naruszeniem zakazu, o którym mowa w art. 24 ust. 1 i 2 pkt 1 ww. ustawy, w zakresie opisanym w pkt I sentencji niniejszej decyzji, karę pieniężną w wysokości 25.909 zł (słownie: dwadzieścia pięć tysięcy dziewięćset dziewięć złotych), płatną do budżetu państwa;

2)  w związku z naruszeniem zakazu, o którym mowa w art. 24 ust. 1 i 2 ww. ustawy, w zakresie opisanym w pkt III sentencji niniejszej decyzji karę pieniężną w wysokości 129.544 zł (słownie: sto dwadzieścia dziewięć tysięcy pięćset czterdzieści cztery złote), płatną do budżetu państwa;

3)  w związku z naruszeniem zakazu, o którym mowa w art. 24 ust. 1 i 2 pkt 3 ww. ustawy, w zakresie opisanym w pkt IV sentencji niniejszej decyzji, karę pieniężną w wysokości 116.590 zł (słownie: sto szesnaście tysięcy pięćset dziewięćdziesiąt złotych), płatną do budżetu państwa.

W uzasadnieniu decyzji Prezes Urzędu uznał, iż określona w pkt I sentencji decyzji praktyka Przedsiębiorcy jest bezprawna. Stwierdził, iż zgodnie z art. 27 k.p.c., powództwo wytacza sie przed sąd I instancji, w którego okręgu pozwany ma miejsce zamieszkania. Z kolei zgodnie z art. 34 k.p.c., powództwo o ustalenie istnienia umowy, o jej wykonanie, rozwiązanie lub unieważnienie, jako też o odszkodowanie z powodu niewykonania lub nienależytego wykonania umowy wytoczyć można przed sąd miejsca jej wykonania. Kwestionowane niedozwolone postanowienie umowne narzuca rozpoznanie sprawy przez sąd, który w świetle przepisów Kodeksu postępowania cywilnego nie jest właściwy miejscowo, co stanowi niedozwolone postanowienia umowne, o których mowa w art. 385 ³ pkt 23 k.c. Za niezgodne z ww. przepisem uznaje się postanowienia, które nie tylko wyłączają właściwość sądu wyznaczonego według przepisów Kodeksu postępowania cywilnego w ogóle, ale też te, które ograniczają zakres możliwości przewidzianych w tej ustawie, w wyniku czego sytuacja konsumentów ulega pogorszeniu. Klauzula stosowana przez Przedsiębiorcę, jak uznał Prezes UOKiK może godzić w interesy konsumentów mających miejsce zamieszkania poza siedzibą Przedsiębiorcy, zwłaszcza zaś w przypadku, gdy do faktycznego wykonania umowy dojdzie w miejscu zamieszkania konsumenta. Konsument bowiem po zakończeniu pokazu akwizycyjnego i zawarciu umowy sprzedaży, nie otrzymuje zakupionego przez siebie towaru, a zamówione produkty dostarczane są do jego miejsca zamieszkania. W takiej sytuacji niemożliwe jest, w ocenie Urzędu, skorzystanie z właściwości przemiennej i wytoczenie powództwa przed sądem właściwym według miejsca zamieszkania tego konsumenta, a więc w miejscu najbardziej dogodnym dla konsumentów. Podkreślił jednocześnie, że skutkami stosowania wzorców zawierających kwestionowane postanowienie objęci byli wszyscy, również potencjalni klienci Przedsiębiorcy, a zatem spełniona została przesłanka naruszenia zbiorowych interesów konsumentów.

Odnośnie pkt. II decyzji, rozstrzygnięcie o umorzeniu stało się zdaniem Prezesa UOKiK konieczne w odniesieniu do postawionego przedsiębiorcy zarzutu stosowania praktyki naruszającej zbiorowe interesy konsumentów, polegającej na naruszeniu obowiązku udzielania konsumentom rzetelnej, prawdziwej i pełnej informacji, poprzez nieinformowanie konsumentów zawierających umowę poza lokalem przedsiębiorstwa o przysługującym im prawie odstąpienia, wobec braku podstaw do stwierdzenia, że działanie Przedsiębiorcy w tym zakresie było bezprawne. Wzorce umów niezawierające informacji o prawie odstąpienia od umowy są wykorzystywane w obrocie z konsumentami wyłącznie podczas zawierania umowy w salonach firmowych Przedsiębiorcy, w stosunku do których ustawa o ochronie niektórych praw konsumentów oraz o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny nie znajduje zastosowania. Przez lokal przedsiębiorstwa, zgodnie z art. 1 ust. 2 ww. ustawy, rozumie się miejsce przeznaczone do obsługiwania publiczności i oznaczone zgodnie z przepisami o działalności gospodarczej. Wskazał, iż za lokal przedsiębiorstwa uznawana jest nie tylko siedziba przedsiębiorcy, ale każdy lokal (sklep), w którym zawierane są umowy z konsumentami, w tym także salony firmowe. Zdaniem Prezesa UOKiK, brak było podstaw do uznania, że Przedsiębiorca narusza obowiązek udzielania konsumentom rzetelnej, prawdziwej i pełnej informacji, a tym samym uznania opisanego działania za bezprawne.

W zakresie pkt. III decyzji Prezes Urzędu uznał, iż Przedsiębiorca nie dopełnia ustawowego obowiązku, poprzez inkorporowanie wzorca oświadczenia do treści ogólnych warunków sprzedaży, a stosowane przez Przedsiębiorcę „oświadczenie" stanowi jedynie pisemną informację o prawie odstąpienia od umowy oraz sposobie złożenia stosowanego oświadczenia. Praktyka Przedsiębiorcy narusza zatem w jego ocenie art. 3 ust. 1 ustawy o ochronie niektórych praw konsumentów oraz o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny, który wprost stanowi, że w przypadku umów zawieranych poza lokalem przedsiębiorstwa konsumentowi ma zostać wręczony wzór oświadczenia o odstąpieniu od umowy. Prezes Urzędu uznał zatem, iż opisana praktyka jest bezprawna, a skutkami jej stosowania byli objęci wszyscy aktualni oraz potencjalni klienci Przedsiębiorcy. W związku z faktem, że zaistniały łącznie przesłanki: bezprawność oraz naruszenie zbiorowych interesów konsumentów Prezes Urzędu orzekł jak w pkt. III sentencji decyzji.

Prezes urzędu zakwestionował także stosowanie przez Przedsiębiorcę praktyki naruszającej zbiorowe interesy konsumentów, określonej w art. 24 ust. 1 i 2 pkt 3 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, polegającej na udostępnianiu konsumentom dokonującym zakupu na odległość wzoru oświadczenia o odstąpieniu od umowy sprzedaży zawierającego wprowadzającą w błąd informację o podstawie prawnej skorzystania z ww. uprawnienia, tj. art. 2 ust. 1 ustawy o ochronie niektórych praw konsumentów oraz o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny, co może utrudniać konsumentom realizację uprawnień wynikających z art. 7 tej ustawy w zakresie sposobu i terminu skorzystania z nich. Wprowadzająca w błąd praktyka objawia się nie tylko poprzez wskazanie błędnej podstawy prawnej, a pozostawanie konsumenta w błędzie dodatkowo umacnia treść pkt. 4 warunków sprzedaży zawierającego pouczenie o prawie odstąpienia od umowy, który expressis verbis wskazuje, iż zrealizowanie prawa odstąpienia od umowy może nastąpić poprzez złożenie oświadczenia w terminie dziesięciu dni od zawaráa umowy. Wobec powyższego Prezes Urzędu uznał, iż określona w pkt V sentencji decyzji praktyka Przedsiębiorcy jest bezprawna. Podkreślił, że każdy konsument, który zawarł z Przedsiębiorcą umowę sprzedaży na odległość otrzymał warunki sprzedaży zawierające pouczenie o odstąpieniu od umowy, w treści którego błędnie przytoczono podstawę prawną. Prezes Urzędu przyjął, że skutkami jej stosowania objęci byk wszyscy klienci Przedsiębiorcy zawierający umowę na odległość. Spełniona została zatem przesłanka naruszenia zbiorowych interesów konsumentów.

W zakresie nałożonych na przedsiębiorcę kar pieniężnych Prezes UOKiK stwierdził, że odnośnie pkt V ppkt 1, zakwestionowane w pkt. I decyzji postanowienie jest przejawem nierzetelnego traktowania konsumentów i bezpośrednio narusza ich interesy. Wzorzec zawierający w swej treści zakwestionowane postanowienie umowne stosowany był w obrocie z konsumentami od połowy 2010 r. Ponieważ okres ten przekracza rok, Prezes UOKiK uznał, iż praktyka była stosowana długotrwale. Ustalając wysokość kary pieniężnej, w przypadku przedmiotowej praktyki Prezes Urzędu wziął pod uwagę stopień naruszenia interesów ekonomicznych konsumentów. Postanowienie narzucające rozpoznanie sprawy przez określony miejscowo sąd stanowi co prawda przejaw naruszenia interesu ekonomicznego konsumenta, gdyż może powodować dla niego dodatkowe koszty związane z dojazdami oraz stratę czasu, niemniej jednak, zakwestionowane postanowienie niezwykle rzadko znajduje zastosowanie w praktyce. Wymierzając karę w niniejszej sprawie Prezes Urzędu wziął po uwagę również okres stosowania stwierdzonej praktyki naruszającej zbiorowe interesy konsumentów. Nakładając karę pieniężną Prezes Urzędu rozważył całokształt okoliczności sprawy, które wskazywać mogą na nieumyślny charakter naruszenia przez Spółkę zakazu stosowania praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów, bowiem w zgromadzonym materiale dowodowym nie ma jednoznacznych dowodów wyraźnej intencji Spółki naruszenia tych interesów. Pomimo samo stwierdzenie nieumyślności zakwestionowanej praktyki daje podstawę do nałożenia kary pieniężnej, o której mowa w art. 106 ust. pkt 4 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów. Prezes Urzędu uznał, iż waga omawianego naruszenia w niniejszej sprawie kształtuje się na poziomie W zakresie nałożonych na przedsiębiorcę kar pieniężnych Prezes UOKiK stwierdził, że odnośnie pkt V ppkt 1, zakwestionowane w pkt. I decyzji postanowienie jest przejawem nierzetelnego traktowania konsumentów i bezpośrednio narusza ich interesy. Wzorzec zawierający w swej treści zakwestionowane postanowienie umowne stosowany był w obrocie z konsumentami od połowy 2010 r. Ponieważ okres ten przekracza rok, Prezes UOKiK uznał, iż praktyka była stosowana długotrwale. Ustalając wysokość kary pieniężnej, w przypadku przedmiotowej praktyki Prezes Urzędu wziął pod uwagę stopień naruszenia interesów ekonomicznych konsumentów. Postanowienie narzucające rozpoznanie sprawy przez określony miejscowo sąd stanowi co prawda przejaw naruszenia interesu ekonomicznego konsumenta, gdyż może powodować dla niego dodatkowe koszty związane z dojazdami oraz stratę czasu, niemniej jednak, zakwestionowane postanowienie niezwykle rzadko znajduje zastosowanie w praktyce. Wymierzając karę w niniejszej sprawie Prezes Urzędu wziął po uwagę również okres stosowania stwierdzonej praktyki naruszającej zbiorowe interesy konsumentów. Nakładając karę pieniężną Prezes Urzędu rozważył całokształt okoliczności sprawy, które wskazywać mogą na nieumyślny charakter naruszenia przez Spółkę zakazu stosowania praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów, bowiem w zgromadzonym materiale dowodowym nie ma jednoznacznych dowodów wyraźnej intencji Spółki naruszenia tych interesów. Pomimo samo stwierdzenie nieumyślności zakwestionowanej praktyki daje podstawę do nałożenia kary pieniężnej, o której mowa w art. 106 ust. pkt 4 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów. Prezes Urzędu uznał, iż waga omawianego naruszenia w niniejszej sprawie kształtuje się na poziomie (...) przychodu osiągniętego przez Spółkę w 2011 r. Tym samym, ustalona w ten sposób kwota bazowa wynosi po zaokrągleniu (...) zł. Prezes Urzędu ustalając karę wziął pod uwagę okoliczność, iż stosowana przez Przedsiębiorcę praktyka naruszająca zbiorowe interesy konsumentów swoim zasięgiem obejmowała teren całego kraju. Przedsiębiorca organizuje bowiem swoje pokazy na terenie całej Polski. Powyższe uznał jako okoliczność obciążającą, tym samym uzasadniającą zwiększenie poziomu wymiaru kary o (...). Prezes Urzędu nałożył na Spółkę karę w wysokości (...) zł, co odpowiada (...) % przychodu Przedsiębiorcy osiągniętego w 2011 r. i równocześnie stanowi (...) % kary maksymalnej. Kara w takim wymiarze jest, w ocenie Prezesa Urzędu, adekwatna do stopnia naruszenia przepisów ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów i współmierna do możliwości finansowych Przedsiębiorcy. Prezes Urzędu uznał również, że orzeczona kara prawidłowo spełni zarówno funkcję represyjną, jak i swoje zadania w zakresie prewencji generalnej i indywidualnej, zapobiegając stosowaniu podobnych naruszeń w przyszłości zarówno przez Spółkę, jak i przez innych przedsiębiorców.

Oceniając stopień szkodliwości praktyki z pkt III decyzji Prezes UOKiK wskazał, że naruszyła ona ustawowy obowiązek wynikający z art. 3 ust. 1 ustawy o ochronie niektórych praw konsumentów oraz o odpowiedzialności za szkodę wyrządzona przez produkt niebezpieczny. Mając na względzie, że przedmiotowe zaniechanie naruszało interesy konsumentów Prezes Urzędu za celowe uznał nałożenie na Przedsiębiorcę kary pieniężnej, o jakiej mowa w art. w art. 106 ust. 1 pkt 4 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów. Wyliczając wysokość kary, w tym określając wagę naruszenia, Prezes Urzędu wziął pod uwagę bezpośredni wpływ stosowania zakwestionowanej praktyki na pogorszenie się sytuacji konsumentów w stosunku do praw przyznanych im przez przepisy prawa. Biorąc pod uwagę fakt, że wzorce umów w ogólnych warunkach sprzedaży zawierały informację o przysługującym konsumentom prawie odstąpienia od umowy oraz przykładową treść oświadczenia o odstąpieniu od umowy, Prezes Urzędu uznał, że zachowanie Przedsiębiorcy należy traktować jako nieumyślne naruszenie przepisów ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów. W toku postępowania nie stwierdzono bowiem, aby przedsiębiorca celowo naruszył interesy konsumentów. Stąd nie można przypisać przedsiębiorcy umyślności działania. Ważąc kwotę bazową omawianej praktyki Prezes Urzędu uwzględnił także okres jej stosowania. Wzorzec umowy stosowany był od połowy 2010 r., a ponieważ okres ten przekracza rok, Prezes Urzędu uznał, iż praktyka była stosowana długotrwale. Uwzględniając wszystkie okoliczności, w tym szkodliwość działań Przedsiębiorcy, Prezes Urzędu ustalił za ww. naruszenie kwotę bazową będącą podstawą do dalszych przeliczeń kary, na poziomie (...) przychodu osiągniętego przez Spółkę w 2011 r. tj. (...) zł (po zaokrągleniu). Jako okoliczność obciążającą Prezes Urzędu uwzględnił ogólnopolski zasięg działalności Spółki. Przedsiębiorca organizował bowiem pokazy akwizycyjne, na których podpisywał umowy z konsumentami, na terenie całego kraju. W związku z wskazaną okolicznością wysokość kary podwyższono o (...)%. Biorąc pod uwagę powyższe, zasadne było nałożenie na Spółkę kary pieniężnej w wysokości (...) złotych. Tak ustalona kara stanowi (...) % przychodu osiągniętego przez Spółkę w 2011 roku oraz (...)% maksymalnego wymiaru kary.

Odnośnie kary pieniężnej nałożonej na przedsiębiorcę za stosowanie praktyki opisanej w pkt. IV decyzji, Prezes UOKiK stwierdził, że przypisana Przedsiębiorcy nieuczciwa praktyka rynkowa mogła potencjalnie uniemożliwić skuteczne odstąpienie od umowy zawartej poza lokalem przedsiębiorstwa, gdyż konsument mógł błędnie przypuszczać, że ma mniej czasu na przemyślenie zakupu i ewentualną rezygnację z zawartej wcześniej umowy, a tym samym uniemożliwiała konsumentom podjęcie w pełni świadomej decyzji dotyczącej zawarcia kontraktu. Oceniając stopień szkodliwości ww. praktyki wskazał, że konsumenci, pod wpływem działań Przedsiębiorcy, podejmowali konkretne decyzje, o skutkach finansowych, których inaczej by nie podjęli, w wyniku czego naruszone zostały ich istotne interesy ekonomiczne. W niniejszej sprawie brak było jednak wystarczających podstaw do przypisania Przedsiębiorcy umyślności działania, a więc zamiaru naruszenia przepisów ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów. Ważąc kwotę bazową omawianej praktyki Prezes Urzędu uwzględnił także okres jej stosowania. Jak wynika z przedłożonych przez Spółkę dokumentów przedłożone wzorce umów stosowane były od ponad 1 roku. Z uwagi na powyższe, uwzględniając wszystkie okoliczności, w tym szkodliwość działań Spółki, Prezes Urzędu ustalił za ww. naruszenie kwotę bazową, będącą podstawą do dalszych przeliczeń kary, na poziomie(...) przychodu osiągniętego przez Spółkę w 2011 r. tj. w kwocie (...) złotych po zaokrągleniu. Jako okoliczność obciążającą Prezes Urzędu uwzględnił ogólnopolski zasięg działalności Spółki. Przedsiębiorca organizował bowiem pokazy akwizycyjne, na których podpisywał umowy z konsumentami, na terenie całego kraju. W związku z wskazaną okolicznością wysokość kary podwyższono o (...) %. Biorąc pod uwagę powyższe, zasadne było nałożenie na Spółkę kary pieniężnej w wysokości 116.590 zł. Tak ustalona kara stanowi (...) % przychodu osiągniętego przez Spółkę w 2011 roku oraz (...) % maksymalnego wymiaru kary. W ocenie Prezesa Urzędu, tak określona kara spełni zarówno rolę represyjną jako odczuwalna sankcja i dolegliwość za naruszenie przepisów ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, jak i prewencyjną, zapobiegającą ponownemu ich naruszeniu. Kara ta podkreśla naganność zachowania Spółki, a jednocześnie jest adekwatna do stopnia naruszenia przepisów ustawy o ochronie konkurencji. Nie bez znaczenia jest też jej walor wychowawczy, w tym wymiar ogólny, odstraszający dla innych, licznych przedsiębiorców prowadzących podobną działalność przed stosowaniem w przyszłości tego typu praktyk w obrocie z konsumentami.

Ponadto, ustalając wysokość kary na poziomach wskazanych w pkt V sentencji decyzji, Prezes Urzędu uwzględnił również zasady rozsądku i celowości karania, zakładające, że Prezes Urzędu nie powinien stosować sankcji, która doprowadziłaby po strome przedsiębiorcy do trwałej niezdolności prowadzenia działalności gospodarczej ani wyższej niż ta, jaka jest wystarczająca dla osiągnięcia zakładanego celu. Jak stwierdził, kary w tej wysokości nie uniemożliwią Przedsiębiorcy dalszego prowadzenia działalności gospodarczej.

Od powyższej decyzji odwołanie złożyła spółka (...) spółka akcyjna" spółka komandytowa w W., zaskarżając ją w zakresie punktu I, III, IV oraz V decyzji, wnosząc o jej zmianę w ten sposób, iż:

1.  W punkcie pierwszym Decyzji zostanie stwierdzone, że działanie Przedsiębiorcy tam określone nie jest praktyką naruszającą zbiorowe interesu konsumentów.

2.  W punkcie trzecim Decyzji zostanie stwierdzone, że działanie Przedsiębiorcy tam określone nie jest praktyką naruszającą zbiorowe interesy konsumentów.

3.  W punkcie czwartym Decyzji zostanie stwierdzone, że działanie Przedsiębiorcy tam określone nie jest praktyką naruszającą zbiorowe interesy konsumentów.

4.  Sąd uchyli nakaz zaniechania stosowania praktyk określonych w pkt 1-3 powyżej.

5.  Sąd uchyli nałożone przez Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów kary pieniężne na Przedsiębiorcę, wskazane w punkcie piątym Decyzji.

6.  Ewentualnie, w razie nieuwzględnienia powyższego, wnoszę o zmianę Decyzji w ten sposób, iż Przedsiębiorca nie zostanie obciążony karami pieniężnymi, wskazanymi w punkcie piątym Decyzji.

Ponadto, wniósł o:

7.  zasądzenie od Prezesa UOKiK na rzecz Powoda kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych.

8.  Przeprowadzenie dowodów wskazanych w treści niniejszego odwołania.

9.  Rozpoznanie sprawy również pod nieobecność Powoda.

10.  Ponadto wniósł o wstrzymanie wykonania Decyzji do czasu rozstrzygnięcia sprawy, na zasadzie art. 479 ³⁰ k.p.c.

Odwołujący podniósł, że art. 46 k.p.c. przesądza o dopuszczalności ustalenia w umowie sądu właściwego. Konsument ma możliwość wyboru sądu, do którego wniesie powództwo. Konsument jest uprawniony do wniesienia ewentualnego powództwa przez sąd przez siebie wybrany, który stwierdzi swoją niewłaściwość jedynie na zarzut przedsiębiorcy. Jak stwierdził, w żadnym wypadku sąd nie odrzuci pozwu ze względu na brak właściwości. Co więcej, sąd rozpoznający sprawę ma możliwość z urzędu zbadania zapisu ustanawiającego właściwość sądu i może nie uwzględnić zarzutu, jeśli uzna, że postanowienie umowne jest sprzeczne z prawem. Ponadto w treści samej umowy nie podnosi się, iż sąd właściwy dla Sprzedającego jest wyłącznie właściwy. Odwołujący podniósł również, że przedmiotowy zapis umowny nie jest wpisany do rejestru postanowień umownych uznanych za niedozwolone. Zdaniem przedsiębiorcy, zgodnie z art. 30 k.p.c., „Powództwo przeciwko osobie prawnej lub innemu podmiotowi nie będącemu osobą fizyczną wytacza się według miejsca ich siedziby". Tym samym, przesłanki dla uznania przedmiotowego postanowienia umownego za niedozwolone, zgodnie z art. 385 ³ pkt 23 k.c., nie zachodzą. Sąd miejsca siedziby Przedsiębiorcy, jak jednoznacznie wskazano powyżej, jest sądem właściwym do rozpoznawania sporów pomiędzy Przedsiębiorcą a konsumentem. Zdaniem przedsiębiorcy, miejscem „faktycznego" wykonania umowy w części obligującej Przedsiębiorcę do świadczenia, jest miejsce jego siedziby, zgodnie art. 454 k.c. W przypadku natomiast wysłania towaru za pośrednictwem przewoźnika, miejscem wykonania umowy przez Przedsiębiorcę jest miejsce wydania towaru przewoźnikowi. Miejscem spełnienia świadczenia Przedsiębiorcy, jest zgodnie z k.c., miejsce jego siedziby.

Jak twierdzi przedsiębiorca, bezspornym powinien być fakt, iż informuje on konsumenta o prawie odstąpienia od umowy. Zdaniem Przedsiębiorcy, stosowana przez niego forma wzoru oświadczenia o odstąpieniu, nie może zostać uznana jedynie za „pisemną informację o prawie odstąpienia od umowy" z tego chociażby względu, że zawiera całą wymaganą treść oświadczenia oraz warunki jego złożenia. Gdyby była tylko informacją, Przedsiębiorca ograniczyłby się do wskazania przepisu ustawy, na którym oparte jest uprawnienie do odstąpienia od umowy zawartej poza lokalem przedsiębiorstwa. Jego zdaniem trudno przyjąć, że konsument który zawiera umowę z Przedsiębiorcą zaniecha przeczytania warunków zawarcia tej umowy, zawartych na odwrocie formularza przez niego wypełnianego. Wskazał również, że konsument składa swój podpis pod ogólnymi warunkami sprzedaży, a więc nie może nie spostrzec ich wyszczególnienia na dokumencie umowy. Zdaniem Przedsiębiorcy, taka forma wskazania uprawnień konsumenta wyczerpuje obowiązek określony w art. 3 ust. 1 Ustawy z dnia 02 marca 2000 roku o ochronie niektórych praw konsumentów oraz o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny. Jest to forma pisemna wzoru oświadczenia o odstąpieniu, która jest konsumentowi wręczana przed zawarciem umowy.

W art. 3 Ustawy z 2000 roku brak jest wymogu doręczenia stosownego wzoru oświadczenia od umowy w odrębnym dokumencie. Ustawa z 2000 toku mówi jedynie o wręczeniu wzoru odstąpienia od umowy, który to obowiązek Przedsiębiorca wykonuje. Przedsiębiorca, poprzez przekazanie konsumentowi wzorca umowy z wyodrębnionym stosownym oświadczeniem spełnia wymóg wręczenia wzoru oświadczenia, ponieważ podaje konsumentowi jasną, zrozumiałą oraz pełną informację, iż konsument ma prawo do odstąpienia od umowy w określonym terminie i nie będzie zobowiązany do jakiegokolwiek świadczenia w przypadku skutecznego odstąpienia od umowy. Stosowna treść oświadczenia zawarta jest w doręczanych konsumentowi warunkach sprzedaży, pod którymi konsument składa swój podpis. Konsument z łatwością mógł zapoznać się zarówno z wszystkimi warunkami sprzedaży - zajmują one mniej niż jedną stronę wydruku komputerowego, w szczególności z pkt 4, określającym prawo do odstąpienia od umowy. Przedłożony przez profesjonalistę formularz odstąpienia od umowy nie jest jedyną dostępną i dozwoloną formą odstąpienia od umowy. Uznał zatem, że obowiązkiem Przedsiębiorcy było przekazanie informacji o prawie do odstąpienia oraz przekazanie stosownego formularza, określającego informacje niezbędne do złożenia takiego oświadczenia, co we wzorcu umowy jest przez Przedsiębiorcę dokonywane. Przedsiębiorca nie może być obciążany ryzykiem braku staranności konsumenta, gdyż może oczekiwać, że konsument przynajmniej zawieraną umowę przeczyta.

Za nieuzasadnione przedsiębiorca uznał stwierdzenie Prezesa Urzędu, iż działania Przedsiębiorcy mogą wprowadzać w błąd w zakresie skorzystania z prawa odstąpienia od umowy zawartej na odległość, poprzez błędne wskazanie podstawy prawnej takiego odstąpienia. Przedsiębiorca udostępnia bowiem konsumentowi wzór oświadczenia od odstąpieniu od umowy, co potwierdza sam Prezes Urzędu w treści Zawiadomienia. Natomiast podania przy tym błędnego numeru artykułu uprawniającego do odstąpienia od umowy nie należy, w ocenie przedsiębiorcy, traktować jako działania mającego cechy wprowadzającej w błąd informacji. Zamiarem (obowiązkiem) Przedsiębiorcy, jak stwierdził, było wskazanie konsumentowi jego uprawnienia do odstąpienia od umowy zawartej na odległość. Przedsiębiorca, zawierając stosowne oświadczenie w treści wzorca umownego oraz przekazując konsumentowi stosowny wzór oświadczenia, spełnił nałożone na niego obowiązki przez Ustawę z 2000 roku.

Przedsiębiorca zakwestionował stanowisko Prezesa Urzędu, iż spełnił przesłanki określone w art. 5 ust. 1 i 3 pkt 4 Ustawy z 2007 roku. Jego działanie nie uniemożliwiało konsumentowi, ani też nie utrudniało mu podjęcia decyzji w zakresie zawarcia umowy. Konsument był informowany o stosownym prawie odstąpienia, z którego znaczna część z konsumentów skorzystała. Samo ewentualne błędne wskazanie podstawy prawnej dla odstąpienia od umowy nie może prowadzić do uznania, iż takiego prawa konsumenta pozbawiono, co potwierdzają okoliczności wskazane powyżej.

W zakresie naruszenia art. 4 Ustawy z 2007 r. Przedsiębiorca podniósł, że jego działanie, nawet przy przyjęciu, iż błędnie wskazał podstawę prawną odstąpienia przy zachowaniu obowiązku poinformowania o takim prawie konsumenta, nie stanowi ani działania sprzecznego z dobrymi obyczajami, ani tym bardziej w istotny sposób nie zniekształca zachowania rynkowego przeciętnego konsumenta. Obie przesłanki wskazane w zdaniu poprzedzającym muszą, w ocenie odwołującego, występować w działaniu przedsiębiorcy łącznie na co wskazuje łącznik „i".

Przedsiębiorca wskazał również, że jego zdaniem Prezes Urzędu nie dokonał oceny działań Przedsiębiorcy, uwzględniając wszystkie okoliczności przedmiotowej sprawy, choć Prezes Urzędu w Decyzji sam wskazuje, iż taka ocena jest niezbędna dla prawidłowości wydanej decyzji. Nie dokonał on także całościowej oceny przedłożonego w sprawie materiału dowodowego. Pismem z dnia 22 czerwca 2012 roku, doręczonym Przedsiębiorcy w dniu 27 czerwca 2012 r., Prezes UOKiK poinformował o zakończeniu zbierania materiału dowodowego w sprawie oraz wskazał, że Przedsiębiorca w terminie 7 dni od dnia doręczenia w/w pisma może złożyć dodatkowe wyjaśnienia. Termin wskazany przez Prezesa UOKiK upływał zatem w dniu 04 lipca 2012 r. Przedsiębiorca, w dniu 03 lipca 2012 r. wystosował do Prezesa UOKiK pismo, w którym wskazał, iż dokonał stosownych zmian w formularzach umów, zgodnie ze stanowiskiem wskazanym w piśmie z dnia 14 marca 2012 r. Zatem Przedsiębiorca, nadając pismo w dniu 03 lipca 2012 r. w polskiej placówce pocztowej operatora publicznego miał prawo uznać, że zachował termin do przedłożenia swojego stanowiska w związku z zakończeniem zbierania materiału dowodowego oraz jego stanowisko będzie brane pod uwagę w toku wydania Decyzji. Prezes Urzędu już w dniu 05 lipca 2012 r. wydał Decyzję, nie uwzględniając w najmniejszym stopniu treści pisma z dnia 03 lipca 2012 r.

Pismem z dnia 23 lipca 2012 r. przedsiębiorca uzupełnił odwołanie o zarzuty, tj.:

1.  Naruszenie art. 24 ust. 1 i 2 pkt 1 Ustawy z dnia 16 lutego 2007 roku o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz.U. z 2007 r., Nr 50, poz. 331 ze zm.), dalej „Ustawa o UOKiK" w związku z art. 26 ust. 1 Ustawy o UOKiK poprzez jego błędną interpretację oraz uznanie postanowienia wzorca umów stosowanego przez Przedsiębiorcę w brzmieniu wskazanym w pkt I Decyzji za praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów i nakazanie zaniechania jego stosowania.

2.  Naruszenie art. 24 ust. 1 i 2 Ustawy o UOKiK w związku z art. 26 ust. 1 Ustawy o UOKiK poprzez jego niewłaściwe zastosowanie oraz uznanie, że Przedsiębiorca poprzez nie wyodrębnianie i zamieszczanie wzoru oświadczenia o odstąpieniu od umowy zawartej poza lokalem przedsiębiorstwa w treści wzorca umowy, co zdaniem Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów narusza obowiązek wręczenia konsumentom wzoru w/w oświadczenia, a w efekcie narusza zbiorowe interesy konsumentów i nakazanie zaniechania w/w praktyki.

3.  Naruszenie art. 24 ust. 1 i 2 pkt 3 Ustawy o UOKiK w związku z art. 26 ust. 1 Ustawy o UOKiK poprzez jego niewłaściwe zastosowanie oraz uznanie, że Przedsiębiorca udostępniając konsumentom dokonującym zakupu na odległość wzoru oświadczenia o odstąpieniu od umowy, umieszczone w pkt 4 warunków sprzedaży, wprowadza w błąd informacją o podstawie prawnej skorzystania z prawa odstąpienia od umowy, co według Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów może utrudniać konsumentom realizację uprawnień wynikających z art. 7 ustawy z dnia 02 marca 2000 r. o ochronie niektórych praw konsumentów oraz o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny i stanowić praktykę rynkową wprowadzającą w błąd i stanowi naruszenie zbiorowych interesów konsumentów oraz nakazanie zaniechania w/w praktyki.

4.  Naruszenie art. 106 ust. 1 pkt 4 Ustawy o UOKiK poprzez jego niewłaściwe zastosowanie i nałożenie na Przedsiębiorcę kary pieniężnej. Ewentualnie nałożenie na Przedsiębiorcę niewspółmiernie wysokiej kary pieniężnej.

W odpowiedzi na odwołanie pozwany Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów wniósł o jego oddalenie oraz zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Powód w piśmie z dnia 18 grudnia 2012 r. podniósł odnośnie pkt. I decyzji, że kwestionowane postanowienie nie ma charakteru postanowienia niedozwolonego, gdyż nie stanowi zastrzeżenia wyłącznej właściwości sądu. Postanowienie ma wyłącznie charakter informacyjny, albowiem wskazuje, że właściwym do rozstrzygnięcia sporów jest sąd właściwy dla Sprzedawcy. Spory z umowy mogą (ale nie muszą) zostać poddane pod rozstrzygnięcie sądu właściwości ogólnej. Niedozwolone jest w jego ocenie wyłącznie ograniczenie możliwości wyboru konsumenta do określonego sądu, co jego zdaniem, nie wynika z kwestionowanego postanowienia. W odniesieniu natomiast do pkt. III decyzji powód wskazał m.in., iż niekonsekwentne rozważania dotyczące niewyodrębnienia, nie pozwalają dokonać wykładni sentencji decyzji, a co za tym idzie powódka nie jest w stanie ocenić czy prawidłowym działaniem objętym decyzją w części nakazującej zaniechanie jest dokonanie wyodrębnienia wzorca odstąpienia do odrębnego dokumentu czy też wyodrębnienie w zakresie jednego dokumentu. Odnośnie pkt. IV decyzji powód stwierdził, że nieumyślne działanie powódki, które dodatkowo potwierdza jej postawa w toku postępowania administracyjnego, nie może być uznane za sprzeczne z dobrymi obyczajami, gdyż nie zawiera ono jakiegokolwiek elementu zawinienia, a jego skutek został niezwłocznie usunięty. W odniesieniu do nałożonych kar pieniężnych odwołujący wskazał na niecelowość ich nałożenia, gdyż w przedmiotowej sprawie uchybienia zarzucane powódce wynikały z działań o charakterze omyłkowym. Nie był one podstawą uzyskania jakichkolwiek korzyści, jak również podstawą ich uzyskania. Odwołujący stwierdził ponadto, że wymierzenie kar w przewidzianej w decyzji wysokości znacznie narusza jej interes i nie znajduje uzasadnienia w kompensacji jakichkolwiek korzyści.

W toku postępowania przed sądem strony postępowania podtrzymały swoje dotychczasowe stanowisko w sprawie. W załączniku do protokołu powód podniósł, że podstawą prawną decyzji (w pkt. I) jest zarzut stosowania niedozwolonego postanowienia umownego, przy czym objęte decyzją postanowienie nie było zakazane powódce, gdyż nie toczyło się jakiekolwiek postępowanie w tym przedmiocie. W jego ocenie oparcie decyzji wyłącznie na przyjęciu, że postanowienie jest zbliżone do innego postanowienia uznanego za niedozwolone w sprawie przeciwko innemu przedsiębiorcy nie ma podstaw prawnych. Oparcie zarzutu naruszenia zbiorowych interesów konsumentów na wskazanej podstawie prawnej dotyczy, w ocenie pełnomocnika powódki, tylko tych sytuacji, w których przedsiębiorca stosuje niedozwolone postawienie wcześniej mu zakazane prawomocnym wyrokiem - co nie ma miejsca w przedmiotowej sprawie. Co do pkt. III decyzji powód wskazał, że przedmiotowy przepis nie obowiązywał w dacie wydania decyzji, niemiej jednak jego aktualne brzmienie wskazuje wyraźnie, że wykładania celowościowa pojęcia „wręczenia" dokonana przez Prezesa UOKIK w treści decyzji jest nieprawidłowa. W zakresie pkt. IV, omyłkowe określenie podstawy prawnej dla odstąpienia we wzorcach umów zawieranych na odległość nie mogło mieć wpływu na decyzję przeciętnego konsumenta o odstąpieniu od umowy, gdyż z założenia nie weryfikuje on podanych mu podstaw prawnych. W rezultacie indywidualny interes konsumenta pozostawał każdorazowo niezagrożony. W odniesieniu natomiast do nałożonych kar pieniężnych podniósł, iż w treści Decyzji wskazano natomiast jedynie uwzględnienie okoliczności obciążającej (znaczny zasięg naruszenia) nie wyjaśniając pominięcia okoliczności łagodzących. Aktywność powódki oraz gotowość do współpracy wynika wprost z akt postępowania administracyjnego i jest bezsporna. Zaniechanie zarzucanych działań nastąpiło już w toku postępowania administracyjnego, przed wydaniem Decyzji. Powódka miała prawo oczekiwać, że zasady wynikające z opublikowanych wyjaśnień ( „Wyjaśnienia w sprawie ustalania wysokości kar pieniężnych za stosowanie praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów"), będą konsekwentnie respektowane.

Na skutek apelacji obu stron od wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie – Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów z dnia 3 lipca 2014 r. w sprawie XVII AmA 106/12, którym Sąd uchylił punkt I oraz punkt V.1 zaskarżonej decyzji, oddalił odwołanie w pozostałej części oraz orzekł o kosztach procesu – Sąd Apelacyjny w Warszawie uchylił zaskarżony wyrok i przekazał spraw e Sądowi Okręgowemu do ponownego rozpoznania, pozostawiając temu sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania apelacyjnego.

Sąd Apelacyjny stwierdził, że Sąd Okręgowy nie rozpoznał istoty sprawy, co na podstawie art. 386 § 4 k.p.c w zw. z art. 108 § 2 k.p.c. implikuje uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania. Sąd zatem winien konkretnie przytoczyć ustalenia, których dokonał, w szczególności: jakim wzorcem powód się posługiwał, jak brzmiały jego postanowienia, które zostały zakwestionowane, jak długo trwała inkryminowana praktyka, wreszcie jakie są okoliczności obciążające i łagodzące istotne dla wymiaru przyjętej kary. Sąd winien również samodzielnie ustosunkować się do argumentacji prawnej podnoszonej przez strony, w tym skarżącego, o ile ma to znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy. Rozpoznając ponownie sprawę Sąd Okręgowy dokona własnych ustaleń faktycznych, wskaże dowody na których się oparł oraz dokona oceny prawnej zarzucanych powodowi praktyk, oceniając w konsekwencji zaskarżoną decyzję w płaszczyźnie rozważonych przepisów ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów, stosownie do treści art. 479 ^31a k.p.c.

Sąd Okręgowy w Warszawie – Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów ustalił następujący stan faktyczny:

(...) z siedzibą w W. jest przedsiębiorcą wpisanym w dniu 4 marca 2009 r. do Krajowego Rejestru Sądowego pod nr KRS (...). Przedmiotem działalności spółki jest m.in. sprzedaż detaliczna prowadzona poza siecią sklepową straganami i targowiskami oraz pozostała sprzedaż detaliczna prowadzona w niewyspecjalizowanych sklepach. /k. 72-74 akt adm., k. 54-56 akt sąd./

Na skutek przekształcenia ww. spółki w spółkę komandytową pod firmą (...) Spółka Akcyjna spółka komandytowa na podstawie uchwały Nadzwyczajnego walnego zgromadzenia akcjonariuszy spółki (...) na którą zgodę wyraził jedyny komplementariusza, z dnia 19 lutego 2014 r. w przedmiocie przekształcenia, spółka ta jest przedsiębiorcą wpisanym w dniu 3 marca 2014 r. do Krajowego Rejestru Sądowego pod numerem KRS (...). /k. 117-117v akt sąd./

Przedsiębiorca w ramach swojej działalności zajmuje się sprzedażą m.in. naczyń, zestawów noży, materacy, zestawów pościeli, kołder, sztućców. W tym celu prowadzi 6 salonów firmowych: w Ł., K., W., P. oraz dwa w W., w których również sprzedaje ww. produkty. Sprzedaż ww. produktów odbywa się również drogą bezpośrednią, poza lokalem przedsiębiorstwa, jak również przedsiębiorca zajmuje się sprzedażą internetową. Przedsiębiorca pozyskuje nowych klientów poprzez telemarketing oraz wystosowywanie zaproszeń i bonów prezentowych w związku z zaplanowanymi imprezami w postaci pokazów kulinarnych. Przedsiębiorca prowadzi również stronę internetową pod adresem:(...) która pełni także funkcje sklepu internetowego. W 2011 r. Przedsiębiorca zawarł łącznie 34.699 umów sprzedaży, natomiast w 2012 r. do 30 kwietnia - 31.743 umowy, w tym: 25.485 umowy sprzedaży poza lokalem, 6.243 umowy zawarte w salonie firmowym, 15 umów sprzedaży na odległość. W 2011 r. konsumenci odstąpili od 12.164 umów, natomiast w 2012 r. do dnia 29 lutego - odstąpiono od 2.430 umów. W 2011 r. Przedsiębiorca 52 razy odmówił uznania skuteczności odstąpienia od umowy zawartej poza lokalem przedsiębiorstwa z uwagi na przekroczenie ustawowego terminu, w 2012 r. do dnia 29 lutego - 13 razy. Wskazane umowy zawarte zostały poza lokalem przedsiębiorstwa. W przypadku umów zawieranych na odległość nie zanotowano żadnych odstąpień od umów. /k. 14-15, k. 79-80, k. 161, k. 205-206 - akt adm./

Przedsiębiorca zawiera umowy sprzedaży w oparciu o wzorce umów o nazwie „umowa kupna — sprzedaży".

Umowa zawiera oznaczenie przedsiębiorcy, jego dane adresowe, dane osobowe klienta, tabelę ze specyfikacją zakupionych towarów oraz informacje o cenie i sposobie jej uiszczenia. W przypadku prezentacji, wskazywana jest miejscowość i data prezentacji produktów. Pod wskazanymi pozycjami strony umowy podpisują dokument. Na odwrocie umowy przedsiębiorca zamieścił warunki sprzedaży, które podobnie jak sama umowa, są podpisywane przez sprzedawcę oraz kupującego. /k. 11-11v, k. 17-17v, k. 18-21v, k. 29-30, k. 32-33, k. 35-36, k. 38-39, k. 41-42, k. 43-44, k. 46-47, k. 50-51, k. 54-55, k. 57-58, k. 213-213v, k. 217-218v, k. 223-223v, k. 226-226v, k. 229-230v, k. 233-233v, k. 236-236v, k. 238-238v, k. 240-240v, k. 243-244v, k. 249-249v, k. 251-251v, k. 261-261v, k. 296-296v akt adm./

W sytuacji gdy dochodzi do sprzedaży w salonie firmowym, sprzedający stawia pieczątkę z danymi dotyczącymi salonu firmowego. /k. 6-7v, k. 12-12v, k. 16-16v, k. 22-22v, k. 25-25v, k. 27-27v, k. 294-295v akt adm./

Wzorce umów stosowane przez Przedsiębiorcę różnią się przede wszystkim tym, że część z nich w warunkach sprzedaży zawiera pouczenie o prawie odstąpienia od umowy, o którym mowa w art. 2 ust. 1 ustawy o ochronie niektórych praw konsumentów oraz o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny.

Pkt 4 warunków sprzedaży przybrał następującą treść: „Zgodnie z przepisami ustawy z dnia 2 marca 2000 r. o ochronie niektórych praw konsumentów oraz odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny (Dz.U. Nr 22 z dnia 31.03.2000 r., poz. 271) Kupującemu przysługuje prawo, o którym mowa w art. 2 ust. 1 cyt. Ustawy, którego zrealizowanie może nastąpić poprzez złożenie oświadczenia w terminie dziesięciu dni od zawarcia umowy, wg następującego wzoru: Oświadczenie: Ja,………….. niniejszym oświadczam, iż odstępuję od umowy kupna - sprzedaży, zawartej dnia…….. z firmą (...) z siedzibą w W., ul. (...)…….. . W razie odstąpienia umowa uważana jest za niezawartą, a Kupujący jest zwolniony z wszelkich zobowiązań. To co strony świadczyły, ulega zwrotowi w stanie niezmienionym, chyba, że zmiana była konieczna w granicach zwykłego zarządu”.

Wzorce zawierające ww. informację (postanowienie) są stosowane w umowach zawieranych poza lokalem przedsiębiorstwa oraz przy sprzedaży na odległość. Wskazana wyżej treść zawarta była jako jeden z punktów Warunków sprzedaży, nie stanowiła odrębnego dokumentu – odstąpienia od umowy. /k. 11-11v, k. 17-17v, k. 18-21v, k. 29-30, k. 32-33, k. 35-36, k. 38-39, k. 41-42, k. 43-44, k. 46-47, k. 50-51, k. 54-55, k. 57-58, k. 213-213v, k. 217-218v, k. 223-223v, k. 226-226v, k. 229-230v, k. 233-233v, k. 236-236v, k. 238-238v, k. 240-240v, k. 243-244v, k. 249-249v, k. 251-251v, k. 261-261v, k. 296-296v akt adm./

Wzorce umów, które nie zawierają pouczenia o prawie odstąpienia od umowy są stosowane przy zawieraniu z konsumentami umów w salonach firmowych prowadzonych przez Przedsiębiorcę. /k. 6-7v, k. 12-12v, k. 16-16v, k. 22-22v, k. 25-25v, k. 27-27v, k. 294-295v akt adm./

Stosowane przez Przedsiębiorcę wzorce umów przedstawiane w salonach firmowych zawierają w warunkach sprzedaży (pkt. 17) klauzulę o treści: „ Właściwym do rozstrzygania sporów mogących wyniknąć w wyniku realizacji niniejszej umowy jest sąd właściwy dla Sprzedawcy”. /k. 6-6v, k. 7-7v, k. 12-12v, k. 16-16v, k. 22-22v, k. 25-25v, k. 27-27v akt adm./

Powyższy wzorzec stosowany był przez przedsiębiorcę w 2010 i 2011 r. W roku 2011 w 300 przypadkach przedsiębiorca odmówił odstąpienia od umowy z uwagi na niezachowanie przez konsumenta terminu lub zawarcia umowy w salonie firmowym przedsiębiorcy. /k. 162v, k. 8, k. 14-15, k. 16-22v, k. 6-7v, k. 12-12v, k. 16-16v, k. 22-22v, k. 25-25v, k. 27-27v, k. 294-295v akt adm./

Powyższe postanowienie zawarte było również w umowie zawartej poza lokalem przedsiębiorstwa, na prezentacji w G., zaś konsument nabył produkty w dniu prezentacji. /k. 240-241 akt adm./

Przedsiębiorca wskazał w toku postępowania administracyjnego, w piśmie z dnia 14 marca 2012 r., że złożone przez przedsiębiorcę w toku postępowania administracyjnego formularze, były nadal przez niego wykorzystywane w kontaktach z klientami. Ich stosowanie miało miejsce od polowy 2010 r. oraz w roku 2011. /k. 161, k. 8, k. 14-15 akt adm./

Przychód osiągnięty przez (...) z siedzibą w W. (obecnie: (...) Spółka Akcyjna spółka komandytowa z siedzibą w W.) w 2011 r. wyniósł (...)zł. Maksymalna kara pieniężna, która mogłaby zostać nałożona na Przedsiębiorcę to w przybliżeniu 10.795.289 zł. /k. 168-171, k. 273v-275 akt adm./

Powyższy stan faktyczny ustalono na podstawie dokumentów znajdujących się w aktach administracyjnych, a także aktach przedmiotowej sprawy, których wiarygodności i mocy dowodowej żadna ze stron nie kwestionowała a Sąd nie znalazł podstaw do poddawania w wątpliwość ich prawdziwości.

Sąd Okręgowy w Warszawie – Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów zważył co następuje.

Odwołanie jest zasadne.

W odniesieniu do pkt I i V.1 zaskarżonej Decyzji:

Sąd Okręgowy podziela stanowisko zajęte przez Sąd Najwyższy w Wyroku z dnia 12 lutego 2014 r. sygn. III SK 18/13, że w odniesieniu do art. 24 ust. 1 uokik zdecydowanie przeważa w praktyce (postanowienie Sądu Najwyższego z 13 grudnia 2012 r., III SK 25/12; wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 6 grudnia 2012 r., VI ACa 861/12; wyroki SOKiK z 15 lipca 2010 r., XVII Ama 28/09; z 23 sierpnia 2010 r., XVII AmA 86/09; z 23 maja 2011 r., XVII Ama 212/09; z 23 maja 2011 r., XVII Ama 212/09; z 24 maja 2012 r., XVII Ama 31/11; z 14 stycznia 2013 r., XVII Ama 85/11; z 24 kwietnia 2013 r., XVII Ama 63/10) i piśmiennictwie pogląd, zgodnie z którym do stwierdzenia, że dane zachowanie przedsiębiorcy jest bezprawne, niezbędne jest sięgnięcie do innych niż ustawa o ochronie konkurencji i konsumentów z 2007 r. przepisów prawa nakładających na przedsiębiorcę określony obowiązek (nakaz / zakaz) w obrocie konsumenckim (A. Wędrychowska-Karpińska, A. Wiercińska-Krużewska [w:] Stawicki, Stawicki, Ustawa, s. 539).

Z wcześniejszego orzecznictwa Sądu Najwyższego dotyczącego tzw. rozszerzonej prawomocności wpisu postanowienia wzorca umowy do rejestru postanowień wzorców umowy uznanych za niedozwolone u (wyroki Sądu Najwyższego z 20 września 2013 r., II CSK 708/12; z 23 października 2013 r., IV CSK 142/13; postanowienie Sądu Najwyższego z 16 września 2011 r., I CSK 676/10; uchwały Sądu Najwyższego z 7 października 2008 r., III CZP 80/08, OSNC 2009 nr 9, poz. 118; z 13 stycznia 2011 r., III CZP 119/10, OSNC 2011 nr 9, poz. 95)wynika zaś, że zachowaniu polegającemu na stosowaniu przez innego przedsiębiorcę postanowień wzorca umowy wpisanych do rejestru, o którym mowa w art. 24 ust. 2 pkt 1 uokik z 2007 r., nie można przypisać bezprawności. Nie jest to bowiem zachowanie sprzeczne z ukształtowanymi w k.p.c. zasadami funkcjonowania rejestru i skutkami wyroku uznającego postanowienie wzorca umowy za postanowienie niedozwolone w ramach tzw. abstrakcyjnej kontroli wzorców umów. Dlatego w piśmiennictwie już wcześniej wskazywano, że art. 24 ust. 2 pkt 1 ustawy znajduje zastosowanie 16 wyłącznie do przedsiębiorcy, który nie stosuje się do orzeczonego zakazu wykorzystywania niedozwolonych postanowień umowy (w szczególności zob. M. Rejdak, Postępowanie w sprawie uznanie za niedozwolone postanowień wzorca umowy. Komentarz, Warszawa 2009, s. 133 i 138; R. Trzaskowski, Przesłanki i skutki uznania postanowień wzorca umowy za niedozwolone (art. 47936- 47945 k.p.c.) [w:] red. E. Holewińska-Łapińska, Prawo w działaniu. 6. Sprawy cywilne, Warszawa 2008, s. 238).

W dalszej kolejności należy stwierdzić, że w argumentacji zawartej w uzasadnieniu uchwały III SZP 3/06 odwołano się w szerokim zakresie do potrzeby zapewnienia efektywności dyrektywy Rady 93/13/EWG z dnia 5 kwietnia 1993 r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich (Dz. Urz. UE 1993 L 95, wydanie specjalne polskie Dz.U.UE-sp.15-2-288, dalej jako dyrektywa 93/13).

Ze względów wynikających z zasad unijnego prawa intertemporalnego dotyczących przystępujących do Unii Europejskiej nowych państw członkowskich, Sąd Najwyższy nie mógł w tej sprawie wystąpić z odpowiednim pytaniem prejudycjalnym. W dacie podejmowania uchwały III SZP 3/06 nie było zaś orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (dalej jako TSUE) dotyczącego bezpośrednio kwestii efektywnej realizacji w porządku krajowym wymogów wynikających z art. 7 dyrektywy 93/13.

Sytuacja w tym zakresie zmieniła się z chwilą wydania przez TSUE wyroku z 26 kwietnia 2012 r. w sprawie C-472/10 Invitel, w którym Trybunał wypowiedział się w przedmiocie wykładni art. 7 dyrektywy 93/13. Z uzasadnienia tego wyroku wynika jednoznacznie, że w ocenie TSUE, skuteczna realizacja celu zakładanego przez art. 7 dyrektywy 93/13 „wymaga […] by postanowienia umowne ujęte we wzorcu umowy konsumenckiej uznane za nieuczciwe wskutek powództwa o zaniechanie naruszeń wytoczonego przeciwko zainteresowanemu przedsiębiorcy […] nie wiązały ani tych konsumentów, którzy byli stronami postępowania o zaniechanie naruszeń, ani też tych konsumentów, którzy zawarli z tym przedsiębiorcą umowę, do której stosuje się ten sam wzorzec umowy” (pkt 38). W dalszej kolejności TSUE stwierdził, że „zastosowanie […] sankcji nieważności nieuczciwego postanowienia umownego, skutecznej względem wszystkich konsumentów, którzy zawarli umowę konsumencką, do której stosuje się ten sam wzorzec umowy, zapewnia, że konsumenci ci nie będą związani omawianym postanowieniem” (pkt 40). Z przywołanego orzeczenia wynika jednoznacznie, że w ocenie TSUE taka interpretacja art. 47943 k.p.c., jaką przyjęto w powołanym powyżej orzecznictwie Izby Cywilnej Sądu Najwyższego, odpowiada wymogom wynikającym z art. 7 dyrektywy 93/13 i nie ma potrzeby odwoływania się do zasady efektywności prawa unijnego w celu poszerzenia zakresu skutków wpisu postanowienia do rejestru niedozwolonych postanowień.

Ze sprawy C-472/10 Invitel zatem jednoznacznie, że sprzeczne z dyrektywą 93/13, jako jedną z dyrektyw wymienioną w załączniku I, nie jest stosowanie postanowień wzorca wpisanego do rejestru postanowień uznanych za niedozwolone przez jakiegokolwiek innego przedsiębiorcę, ale tylko przez przedsiębiorcę, który uczestniczył w postępowaniu zakończonym wpisem do rejestru.

Niezależnie od powyższego zgodnie z Uchwałą Sądu Najwyższego 7 sędziów z dnia 20 listopada 2015 r. (III CZP 17/15), prawomocność materialna wyroku uznającego postanowienie wzorca umowy za niedozwolone wyłącza powództwo o uznanie za niedozwolone postanowienia tej samej treści normatywnej, stosowanego przez przedsiębiorcę pozwanego w sprawie, w której wydano ten wyrok (art. 365 i 366 k.p.c.). A równocześnie prawomocność materialna wyroku uznającego postanowienie wzorca umowy za niedozwolone - także po wpisaniu tego postanowienia do rejestru (art. 479 ⁴⁵ § 2 k.p.c.) - nie wyłącza powództwa o uznanie za niedozwolone postanowienia tej samej treści normatywnej, stosowanego przez przedsiębiorcę niebędącego pozwanym w sprawie, w której wydano ten wyrok (art. 365 i 366 w związku z art. 479 ⁴³ k.p.c.). Oznacza to brak charakteru wiążącego wpisu klauzuli do rejestru niedozwolonych postanowień umownych wobec innych przedsiębiorców stosujących identyczną lub podobna klauzule wzorca umownego.

Mając powyższe na względzie, należało uznać, że Prezes UOKiK naruszył art. 24 ust. 2 pkt 1 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, a w konsekwencji art. 106 ust. 1 pkt 4 tej ustawy.

W odniesieniu do pkt III i V.2 zaskarżonej Decyzji:

Stosownie do treści art. 3 ust. 1 obowiązującej w dacie wydania Decyzji ustawy z dnia 2 marca 2000 r. o ochronie niektórych praw konsumentów oraz o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny (Dz. U. z 2012 r. poz. 1225), kto zawiera z konsumentem umowę poza lokalem przedsiębiorstwa, powinien przed jej zawarciem poinformować konsumenta na piśmie o prawie odstąpienia od umowy w terminie, o którym mowa w art. 2 ust. 1, i wręczyć wzór oświadczenia o odstąpieniu, z oznaczeniem swojego imienia i nazwiska (nazwy) oraz adresem zamieszkania (siedziby).

Z treści przytoczonego przepisu wynika, że przedsiębiorca, który proponuje konsumentowi zawarcie umowy poza lokalem przedsiębiorstwa obowiązany jest przed zawarciem umowy dostarczyć konsumentowi informację o prawie odstąpienia od umowy w terminie i wręczyć wzór oświadczenia o odstąpieniu. Celem przedmiotowej regulacji jest zatem zapewnienie konsumentowi wiedzy o tym , że może odstąpić i w jakim terminie a także jak to zrobić. Ustawodawca określił jedynie czas (przed zawarciem umowy) nie precyzując formy przekazania informacji i wzoru oświadczenia o odstąpieniu. Informacja o prawie do odstąpienia od zawartej umowy powinna się zatem znaleźć w ofercie, informacji lub w samej umowie zawieranej poza lokalem przedsiębiorstwa (por. Anastazja Kołodziej, Edyta Rutkowska-Tomaszewska „Komentarz do art.3 ustawy o ochronie niektórych praw konsumentów oraz o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny” opubl. LEX).

Zważyć przy tym należało, że słowo wzór oznacza „rysunek, przedmiot przeznaczony do odtwarzania lub powielania” (Słownik języka polskiego PWN) i jego synonimem nie jest słowo formularz (blankiet dokumentu z miejscami do wypełnienia). Wynikający z art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 2 marca 2000 r. o ochronie niektórych praw konsumentów oraz o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny obowiązek dostarczenia wzoru oświadczenia o odstąpieniu polegał zatem na dostarczeniu takiego oświadczenia w formie umożliwiającej skorzystanie z niego w sposób skuteczny przez konsumenta. Możliwość skutecznego skorzystania ze wzoru ma miejsce nie tylko gdy ma on formę formularza, który konsument ma wypełnić ale także gdy ma on możliwość powielenia go (np. przez przepisanie). Nie ma również podstaw do przyjęcia, że wzór oświadczenia o odstąpieniu musi mieć charakter odrębnie wręczanego dokumentu.

Ponieważ bezsporne jest, że powód wręczał konsumentom wzorzec umowy zawierający pkt 4 o treści: „ Zgodnie z przepisami ustawy z dnia 2 marca 2000 r. o ochronie niektórych praw konsumentów oraz o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny (Dz. U. z 2012 r. poz. 1225) kupującemu przysługuje prawo, o którym mowa w art. 2 ust. 1 cyt. Ustawy, którego zrealizowanie może nastąpić poprzez złożenie oświadczenia e terminie dziesięciu dni od zawarcia umowy , wg następującego wzoru: Oświadczenie: Ja, … niniejszym oświadczam, iż odstępuje od umowy kupna- sprzedaży, zawartej dnia … z firmą (...) Zz siedziba w W., ul. (...)…. W razie odstąpienia umowa uważana jest za niezawartą a kupujący zwolniony jest z wszelkich zobowiązań. To co strony świadczyły, ulega zwrotowi w stanie niezmienionym, chyba, że zmiana była konieczna w granicach zwykłego zarządu.”, w ocenie sądu należało uznać, że wywiązał się w ten sposób z obowiązków wynikających z z art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 2 marca 2000 r. o ochronie niektórych praw konsumentów oraz o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny.

Mając powyższe na względzie, należało uznać, że Prezes UOKiK naruszył art. 24 ust. 2 pkt 2 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, a w konsekwencji art. 106 ust. 1 pkt 4 tej ustawy.

W odniesieniu do pkt IV i V.3 zaskarżonej Decyzji:

Obowiązująca w dacie wydania Decyzji ustawy z dnia 2 marca 2000 r. o ochronie niektórych praw konsumentów oraz o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny zawiera szczegółową regulację w odniesieniu do dwóch kategorii umów w oparciu o kryterium sposobu zawarcia umowy: umowy zawierane poza lokalem przedsiębiorstwa i umowy zawierane na odległość. W pierwszym przypadku umowa zawierana jest w miejscu innym niż lokal przedsiębiorstwa lub też gdy sama umowa wprawdzie zawierana jest w lokalu przedsiębiorstwa jednak następuje to w wyniku zorganizowanego poza lokalem przedsiębiorstwa zbierania ofert konsumentów w czasie odwiedzin przedsiębiorcy lub osoby działającej w jego imieniu w miejscu pracy konsumenta, w jego mieszkaniu albo w innym miejscu jego prywatnego pobytu ( art. 1 ww. ustawy).

W drugim przypadku umowy zawierane są z konsumentem bez jednoczesnej obecności obu stron, przy wykorzystaniu środków porozumiewania się na odległość, w szczególności drukowanego lub elektronicznego formularza zamówienia niezaadresowanego lub zaadresowanego, listu seryjnego w postaci drukowanej lub elektronicznej, reklamy prasowej z wydrukowanym formularzem zamówienia, reklamy w postaci elektronicznej, katalogu, telefonu, telefaksu, radia, telewizji, automatycznego urządzenia wywołującego, wizjofonu, wideotekstu, poczty elektronicznej lub innych środków komunikacji elektronicznej.

W odniesieniu do powyższych kategorii umów ustawodawca nałożył na przedsiębiorców odmienne obowiązki w zakresie informacji udzielanych konsumentowi. W odniesieniu do umów zawieranych poza lokalem przedsiębiorstwa, przedsiębiorca powinien przed jej zawarciem poinformować konsumenta na piśmie o prawie odstąpienia od umowy w terminie, o którym mowa w art. 2 ust. 1, i wręczyć wzór oświadczenia o odstąpieniu, z oznaczeniem swojego imienia i nazwiska (nazwy) oraz adresem zamieszkania (siedziby) (art. 3 ust. 1 ww. ustawy). Natomiast w odniesieniu do umów zawieranych na odległość zakres obowiązków przedsiębiorcy określa art. 9 ust. 1 ww. ustawy.

Zapis pkt 4 stosowanego przez powoda wzorca umowy zawiera informację w zakresie prawa do odstąpienia od umowy przez konsumenta w przypadku umów zawieranych poza lokalem przedsiębiorstwa. Jego treść: „ Zgodnie z przepisami ustawy z dnia 2 marca 2000 r. o ochronie niektórych praw konsumentów oraz o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny (Dz. U. z 2012 r. poz. 1225) kupującemu przysługuje prawo, o którym mowa w art. 2 ust. 1 cyt. Ustawy…”, a zwłaszcza przytoczone przepisy nie pozostawiają w tym zakresie żadnych wątpliwości. Nie ma zatem podstaw do uznania, że przedmiotowy zapis wzorca odnosi się do wykonania obowiązku informacyjnego w odniesieniu do umów zawieranych na odległość, a w szczególności z wynikającego z art.9 ust. 1 pkt 6 ww. ustawy informacji o prawie konsumenta wynikającym z art. 7 ust. 1 ww. ustawy przedmiotowy wzorzec w ogóle nie zawiera.

Bezpodstawne jest zatem twierdzenie pozwanego, że pkt 4 stosowanego przez powoda wzorca umowy wprowadzał w błąd, co do podstawy prawnej odstąpienia, a w związku z tym aby jego treść utrudniała realizację uprawnień wynikających z art. 7 ustawy.

W odniesieniu do do pkt IV i V.3 zaskarżonej Decyzji , również należało uznać, że Prezes UOKiK naruszył art. 24 ust. 2 pkt 2 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, a w konsekwencji art. 106 ust. 1 pkt 4 tej ustawy.

Mając powyższe względy pod uwagę decyzję należało uchylić w zaskarżonej części na podstawie art.479 ^31a § 3 k.p.c.

O kosztach postępowania orzeczono stosowanie do wyniku sporu zasądzając na rzecz powoda koszty zastępstwa procesowego według norm przepisanych (art.98 § 1 k.p.c.)

SSO Bogdan Gierzyński