Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I C 2324/15

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 5 września 2016 roku

Sąd Rejonowy w Zgierzu, I Wydział Cywilny w składzie następującym:

Przewodniczący: Sędzia SR Ewelina Iwanowicz

Protokolant: Aleksandra Pisera

po rozpoznaniu w dniu 5 września 2016 roku w Zgierzu na rozprawie sprawy

z powództwa J. B. i E. B.

przeciwko Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa z siedzibą w W.

o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności

1.  oddala powództwo;

2.  zasądza od J. B. i E. B. solidarnie na rzecz Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa z siedzibą w W. kwotę 2.400,00 (dwa tysiące czterysta) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu;

3.  nie obciąża powodów obowiązkiem zwrotu nie uiszczonych kosztów sądowych.

Sygn. akt I C 2324/15

UZASADNIENIE

W pozwie z dnia 2 listopada 2015 roku przeciwko Agencji (...)
i Modernizacji (...) w W. J. B. i E. B. wnieśli
o pozbawienie wykonalności co do odsetek ustawowych za okres od dnia 10 sierpnia 1995 roku do dnia 14 października 2015 roku należnych od kwoty 6.807,72 złotych wyroku zaocznego wydanego przez Sąd Rejonowy w Zgierzu dnia 26 kwietnia 1995 roku w sprawie
o sygn. akt I C 247/95 zaopatrzonego w klauzulę wykonalności 10 sierpnia 1995 roku. Powodowie podnieśli zarzut przedawniania na podstawie art. 125 k.c. Powodowie wnieśli
o zawieszenie postępowania egzekucyjnego prowadzonego przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Zgierzu M. D. w sprawie KM 2184/15.

(pozew – k. 2-3)

Powodowie wnieśli również o zwolnienie ich od kosztów sądowych.

(wniosek – k. 4)

Postanowieniami z dnia 25 listopada 2015 roku Sąd zwolnił powodów od kosztów sądowych w niniejszej sprawie w całości oraz udzielił zabezpieczenia powyższemu powództwu poprzez zawieszenie egzekucji.

(postanowienia – k. 16-17)

W odpowiedzi na pozew Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa
w W. wniosła o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. W uzasadnieniu pozwany wskazał kilka okoliczności, które spowodowały przerwanie biegu przedawnienia.

(odpowiedź na pozew – k. 19-20)

W piśmie procesowym z dnia 2 sierpnia 2016 roku powodowie podnieśli dodatkowo, iż brak jest podstaw do dochodzenia należności od powódki, bowiem nie była kredytobiorcą Banku Spółdzielczego w G., a nie występowała w sporze z Agencją (...)
i Modernizacji (...), nie uczestniczyła w umowie z 10 listopada 1992 roku i umowie cesji wierzytelności pomiędzy bankiem a agencją. Bank nie wykazał dokumentem urzędowym, że stwierdzona tytułem egzekucyjnym należność powstała za zgodą małżonka. Podnieśli zarzut z art. 5 k.c. Dodali, że wniosek z 16 kwietnia 2007 roku do (...) został wycofany.

(pismo procesowe powodów – k. 41-44)

Na terminie rozprawy w dniu 22 sierpnia 2016 roku powód poparł powództwo. Pełnomocnik pozwanego wniósł o oddalenie powództwa i zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego. Zaprzeczył, że pozwany narusza art. 5 k.c. Podniósł, iż nie była potrzebna zgoda małżonki do zawarcia umowy restrukturyzacyjnej oraz że te argumenty powinny być podniesione w procesie o zapłatę, a nie w procesie o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności. Dodał, iż nie nastąpiło przedawnienie, ponieważ było prowadzone postepowanie egzekucyjne oraz uznanie niewłaściwe długu w postaci wniosków o umorzenie należności i rozłożenie na raty. Strony zawarły umowę o rozłożenie należności na raty,
a zatem powodowie uznali roszczenie.

(protokół rozprawy – k. 65 i k. 66)

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 26 kwietnia 1995 roku Sąd Rejonowy w Zgierzu wydał w sprawie o sygn. akt
I C 247/95 wyrok zaoczny, w którym zasądził od J. B. i E. B. solidarnie na rzecz Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa w W. kwotę 6.807,72 złotych wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 1 grudnia 1993 roku oraz kwotę 1.500 złotych tytułem zwrotu kosztów procesu.

(okoliczność bezsporna, a ponadto wyrok zaoczny – k. 2 załączonych akt KM 2184/15; kserokopia tytułu wykonawczego – k. 11-11 odw.)

10 sierpnia 1995 roku Sąd Rejonowy w Zgierzu nadał powyższemu wyrokowi klauzulę wykonalności.

(wyrok zaoczny zaopatrzony w klauzulę wykonalności– k. 2 załączonych akt KM 2184/15)

15 września 1997 roku wpłynął do komornika wniosek Banku Spółdzielczego
w G. o wszczęcie przeciwko J. i E. małżonkom B. egzekucji celem wyegzekwowania należności na rzecz Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa na podstawie wyciągu z ksiąg banku, w tym niespłaconego kredytu w kwocie 6.807,72 złotych, kosztów 1.500 złotych i odsetek. Komornik egzekwował ta sama należność, która była objęta przedmiotowym tytułem wykonawczym.

(przesłuchanie powoda – k. 66 w zw. z k. 65-65 odw. wyjaśnień informacyjnych; kserokopia wniosku – k. 23; kserokopia wyciągu – k. 24)

Postanowieniem z dnia 7 lipca 2006 roku komornik umorzył powyższą egzekucję. Wskazał, iż w toku czynności egzekucyjnych wyegzekwowano i przekazano wierzycielowi kwotę 1.208,61 złotych.

(kserokopia postanowienia – k. 25, k. 60-61)

25 września 2007 roku J. B. i E. B. złożyli wniosek o umorzenie całości wierzytelności (...) dotyczących środków Funduszu Restrukturyzacji Oddłużenia (...).

(kserokopia wniosku z załącznikiem – k. 26-31)

6 kwietnia 2010 roku powodowie ponownie złożyli wniosek do (...) o umorzenie w całości wierzytelności Agencji w stosunku do nich.

(kserokopia wniosku – k. 34-35)

22 kwietnia 2014 roku J. B. i E. B. wystąpili z wnioskiem
o rozłożenie zadłużenia na raty.

(kserokopia wniosku – k. 36)

28 maja 2014 roku zawarta została umowa numer (...) pomiędzy E. i J. B. a Agencją Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa w sprawie rozłożenia na raty spłaty wierzytelności Agencji. Przedmiotem niniejszej umowy była
m.in. umowa o spłatę zrestrukturyzowanego długu z dnia 1 grudnia 1992 roku objętej wyrokiem Sądu Rejonowego w Zgierzu z dnia 26 kwietnia 1995 roku, sygn. akt I C 247/95. Strony zgodnie oświadczyły w § 2, iż wierzytelność Agencji z w/w tytułu na dzień 26 maja 2014 roku wynosi 38.350,16 złotych, w tym należność główna 6.807,72 złotych i odsetki ustawowe 31.542,44 złote, przy czym od dnia 27 maja 2014 roku do dnia zapłaty
od należności głównej będą naliczane dalsze odsetki ustawowe. W § 3 dłużnicy oświadczyli, iż opisane w § 2 zadłużenie uznają w pełnej wysokości.

(kopia umowy z dnia 28 maja 2014 roku – k. 32-33)

Umowa została podpisana przez J. B. i E. B..

(przesłuchanie powoda – k. 66 w zw. z k. 65 odw. wyjaśnień informacyjnych; kopia umowy
z dnia 28 maja 2014 roku – k. 32-33)

31 sierpnia 2015 roku (...) rozwiązała umowę z dnia 28 maja 2014 roku numer 369/ (...)/ (...) z uwagi na niedopełnienie przez powodów warunków tejże umowy
i wezwała ich do zapłaty należności objętej m.in. przedmiotowym tytułem wykonawczym,
w tym: należność główna 6.807,72 złotych i odsetki ustawowe 32.420,18 złotych.

(kserokopia rozwiązania umowy z potwierdzeniem nadania – k. 37-38)

9 października 2015 roku wpłynął do Komornika Sądowego przy Sadzie Rejonowym w Zgierzu M. D. wniosek o egzekucję należności na podstawie przedmiotowego tytułu wykonawczego.

(wniosek o wszczęcie egzekucji – k. 1-1 odw. załączonych akt KM 2184/15; kserokopia zawiadomienia o wszczęciu egzekucji – k. 9; kserokopia zajęcia wierzytelności – k. 10)

Powodowie pozostają w gospodarstwie domowym z synem. Utrzymują się
z emerytury powódki i renty powoda, przy czym po zajęciu komorniczym otrzymują łącznie 1.100 złotych. Syn powodów jest bezrobotny i nie ma dochodów.

(przesłuchanie powoda – k. 66 w zw. z k. 65 odw. wyjaśnień informacyjnych)

Ustalając powyższy stan faktyczny Sąd oparł się na powołanych dowodach uznając je za wiarygodne.

Sąd oparł się m.in. na kopiach dokumentów zgromadzonych w aktach niniejszej sprawy, a złożonych przez pozwanego dotyczących egzekucji prowadzonej na podstawie przedmiotowego tytułu wykonawczego oraz wniosków dłużników o umorzenie należności albo rozłożenie na raty, a przede wszystkim umowy o rozłożenia na raty. Nadto materiał dowodowy w niniejszej sprawie stanowią akta komornicze KM 1645/2006 i KM 3315/2006. Sąd nie dysponował zaś aktami sprawy, w której wydany został przedmiotowy tytuł wykonawczy, bowiem zostały już zbrakowane.

Sąd pominął zaś dokumenty złożone przez powodów, które dotyczyły okresu sprzed powstania przedmiotowego tytułu wykonawczego (k. 46-53 odw., k. 62) oraz dokument kwestionowany przez pozwanego co do prawdziwości podniesionych w nim przez powoda twierdzeń z dnia 14 października 2014 roku (k. 64). Jednocześnie Sąd uznał za niewiarygodne twierdzenia powoda, iż pracownik Departamentu (...) w (...) obiecał mu umorzenie odsetek w przypadku spłaty należności głównej.

Sąd uznał za niewiarygodne pismo z 20 kwietnia 2007 roku o cofnięciu wniosku
o umorzenie należności, którego kopia znajduje się na k. 45, ponieważ po okazaniu na rozprawie dokumentu, co do którego powód twierdził, iż jest oryginałem w/w pisma, pełnomocnik pozwanego zakwestionował, iż wpłynęło ono do Agencji.

Oceniając zeznania powoda Sąd zwrócił uwagę, iż próbował on nieudolnie tłumaczyć, jakoby wnioski o umorzenie należności czy rozłożenie na raty nie dotyczyły należności objętej przedmiotowym tytułem wykonawczym, choć w tych dokumentach była mowa
o całości zadłużenia wobec (...). Podobnie całkowicie niewiarygodne, nielogiczne
i gołosłowne były twierdzenia powoda, jakoby umowa z dnia 28 maja 2014 roku numer 369/ (...)/ (...), wbrew jednoznacznej treści tej umowy zaopatrzonej podpisami obojga powodów, nie obejmowała należności objętej przedmiotowym tytułem wykonawczym.

Sąd Rejonowy zważył, co następuje:

Powództwo podlegało oddaleniu w całości.

Przepis art. 840 § 1 k.p.c. stanowi, iż dłużnik może w drodze powództwa żądać pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności w całości lub w części albo ograniczenia, jeżeli:

1.  przeczy zdarzeniom, na których oparto wydanie klauzuli wykonalności, a w szczególności gdy kwestionuje istnienie obowiązku stwierdzonego tytułem egzekucyjnym niebędącym orzeczeniem sądu albo gdy kwestionuje przejście obowiązku mimo istnienia formalnego dokumentu stwierdzającego to przejście;

2.  po powstaniu tytułu egzekucyjnego nastąpiło zdarzenie, wskutek którego zobowiązanie wygasło albo nie może być egzekwowane; gdy tytułem jest orzeczenie sądowe, dłużnik może powództwo oprzeć także na zdarzeniach, które nastąpiły po zamknięciu rozprawy,
a także zarzucie spełnienia świadczenia, jeżeli zarzut ten nie był przedmiotem rozpoznania w sprawie;

3.  małżonek, przeciwko któremu sąd nadał klauzulę wykonalności na podstawie art. 787 k.p.c., wykaże, że egzekwowane świadczenie wierzycielowi nie należy się, przy czym małżonkowi temu przysługują zarzuty nie tylko z własnego prawa, lecz także zarzuty, których jego małżonek wcześniej nie mógł podnieść.

Zgodnie z art. 843 § 3 k.p.c. w pozwie powód powinien przytoczyć wszystkie zarzuty, jakie w tym czasie mógł zgłosić, pod rygorem utraty prawa korzystania z nich w dalszym postępowaniu.

W niniejszej sprawie powodowie powoływali w pozwie jako podstawę pozbawienia wykonalności tytułu wykonawczego w postaci wyroku zaocznego wydanego przez Sąd Rejonowy w Zgierzu w dniu 26 kwietnia 1995 roku w sprawie o sygn. akt I C 247/95
i zaopatrzonego przez niego w klauzulę wykonalności w dniu 10 sierpnia 1995 roku zarzut przedawnienia roszczenia w zakresie odsetek za opóźnienie od kwoty głównej liczonych od dnia 10 sierpnia 1995 roku, tj. nadania wyrokowi klauzuli wykonalności, do dnia
14 października 2015 roku. Podstawę roszczeń powodów stanowił więc przepis art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c.

Stosownie do art. 118 k.c. jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, termin przedawnienia wynosi lat dziesięć, a dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej - trzy lata. Zgodnie zaś z art. 125 § 1 k.c. roszczenie stwierdzone prawomocnym orzeczeniem sądu lub innego organu powołanego do rozpoznawania spraw danego rodzaju albo orzeczeniem sądu polubownego, jak również roszczenie stwierdzone ugodą zawartą przed sądem albo przed sądem polubownym albo ugodą zawartą przed mediatorem i zatwierdzoną przez sąd, przedawnia się z upływem lat dziesięciu, chociażby termin przedawnienia roszczeń tego rodzaju był krótszy. Jeżeli stwierdzone w ten sposób roszczenie obejmuje świadczenia okresowe, roszczenie
o świadczenia okresowe należne w przyszłości ulega przedawnieniu trzyletniemu
.

W tej sytuacji roszczenie o odsetki od kwoty zasądzonej w wyroku z 26 kwietnia 1995 roku za okres do uprawomocnienia się przedmiotowego wyroku i naliczanych po tej dacie podlegają przedawnieniu w innym terminie. Odsetki od kwoty 6.807,72 złotych za okres od
1 grudnia 1993 roku do 10 sierpnia 1995 roku (do daty nadania klauzuli wykonalności, bowiem w tej dacie najpóźniej orzeczenie było prawomocne, a wcześniejszej daty nie da się ustalić wobec braku akt I C 247/95) przedawniają się w terminie dziesięcioletnim, a zatem termin ich przedawnienia upływałby z dniem 10 sierpnia 2005 roku. Natomiast odsetki od powyższej kwoty po 10 sierpnia 1995 roku przedawniają się w terminie trzyletnim. Przy czym, powództwo obejmowało tylko odsetki należne za okres od 10 sierpnia 1995 roku do
14 października 2015 roku.

W realiach niniejszej sprawy Sąd doszedł do przekonania, że powodowie zawierając
w dniu 28 maja 2014 roku z pozwanym umowę numer (...) w sprawie rozłożenia na raty spłaty wierzytelności Agencji, w której jednoznacznie stwierdzili, iż zadłużenie wynikające z przedmiotowego tytułu wykonawczego uznają w pełnej wysokości, w tym co do należności głównej, odsetek należnych do dnia zawarcia ugody i na przyszłość, tym samym zrzekli się zarzutu przedawnienia w rozumieniu art. 117 § 2 k.c. Pomimo, że
w powyżej umowie i oświadczeniu powodowie nie złożyli wprost oświadczenia o zrzeczeniu się zarzutu przedawnienia, to okoliczności towarzyszące zawarciu tejże umowy i złożeniu przedmiotowego oświadczenia oraz ich treść, potwierdzają zamiar takiego zrzeczenia.

W orzecznictwie nie budzi wątpliwości iż uznanie długu, a nawet pertraktacje dłużnika z wierzycielem na temat rozłożenia długu na raty wskazują na zamiar zrzeczenia się zarzutu przedawnienia (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 lipca 2004 roku, sygn. akt
V CK 620/03, LEX nr 137673).

W uzasadnieniu wyroku z dnia 12 października 2006 roku, sygn. akt I CSK 119/06, LEX nr 395217 Sąd Najwyższy wskazał, iż uznanie przedawnionego roszczenia może zawierać także zrzeczenie się zarzutu przedawnienia, jeżeli z treści oświadczenia lub okoliczności, w których zostało złożone, wynika taka wola dłużnika. Zrzeczenie się zarzutu przedawnienia nie wymaga żadnej formy. Jak każde oświadczenie woli (art. 60 k.c.) zrzeczenie się zarzutu przedawnienia może nastąpić w sposób wyraźny lub dorozumiany. Na skutek zrzeczenia się zarzutu przedawnienia zobowiązanie naturalne staje się ponownie zobowiązaniem zupełnym. Wynikające z niego roszczenie odzyskuje przymiot zaskarżalności. Nowy termin przedawnienia zaczyna biec od chwili zrzeczenia się zarzutu przedawnienia.

Niemniej jednak w celu ustalenia, czy zrzeczenie się zarzutu przedawnienia przez powodów było skuteczne należało zbadać, czy w chwili złożenia przedmiotowego oświadczenia termin przedawnienia już upłynął, bowiem jak wynika z art. 117 § 2 k.c. in fine zrzeczenie się zarzutu przedawnienia przed upływem terminu jest nieważne.

W ocenie Sądu, roszczenie pozwanego o odsetki od należności głównej zasądzonej przedmiotowym tytułem wykonawczym było w dacie zawarcia omawianej umowy
o rozłożenie należności na raty i złożenia zawartego w niej oświadczenia o uznaniu długu przedawnione co najmniej w części. Przy czym należało mieć na uwadze przepis art. 123 § 1 pkt 1 k.c., stosownie do którego bieg przedawnienia przerywa się przez każdą czynność przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw lub egzekwowania roszczeń danego rodzaju albo przed sądem polubownym, przedsięwziętą bezpośrednio w celu dochodzenia lub ustalenia albo zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia oraz art. 123 § 1 pkt 2, zgodnie z którym bieg przedawnienia przerywa się przez uznanie roszczenia przez osobę, przeciwko której roszczenie przysługuje. Przy czym, po każdym przerwaniu przedawnienia biegnie ono na nowo (art. 124 § 1 k.c.). W razie zaś przerwania przedawnienia przez czynność w postępowaniu przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw lub egzekwowania roszczeń danego rodzaju albo przed sądem polubownym albo przez wszczęcie mediacji, przedawnienie nie biegnie na nowo, dopóki postępowanie to nie zostanie zakończone (art. 124 § 2 k.c.). Jeżeli uznać, że wszczęcie w dniu 15 września 1997 roku egzekucji przez inny podmiot, ale na rzecz Agencji (...)
i Modernizacji (...) i na podstawie innego tytułu wykonawczego, ale dotyczącego tej samej należności, przerwało bieg terminu przedawnienia, to najwcześniej 7 lipca 2006 roku bieg terminu przedawnienia rozpoczął się od nowa. Następnie doszło do przerwania biegu trzyletniego terminu przedawnienia roszczenia o odsetki 25 września 2007 roku i 6 kwietnia 2010 roku poprzez złożenie wniosków o umorzenie należności, co stanowiło niewłaściwe uznanie długu. Kolejny wniosek, tym razem o rozłożenie należności na raty, nosi datę
22 kwietnia 2014 roku, a zatem odsetki za okres od 7 kwietnia 2010 roku do 21 kwietnia 2011 roku byłyby przedawnione i tychże należności dotyczyłoby zrzeczenie się zarzutu przedawnienia w dniu 28 maja 2014 roku. Jeżeli zaś nie uwzględnić jako okoliczności przerywającej bieg terminu przedawnienia egzekucji na podstawie wyciągu z ksiąg banku, to przedawnione były również odsetki za okres od 10 sierpnia 1995 roku do 24 września 2004 roku. Przy czym od daty zawarcia umowy o rozłożenie należności na raty na nowo rozpoczął się bieg terminu przedawnienia powyższych należności, który został przerwany wszczęciem egzekucji w dniu 9 października 2014 roku. Natomiast, jeżeli chodzi o należności za okres
po 28 maja 2014 roku, to omawiana umowa o rozłożenie na raty stanowiła kolejne przerwanie biegu terminu przedawnienia, który również został przerwany przez wszczęcie trwającej nadal egzekucji.

Jedynie na marginesie dodać należało, iż nieskuteczne były zarzuty podniesione przez powodów w piśmie procesowym z 2 sierpnia 2016 roku, bowiem przede wszystkim wszelkie zarzuty stanowiące podstawę powództwa przeciwegzekucyjnego mieli oni obowiązek zgłosić w pozwie. Nadto, nie sposób uznać zachowania pozwanego, który egzekwuje należność stwierdzoną na jego rzecz prawomocnym wyrokiem sądu powszechnego zaopatrzonego
w klauzulę wykonalności, za naruszenie prawa podmiotowego (art. 5 k.c.). Tym bardziej, iż przed wszczęciem egzekucji pozwany zawarł z powodami umowę o rozłażenie należności na raty, lecz to powodowie nie wywiązali się z jej postanowień. Natomiast okoliczności dotyczące braku podstaw do zasądzenia należności w przedmiotowym tytule wykonawczym również od powódki będącej żoną dłużnika – powoda, powinny być zgłoszone w procesie
o zapłatę, a nie w niniejszej sprawie.

Wobec powyższego Sąd powództwo oddalił.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 i § 3 k.p.c. w zw. z art. 108 ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (t.j. Dz.U. 2016/623) Sąd zasądził od powodów na rzecz pozwanego wynagrodzenie pełnomocnika stosownie do § 6 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych… (t.j. Dz.U. 2013/490).

Stosownie do art. 113 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych oraz
art. 102 k.p.c. Sąd nie obciążył powodów obowiązkiem zwrotu nieuiszczonych kosztów sądowych.