Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 29 września 2016 r.

Sąd Okręgowy w Katowicach, IV Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

Przewodniczący: Sędzia SO Marta Szczocarz-Krysiak (spr.)

Sędzia SO Tomasz Opitek

Sędzia SR (del.) Karina Lipska

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 29 września 2016 r. w K.

sprawy z wniosku wierzyciela Miasta K.

przeciwko dłużnikowi J. H. (H.)

o nadanie klauzuli wykonalności

na skutek zażalenia wierzyciela

od rozstrzygnięcia w przedmiocie kosztów postępowania klauzulowego zawartego w postanowieniu Sądu Rejonowego Katowice-Zachód w Katowicach

z dnia 27 lipca 2016 r., sygn. akt I C 1318/15

postanawia:

1.  zmienić zaskarżone postanowienie o tyle, że wskazaną tam kwotę 60 zł (sześćdziesiąt złotych) podwyższyć do kwoty 120 zł (sto dwadzieścia złotych);

2.  zasądzić od dłużnika na rzecz wierzyciela kwotę 150 zł (sto pięćdziesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania zażaleniowego.

UZASADNIENIE

W sprawie wszczętej pozwem wniesionym 30 października 2015 r. Sąd Rejonowy postanowieniem z 21 kwietnia 2016 r. umorzył postępowanie i – w pkt 3. - zasądził od pozwanego J. H. na rzecz powoda Miasta K. koszty procesu. Postanowienie to uprawomocniło się bez zaskarżenia.

W dniu 25 lipca 2016 r. Miasto K. – reprezentowane przez radcę prawnego - wniosło o nadanie klauzuli wykonalności ww. postanowieniu w zakresie pkt 3. Wniosło także o przyznanie mu od dłużnika kosztów postępowania w sprawie o nadanie klauzuli wykonalności, w tym kosztów zastępstwa procesowego wg. norm przepisanych.

Postanowieniem z 27 lipca 2016 r. Sąd Rejonowy nadał klauzulę wykonalności zgodnie z wnioskiem wierzyciela przyznając mu od dłużnika koszty postępowania klauzulowego w kwocie 60 zł tj. wynagrodzenie pełnomocnika w wysokości ustalonej na podstawie § 10 ust. 1 pkt 13 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu.

Zdaniem Sądu brak jest podstaw dla zastosowania w sprawie przepisów rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych z dnia 22 października 2015 r., ponieważ postępowanie zostało wszczęte przed dniem jego wejścia w życie (przed 1 stycznia 2016 r.). To zaś przesądza o zastosowaniu ww. rozporządzenia z 2002 r., ponieważ jest ono stosowane aż do zakończenia postępowania w danej instancji, która obejmuje również rozpoznanie wniosku o nadanie klauzuli wykonalności. Sąd wskazał, że postępowanie klauzulowe, mimo niewątpliwej odrębności od postępowania rozpoznawczego nie tworzy „kolejnej instancji” w rozumieniu § 21 ww. rozporządzenia z 2015 r. Odwołując się do brzmienia art. 781 § 1 k.p.c., Sąd Rejonowy uznał, że nadanie klauzuli wykonalności, mimo że następuje zasadniczo po prawomocnym zakończeniu postępowania rozpoznawczego, mieści się w „toku sprawy” w danej instancji w rozumieniu tego przepisu. Sąd zauważył też, że przepis przejściowy zawarty w § 21 ww. rozporządzenia z 2015 r. nie jest jednoznaczny i nie rozstrzyga wprost kwestii związanych ze stosowaniem nowego rozporządzenia do wniosków o nadanie klauzuli wykonalności, to zaś nie pozwala stosować przepisów nowych do spraw wszczętych i zakończonych w poprzednim stanie prawnym.

Przeciwko powyższemu rozstrzygnięciu o kosztach postępowania klauzulowego zażalenie wniósł wierzyciel zarzucając naruszenie art. 98 § 3 i 4 k.p.c. i § 8 ust. 1 pkt 14 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych poprzez ich niezastosowanie a w konsekwencji niezasądzenie kosztów w kwocie 120 zł.

Zdaniem skarżącego w sprawie nie ma zastosowania przepis przejściowy z § 21 rozporządzenia z 2015 r., gdyż sprawa została już zakończona w pierwszej instancji a wniosek o nadanie klauzuli wykonalności złożono po 1 stycznia 2016 r. Skarżący wniósł zatem o zmianę zaskarżonego postanowienia poprzez ustalenie kosztów zastępstwa na kwotę 120 zł a ponadto o zasądzenie kosztów postępowania zażaleniowego, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Zażalenie wierzyciela jest uzasadnione.

Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U.2015.1804. – dalej powoływane jako „rozporządzenie z 2015 r.”) weszło w życie z dniem 1 stycznia 2016 r. – co zostało wyraźnie wyartykułowane w jego § 23. Jednocześnie utraciło moc wcześniejsze rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (j.t. Dz.U.2013.490. ze zm. – dalej powoływane jako „rozporządzenie z 2002 r.”).

Powyższe oznacza, że od dnia 1 stycznia 2016 r. zastosowanie mają przepisy rozporządzenia z 2015 r., natomiast nie stosuje się przepisów rozporządzenia z 2002 r. Od tej zasady ustawodawca wprowadził tylko jeden wyjątek: zawarty w § 21 rozporządzenia z 2015 r. przepis przejściowy, stanowiący, że do spraw wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie rozporządzenia stosuje się przepisy dotychczasowe do czasu zakończenia postępowania w danej instancji.

Ustawodawca nie zdefiniował pojęcia „zakończenia sprawy w danej instancji”, aczkolwiek taki sposób uregulowania kolizji intertemporalnych stosował już wcześniej, np. w art. 149 ust. 1 ustawy z 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (j.t. Dz.U.2016.623, dalej powoływanej jako u.k.s.c.), stanowiącym, że „W sprawach wszczętych przed dniem wejścia w życie ustawy stosuje się, do czasu zakończenia postępowania w danej instancji, dotychczasowe przepisy o kosztach sądowych”. Pojawiające się przy wykładni art. 149 ust. 1 u.k.s.c. wątpliwości co do rozumienia pojęcia „zakończenia postępowania w danej instancji” zostały ostatecznie w orzecznictwie rozstrzygnięte (por. uchwałę Sądu Najwyższego z 24 stycznia 2007 r., III CZP 124/06, OSNC 20097/6/91). Obecnie powszechnie w orzecznictwie akceptuje się pogląd, podzielany także przez Sąd Okręgowy, że zakończenie postępowania w danej instancji - w rozumieniu art. 149 ust. 1 u.k.s.c. - następuje z chwilą wydania orzeczenia kończącego postępowanie w tej instancji. Nie ma też zdaniem Sądu Okręgowego żadnych argumentów przemawiających za tym, aby użyte w § 21 rozporządzenia z 2015 r. tożsame pojęcie „zakończenia postępowania w danej instancji” wykładać odmiennie.

W okolicznościach niniejszej sprawy oznacza to, że postępowanie wszczęte wskutek pozwu wniesionego 30 października 2015 r. zakończyło się w danej (pierwszej) instancji z dniem wydania postanowienia o umorzeniu postępowania, a zatem z dniem 21 kwietnia 2016 r. Zgodnie zatem z regułą intertemporalną zawartą w § 21 rozporządzenia z 2015 r. w niniejszej sprawie przepisy dotychczasowe tj. przepisy rozporządzenia z 2002 r. stosować należało jedynie do dnia 21 kwietnia 2016 r., bo w tym momencie nastąpiło zakończenie postępowania w pierwszej instancji.

Oczywiście zgodzić się należy z Sądem pierwszej instancji, że postępowanie klauzulowe, mimo niewątpliwej odrębności od postępowania rozpoznawczego nie tworzy „kolejnej instancji” w rozumieniu § 21 ww. rozporządzenia z 2015 r. Tym niemniej, wbrew stanowisku Sądu Rejonowego, nie ma też podstaw dla uznania, że nadanie klauzuli wykonalności mieści się w „toku sprawy” w danej instancji w rozumieniu tego przepisu. Zdaniem Sądu Okręgowego nie jest w tym zakresie przekonująca argumentacja odwołująca się do brzmienia przepisu art. 781 § 1 k.p.c., zgodnie z którym „tytułowi egzekucyjnemu pochodzącemu od sądu nadaje klauzulę wykonalności sąd pierwszej instancji, w którym sprawa się toczy”. Jak bowiem wyjaśniono w doktrynie, przez „sąd, w którym sprawa się toczy", rozumieć należy nie tylko sąd, przed którym aktualnie trwa postępowanie w sprawie, a który wydał orzeczenie wykonalne przed jego uprawomocnieniem, lecz także sąd, od którego pochodzi tytuł egzekucyjny (prawomocne orzeczenie, ugoda zawarta przed sądem) i takie właśnie rozumienie tego pojęcia było powszechne w praktyce orzeczniczej (por. też uchwałę Sądu Najwyższego z 9 listopada 1994 r., III CZP 143/94, OSNC 1995/3/46). Nota bene wskutek zmian wprowadzonych ustawą z 10 lipca 2015 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny, ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz.U.2015.1311.) aktualne brzmienie powołanego przepisu do tej praktyki dostosowano i celem „wyeliminowania wątpliwości dotyczących właściwości funkcjonalnej sądu pierwszej instancji do nadania klauzuli wykonalności orzeczeniu wydanemu w prawomocnie zakończonym postępowaniu” (tak w uzasadnieniu projektu powołanej ustawy zmieniającej, Sejm RP VII Kadencji, nr druku 2678) zmieniono go tak, że obecnie stanowi on, iż „Tytułowi egzekucyjnemu pochodzącemu od sądu klauzulę wykonalności nadaje sąd pierwszej instancji, w którym sprawa się toczyła lub toczy”.

Sąd Okręgowy podziela natomiast pogląd, że postępowania klauzulowego nie można zaliczyć ani do postępowania rozpoznawczego, ani do postępowania egzekucyjnego. Jest ono stadium pośrednim między postępowaniem rozpoznawczym a postępowaniem egzekucyjnym - „pomostem między tymi rodzajami postępowania” (H. Pietrzkowski [w] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Tom V. Postępowanie egzekucyjne, wyd. V, WK, 2016, pod red. T Erecińskiego). Jest więc postępowaniem autonomicznym w stosunku do rozpoznawczego i egzekucyjnego oraz pomocniczym w stosunku do tego ostatniego (por. także uchwałę Sądu Najwyższego z 25 października 2006 r., III CZP 74/06, OSNC 2007/6/90 oraz powołaną wyżej uchwałę z 9 listopada 1994 r., III CZP 143/94).

W konsekwencji należy zatem przyjąć, że w postępowaniu klauzulowym, wszczętym wskutek wniosku złożonego począwszy od 1 stycznia 2016 r. mają zastosowanie przepisy rozporządzenia z 2015 r. Obejmuje to także sytuację, gdy wniosek dotyczy nadania klauzuli wykonalności tytułowi egzekucyjnemu wydanemu w postępowaniu wszczętym przed wejściem w życie tego rozporządzenia (przed 1 stycznia 2016 r.), jeśli postępowanie to zostało już zakończone w danej instancji. Stanowisko to pozostaje w zgodności z ogólnym postulatem wyjaśniania wątpliwości co do treści rozstrzygnięć intertemporalnych na rzecz prawa nowego, z założenia regulującego stosunki społeczne w sposób bardziej adekwatny niż prawo dawne. Nie bez znaczenia jest także to, że § 21 rozporządzenia z 2015 r. jako wyjątek od powszechnie uznawanej w prawie procesowym zasady bezpośredniego obowiązywania ustawy nowej, powinien być interpretowany ściśle.

W świetle powyższego zażalenie uznać należało za zasadne. Skoro wniosek o nadanie klauzuli wykonalności został wniesiony 25 lipca 2016 r., to w postępowaniu klauzulowym zastosować należało przepisy rozporządzenia z 2015 r. Zgodnie zaś z § 8 ust. 1 pkt 14 tego rozporządzenia, stawka minimalna w sprawie o zaopatrzenie tytułu egzekucyjnego w klauzulę wykonalności wynosi 120 zł.

Z tych przyczyn Sąd Okręgowy, orzekając na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. w zw. z art. 397 § 2 k.p.c. i art. 13 § 2 k.p.c., zmienił zaskarżone postanowienie podwyższając przyznane wierzycielowi koszty do kwoty 120 zł.

Wynik postępowania zażaleniowego uzasadnia zasądzenie od dłużnika (jako strony przegrywającej) na rzecz wierzyciela kosztów postępowania zażaleniowego w kwocie 150 zł (opłata od zażalenia – 30 zł oraz wynagrodzenie pełnomocnika – 120 zł tj. w stawce minimalnej ustalonej stosownie do przedmiotu postępowania zgodnie z § 10 ust. 2 pkt 1 w zw. z § 8 ust. 1 pkt 14 rozporządzenia z 2015 r.) – o czym Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c. i art. 108 § 1 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c., art. 397 § 2 k.p.c. i art. 13 § 2 k.p.c.