Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 4 sierpnia 2016 r.

Sąd Okręgowy w Krakowie I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Irena Żarnowska-Sporysz

Protokolant: prot. sądowy Anna Łachman

po rozpoznaniu w dniu 4 sierpnia 2016 r. w Krakowie

na rozprawie

sprawy z powództwa W. B.

przeciwko L. J.

o zapłatę i o zobowiązanie do złożenia oświadczenia woli

I.  odrzuca pozew w zakresie żądania zapłaty kwoty 145.000,00 zł (sto czterdzieści pięć tysięcy złotych);

II.  oddala powództwo w zakresie żądania opartego na art.
231 § 1 k.c.;

III.  zasądza od powoda na rzecz pozwanej kwotę 8.856,00 zł
w tym podatek Vat, tytułem nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej pozwanej z urzędu, a wykonywanej przez adwokata M. B.;

IV.  przyznaje od Skarbu Państwa Sądu Okręgowego
w Krakowie na rzecz adwokata M. S. kwotę 8.856,00 zł w tym podatek Vat tytułem wynagrodzenia za pomoc prawną udzieloną powodowi z urzędu.

Sygn. akt I C 493/15

UZASADNIENIE

wyroku z dnia 04 sierpnia 2016 r.

Powód W. B. w pozwie z dnia 16 grudnia 2014 r. (k. 2) skierowanym przeciwko L. J. wniósł o zasądzenie od pozwanej na rzecz powoda kwoty 350 000 zł.

Na uzasadnienie pozwu wskazał, że przez 10 lat pozwana wyłudzała od niego pieniądze na spłatę zaciąganych długów, a nadto powód łożył na utrzymanie pozwanej i opiekował się nią. Koszty jakie poniósł wyniosły 350 000 zł i stanowią one bezpodstawne wzbogacenie po stronie L. J..

W piśmie procesowym z dnia 04 grudnia 2015 r. (k. 55-63) powód za pośrednictwem pełnomocnika a urzędu zmodyfikował żądanie pozwu w ten sposób, że wniósł o:

- zobowiązanie pozwanej L. J. do przeniesienia własności nieruchomości położonej w D., B., objętej księgą wieczystą nr (...) składającej się z działki nr (...) na powoda na podstawie art. 231 § 1 k.c.;

- zasądzenie od pozwanej na rzecz powoda kwoty 145 000 zł na podstawie art. 410 w zw. z art. 405 k.c.

Powód wniósł również o zasądzenie od pozwanej na jego rzecz zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm prawem przepisanych. Pełnomocnik z urzędu powoda na rozprawie w dniu 04.08.2016 r. (k. 127v) wniósł o zasądzenie kosztów pomocy prawnej udzielonej powodowi z urzędu, które nie zostały uiszczone ani w całości, ani w części.

W uzasadnieniu powód wskazał, iż od października 1998 r. do sierpnia 2004 r. utrzymywał pozwaną L. J., gdyż dokonywał dla niej zakupów produktów spożywczych, odzieży, biżuterii, jak też spłacał jej bieżące zobowiązania i długi jakie zaciągała u sąsiadów z racji braku stałego źródła dochodu. Pozwana w dniu 06 kwietnia 2001 r. zawarła z powodem umowę dożywocia Rep. A (...) w której w zamian za przeniesienie na powoda własności nieruchomości objętej księgą wieczystą nr (...) W. B. zobowiązał się do dożywotniego utrzymania, przyjęcia jako domownika, dostarczenia wyżywienia, ubrania, mieszkania, światła i opału oraz zapewnienia odpowiedniej pomocy i pielęgnowania w chorobie pozwanej oraz sprawienia jej własnym kosztem pogrzebu odpowiadającego zwyczajom miejscowym. Na mocy wyroku z dnia 28 lutego 2007 r. Sądu Rejonowego w Myślenicach sygn. akt I C 186/06 stwierdzona została nieważność umowy dożywocia. Z uwagi na stwierdzenie nieważności umowy dożywocia wszystkie dokonywane przez powoda świadczenia na rzecz pozwanej należy uznać za nienależne i stanowią bezpodstawne wzbogacenie pozwanej. Powód podał, iż żąda zwrotu całości kosztów utrzymania pozwanej które wyniosły co najmniej 145 000 zł, na co składa się: - 1 000 zł miesięcznie z tytułu utrzymania samej L. J. (dostarczenie odzieży, żywności, wartościowej biżuterii, środków trwałych, wyposażenia mieszkania) co od października 1998 r. do sierpnia 2004 r. daje kwotę 94 000 zł; - kwota 40 000 zł z tytułu zobowiązania pieniężnego pozwanej spłaconego przez powoda; - koszty związane z wykonaniem umowy dożywocia i opłatami na rzecz notariusza w wysokości 11 000 zł.

Powód wskazał nadto, iż w 1998 r. rozpoczął budowę budynku mieszkalnego na nieruchomości pozwanej, poniósł koszty jego wzniesienia, doprowadzenia mediów i wykończenia do stanu nadającego się do zamieszkania. Domaga się zobowiązania pozwanej do przeniesienia własności nieruchomości w oparciu o art. 231 § 1 k.c. , gdyż będąc posiadaczem samoistnym wzniósł w dobrej wierzenie na nieruchomości budynek mieszkalny o wartości przenoszącej znacznie wartość zajętej na ten cel działki. Powód poniósł nakłady związane z wybudowaniem budynku, roztacza nad nim władztwo faktyczne, jak również posiada wolę wykonywania prawa własności dla siebie. Podkreślił, że w trakcie wznoszenia budynku był przekonany iż posiada do niego tytułu prawny i będzie tam stale zamieszkiwał, zaś po stwierdzeniu nieważności umowy dożywocia nadal jest posiadaczem w dobrej wierze. Z ostrożności procesowej wskazał, że jego posiadanie prima facie może mieć charakter posiadania w złej wierze, jednak z uwagi na zasady współżycia społecznego, a wiec konieczność zapewnienia miejsca do życia sobie i swojej rodzinie, zapewnienia pozwanej iż nadal może zamieszkiwać sporną nieruchomość i do 2007 r. był prawowitym właścicielem, powinien być uznany za posiadacza w dobrej wierze. Powód podniósł, że wartość całej nieruchomości o pow. 1,1600 ha wynosiła ok. 900 000 zł, zaś wartość tej części na której bezpośrednio posadowiony jest budynek i która jest niezbędna do korzystania z niego wynosi ok. 200 000 zł.

PozwanaLucyna J. w odpowiedzi na pozew (k. 76-79) wniosła o odrzucenie pozwu w zakresie żądania zasądzenia od pozwanej na rzecz powoda kwoty 145 000 zł na podstawie art. 410 w zw. z art. 405 k.c. w oparciu o art. 199 § 1 pkt 2 k.p.c. i o oddalenie powództwa w zakresie żądania zobowiązania do przeniesienia własności nieruchomości na powoda. W przypadku nie uwzględnienia wniosku o odrzucenie częściowe pozwu pozwana wniosła o oddalenie powództwa w całości.

Pełnomocnik z urzędu pozwanej wniósł o zasądzenie kosztów pomocy prawnej udzielonej pozwanej z urzędu, które nie zostały uiszczone ani w całości, ani w części.

Pozwana podniosła, że przesłanki z art. 231 k.c. muszą zostać spełnione kumulatywnie, a w niniejszym postepowaniu powód ich nie wykazał. Powód sam przyznał, że wykonywał prace na nieruchomości od 1998 r., zaś dopiero na mocy aktu notarialnego z dnia 06 kwietnia 2001 r. wszedł w posiadanie nieruchomości. Dla oceny posiadania jako samoistnego właściwa jest chwila wzniesienia budynku i czas w trakcie prowadzenia jego budowy. Dobra wiara oznacza w tym przypadku, iż posiadacz pozostaje w usprawiedliwionym błędzie co do tego, że przysługuje mu prawo własności do gruntu. Powód czynił nakłady od 1998 r., gdy doskonale zdawał sobie sprawę, że nie przysługuje mu prawo własności nieruchomości. Ponadto konieczną przesłanką z art. 231 k.c. jest wniesienie budynku, czyli jego budowa od postaw, nie zaś roboty wykończeniowe i uzupełniające już postawiony budynek mieszkalny. Pozwana podniosła, że powód nie wniósł budynku na nieruchomości, lecz jedynie czynił remonty lub nakłady na znajdujący się tam drewniany budynek. Kwestia ta była już oceniana przez Sąd Okręgowy w Krakowie w postępowaniu I C 60/09, a następnie przez Sąd Apelacyjny w Krakowie w sprawie I ACa 792/13, gdzie Sąd stwierdził, iż remont nie podniósł wartości nieruchomości, a nadto z opinii biegłego wynikało, że wartość nakładów stanowiła kwotę 68 000 zł, wartość zabudowanej części nieruchomości to 54 000 zł, zaś wartość gruntu pod zabudowę to kwota 122 000 zł. Sąd podkreślił w uzasadnieniu wyroku, że skoro wartość nieruchomości w stanie bez zabudowy, na której dokonano nakładów, przekracza znacząco wartość nieruchomości zabudowanej to nakłady poniesione na nieruchomość nie mają żadnej wartości. Również (...) stwierdził, że prace wykonane przez powoda maja jedynie charakter rozbudowy budynku mieszkalnego i decyzją z dnia 12 marca 2015 r. nakazał jego rozbiórkę

Pozwana wskazała, że powód W. B. wystąpił przeciwko L. J. z takim samym roszczeniem o zapłatę jak zgłoszone w pozwie z dnia 16 grudnia 2014 r. w sprawie I C 60/09 Sądu Okręgowego w Krakowie. Wówczas podstawa faktyczna żądania pozwu była tożsama z obecnie zgłaszaną. Powód domagał się bowiem od pozwanej zapłaty kwoty 350 000 zł wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi od dnia wniesienia pozwu tytułem bezpodstawnego wzbogacenia wynikającego z faktu, że W. B. miał opiekować się pozwaną, łożyć na jej utrzymanie i remontować dom. Wyrokiem z dnia 05 marca 2013 r., sygn. akt I C 60/09 Sąd Okręgowy w Krakowie oddalił powództwo w całości, zaś apelacja powoda od w/w orzeczenia została oddalona wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Krakowie sygn. akt I ACa 792/13. Zachodzi więc tożsamość podmiotowa i przedmiotowa obu żądań i sprawa jako prawomocnie osądzona nie może być ponownie badana przez kolejny sąd.

Pozwana zaprzeczyła, aby miała otrzymywać od powoda jakiekolwiek świadczenia powodujące u niej bezpodstawne wzbogacenie. Leki pozwana opłacała ze swoich środków, zaś wyżywienie otrzymywała czasem od powoda za prace w gospodarstwie. Powód nie dokonał również spłat pożyczek pozwanej na kwotę 145 000 zł. Gdyby nawet dochodziło do świadczeń powoda na rzecz pozwanej czyniło to zadość zasadom współżycia społecznego, gdyż powód czerpał korzyści z nieruchomości, którą otrzymał od pozwanej na mocy umowy dożywocia, której nieważność została później stwierdzona w sprawie I C 186/06 Sądu Rejonowego w Myślenicach.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Aktem notarialnym z dnia 06 kwietnia 2001 r. Rep. A (...) pozwana L. J. i powód W. B. zawarli umowę o dożywocie. Na jego mocy pozwana przeniosła na powoda własność całej nieruchomości położonej w B., gmina D., składającej się z działki nr (...), o pow. 1,16 ha wraz z posadowionym na niej budynkiem mieszkalnym oznaczonym nr (...) oraz udział w (...) części w niezabudowanej nieruchomości położonej w B., składającej się z działki nr (...) o pow. 0,16 ha
w zamian za zapewnienie dożywotniego utrzymania L. J., dostarczenie jej wyżywienia, ubrania, mieszkania, światła i opału, zapewnienie odpowiedniej pomocy i pielęgnowania w chorobie oraz sprawienie jej własnym kosztem pogrzebu odpowiadającego zwyczajom miejscowym. Ponadto powód oświadczył, że przejmuje do osobistej spłaty należności zasądzone od pozwanej na rzecz D. J., A. J. (1) i A. J. (2) tytułem spłat, zgodnie z prawomocnym postanowieniem o dział spadku po W. J. , Sądu Rejonowego w Myślenicach z dnia 21.02.2001 r., sygn. akt I Ns 874/99.

dowód: umowa o dożywocie akt notarialny Rep. A nr (...) – k. 64-69

Powód umową darowizny z dnia 28 września 2006 r. Rep. A (...) darował tę nieruchomość położoną w B. składającą się z działki nr (...) o pow. 1 ha 16a M. P..

Wyrokiem z dnia 3 kwietnia 2008 r., sygn. akt I C 186/06 Sąd Rejonowy w Myślenicach w sprawie z powództwa L. J. przeciwko W. B. i M. P. uzgodnił treść księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym w ten sposób, że nakazał, aby w dziale II księgi wieczystej nr (...) dla nieruchomości położonej w B., składającej się z działki nr (...), w miejsce M. P. wpisać pozwaną L. J.. Sąd w pkt II oddalił powództwo wobec W. B. wobec braku jego legitymacji biernej. Sąd ustalił, że pozwana L. J. w chwili zawarcia umowy dożywocia z dnia 06.04.2001 r. znajdowała się w stanie wyłączającym świadome powzięcie decyzji i wyrażenie woli, a zatem umowa dożywocia była nieważna. Nie mogło wobec tego dojść do skutecznego przejścia prawa własności na W. B., a ten nie mógł z kolei skutecznie darować nieruchomości M. P..

Apelacja M. P. od powyższego orzeczenia wyrokiem Sądu Okręgowego w Krakowie z dnia 10 lipca 2008 r. sygn. akt II Ca 799/08 została oddalona poza częściową zmianą wyroku co do kosztów postępowania.

dowód: akta postępowania I C 186/06 Sądu Rejonowego w Myślenicach: wyrok Sądu Rejonowego w Myślenicach z dnia 03.04.2008 r., sygn. akt I C 186/06 wraz z uzasadnieniem – k. 147-148, 151-161, wyrok Sądu Okręgowego w Krakowie z dnia 10.07.2008.r, sygn. akt II Ca 799/08 – k. 185

Powód W. B. w dniu 01 września 2008 r. wniósł do Sądu Okręgowego w Krakowie pozew skierowanym przeciwko L. J., gdzie domagał się zasądzenia na jego rzecz od pozwanej kwoty 350 000 zł wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi od daty złożenia pozwu, a nadto zasądzenia kosztów procesu. Na uzasadnienie żądania pozwu podał, że kwoty 350 000 zł od L. J. domaga się z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia wynikającego z faktu, iż powód opiekował się pozwaną, łożył na jej utrzymanie i wykonał remont domu który pozwana mu darowała. Wskazała, że darowizna nieruchomości została odwołana, a zatem powodowi należy się zwrot nakładów jakie poczynił na nieruchomość i utrzymanie L. J.. Na rozprawie w dniu 5 marca 2013 r., poprzedzającej wydanie wyroku, powód wniósł o zasądzenie na jego rzecz od pozwanej kwoty 54 000 zł, wyliczonej przez biegłego jako wartość posadowionego budynku.

Wyrokiem z dnia 05 marca 2013 r. Sąd Okręgowy w Krakowie, sygn. akt I C 60/09 w pkt I oddalił powództwo, zaś w pkt II i III orzekł o kosztach procesu. W. B. wniósł apelację od powyższego orzeczenia, która wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 03 października 2013 r., sygn. akt I ACa 792/13 i Acz 1172/13 została oddalona.

dowód: wyrok Sądu Okręgowego w Krakowie z dnia 05.03.2013 r., sygn. akt I C 60/09 wraz z uzasadnieniem – k. 80-86, wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 03.10.2013 r., sygn. akt I ACa 792/13 i Acz 1172/13 – k. 87-88, akta postępowania I C 60/09 Sądu Okręgowego w Krakowie: pozew – k. 1, pismo z dnia 23.10.2008 r. – k. 9, pismo precyzujące pozew z dnia 10.07.2009 r. – k. 60-61

M. P. w 2009 r. wystąpiła do Sądu Rejonowego w Myślenicach z pozwem przeciwko L. J. m.in. o zapłatę kwoty 50 000 zł tytułem nakładów poniesionych przez M. P. na odbudowę domu usytuowanego na działce nr (...) położonej w B. nr 15 gmina D., która na skutek prawomocnego orzeczenia w sprawie I C 186/06 stanowi ponownie własność L. J..

Wyrokiem Sądu Rejonowego w Myślenicach z dnia 05 lutego 2013 r., sygn. akt I C 173/09 powództwo M. P. zostało oddalone. Apelacja M. P. od powyższego orzeczenia wyrokiem Sądu Okręgowego w Krakowie z dnia 07 listopada 2013 r., sygn. akt II Ca 694/13 i II Cz 823/13 została oddalona.

W sprawie tej Sąd Rejonowy ustalił między innymi ,że W. B. po uzyskaniu przedmiotowej działki w umowie dożywocia co stało się w 2001r rozpoczął na niej inwestycje tj. wykonał kanalizację , doprowadził wodę , wykopał studnię , zrobił odwodnienie, sadził drzewka, postawił wokół drewnianego domu fundamenty , wykonał mury na których w przyszłości miał stanąć dach.

Następnie spłonął stary budynek.

We wrześniu 2006r W. B. przeniósł w darowiźnie własność tej nieruchomości na M. P. i wtedy dopiero została przez niego i M. P. dokonana odbudowa budynku, której koszty ponieśli wspólnie powód i M. P..

dowód: wyrok Sądu Rejonowego w Myślenicach z dnia 05.02.2013 r., sygn. akt I C 173/09 wraz z uzasadnieniem – k. 93-104, wyrok Sądu Okręgowego w Krakowie z dnia 07.11.2013 r. wraz z uzasadnieniem – k. 105-114

Z opinii sporządzonej przed Sądem Okręgowym w Krakowie
w sprawie z powództwa W. B. przeciwko pozwanej L. J., sygn. akt I C 60/09 przez biegłego z zakresu wyceny nieruchomości i budownictwa S. S. który szacował tę nieruchomość wynika, że powód W. B. poczynił następujące nakłady na nieruchomość tj działkę ewidencyjną nr (...) o pow. 1,16 ha, położoną w B.: wykonał odwodnienie wokół domu, posadzenie na posesji drzew (brzoza, świerk, jodła, modrzew, 9 drzewek owocowych: śliwa/grusza, dwa drzewka owocowe czereśni, dwa orzechy oraz jabłoń), budowa studni, obudowa budynku mieszkalnego pustakami (poprzednio ściany wykonane były z drewna), wykonanie nowej konstrukcji dachu, nowego pokrycia, doprowadzenie bieżącej wody do budynku, zagospodarowanie pomieszczenia na łazienkę (zakup oraz montaż bojlera, WC, wanny, armatury), wykonanie podłogi w kuchni (linoleum), zainstalowanie pieca c.o. oraz grzejników, zakup 5 sztuk drzwi, zakup wykładzin podłogowych, wybudowanie na terenie nieruchomości zabudowań gospodarczych (szopy drewniane obite papą).

Wykonane na nieruchomości roboty budowlane wymagały pozwolenia
na budowę zarówno w zakresie przebudowy (odbudowy, rozbudowy, nadbudowy) istniejącej zabudowy mieszkalnej po pożarze, jak również w zakresie wyposażenia w media (przyłącz wody, studnia, odwodnienie). Do prac, które nie były objęte obowiązkiem uzyskania pozwolenia można zaliczyć tylko posadzenie na terenie drzew, wybudowanie zabudowy gospodarczej oraz wymianę wykładzin podłogowych. Powód tego pozwolenia nie uzyskał.

Biegły przyjął, do obliczenia wartości gruntu pod zabudową obszar wielkości 0,1500 ha, gdyż zgodnie z zapisami Uchwały nr (...) Rady Miejskiej w D. z dnia 30.11.2004 r. w sprawie Miejscowego Planu Zagospodarowania Przestrzennego miasta i gminy D. – sołectwa B. z późniejszymi zmianami, dla zabudowy zagrodowej oznaczonej symbolem MR powierzchnia działki winna wynosić nie mniej niż 0,1500 ha.

Biegły podał, że wartość nakładów poniesionych to różnica wartości nieruchomości uwzględniającej jej stan po dokonaniu nakładów i wartości nieruchomości uwzględniającej jej stan przed ich dokonaniem. Nakład odpowiada efektowi finansowemu, jaki wywołują czynności dokonywane na nieruchomości, nie zaś kosztom tych czynności. Remont nie podniósł w żaden sposób wartości nieruchomości, gdyż był on prowadzony niezgodnie z przepisami, niezgodnie ze sztuką budowlaną i logiką (nie może zostać pozytywnie ocenione obudowanie spalonego budynku murem z pustaka i nakrycie go dachem opartym na starej zwęglonej konstrukcji).

Koszty związane z remontem/odbudową po pożarze zostały poniesione nieracjonalnie, ponieważ w efekcie nie dały wzrostu wartości nieruchomości. Wartość poniesionych przez powoda nakładów na nieruchomość to kwota 68.000 zł. Wartość zabudowanej części nieruchomości to 54 068,66 zł, zaś wartość gruntu pod zabudową to 121 606,87 zł. Skoro wartość nieruchomości w stanie bez zabudowy, na której dokonano nakładów, przekracza w sposób znaczący wartość nieruchomości zabudowanej to nakłady poniesione na nieruchomość nie mają żadnej wartości.

Wynagrodzenie wyliczone dla L. J. z tytułu bezumownego korzystania z przedmiotowej nieruchomości w okresie od dnia 10 lipca 2008 r. do dnia 15 marca 2012 r. wynosiło 78.799 zł.

dowód: akta postępowania I C 60/09 Sądu Okręgowego w Krakowie: opinia biegłego sądowego w zakresie wyceny nieruchomości i budownictwa mgr inż. S. S. z dnia 15.03.2012 r. wraz z załącznikami - k. 319 – 379, pisemna opinia uzupełniająca biegłego sądowego S. S. z dnia 09.08.2012 r. – k. 407 – 409, ustna opinia uzupełniająca biegłego sądowego S. S.. - k. 436v– 437v

Z opinii sporządzonej przed Sądem Rejonowym w Myślenicach
w sprawie z powództwa M. P. przeciwko pozwanej L. J., sygn. akt I C 173/09 przez biegłego z zakresu budownictwa i architektury T. B. wynika, że roboty budowlane wykonane w budynku zlokalizowanym w B. na działce nr (...) polegały na obudowaniu istniejącego drewnianego budynku murowanymi ścianami wykonanymi z pustaków ceramicznych, wzmocnionych wstawionymi filarami żelbetowymi, zwieńczonych wieńcem żelbetowym i posadowionymi na fundamencie żelbetowym. Taki zakres robot wykraczał poza definicje remontu już istniejącego obiektu i należy je sklasyfikować jako budowę nowego obiektu lub rozbudowę istniejącego obiektu. Z uwagi na powiększenie kubatury obiektu na takie prace należało uzyskać zezwolenie na budowę od właściwego organu administracji samorządowej.

Biegły uznał, że w pożarze z 2006 r. spaleniu uległa duża część starego (drewnianego) budynku. W całości spaleniu uległ dach budynku i duże części ścian zewnętrznych. Nie uległy spaleniu, ani zasadniczemu uszkodzeniu wymurowane ściany.

Częściowo substancja budowlana budynku po pożarze nadawała się do wykorzystania: część murowana w całości oraz fragmenty ścian drewnianego budynku (dwa pomieszczenia). Dach i sufity trzeba było odtworzyć na nowo w całości. Z istniejącej obecnie substancji budowlanej do użytkowania nadaje się wyłącznie części murowana budynku. Części drewniane wewnątrz ścian murowanych są w złym stanie technicznym (częściowo z istotnymi śladami pożaru) i nie spełniają wymogów dla obiektu przeznaczonego na stały pobyt ludzi. Pomieszczenia są za niskie, nieodpowiednio zaizolowane, sama substancja drewnianej konstrukcji w wielu miejscach jest zwęglona lub nadpalona i nie daje gwarancji poprawnej pracy statycznej. Substancja budynku wewnątrz ścian murowanych nadaje się
w całości do rozbiórki. Należy także rozebrać dach, ponieważ w części środkowej jest on oparty na pozostałościach ścian drewnianego budynku.

dowód: akta postępowania I C 60/09 Sądu Okręgowego w Krakowie: opinia z dnia 18.04.2011 r. sporządzona przez biegłego sądowego w zakresie budownictwa i architektury mgr inż. T. B. w sprawie o sygn. akt I C 173/09 - k. 282 – 290

Pozwana L. J. wniosła do Sądu Rejonowego w Myślenicach pozew o eksmisję przeciwko W. B., M. P. i małoletniemu D. P.. Wyrokiem z dnia 11 lutego 2014 r., sygn. akt I C 43/10 Sąd Rejonowy w Myślenicach w pkt I nakazał pozwanym W. B., M. P., małoletniemu D. P. opuszczenie i opróżnienie ze swoich rzeczy budynku mieszkalnego położonego w B. nr 15, a znajdującego się na działce (...) objętej (...), zaś w pkt II przyznał pozwanym W. B., M. P. i małoletniemu D. P. prawo do lokalu socjalnego i wstrzymał wykonanie pkt I wyroku do czasu złożenia pozwanym przez Gminę D. oferty zawarcia umowy najmu lokalu socjalnego.

dowód: wyrok Sądu Rejonowego w Myślenicach z dnia 11.02.2014 r., sygn. akt I C 43/10 – k. 115

Z uwagi na to, że budynek mieszkalny posadowiony na działce nr (...) w miejscowości B. został wybudowany bez wymaganego pozwolenia na budowę i bez legalizacji Powiatowy Inspektor Nadzoru Budowlanego początkowo nakazywał jego rozbiórkę W. B. i M. P..

Decyzją z dnia 12 marca 2015 r. nr (...) Powiatowy Inspektor Nadzoru Budowlanego w M. nakazał pozwanej L. J. wykonanie rozbiórki obiektu budowalnego – rozbudowy budynku mieszkalnego skradającej się z żelbetowych fundamentów; posadowionych na nich ścian murowanych z pustaka ceramicznego wraz z filarami żelbetowymi i wieńcem żelbetowym oraz wykonaną nową konstrukcją dachu wraz z pokryciem, posadowionego na działce nr (...) w miejscowości B., gmina D..

Powód wraz M. P. i jej małoletnim synem D. P. do chwili obecnej zamieszkują w w/w budynku.

dowód: decyzja (...) z dnia 12.03.2015 r. – k. 90-91v, upomnienie z dnia 12.01.2016 r. – k. 92

Poza okolicznościami, które zostały przez strony przyznane (art. 229 k.p.c.) lub też taką ocenę uzasadniał przebieg całego postępowania (art. 230 k.p.c.), istotne dla sprawy fakty Sąd ustalił w oparciu o przedstawione dokumenty prywatne i urzędowe, których autentyczność nie budziła wątpliwości i nie była przedmiotem zarzutów stron postępowania.

Sąd oddalił wnioski powoda o przesłuchanie wskazanych w pozwie świadków, którzy mieli zeznawać na okoliczność budowy przez powoda domu na nieruchomości położonej w B. działka (...) i charakteru posiadania powoda, jak również dowodu z przesłuchania stron. Sąd poczynił ustalenia w zakresie dokonanych przez powoda remontów, rozbudowy i nakładów na w/w nieruchomość w oparciu o opinie biegłych sądowych wydane w sprawach I C 173/09 Sądu Rejonowego w Myślenicach oraz I C 60/09 Sądu Okręgowego w Krakowie, wobec czego przeprowadzenie dowodu na te okoliczności było zbędne. Ponadto dowód z przesłuchania stron jako dowód subsydiarny nie był przeprowadzony, gdyż wszystkie konieczne dla wyjaśnienia sprawy fakty zostały już wyjaśnione. Sąd oddalił również wniosek powoda o odpuszczenie dowodu z opinii biegłego do spraw szacowania nieruchomości na okoliczność ustalenia wartości nieruchomości i wartości tej części nieruchomości, na której znajduje się budynek wzniesiony przez powoda oraz która jest konieczna do korzystania budynku jak również wartości samego budynku. Okoliczności te zostały już dostatecznie ustalone w opiniach głównych i uzupełniających biegłego sądowego z zakresu wyceny nieruchomości i budownictwa mgr inż. S. S. przeprowadzonych w postępowaniu I C 60/09 tut. sądu. Biegły ustalił zależności między wartością nakładów poczynionych przez powoda na nieruchomość, wartością zabudowanej działki i gruntu. Obecne ustalenia biegłych mogłyby różnić się o tyle o ile w okresie od wydania w/w opinii do chwili obecnej zmieniły się ceny rynkowe (wzrost lub spadek), jednak sama proporcja wartości , relacje ceny działki pod zabudowę do ceny posadowionego na niej budynku nie zmienią się . Relacja ta pozostałaby taka sama, zatem przeprowadzenie dowodu z nowej opinii było bezprzedmiotowe.

Sąd zważył, co następuje:

Powód w ostatecznie sprecyzowanym żądaniu pozwu wniósł o: 1. zobowiązanie pozwanej L. J. do przeniesienia własności nieruchomości położonej w D., B., objętej księgą wieczystą nr (...) składającej się z działki nr (...) na powoda na podstawie art. 231 § 1 k.c.; 2.zasądzenie od pozwanej na rzecz powoda kwoty 145 000 zł na podstawie art. 410 w zw. z art. 405 k.c.

Odnośnie drugiego z żądań dotyczącego zapłaty na rzecz powoda kwoty 145 000 zł przez pozwaną to pozew w tym zakresie podlegał odrzuceniu. Uzasadniając roszczenie o zapłatę powód wskazał, że domaga się kwoty 145 000 zł (początkowo 350 000 zł), gdyż zajmował się od października 1998 r. do sierpnia 2004 r. utrzymaniem pozwanej, którego łączny koszt wyniósł właśnie ok. 145 000 zł, na co składały się: 1 000 zł miesięcznie z tytułu utrzymania samej L. J. (dostarczenie odzieży, żywności, wartościowej biżuterii, środków trwałych, wyposażenia mieszkania) co od października 1998 r. do sierpnia 2004 r. daje kwotę 94 000 zł; - kwota 40 000 zł z tytułu zobowiązania pieniężnego pozwanej spłaconego przez powoda; - koszty związane z wykonaniem umowy dożywocia i opłatami na rzecz notariusza w wysokości 11 000 zł. Po stronie pozwanej doszło w jego ocenie do bezpodstawnego wzbogacenia i wobec odwołania umowy dożywocia zawartej miedzy stronami powodowi należny jest zwrot w/w kwoty.

W oparciu o dołączone akta sprawy I C 60/09 Sąd ustalił, iż w sprawie z powództwa W. B. przeciwko L. J. prowadzonej przed Sądem Okręgowym w Krakowie pod sygn. akt I C 60/09 po ostatecznym sprecyzowaniu swoich żądań, powód wnosił o zasądzenie na jego rzecz od pozwanej L. J. kwoty 350 000 zł wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi od daty złożenia pozwu, a nadto zasądzenia kosztów procesu. Na uzasadnienie żądania tamtejszego pozwu W. B. podał, że kwoty 350 000 zł od L. J. domaga się z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia wynikającego z faktu, iż powód opiekował się pozwaną, łożył na jej utrzymanie i wykonał remont domu który pozwana mu darowała. Wskazała, że darowizna nieruchomości została odwołana, a zatem powodowi należy się zwrot nakładów jakie poczynił na nieruchomość i utrzymanie L. J.. Powód wniósł również o zasądzenie na jego rzecz od pozwanej kwoty 54 000 zł, wyliczonej przez biegłego jako wartość posadowionego budynku.

Zgodnie z art. 199 § 1 pkt 2 k.p.c. sąd odrzuci pozew, jeżeli o to samo roszczenie pomiędzy tymi samymi stronami sprawa jest w toku albo została już prawomocnie osądzona.

Z powyższego wynika zatem, iż odrzucenie pozwu jest zasadne, gdy spełnione są łącznie trzy przesłanki: 1. tożsamość stron, 2. tożsamość roszczenia (przedmiotu i podstawy sporu) oraz 3. tożsamość okoliczności faktycznych uzasadniających roszczenie. Jak wskazano w orzecznictwie wyrok prawomocny ma powagę rzeczy osądzonej co do tego, co w związku z podstawą sporu stanowiło przedmiot rozstrzygnięcia między tymi samymi stronami. „Podstawy sporu” nie stanowi pewien przepis prawny, lecz okoliczności faktyczne, które były podstawą poprzedniego powództwa i rozstrzygnięcia. W celu ustalenia, czy zachodzi stan rzeczy prawomocnie osądzonej, należy zbadać i ustalić, na jakiej podstawie faktycznej i prawnej opierał się poprzedni wyrok, jak również na jakich twierdzeniach opiera się obecne powództwo, gdyż dopiero po zestawieniu tych danych można ocenić, czy zachodzi powaga rzeczy osądzonej (por. orzeczenie Sądu Najwyższego - Izba Cywilna z dnia 30 kwietnia 1938 r. C III 43/38, Zb. Orz. 1939/II poz. 93 oraz uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego - Izba Cywilna z dnia 19 października 1949 r. Wa. C. 21/49, Demokratyczny Przegląd Prawniczy 1950/5 str. 46).

W ocenie Sądu, w toczących się przed tut. Sądem sprawą I C 60/09 i niniejszą sprawą w zakresie roszczenia o zapłatę kwoty 145 000 zł zachodzi niewątpliwie tożsamość stron – stronami obu tych spraw są bowiem: W. B. (jako powód) i L. J. (jako pozwana). Z porównania żądań zgłoszonych w sprawie sygn. akt I C 60/09 i I C 493/15 wynika nadto, że zaistniała, w zakresie roszczenia o zapłatę, tożsamość faktyczna dochodzonych przez powoda roszczeń. W obu tych sprawach powód powołuje się na fakt, iż poczynił określone nakłady na utrzymanie pozwanej, jej wyżywienie, odzienie, zakup leków, a także wykonał remont budynku mieszkalnego co stanowi o bezpodstawnym wzbogaceniu pozwanej. Również powód powołał ponownie te same okoliczności faktyczne co w postępowaniu I C 60/09. Zatem pomiędzy żądaniami powoda o zapłatę w postępowaniu I C 60/09 oraz w niniejszej sprawie zachodzi tożsamość. Sprawa I C 60/09 została już prawomocnie zakończona wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 03 października 2013 r., sygn. akt I ACa 792/13 i Acz 1172/13 i wobec tego rzeczy mamy do czynienia ze stanem rzeczy prawomocnie osądzonej w sprawie sygn. akt I C 60/09 co przesądzona o odrzuceniu pozwu w zakresie żądania powoda zapłaty kwoty 145 00 zł, na zasadzie art. 199 § 1 pkt 2 k.p.c. o czym Sąd orzekł w pkt I wyroku.

Odnośnie zaś żądania zobowiązania pozwanej L. J. do przeniesienia własności nieruchomości objętej księgą wieczystą nr (...) na powoda w oparciu o art. 231 § 1 k.c. należy wskazać, że przepis ten stanowi, iż samoistny posiadacz gruntu w dobrej wierze, który wzniósł na powierzchni lub pod powierzchnią gruntu budynek lub inne urządzenie o wartości przenoszącej znacznie wartość zajętej na ten cel działki, może żądać, aby właściciel przeniósł na niego własność zajętej działki za odpowiednim wynagrodzeniem.

Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 17 kwietnia 1997 r., sygn. akt I CKU 32/97 (LEX nr 863071) stosownie do art. 231 § 1 k.c. roszczenie o przeniesienie na jego podstawie własności nieruchomości powstaje, jeżeli spełnione są kumulatywnie następujące przesłanki: 1) samoistne posiadanie osoby, która wzniosła budynek lub inne urządzenie, 2) dobra wiara posiadacza, 3) wzniesienie budynku lub wzniesienie innego urządzenia, 4) znaczna różnica wartości wzniesionej budowli i działki zajętej pod budowę.

Zdaniem Sądu powód nie wykazał w niniejszym postępowaniu, że doszło do kumulatywnego spełnienia wszystkich ustawowych przesłanek określonych w art. 231 k.c. To na powodzie, zgodnie z przepisem art. 6 k.c. w zw. z art. 231 § 2 k.p.c., spoczywał ciężar udowodnienia tych przesłanek, któremu to obowiązkowi nie sprostał.

Powód w ocenie Sądu wykazał, że jest samoistnym posiadaczem nieruchomości obejmującej działkę nr (...) o pow. 1,16 ha w B., gdyż wszedł w jej posiadanie na skutek zawarcia z pozwaną umowy o dożywocie Rep. A (...). Umowa ta następczo okazała się nieważna, jednakże powód nadal zamieszkuje na nieruchomości pozwanej. Powód zakładał, że w okresie kiedy był w księdze wieczystej wpisany jako właściciel nieruchomości z tytułu umowy dożywocia czynił nakłady na własną nieruchomość i nie przewidywał możliwości jej utraty na rzecz pozwanej, zatem był posiadaczem w dobrej wierze. Również dokonaną przez powoda rozbudowę już istniejącej nieruchomości w postaci drewnianego budynku należy traktować jako wniesienie budynku, a nie jedynie jego remont lub poczynienie nakładów, jak podnosiła pozwana. Sam biegły T. B. w swojej opinii w sprawie I C 173/09 wskazał, że taki zakres robot wykraczał poza definicje remontu już istniejącego obiektu i należało je zaklasyfikować jako budowę nowego obiektu lub rozbudowę istniejącego obiektu. Wymagane było uzyskanie stosownego pozwolenia na budowę, którego powód wszakże nie posiadał, wobec czego nakazano rozbiórkę przedmiotowego budynku.

Nie została jednak spełniona przesłanka dotycząca wartości wykonanego budynku, która zgodnie z art. 231 § 1 k.c. ma przewyższać znacznie wartość zajętej na ten cel działki. Z opinii biegłego S. S. wydanej w sprawie I C 60/09 stanowiącej podstawę ustaleń również w niniejszym postępowaniu wynika, iż do badania wartości gruntu pod zabudową musiała być przyjęta powierzchnia na poziomie min. 0,1500 ha, gdyż taka minimalna wielkość działki pod zabudowę wynika z uchwały nr (...) Rady Miejskiej w D. z dnia 30.11.2004 r. w sprawie Miejscowego Planu Zagospodarowania Przestrzennego miasta i gminy D. – S. B. z późniejszymi zmianami. Nie można zatem było wydzielić do badania mniejszej powierzchni działki, zajętej przez budynek i służącej jedynie niezbędnemu korzystaniu z niego. Wartość gruntu pod zabudową o wielkości 1500 m2 oszacowana przez biegłego wyniosła 121 606,87 zł. Wartość rynkowa części zabudowanej nieruchomości stanowiła kwotę 54 068,66 zł, zaś nakłady poczynione przez powoda stanowiły kwotę 68 000 zł. Zatem wartość budynku postawionego przez powoda nie przekracza znacznie wartości działki na której jest on posadowiony, lecz jest z nią praktycznie tożsama (122 068,66 zł wartość zabudowy, zaś 121 606,87 zł wartość gruntu). Zaznaczyć należy iż obecnie gdyby wykonać ponownie opinię z zakresu szacowania nieruchomości o co powód wnosił – to dałaby ona wynik taki sam tj. nie zmieniłaby się relacja kosztów budowy do wartości zabudowanego gruntu – choć same wartości mogłyby być wyższe lub niższe w zależności od trendu na rynku. (...) a pod uwagę mogłyby być brane tylko te nakłady i roboty budowlane które były wykonane w okresie posiadania samoistnego w dobrej wierze a to był okres do zbycia przez powoda działki na rzecz M. P. co stało się jeszcze w 2006r. Jego zaś prace przy budynku , ich wartość została już raz oszacowana w sprawie I C 60 /09 – tak jak i wartość zabudowanej działki , a opinia w tej sprawie była jednym z dowodów na których sąd oparł swe rozstrzygnięcie. Posłużenie się w art. 231 § 1 k.c. określeniem „znaczna” wskazuje, że dysproporcja pomiędzy wartością wzniesionego budynku, a wartością działki musi być dużych rozmiarów, a w niniejszej sprawie wartość działki o rozmiarach wymaganych obowiązującymi w roku 2006 właściwymi przepisami czyli minimum 15 arów - oraz budynku właściwie pozostawała porównywalnym poziomie, w sposób oczywisty więc nie została spełniona powyżej powołana ustawowa przesłanka. Pamiętać też należy o tym ,że obowiązuje decyzja (...)u z dnia 12 stycznia 2016r skierowana do obecnej właścicielki tj. L. J. nakazująca jej rozbiórkę tego domu , a konkretnie elementów jego rozbudowy.– vide –k. 9, 92 Brak kumulatywnego spełnienia przesłanek żądania opartego na art. 231 § 1 k.c. stanowił o oddaleniu powództwa w tym zakresie, o czym Sąd orzekł w pkt II sentencji wyroku.

O kosztach procesu Sąd orzekł w pkt III sentencji na podstawie art. 98 k.p.c. Zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu, strona przegrywająca proces jest zobowiązana do zwrotu, na rzecz przeciwnika, na jego żądanie, kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

Na zasądzone od powoda na rzecz pozwanej koszty w wysokości 8 856,00 składa się zwrot kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej L. J. z urzędu przez adwokata M. B., w tym opłata za czynności adwokackie określona na poziomie stawki minimalnej opłat za czynności adwokackie w wysokości 7 200 zł - ustalona w oparciu o § 6 pkt 7 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu ( Dz. U. z 2013 r., poz. 461 t.j.) plus podatek VAT w wysokości 23%, czyli kwota 1 656,00 zł (§ 3 powołanego rozporządzenia).

Koszty nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata M. S. powodowi z urzędu obejmują opłatę za czynności adwokackie ustaloną na poziomie stawki minimalnej opłat za czynności adwokackie (§ 6 pkt 7 w/w rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r.) w kwocie 7 200 zł. Kwota ta również winna być powiększona o kwotę podatku VAT w wysokości 1 656,00 zł, co daje łącznie kwotę 8 856 zł i przyznana została pełnomocnikowi powoda od Skarbu Państwa - Sądu Okręgowego w Krakowie. Zważywszy na powyższe Sąd orzekł jak w punkcie IV wyroku.