Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 01 czerwca 2016 r.

Sąd Okręgowy we Wrocławiu, II Wydział Cywilny Odwoławczy - w składzie:

Przewodniczący - Sędzia SO Małgorzata Brulińska

Sędziowie: Sędzia SO Patrycja Gruszczyńska-Michurska

Sędzia SO Jolanta Bojko

Protokolant: Elżbieta Biała

po rozpoznaniu w dniu 1 czerwca 2016r. we Wrocławiu

na rozprawie

sprawy z powództwa L. C.

przeciwko (...) sp. z o.o. z siedzibą we W.

o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności

na skutek powoda

od wyroku Sądu Rejonowego w Trzebnicy

z dnia 4 września 2015r.

sygn. akt I C 661/14

I.  zmienia zaskarżony wyrok w pkt I w ten sposób, że pozbawia wykonalności tytułem wykonawczy w postaci zaopatrzonego w klauzulę wykonalności prawomocnego nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym Sądu Rejonowego dla Wrocławia-Fabrycznej we Wrocławiu z dnia 29 grudnia 2003r. w sprawie sygn. akt V GNc 8639/03 w zakresie zasądzonych w nim odsetek ustawowych za opóźnienie od wskazanych tam kwot za okres od 22.11.2005r. do 27.03.2011r., a w pozostałej części powództwo oddala;

II.  w dalszym zakresie apelację oddala;

III.  znosi koszty postępowania apelacyjnego między stronami.

Sędzia SO Małgorzata Brulińska Sędzia SO Patrycja Gruszczyńska-Michurska Sędzia SO Jolanta Bojko

Sygn. akt II Ca 2424/15

UZASADNIENIE

Sąd Rejonowy w Trzebnicy wyrokiem z 4 września 2015 r. oddalił powództwo L. C. przeciwko (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością we W. o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności oraz zasądził od powoda na rzecz strony pozwanej 197 zł kosztów procesu.

Sąd pierwszej instancji ustalił, że 27 października 2003 r. (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością we W. wniosła do Sądu Rejonowego dla Wrocławia-Fabrycznej we Wrocławiu pozew w postępowaniu nakazowym przeciwko L. C., wskazując jego adres w W. przy ul. (...). Nakazem zapłaty w postępowaniu upominawczym z 29 grudnia 2003 r. wskazany Sąd nakazał pozwanemu L. C., aby zapłacił stronie powodowej 1 335,45 zł z odsetkami ustawowymi liczonymi od: kwoty 363,83 zł od dnia 20 września 2001 r. do dnia zapłaty, od kwoty 527,71 zł od dnia 20 października 2001 r. do dnia zapłaty, od kwoty 182,81 zł od dnia 20 listopada 2001 r. do dnia zapłaty oraz od kwoty 261,10 zł od dnia 20 grudnia 2001 r. do dnia zapłaty wraz z kosztami procesu. Dnia 3 grudnia 2004 r. strona powodowa wniosła o nadanie klauzuli wykonalności nakazowi zapłaty w postępowaniu upominawczym z 29 grudnia 2003 r. Klauzulę wykonalności nadano 9 grudnia 2004 r.

Pismem z 3 lutego 2005 r. wierzyciel – na podstawie przedmiotowego tytułu wykonawczego – wniósł o wszczęcie postępowania egzekucyjnego przeciwko L. C., kierując wniosek do Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym dla m.st. Warszawy Bogdana Mieczkowskiego. Komornik pismem z 9 lutego 2005 r. zawiadomił wierzyciela o zajęciu wierzytelności i prawa. Pismem z 9 sierpnia 2005 r. Komornik zawiadomił wierzyciela, że dłużnik nie mieszka pod adresem ul. (...), a miejsca pobytu nie zdołano ustalić. Postanowieniem z 21 listopada 2005 r. Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym dla m.st. Warszawy Bogdan Mieczkowski umorzył postępowanie wobec stwierdzenia bezskuteczności egzekucji i zwrócił tytuł wykonawczy wierzycielowi. W uzasadnieniu wskazał, że egzekucja okazała się bezskuteczna, ponieważ dłużnik nie mieszka pod adresem wskazanym we wniosku egzekucyjnym i nie ustalono miejsca jego pobytu.

W dniu 27 marca 2014 r. wierzyciel – (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością we W., złożył u Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Trzebnicy Damiana Milińskiego wniosek o wszczęcie egzekucji przeciwko L. C., ze wskazaniem firmy (...), W. ul. (...).

Powództwo – według Sądu Rejonowego, nie zasługiwało na uwzględnienie.

L. C. wniósł o pozbawienie w całości wykonalności tytułu wykonawczego w postaci nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym Sądu Rejonowego dla Wrocławia-Fabrycznej we Wrocławiu z 29 grudnia 2003 r., V GNc 8639/03, wydanemu na rzecz (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością we W., podnosząc zarzut przedawnienia roszczenia głównego i ubocznego (odsetek). Powołując art. 125 § 1 k.c. w zw. z art. 117 § 2 k.c. wskazał na wszczęcie postępowania egzekucyjnego w czerwcu 2014 r., a zatem po upływie dziesięcioletniego terminu przedawnienia. Bieg terminu przedawnienia przedmiotowego roszczenia rozpoczął się według powoda 4 lutego 2004 r. bowiem pozwany L. C. nie złożył sprzeciwu; odpis nakazu zapłaty doręczono stronie powodowej 15 stycznia 2004 r., zaś pozwanemu w dniu 21 stycznia 2004 r.. Dziesięcioletni okres przedawnienia kończył się więc dnia 4 lutego 2014 r.

Zagadnienie prawne w sprawie sprowadzało się do ustalenia, czy roszczenie strony pozwanej przedawniło się oraz czy nastąpiło przerwanie biegu przedawnienia. Skutek ten wywołało złożenie wniosku egzekucyjnego. W ocenie Sądu pierwszej instancji, należało zwrócić uwagę na okoliczność, że bieg przedawnienia przerywa także czynność wcześniejsza, tj. złożenie wniosku o nadanie klauzuli wykonalności. Jak wynikało z akt Sądu Rejonowego dla Wrocławia-Fabrycznej we Wrocławiu V w sprawie V GNc 8639/03, 3 grudnia 2004 r. wierzyciel wniósł o nadanie klauzuli wykonalności nakazowi zapłaty w postępowaniu upominawczym z 29 grudnia 2003 r.; klauzulę wykonalności nadano 9 grudnia 2004 r. Zatem bieg przedawnienia został przerwany 3 grudnia 2004 r., zaś przedawnienie biegło na nowo od 9 grudnia 2004 r., tj. od daty nadania klauzuli wykonalności nakazowi zapłaty. W tym stanie rzeczy, w dniu 27 marca 2014 r., tj. w chwili złożenia wniosku o wszczęcie egzekucji do Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Trzebnicy Damiana Milińskiego (Km 2133/14), roszczenie stwierdzone nakazem zapłaty z 29 grudnia 2003 r. nie przedawniło się. Wobec przedstawionych okoliczności, data i przyczyna umorzenia postępowania egzekucyjnego przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym dla m.st. Warszawy Bogdana Mieczkowskiego nie była według Sądu Rejonowego decydująca dla oceny terminu przedawnienia roszczenia strony pozwanej, jako wierzyciela.

Orzeczenie to w całości zaskarżył powód – L. C. , domagając się jego zmiany przez pozbawienie w całości wykonalności tytułu wykonawczego w postaci nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym Sądu Rejonowego dla Wrocławia-Fabrycznej we Wrocławiu z 29 grudnia 2003 r., V GNc 8639/03, zaopatrzonego w klauzulę wykonalności w dniu 9 grudnia 2004 r., ewentualnie – pozbawienie wykonalności ww. tytułu wykonawczego w części, tj. w zakresie odsetek ustawowych od należności głównej za okres do 27 marca 2011 r., albo uchylenia zaskarżonego wyroku i przekazania sprawy Sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania; w każdym zaś przypadku zasądzenia kosztów postępowania za dwie instancje.

Skarżący wskazał na:

- błąd w ustaleniach faktycznych przez niewłaściwe przyjęcie, że termin przedawnienia wierzytelności stwierdzonej nakazem zapłaty z 29 grudnia 2003 r. został przerwany na skutek złożenia wniosku klauzulowego;

- naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. przez pominięcie istotnych okoliczności sprawy, tj. chwili złożenia wniosku egzekucyjnego z 27 marca 2014 r. oraz bezskuteczności wniosku egzekucyjnego z 3 lutego 2005 r. i w konsekwencji wadliwie przyjęcie, że bieg terminu przedawnienia został przerwany;

- naruszenie art. 125 § 1 k.c. w zw. z art. 117 § 2 k.c., a to art.123 § 1 pkt 1 k.c. i art. 124 § 2 k.c. przez błędną wykładnię polegającą na przyjęciu, że wniosek o nadanie klauzuli wykonalności przerywa bieg terminu przedawnienia, i także przez niewłaściwe zastosowanie i przyjęcie przerwania terminu przedawnienia tak do roszczenia głównego (tj. terminu dziesięcioletniego), jak i do świadczeń okresowych (odsetek za zwłokę, tj. trzyletniego);

- naruszenie art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c. w zw. z art. 125 § 1 k.c. przez niewłaściwe zastosowanie i oddalenie powództwa mimo przedawnienia wierzytelności objętej tytułem wykonawczym, ewentualnie i z daleko posuniętej ostrożności przez oddalenie powództwa o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności w zakresie odsetek ustawowych zasądzonych tytułem wykonawczym za okres poprzedzający wniesienie wniosku egzekucyjnego z 27 marca 2014 r., tj. za okres do 27 marca 2011 r.

W odpowiedzi, pozwany – (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością we W. , wniosła o oddalenie apelacji, oraz zasądzenie kosztów postępowania apelacyjnego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja powoda podlegała uwzględnieniu w nieznacznym zakresie, a w pozostałej- przeważającej części okazała się bezzasadna.

Sad Rejonowy poczynił prawidłowe ustalenia stanu faktycznego sprawy co do okoliczności istotnych dla jej rozstrzygnięcia, które Sąd Okręgowy przyjął za własne.

Wbrew zarzutowi apelacji właściwie ocenił Sąd I instancji zgromadzony materiał dowodowy sprawy, choć istotnie wysnuł zeń nie do końca prawidłowe wnioski poprzez dokonanie niewłaściwej wykładni norm prawa materialnego, a to art. 125 par. 1 k.c.

Niewątpliwie przedawnienie roszczenia stanowi po myśli art. 840 par. 1 pkt. 2 k.p.c. zdarzenie, wskutek którego zobowiązanie nie może być egzekwowane; rzecz jasna chodzi o zdarzenie zaistniałe po powstaniu tytułu egzekucyjnego, w tym wypadku po uprawomocnieniu się nakazu zapłaty wydanego w postępowaniu upominawczym przez Sąd rejonowy dla Wrocławia- Fabrycznej z dnia 29 grudnia 2003r. Jak wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 12 maja 2015r. VCSK 272/14 przedawnienie roszczenia stwierdzonego tytułem wykonawczym może nastąpić po jego uzyskaniu, a więc po wydaniu prawomocnego orzeczenia. Następstwem upływu tego przedawnienia jest uprawnienie dłużnika do uchylenia się od obowiązku spełnienia przedawnionego roszczenia. Określony w art. 125 par. 1 k.c. 10-letni termin przedawnienia ma zastosowanie do stwierdzonych wyrokiem roszczeń o odsetki za opóźnienie wymagalnych w chwili uprawomocnienia się wyroku. 3-letniemu przedawnieniu ulegają stwierdzone wyrokiem roszczenia o odsetki za opóźnienie należne i wymagalne po dniu uprawomocnienia się wyroku ( tak Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 15 stycznia 2014r. ICSK 197/13). Pogląd ten, stanowiący wyraz ugruntowanego stanowiska doktryny i judykatury, który Sąd Okręgowy w pełni podziela, wskazuje po pierwsze, iż odsetki za opóźnienie z art. 481 k.c., a nie tylko odsetki kapitałowe z art. 359 par. 1 k.c., maja charakter świadczeń okresowych, a po drugie- że ulegają 3-letniemu przedawnieniu. Na gruncie art. 840 par. 1 pkt. 2 k.p.c. rozważeniu podlegało zatem zagadnienie przedawnienia roszczenia stwierdzonego wskazanym tytułem wykonawczym w czasie od 4 lutego 2004r. ( uprawomocnienia się nakazu zapłaty) z uwzględnieniem 10-letniego terminu przedawnienia co do zasądzonej należności głównej, ale i 3-letniego terminu przedawnienia co do zasądzonych tym tytułem odsetek ustawowych za opóźnienie wymagalnych po 4 lutego 2004r.

Sąd odwoławczy podziela stanowisko Sądu Rejonowego co do konieczności zbadania, czy po 4 lutego 2004r. nastąpiły zdarzenia skutkujące przerwą biegu przedawnienia. Zgromadzony i właściwie oceniony stan faktyczny sprawy wskazuje, że pierwszym zdarzeniem skutkującym przerwą było wystąpienie przez wierzyciela z wnioskiem o nadanie tytułowi egzekucyjnemu klauzuli wykonalności, co miało miejsce 3 grudnia 2004r. Zgodnie z utrwalonym już poglądem judykatury( tak Sąd Najwyższy w wyroku z 23 listopada 2011r. IVCSK 156/11, Sąd Apelacyjny w Katowicach w wyroku z 7 maja 2014r. I ACa 1215/13, Sąd Okręgowy w Gdańsku w wyroku z 4 listopada 2011r. III Ca 482/11) wniosek o nadanie klauzuli wykonalności stanowi- poza przypadkiem nadania takiej klauzuli z urzędu- conditio sine qua non zaspokojenia roszczenia. Do czasu zakończenia postępowania wywołanego tym wnioskiem uprawniony nie może podjąć innej czynności mogącej przerwać bieg przedawnienia. Stąd złożenie tego wniosku nie tylko powoduje przerwanie biegu przedawnienia, ale też jego zawieszenie aż do czasu ukończenia postępowania wywołanego tym wnioskiem ( art. 123 par. 1 pkt. 1 k.c. i art. 124 par. 1 i 2 k.c.).

W konsekwencji uznać należało, iż pierwsza przerwa biegu przedawnienia miała miejsce w okresie od 3 grudnia 2004r. do 9 grudnia 2004r., a po niej przedawnienie rozpoczęło bieg od nowa.

Drugim zdarzeniem wywołującym skutek przerwy biegu przedawnienia było złożenie przez wierzyciela w dniu 3 lutego 2005r. wniosku do Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Warszawie B. Mieczkowskiego o wszczęcie postępowania egzekucyjnego. Apelujący nie kwestionował oczywistej konstatacji, iż złożenie wniosku o wszczęcie postępowania egzekucyjnego przerywa bieg przedawnienia stanowiąc po myśli art. 123 par. 1 pkt. 1 k.c. czynność podjętą bezpośrednio w celu wyegzekwowania roszczenia. W konsekwencji do 21 listopada 2005r., tj. do umorzenia przez komornika postępowania egzekucyjnego wobec jego bezskuteczności występował okres zawieszenia biegu przedawnienia, które rozpoczęło swój bieg od nowa po wskazanej dacie. Istotne jest, że do umorzenia postępowania egzekucyjnego doszło na podstawie art. 824 pkt. 3 k.p.c., tj. z powodu bezskuteczności egzekucji, nie zaś z mocy prawa- art. 823 k.p.c. wobec bezczynności wierzyciela, co jak wskazał Sąd Najwyższy w wyrokach z 10 października 2003r. II CK 113/02 i z 14 kwietnia 2011r. IV CSK 439/10, nakazywałoby odpowiednie zastosowanie art. 182 par. 2 k.p.c. i przyjęcie, iż wszczęcie postępowania egzekucyjnego nie przerwało biegu przedawnienia. Należy przy tym mieć na uwadze rozróżnienie między wszczęciem postępowania egzekucyjnego inicjowanym wnioskiem wierzyciela, który nie został zwrócony przez organ egzekucyjny, a wszczęciem egzekucji- skutecznym podjęciem pierwszej czynności egzekucyjnej.

W realiach sprawy przedawnienie, tak 10-letnie jak i 3-letnie, rozpoczęło swój bieg od nowa po 21 listopada 2005r., tj. po umorzeniu postępowania egzekucyjnego przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Warszawie B. Mieczkowskiego ( patrz też wyrok Sądu Najwyższego z 19 listopada 2014r. II CSK 196/14). Zatem upływ 10-letniego terminu przedawnienia roszczenia w zakresie należności głównej zasądzonej nakazem zapłaty nastąpiłby 21 listopada 2015r., a po raz kolejny przerwany został przez wierzyciela złożeniem wniosku do Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Trzebnicy D. Milińskiego w dniu 27 marca 2014r. To postępowanie trwa nadal zatem zawieszony jest bieg przedawnienia należności głównej.

W tym zatem zakresie powództwo o pozbawienie wykonalności jako bezzasadne zostało prawidłowo oddalone, co skutkowało oddaleniem apelacji w tej części na podstawie art. 385 k.p.c.

Wyrok Sądu Rejonowego podlegał natomiast weryfikacji w zakresie oddalenia powództwa co do odsetek ustawowych za opóźnienie należnych za okres od 22 listopada 2005r. ( dzień po umorzeniu pierwszego postępowania egzekucyjnego i rozpoczęcia biegu 3-letniego terminu przedawnienia) do 27 marca 2011r. ( trzy lata przed wszczęciem drugiego postępowania egzekucyjnego). W tym bowiem zakresie nastąpiło po myśli art. 125 par.1 w związku z art. 118 k.c. przedawnienie zasądzonego nakazem zapłaty roszczenia odsetkowego. Z tego względu wyrok Sądu rejonowego we wskazanym zakresie zmieniono na podstawie art. 386 par. 1 k.p.c.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na podstawie art. 100 w związku z art. 391 par. 1 k.p.c., znosząc je wzajemnie z uwagi na wynik sprawy i reprezentację obu stron przez profesjonalnych pełnomocników procesowych.