Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 23 września 2016 r.

Sąd Okręgowy w Gdańsku I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący : SSO Mariusz Bartnik

Protokolant : st. sekr. sad. Aneta Graban

po rozpoznaniu w dniu 16 września 2016 roku w Gdańsku

na rozprawie

sprawy z powództwa M. W. i Z. A.

przeciwko J. L. i Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w G.

o ustalenie,

I.oddala powództwo w całości;

II.zasądza od powodów M. W. i Z. A. solidarnie na rzecz pozwanej Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w G. kwotę 1.000 zł ( jeden tysiąc złotych ) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego;

III.odstępuje od obciążenia powodów kosztami procesu w pozostałym zakresie;

IV.zasądza od Skarbu Państwa - Sąd Okręgowy w Gdańsku na rzecz Kancelarii radcy prawnego T. U. kwotę 7200 zł (siedem tysięcy dwieście złotych), powiększoną o 23 % podatku VAT, tytułem kosztów pomocy prawnej udzielonej powodom z urzędu, które nie zostały opłacone.

UZASADNIENIE

Powodowie M. W. oraz Z. A. w pozwie skierowanym przeciwko J. L. wnosili o ustalenie nieważności aktu notarialnego - umowy ustanowienia odrębnej własności lokalu mieszkalnego położonego w G. ul. (...) oraz przeniesienia własności zawartej pomiędzy Spółdzielnią Mieszkaniową (...) a J. L. w dniu 14.03.2013 r. w kancelarii notarialnej notariusza T. B. w G., ewentualnie o stwierdzenie nieważności powyższego aktu notarialnego. Wnosili również o zasądzenie na ich rzecz od pozwanego kosztów postępowania wg norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwu wskazywano okoliczności związane z zawarciem między powodami a S. L. umowy zamiany mieszkania komunalnego położonego w G. przy ul. (...), wynajmowanego przez powodów z mieszkaniem znajdującym się w G. przy ul. (...), co do którego S. L. przysługiwało spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu oraz dokonanym przydziałem mieszkania przy ul. (...) na rzecz powodów. Wywodzono, że w zaistniałej sytuacji brak podstaw prawnych do przyjęcia spadkobiercy S. L. - J. L. w poczet członków Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w G. i przyznaniu mu spółdzielczego lokatorskiego prawa do tego lokalu, a w konsekwencji także zawarcia umowy o ustanowienie odrębnej własności lokalu mieszkalnego oraz przeniesienia jego własności na rzecz pozwanego. Wskazywano na sprzeczność powyższego z przepisami statutu pozwanej Spółdzielni, w szczególności § (...) pkt (...) oraz § (...) pkt (...). Podniesiono też zarzut nadużycia prawa przez pozwanych, zarzucając, że Spółdzielni było wiadomym, że pozwany J. L. posiada mieszkanie przy ul. (...), a mimo to przyjęto go w poczet członków Spółdzielni, przyznano mu lokatorskie prawo do mieszkania powodów, a następnie przeniesiono jego własność. Podkreślono, że wskutek tego powodowie zostali pozbawieni jedynego mieszkania, podczas gdy J. L. posiada uprawnienia do dwóch mieszkań.

Pozwany J. L. wniósł o oddalenie powództwa w całości, twierdząc, że wszystko było robione zgodnie z prawem - k. 477.

Postanowieniem z dnia 11.05.2016 r. Sąd na wniosek powodów wezwał w trybie art. 194 § 3 k.p.c. do udziału w sprawie w charakterze pozwanego Spółdzielnię Mieszkaniową (...) w G..

Pozwana Spółdzielnia Mieszkaniowa (...) w G. wniosła o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie na swoją rzecz kosztów sądowych wg norm przepisanych, w tym kosztów zastępstwa procesowego w minimalnej kwocie 5.400 zł.

Pozwana wskazywała na brak interesu prawnego powodów w ustaleniu nieważności umowy notarialnej ustanowienia odrębnej własności lokalu mieszkalnego położonego w G. przy ul. (...), ewentualnie unieważnieniu tej umowy, a także brak wskazania przez nich przyczyn, w jakich upatrują oni wadliwości umowy. Podkreślono, że prawomocnie przesądzono, iż uchwały pozwanej Spółdzielni w przedmiocie przyjęcia w poczet członków J. L. oraz przydziału na jego rzecz lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego są ważne. Wskazano także, że powodowie żądanie opierają na umowach zamiany z dnia 25.07.1994 r. oraz 1.08.1994 r., co do których prawomocnie rozstrzygnięto o ich nieważności. Spółdzielnia odwołując się do szeregu orzeczeń zapadłych w sprawach toczących się między stronami umowy oraz stronami niniejszego postępowania wywodziła, że S. L. nigdy nie utracił członkostwa w pozwanej Spółdzielni, zaś po jego śmierci, zgodnie z ówczesnym brzmieniem ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych, jego spadkobiercy byli uprawnieni do ubiegania się o członkostwo w pozwanej Spółdzielni i zawarcie umowy o ustanowienie spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu. Ostatecznie przyjęto do grona członków jednego ze spadkobierców - pozwanego J. L., który po uzyskaniu przydziału spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu uzyskał uprawnienie do wystąpienia o ustanowienie prawa odrębnej własności lokalu i przeniesienia tego prawa na niego, co też uczynił. Wobec zaś tego, że spełnił on wszystkie wymogi, w tym spłacił nominalną kwotę umorzenia kredytu, zadłużenie z tytułu opłat eksploatacyjnych i zadłużenie z tytułu kosztów sądowych w sprawach poprzednio rozpoznawanych, umowa została zawarta, a prawo odrębnej własności powstało z uwagi na odpowiedni wpis do księgi wieczystej. W tych okolicznościach podkreślano, że pozwany J. L. został przyjęty w poczet członków Spółdzielni przez jej Zarząd, zgodnie z jej kompetencjami wg zasad określonych w statucie . Również umowa ustanowienia spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu zawarta została przez Zarząd Spółdzielni jako organ kompetentny, natomiast kwestionowaną umowę o ustanowienie odrębnej własności zawarto w przewidzianej prawem formie aktu notarialnego. W tej sytuacji brak jest w ocenie pozwanej podstaw do ustalenia, że umowa o ustanowienie prawa odrębnej własności jest nieważna lub że istnieją podstawy do jej unieważnienia.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 8.03.1991 r. S. L. uzyskał członkostwo w pozwanej Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w G.. Wówczas też otrzymał przydział lokalu mieszkalnego położonego w G. przy ul. (...) na zasadach spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu.

W dniu 4.07.1994 r. S. L. zwrócił się do pozwanej o wyrażenie zgody na zamianę zajmowanego lokalu mieszkalnego przy ul. (...) na mieszkanie przy ul. (...) z powodami - K. A. (obecnie M. W.) oraz Z. A.. Natomiast w dniu 14.07.1994 r. zgłosił wniosek o skreślenie go z rejestru członków w związku z umową zamiany mieszkania z małżonkami A., co też uczyniono uchwałą z dnia 22.07.1994 r. Spółdzielnia Mieszkaniowa (...) anulowała jednocześnie przydział lokalu mieszkalnego nr (...) przy ul. (...) wydany S. L.. W tym samym dniu przydział tego lokalu otrzymali powodowie.

Natomiast w dniu 26.07.1994 r. Urząd Miejski w G. wydał decyzję o zezwoleniu na dokonanie zamiany i przydziale lokalu mieszkalnego położonego przy ul. (...) na rzecz pozwanego J. L. - syna S. L..

Umowę zamiany obu lokali powodowie zawarli ze S. L. oraz jego synem J. L. w dniu 25.04.1994 r. oraz 1.08.1994 r. Strony uzgodniły również, że zgromadzony wkład mieszkaniowy S. L. sceduje na ówczesnych małżonków A..

Ostatecznie na skutek powyższego powodowie zostali przyjęci w poczet członków pozwanej Spółdzielni i uzyskali spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu mieszkalnego przy ul. (...).

Natomiast J. L. uzyskał przydział lokalu mieszkalnego przy ul. (...), który z chwilą wejścia w życie ustawy z dnia 2.07.1994 r. o najmie lokali mieszkalnych i dodatkach mieszkaniowych (Dz. U. Nr 105 poz. 509), przekształcił się z mocy prawa w umowę najmu lokalu zawartą na czas nieoznaczony.

[dowód: decyzja z 26.07.1994 r. k. 34-34v, umowa z 1.08.1994 r. k. 35, umowa z 25.07.1994 r. k. 35v, przydział z 22.07.1994 r. k. 36-36v, decyzja z 2.06.2009 r. o zmianie imienia i nazwiska k. 37, pismo Prezydenta Miasta G. z dnia 24.06.2014 r. k. 228, ]

Uchwałą Rady Nadzorczej pozwanej Spółdzielni Nr (...) z dnia 4.06.1998 r. powodowie zostali wykluczeni z grona członków Spółdzielni z powodu zaległości z tytułu eksploatacji mieszkania.

[okoliczność bezsporna]

Wyrokiem Sądu Wojewódzkiego w Gdańsku z dnia 10.02.1998 r. sygn. akt I C 1384/96 ustalono, że umowa zamiany z 25.07.1994 r. i 1.08.1994 r. jest nieważna.

[dowód: wyrok Sądu Wojewódzkiego w Gdańsku z dnia 10.02.1998 r. sygn. akt I C 1384/96 wraz z uzasadnieniem k. 384-391]

S. L. wystąpił z pozwem przeciwko małżonkom A. o ich eksmisję z mieszkania przy ul. (...) w G.. Wyrokiem z dnia 20.03.2000 r. sygn. akt I C 3593/99 Sąd Rejonowy w Gdańsku oddalił powództwo, stojąc na stanowisku, że powód, mimo korzystnego dla siebie orzeczenia Sądu Wojewódzkiego w Gdańsku o nieważności umowy zamiany, nie ma żadnego prawa do przedmiotowego lokalu. Pogląd ten podzielił również Sąd Okręgowy w Gdańsku, oddalając wyrokiem z dnia 27.06.2000 r. apelację powoda.

[ dowód: wyrok Sądu Okręgowego w Gdańsku z 27.06.2000 r. sygn.. akt III Ca 533/2000 k. wraz z uzasadnieniem 10- 17, wyrok Sądu Rejonowego w Gdańsku z dnia 20.03.2000 r. sygn. akt I C 3593/99 wraz z uzasadnieniem k. 19- 20v, 303-304v,]

S. L. składał do pozwanej Spółdzielni wnioski o przyjęcie go w poczet członków spółdzielni i przydzielenie lokalu, który wcześniej zajmował, jednakże pozwana odmawiała mu z uwagi na brak oświadczenia małżonków A. w przedmiocie wkładu i udziału członkowskiego.

Wobec powyższego powód wystąpił w pozwem przeciwko Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w G. o nakazanie, zaś Sąd Okręgowy w Gdańsku wyrokiem z dnia 5.10.2001 r. sygn. akt I C 1303/00 nakazał pozwanej Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w G. przyjęcie S. L. w poczet członków pozwanej Spółdzielni.

Apelację od powyższego wyroku Sąd Apelacyjny w Gdańsku oddalił wyrokiem z dnia 19.06.2002 r. sygn. akt I ACa 122/02, zaś Sąd Najwyższy oddalił kasację małżonków A., występujących w tamtym procesie jako interwenienci uboczni, wyrokiem z dnia 9.07.2003 r. sygn. akt IV CK 379/02.

[dowód: wyrok Sądu Okręgowego w Gdańsku z dnia 5.10.2001 r. sygn. akt I C 1303/00 wraz z uzasadnieniem k. 392-394, wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 19.06.2002 r. sygn. akt I ACa 122/02 k. 395 wraz z uzasadnieniem k. 396-400, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9.07.2003 r. sygn. akt IV CK 379/02 k. 401-404v]

Wyrokiem z dnia 22 listopada 2007 r. sygn. akt I C 71/05 w sprawie z powództwa S. L. przeciwko K. A., Z. A., M. A., K. W., Ł. W. i małoletniej N. W. o eksmisję Sąd Rejonowy Gdańsk - Południe w Gdańsku nakazał pozwanym K. A., Z. A., K. W., Ł. W. i małoletniej N. W. opróżnienie i opuszczenie lokalu mieszkalnego nr (...) przy ul. (...) w G., orzekając jednocześnie o uprawnieniu do otrzymania lokalu socjalnego i nakazując wstrzymanie wykonania opróżnienia lokalu do czasu złożenia pozwanym przez Gminę G. oferty zawarcia umowy najmu lokalu socjalnego. Jednocześnie oddalono powództwo w stosunku do M. A..

Na skutek apelacji pozwanych Sąd Okręgowy w Gdańsku wyrokiem z dnia 19.06.2009 r. sygn. akt III Ca 43/09 uchylił zaskarżony wyrok, zniósł postępowanie w zakresie czynności podjętych na rozprawach w dniu 10.07.2007 r., 4.09.2007 r., 23.10.2007 r., 22.11.2007 r. i sprawę przekazał do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu Gdańsk - Południe w Gdańsku, pozostawiając temu sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania za instancję odwoławczą.

Postanowieniem z dnia 20.12.2011 r. sygn. akt I C 1065/11 Sąd Rejonowy Gdańsk - Południe w Gdańsku na podstawie art. 359 § 1 k.p.c. uchylił postanowienie z dnia 2.11.2011 r. o podjęciu postępowania w sprawie z udziałem spadkobierców zmarłego powoda S. L. i umorzył postępowanie w sprawie.

[dowód: wyrok Sądu Rejonowego Gdańsk - Południe w Gdańsku z dnia 22.11.2007 r. sygn. akt I C 71/05 k. 287, 351 wraz z uzasadnieniem k. 288-296, postanowienie z dnia 20.12.2011 r. sygn. akt I C 1065/11 Sądu Rejonowego Gdańsk - Południe w Gdańsku k. 308-309, wyrok Sądu Okręgowego w Gdańsku z dnia 19.06.2009 r. sygn. akt III Ca 43/09 k. 310 wraz z uzasadnieniem k. 311-318]

W dniu 9.04.2010 r. zmarł S. L..

[okoliczność bezsporna]

Ostatecznie po zakończeniu postępowania o dział spadku po zmarłym do grona członków Spółdzielni przyjęto jednego ze spadkobierców S. L. - syna J. L., z którym w dniu 8.03.2013 r. zawarto umowę o ustanowienie spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego przy ul. (...) w G..

J. L. złożył wniosek o przekształcenie lokatorskiego prawa do mieszkania przy ul. (...) w G. w prawo odrębnej własności.

W związku ze spełnieniem warunków, umową z dnia 14.03.2013 r., zawartą przed notariuszem T. B., notariuszem w G., pozwana Spółdzielnia Mieszkaniowa (...) z siedzibą w G. oraz pozwany J. L. ustanowili odrębną własność powyższego lokalu, ustalając, że związany z jego własnością udział w nieruchomości wspólnej wynosi 9454/1000000 części, a następnie Spółdzielnia przeniosła własność przedmiotowego lokalu wraz z przynależnym udziałem w nieruchomości wspólnej na rzecz J. L..

W tym samym dniu pozwany J. L. zawarł umowę sprzedaży, którą zbył własność powyższego lokalu na rzecz P. N., zaś w dniu 12.04.2013 r. własność lokalu została przeniesiona umową zamiany na rzecz O. S..

[dowód: wydruk księgi wieczystej (...) k. 3-6, 32-33, umowa ustanowienia odrębnej własności lokalu oraz przeniesienia własności z dnia 14.03.2013 r. k. 51-53v, 282-284v, umowa zamiany z dnia 12.04.2013 r. k. 285-286v,odpis księgi wieczystej (...) k. 162-163 ]

Wyrokiem z dnia 3.11.2015 r. sygn. akt I C 432/14 Sąd Okręgowy w Gdańsku oddalił powództwo powodów o ustalenie nieważności uchwał Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w G. o przyjęciu w poczet członków J. L. oraz o przydziale na jego rzecz lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego położonego w G. przy ul. (...), z uwagi na brak interesu prawnego po stronie powodów w wytoczenia powództwa.

Wyrokiem z dnia 24 maja 2016 r. Sąd Apelacyjny w Gdańsku oddalił apelację powodów M. W. oraz Z. A. od powyższego wyroku.

Roszczenie to było objęte tym samym pismem M. W. i Z. A. co sprawa niniejsza, jednakże oba roszczenia rozdzielono do rozpoznania w osobnych sprawach.

[dowód: wyrok Sądu Okręgowego w Gdańsku z dnia 3.11.2015 r. sygn. akt I C 432/14 wraz z uzasadnieniem k. 319-322, wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 24.05.2016 r. sygn. akt I ACa 1163/15 k. 453-459v]

Sąd zważył, co następuje:

Podstawą ustaleń faktycznych w sprawie Sąd uczynił materiał dowodowy zgromadzony w aktach sprawy w postaci złożonych przez obie strony postępowania dokumentów, mając na względzie, że ich autentyczność nie była w żaden sposób kwestionowana i nie wzbudziła też wątpliwości Sądu. Sąd dokumenty urzędowe uznał za dowód tego, co w nich urzędowo zaświadczono, natomiast dokumenty prywatne - za dowód tego, że osoba, która się pod nimi podpisała, złożyła oświadczenie zawarte w tym dokumencie. Sąd miał zresztą na względzie, że w zakresie, w jakim okoliczności faktyczne były niezbędne dla orzekania w sprawie, były one między powodami a pozwaną Spółdzielnią bezsporne. Strony jedynie różniły się co do oceny skutków prawnych z nich wynikających. Natomiast pozwany J. L. wziął faktyczny udział w sprawie w końcowym jej etapie, nie odnosząc się szczegółowo do całości zgromadzonej dokumentacji, przy czym stwierdził jedynie, że wszelkie działania jego i jego ojca były zgodne z prawem. Sąd ocenił powyższe, jako brak zaprzeczenia z jego strony podnoszonym okolicznościom.

W ocenie Sądu powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie.

Powództwo w sprawie niniejszej zostało przez powodów sprecyzowane jako powództwo o ustalenie nieważności aktu notarialnego - ewentualnie o stwierdzenie jego nieważności, Sąd uznał jednak, że argumentacja podnoszona przez stronę wskazuje, iż w istocie kwestionują oni nie tyle prawidłowość sporządzenia aktu notarialnego, lecz dokonanej tym aktem czynności prawnej w postaci umowy ustanowienia odrębnej własności lokalu mieszkalnego położonego w G. ul. (...) oraz przeniesienia prawa własności tegoż lokalu, zawartej pomiędzy Spółdzielnią Mieszkaniową (...) a J. L. w dniu 14.03.2013 r. Powodowie, uzasadniając swoje żądania, podważali prawidłowość zawarcia takiej umowy z pozwanym, kwestionując możliwość przyjęcia go w ogóle w poczet członków Spółdzielni i ustanowienia na jego rzecz spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu umową z dnia 8.03.2013 r., czego konsekwencją było zawarcie spornej umowy z dnia 14.03.2013 r. Odwoływali się również do argumentów merytorycznych, mających w ich ocenie przesądzać, że mimo ustalenia nieważności umów zamiany z 1994 r. i nakazaniu przyjęcia spadkodawcy S. L., w poczet członków pozwanej Spółdzielni, prawomocnymi wyrokami sądowymi, to oni winni być uprawnieni do władania lokalem w G. przy ul. (...). Sąd przyjął, że wobec takiego uzasadnienia, podstawą powództwa o ustalenie nieważności umowy jest w takim wypadku art. 58 kc, wskazujący podstawy nieważności czynności prawnych z powodu ich niedopuszczalnej treści, w zw. z art. 189 kpc.

Stosownie do treści art. 189 kpc, strona może żądać ustalenia przez sąd istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego lub prawa, gdy ma w tym interes prawny. Interes ten musi być interesem "prawnym", czyli powinien dotyczyć szeroko rozumianych praw i obowiązków jednostki, poza tym musi być zgodny z prawem, zasadami współżycia społecznego oraz celem procesu cywilnego. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 21 lutego 1997 r. (II CKU 7/97 Lex nr 29538) sprecyzował, iż interes prawny, w rozumieniu cytowanego przepisu, występuje wówczas, gdy istnieje niepewność stanu prawnego lub prawa. Niepewność ta powinna być jednak obiektywna, czyli zachodzić według rozumnej oceny sytuacji, a nie tylko subiektywna, tj. według odczucia powoda. Z kolei w wyroku z dnia 27.01.2011 r. (I CSK 237/10, Lex nr 784978) Sąd ten wyjaśniał, że legitymacja do poszukiwania ochrony prawnej przysługuje każdemu, kto ma interes prawny, a więc nie tylko podmiotom tych praw czy stosunków prawnych. W konsekwencji interes prawny może mieć także podmiot, którego wiąże stosunek prawny z jednym z podmiotów ustalanego prawa lub stosunku prawnego, albo podmiot na którego prawa lub obowiązki w pewnym zakresie może wpłynąć istnienie lub nieistnienie prawa przysługującego innym podmiotom. Powód musi przy tym udowodnić w procesie o ustalenie, że ma interes prawny w wytoczeniu powództwa przeciwko konkretnemu pozwanemu, który przynajmniej potencjalnie stwarza zagrożenie dla jego prawnie chronionych interesów, a sam skutek, jaki wywoła uprawomocnienie się wyroku ustalającego, zapewni powodowi ochronę jego praw przez definitywne zakończenie istniejącego między tymi stronami sporu lub prewencyjnie zapobiegnie powstaniu sporu w przyszłości (por. wyrok Sądu Najwyższego z 18 czerwca 2009 r., II CSK 33/09, OSNC-ZD 2010, nr B, poz. 47).

Biorąc pod uwagę ustalone w sprawie okoliczności Sąd uznał, że w zaistniałej sytuacji brak jest interesu prawnego po stronie powodów w żądaniu ustalenia nieważności umowy o ustanowieniu odrębnej własności lokalu mieszkalnego położonego w G. ul. (...) oraz przeniesienia własności zawartej pomiędzy Spółdzielnią Mieszkaniową (...) a J. L. w dniu 14.03.2013 r. Zapadły w sprawie niniejszej wyrok w żaden bowiem sposób, nawet pośredni, nie wpłynie na sytuację prawną M. W. i Z. A.. Ewentualne pozytywne rozstrzygnięcie i przesądzenie o nieważności umowy wywołałoby bowiem jedynie ten skutek, że należałoby przyjąć, iż J. L. nie został nigdy właścicielem wskazanego lokalu mieszkalnego. Nie przesądzałoby to jednak o tym, że jakiekolwiek prawo do lokalu uzyskaliby powodowie, gdyż to pozwanemu nadal przysługiwałoby spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu, ustanowione umową z dnia 8.03.2013 r. Ważność tej umowy została zaś już przesądzona prawomocnym wyrokiem sądowym. W tym miejscu wskazać bowiem należy, że powodowie podważali również i tę czynność prawną, podobnie jak uchwałę o przyjęciu pozwanego w poczet członków pozwanej Spółdzielni, jednakże powództwo w sprawie toczącej się przed tutejszym Sądem pod sygn. akt I C 432/14, zostało prawomocnie oddalone wyrokiem z dnia 3.11.2015 r. oraz wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 24.05.2016 r. sygn. akt I ACa 1163/15 - również z uwagi na brak interesu prawnego. Tym bardziej więc brak jest tego interesu w żądaniu ustalenia nieważności umowy z 14.03.2013 r.

Sąd miał na uwadze, że powodowie M. W. i Z. A. po zawarciu ze S. L. umów zamiany w 1994 r. zostali przyjęci do grona członków pozwanej Spółdzielni i uzyskali przydział lokalu przy ul. (...) w G.. Tym niemniej, całkowicie niezależnie od kwestii związanych z podważeniem ważności umowy zamiany jak również wykreśleniem S. L. z grona członków pozwanej, na skutek powstania po stronie powodów zaległości w opłatach, uchwałą nr (...) Rady Nadzorczej z dnia 4 czerwca 1998 r. również ich wykluczono z grona członków pozwanej. W konsekwencji tego ustało ich członkostwo i wygasło przysługujące im wcześniej spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu nr (...) położonego przy ul. (...). Wskutek tego zdarzenia wygasły więc wszelkie prawa i obowiązki powodów do zajmowanego przez nich lokalu, a ponieważ nie zawierali oni w okresie późniejszym żadnych umów cywilnoprawnych z pozwaną, nie nabyli żadnych nowych uprawnień do tegoż mieszkania. Ich sytuacja prawna została również określona treścią prawomocnego wyroku Sądu Wojewódzkiego w Gdańsku z dnia 10 lutego 1998 r. sygn. akt I C 1384/96, którym Sąd ustalił nieważność umów zamiany zawartych przez nich w 1994 r. ze S. L. i pozwanym J. L., z których powodowie początkowo wywodzili swoje ewentualne prawa do tego lokalu i na podstawie których, za zgodą Spółdzielni wyrażoną na zamianę lokali ze S. L., uzyskali przydział lokalu przy ul. (...). W takiej bowiem sytuacji umowa ta nie wywarła żadnych skutków prawnych ex tunc tj. od samego początku. Wreszcie na sytuację powodów wpływ miał również późniejszy wyrok tutejszego Sądu sygn. akt I C 1303/00, którym nakazano przyjęcie S. L. w poczet członków pozwanej spółdzielni. W konsekwencji powyższego należy więc stwierdzić, że aktualnie powodowie nie posiadają więc żadnych uprawnień do spornego lokalu i nie mogliby ich uzyskać również w toku niniejszego postepowania, nawet w wypadku wydania wyroku ustalającego nieważność umowy z dnia 14.03.2013 r. To zaś przesądza o braku interesu prawnego po ich stronie w zaskarżeniu umowy o ustanowieniu odrębnej własności lokalu mieszkalnego położonego w G. ul. (...) oraz przeniesienia jego własności zawartej pomiędzy Spółdzielnią Mieszkaniową (...) a J. L.. Dodatkowo należy zaznaczyć, że prawo własności spornego lokalu zostało później dwukrotnie zbyte na rzecz kolejnych osób, a ustalenie nieważności umowy z 14.03.2013 r. nie spowodowałoby samo przez się skutku w postaci nieważności tychże umów, zwłaszcza że kolejnych nabywców co do zasady chroni rękojmia wiary publicznej ksiąg wieczystych.

Powyższe przesądzało o oddaleniu powództwa o ustalenie na podstawie art. 189 k.p.c. a contrario.

Sąd wskazuje również, że powodowie nie wskazali żadnych podstaw, które pozwalałyby na stwierdzenie nieważności kwestionowanej umowy o ustanowieniu odrębnej własności lokalu mieszkalnego położonego w G. ul. (...) oraz przeniesienia własności, zawartej pomiędzy Spółdzielnią Mieszkaniową (...) a J. L. w dniu 14.03.2013 r. Uzasadniając swe żądanie powodowie powoływali się jedynie na opinię wyrażoną przez jeden z Sądów orzekających w sprawach między stronami, iż samo ustalenie nieważności umowy zamiany z 1994 r. wywołało jedynie skutki w sferze cywilnoprawnej, nie miało zaś wpływu na wydane decyzje o przydziale mieszkania komunalnego przy ul. (...) oraz ustanowienie spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego przy ul. (...) na rzecz powodów i przyjęcie ich w poczet członków pozwanej Spółdzielni. Opinia ta nie jest jednak żadnym dowodem na istnienie uprawnienia powodów, a jedynie poglądem jednego z Sądów, który zresztą nie jest oczywisty i nie został podzielony przez inne składy orzekające. Nawet jednak gdyby przyjąć, że w istocie taki był skutek prawny zapadłego w 1998 r. wyroku, to oceniając obecnie sytuację prawną powodów nie można abstrahować od tego, że później zostali oni pozbawieni członkostwa i prawo ich wygasło, co strona powodowa zupełnie pomija w swoich wywodach. W tej sytuacji nie istnieje więc prawo powodów, które - jak wywodzą powodowie - stałoby na przeszkodzie zawarciu umowy z 14.03.2013 r. Strona powodowa wskazywała także na sprzeczność z postanowieniami statutu, co jednak nie może być podstawą do ustalenia nieważności umowy w świetle art. 58 k.c. Ten bowiem stanowi, że nieważna jest czynność prawna sprzeczna z ustawą lub mająca na celu obejście ustawy - chyba że właściwy przepis przewiduje inny skutek - oraz z zasadami współżycia społecznego. Statut zaś jest aktem wewnętrznym spółdzielni i nie ma rangi ustawowej, w konsekwencji sprzeczność z nim umowy nie może skutkować jej nieważnością. Dodatkowo Sąd wskazuje, że wobec niewykazania treści statutu pozwanej, zarzut w tym zakresie nie został udowodniony.

Powodowie powoływali się wreszcie także na sprzeczność umowy z zasadami współżycia społecznego, wskazując, że zostali oni pozbawieni lokalu, w którym mieszkają od ponad 20 lat i nie mają funduszy, by nabyć nowy. Sąd wskazuje jednak, że to nie kwestionowaną umową zostali oni pozbawieni tegoż prawa, ale na skutek wykluczenia ich z grona członków Spółdzielni. Tym samym zawarcie umowy o ustanowieniu odrębnej własności lokalu mieszkalnego położonego w G. ul. (...) oraz przeniesienia własności z dnia 14.03.2013 r. nie może być uznane za sprzeczne z zasadami współżycia społecznego, skoro nawet bez jej zawarcia uprawnienie do lokalu, choć innego rodzaju, przysługiwało pozwanemu a nie powodom.

Sąd pomija w całości zeznania złożone na rozprawie w dniu 16 września 2016 roku przez powódkę i pozwanego J. L.. Okoliczności wskazywane w tychże zeznaniach okazały się całkowicie nieprzydatne dla rozstrzygnięcia sprawy. Powódka przedstawiła własna interpretacje stanu faktycznego i wynikających z niego skutków prawnych, co nie przystaje do powyższych ustaleń. Powódka powoływała stan faktyczny, który miał obrazować doznana przez powodów krzywdę na skutek działań pozwanego, a wcześniej jego zmarłego ojca, gdy tymczasem z wyżej przywołanych orzeczeń wynikało, że dokonana zamiana mieszkań nie miała cech ekwiwalentności i była właśnie krzywdząca dla S. L.. Te jednak okoliczności i ich analiza nie mogły mieć jakiegokolwiek w sprawie znaczenia, właśnie z uwagi na brak interesu prawnego po stronie powodów - co wyżej szczegółowo wskazano. Dlatego też Sąd pominął słuchanie powoda na wskazane, nie istotne dla sprawy okoliczności. Powód był reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika, a jego osobisty udział i przesłuchanie w charakterze strony, nie wpłynęłyby na rozstrzygniecie sprawy. Również ze wskazanych wyżej względów zeznania pozwanego J. L., nic do sprawy nie wniosły. Na wniosek pozwanej Spółdzielni Sąd odstąpił od słuchania osób uprawnionych do jej reprezentacji.

Ostatecznie, biorąc pod uwagę powyższe rozważania, Sąd oddalił powództwo w całości, o czym orzekł w punkcie I wyroku na podstawie ar. 189 kpc a contario.

O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 98 kpc, w punkcie II i III wyroku, zasądzając od powodów jako strony przegrywającej proces w całości, na rzecz pozwanej Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w G. kwotę 1.000 złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego. Wysokość wynagrodzenia pełnomocnika ustalono na podstawie § 6 pkt 7 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28.09.2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (t. jedn. Dz. U. z 2013 r. poz. 490 ze zm.) i obniżono do kwoty 1.000 zł - zgodnie z art. 102 k.p.c. biorąc pod uwagę trudna sytuację materialna i osobistą powodów, która legła u podstaw zwolnienia ich od kosztów sadowych w sprawie. Sad wyraża jednak pogląd podobny do tego, który przyjął S. A. w G. w sprawie I ACa 1163/15 ( na skutek apelacji od wyroku tut. Sądu w sprawie I C 432/14 ) - vide - k.453-459 akt sprawy niniejszej. Mianowicie, powodowie wytaczając kolejne procesy, musza liczyć się z wnioskiem pełnomocnika strony przeciwnej o przyznanie wynagrodzenia i dlatego nawet biorąc pod uwagę ich trudna sytuację materialna, wynagrodzenie to należy się stronie przeciwnej w tej wysokości jak określono to w pkt. II niniejszego orzeczenia.

Natomiast w punkcie IV wyroku zasądzono od Skarbu Państwa - Sądu Okręgowego w Gdańsku na rzecz radcy prawnego T. U. kwotę 7200 zł tytułem kosztów pomocy prawnej udzielonej powodom z urzędu, powiększonej o należny podatek od towarów i usług. Podstawę rozstrzygnięcia stanowiły w tym zakresie przepisy § 15 w zw. z § 2, § 3 oraz § 6 pkt 7 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28.09.2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu.