Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 28 września 2016r.

Sąd Okręgowy w Nowym Sączu, III Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie

następującym:

Przewodniczący - Sędzia SO Katarzyna Kwilosz – Babiś (sprawozdawca)

Sędzia SO Ewa Adamczyk

Sędzia SO Mieczysław H. Kamiński

Protokolant: st. sekr. sąd. Anna Burnagiel

po rozpoznaniu w dniu 28 września 2016r. w Nowym Sączu

na rozprawie

sprawy z wniosku Powiatu (...)

przy uczestnictwie M. S., Skarbu Państwa - Starosty (...)

o zasiedzenie

na skutek apelacji wnioskodawcy

od postanowienia Sądu Rejonowego w Nowym Targu

z dnia 9 grudnia 2013 r., sygn. akt I Ns 406/11

p o s t a n a w i a :

1.  oddalić apelację;

2.  zasądzić od wnioskodawcy na rzecz uczestnika M. S. kwotę 501,48 zł (pięćset jeden złotych 48/100) tytułem kosztów postępowania apelacyjnego.

(...)

Sygn. akt III Ca 372/16

UZASADNIENIE

Wnioskodawca Powiat (...) wniósł o stwierdzenie, że nabył z dniem 1 stycznia 2007 r. przez zasiedzenie własność nieruchomości oznaczonej jako działka ewid. (...) o powierzchni 0.0810 ha położonej w N..

Postanowieniem z dnia 9 grudnia 2013 r. Sąd Rejonowy w Nowym Targu w/w wniosek oddalił. Sąd Rejonowy ustalił, że prawo własności działki ewid. (...) wpisane jest na rzecz M. S. na podstawie umowy sprzedaży z dnia 02 lipca 2008 roku. Prawo własności tej działki wpisano dnia 22 listopada 1952 roku w księdze wieczystej nr (...) na podstawie wniosku z dnia 30 marca 1950 roku na rzecz J. z R. C. w 2/4 części, S. C. s. F. i J. w ¼ części, B. C. c. F. i J. w ¼ części. W dacie 07 maja 1970 roku (...) - Komitet Wojewódzki w K. ustaliła, że między innymi na działce (...) należy zlokalizować budynek Komitetu Powiatowego (...) w N. i w dniu 25 lipca 1970 roku sporządzono operat pomiarowy – wywłaszczenie nieruchomości R. – Dom Partii, a następnie w dniu 27 listopada 1970 roku wydano decyzję o pozwoleniu na budowę budynku między innymi na przedmiotowej działce, która nie została wywłaszczona. Protokołem czynności przekazania – przejęcia nieruchomości byłej (...), sporządzonym w dniu 14 czerwca 1991 roku przekazano między innymi działkę ewid. (...) o powierzchni 0.0810 ha na rzecz Komisji Likwidacyjnej powołanej przez Kierownika Urzędu Rejonowego w N.. Postanowieniem Sądu Wojewódzkiego w Nowym Sączu uchylono wpis w księdze wieczystej dotyczący działki ewid. (...) i oddalono wniosek o wpis prawa własności na rzecz Skarbu Państwa na podstawie protokołu przekazania – przejęcia nieruchomości byłej (...) z dnia 14 czerwca 1991 roku, a następnie na wniosek z dnia 31 maja 1998 roku jako właścicieli tej działki dnia 18 czerwca 1999 roku wpisano S. C. s. J. i F. w ½ części, K. Z. s. W. i A. w 1/6 części, S. Z. s. K. i B. w 1/6 części, J. C. (1) c. K. i B. w 1/6 części. Prawomocnym wyrokiem częściowym z dnia 16 października 1997 roku Sąd Wojewódzki w Nowym Sączu w sprawie z powództwa między innymi S. C., S. Z., K. Z. i J. C. (1) przeciwko Skarbowi Państwa – Kierownikowi Urzędu Rejonowego w N. ustalił, że między innymi prawo własności działki ewid. (...) nie przeszło na rzecz Skarbu Państwa w trybie ustawy z dnia 09 listopada 1990 roku o przejęciu majątku byłej (...) i właścicielami tej nieruchomości pozostają osoby figurujące w księdze wieczystej. J. C. (1) w dniu 14 lutego 2008 roku złożyła pozew przeciwko Skarbowi Państwa – Starostwu Powiatowemu w N. żądając wydania jej działki ewid. (...) położonej w N., a w toku tego procesu strony prowadziły negocjacje co do warunków nabycia działki, podobnie jak wcześniej jej współwłaściciel i pełnomocnik współwłaścicieli S. C.. Przedmiotową działkę wraz z zabudowaniami objął w posiadanie w 1990 roku organizując swoje struktury, imieniem Skarbu Państwa, Urząd Rejonowy w N. przejmując ją po zlikwidowanej (...). W budynku posadowionym na tej działce i innych sąsiednich do 1990 roku swoją siedzibę miał Miejski Komitet (...) w N.. Urząd Rejonowy w N. wyremontował budynek przez wymianę okien i dachu, dwa pomieszczenia na parterze i piętro budynku zajął Urząd Celny. Już wówczas wiadomym było, że S. C. domaga się odszkodowania za pas gruntu pod budynkiem i żądnie to kierował przez kolejne lata. Następnie w miejsce Urzędu Rejonowego w N. nieruchomość objęło Starostwo Powiatowe w N. i wówczas dokonano kolejnych remontów budynku, w tym gruntownych węzła sanitarnego i instalacji ogrzewczej. W tym czasie S. C. imieniem własnym i jako pełnomocnik pozostałych współwłaścicieli podejmował rozmowy i negocjacje z pracownikami Starostwa celem zapłaty ceny za działkę i odszkodowania, ale były one bezskuteczne. Wnioskodawca również deklarował chęć zakupu działki od jej współwłaścicieli, ale oferowana cena sprzedaży i wynagrodzenie za korzystanie z działki nie były dla jej współwłaścicieli satysfakcjonujące.

W takim stanie faktycznym Sąd Rejonowy uznał, że wniosek nie zasługuje na uwzględnienie. (...) objęła w posiadanie działkę ewid. (...) położoną w N. wraz z innymi działkami w sąsiedztwie, które zostały wywłaszczone na rzecz Państwa albo zbyte aktami notarialnymi na jej rzecz przez właścicieli w latach 1971-1972 i na takiej nieruchomości został wybudowany budynek, który był siedzibą Komitetu Powiatowego, a później Miejskiego (...). Po przemianach ustrojowych w 1989 roku przedmiotowa działka została przejęta protokołem z dnia 14 czerwca 1990 roku na rzecz Skarbu Państwa i na tej podstawie znalazła się w posiadaniu Urzędu Rejonowego w N., a następnie po reformie administracji publicznej działkę przejął w 1999 roku Powiat (...), który posiada ją do dzisiaj. Jednocześnie w księdze wieczystej numer (...) prowadzonej przez Sąd Rejonowy w Nowym Targu prawo własności przedmiotowej działki jest ujawnione na rzecz osób fizycznych wskazanych wyżej, albowiem protokół przejęcia działki z dnia 14 czerwca 1991 roku na rzecz Skarbu Państwa nie dał podstawy do wpisu prawa własności działki na rzecz Skarbu Państwa, skoro w księdze wieczystej jako właściciele działki figurowały określone osoby fizyczne, w tym poprzednicy prawni uczestnika. W ocenie Sądu Rejonowego partia polityczna - (...) stała się posiadaczem samoistnym działki z chwilą wybudowania na niej części budynku w latach 1970-1971 i posiadanie to trwało do dnia 24 sierpnia 1989 roku, skoro wyrok częściowy Sądu Wojewódzkiego w Nowym Sączu z dnia 16 października 1997 roku w sprawie sygn. I C 453/93 ustalił, że działka nie przeszła na rzecz Skarbu Państwa w trybie ustawy z dnia 09 listopada 1990 roku o przejęciu majątku byłej (...), a w księdze wieczystej ujawniono prawo własności na rzecz następców prawnych J. C. (2) i B. C., wpisując K. Z., S. Z., J. C. (1) obok S. C.. W związku z tym poprzednik prawny wnioskodawcy Skarb Państwa nie tylko, że nie stał się właścicielem działki (...), ale wiedząc, że prawo własności nieruchomości mu nie przysługuje, nie posiadał już działki jako posiadacz samoistny, ale władał działką faktycznie za jej właścicieli wpisanych w księdze wieczystej, których przy tym znał osobiście, bowiem jego przedstawiciele prowadzili z nimi negocjacje co do nabycia prawa własności działki. Jeżeli Skarb Państwa nie był posiadaczem samoistnym, to wydając nieruchomość wnioskodawcy z dniem 01 stycznia 1999 r. nie mógł przenieść takiego posiadania, więc wnioskodawca pozostaje dzierżycielem działki podobnie jak był nim jego poprzednik - Skarb Państwa (art. 338 kc).

Z przedstawionym postanowieniem nie zgodził się wnioskodawca. W złożonej apelacji wniósł o jego zmianę poprzez uwzględnienie wniosku w całości lub ewentualnie o uchylenie postanowienia i przekazanie sprawy Sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania.

Zaskarżonemu postanowieniu zarzucił:

1.  naruszenie prawa materialnego - art. 172 k.c. przez jego niezastosowanie w sytuacji gdy spełnione zostały przesłanki określone w tym przepisie co do charakteru posiadania i jego okresu skutkujące nabyciem przez wnioskodawcę własności nieruchomości objętej wnioskiem

2.  sprzeczność istotnych ustaleń z treścią zebranego materiału dowodowego przez przyjęcie że:

a.  w okresie od wybudowania budynku na przedmiotowej działce jej samoistnym posiadaczem była (...),

b.  Skarb Państwa wiedząc, że prawo własności nieruchomości mu nie przysługuje, nie posiadał działki jako posiadacz samoistny ale władał nieruchomością faktycznie za jej właścicieli,

c.  Skarb Państwa nie będąc posiadaczem samoistnym, wydając nieruchomość wnioskodawcy z dniem 1 stycznia 1999 r. nie mógł przenieść takiego posiadania, więc wnioskodawca pozostaje dzierżycielem działki,

3.  naruszenie art. 328 § 2 k.p.c. poprzez brak wskazania aspektów faktycznych i prawnych uzasadniających przyjęcie, że (...) była posiadaczem samoistnym oraz przyjęcie, że okoliczność remontowania budynku przez wnioskodawcę i jego poprzednika prawnego bez wiedzy i zgody właścicieli działki nie prowadzi do uznania, że „właściciel tego budynku jest samoistnym posiadaczem działki.

Postanowieniem z dnia 30 października 2014r. Sąd Okręgowy oddalił apelację i zasądził od wnioskodawcy na rzecz uczestnika M. S. kwotę 501,48 zł tytułem kosztów postępowania apelacyjnego.

Na skutek skargi kasacyjnej wnioskodawcy od w/w postanowienia Sąd Najwyższy postanowieniem z dnia 17 lutego 2016r. uchylił zaskarżone postanowienie i przekazał sprawę Sądowi Okręgowemu w Nowym Sączu do ponownego rozpoznania i rozstrzygnięcia o kosztach postępowania kasacyjnego. ( postanowienie z uzasadnieniem k. 306-309).

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Na wstępie należy stwierdzić, że w toku kontroli instancyjnej nie stwierdzono uchybień proceduralnych skutkujących nieważnością postępowania, a które Sąd drugiej instancji winien uwzględniać z urzędu.

W ocenie Sądu drugiej instancji Sąd Rejonowy poczynił prawidłowe ustalenia faktyczne, niemniej jednak są one niepełne. W stanie faktycznym sprawy Sąd Rejonowy przyjął, że dniu 7 maja 1970 r. (...) ustalił między innymi, że na działce ewid. nr (...) należy zlokalizować budynek Komitetu Powiatowego (...), a następnie w dniu 27 listopada 1970 r. wydano pozwolenie na budowę budynku. Następny ustalony przez Sąd Rejonowy fakt to przekazanie nieruchomości byłej (...) na rzecz komisji likwidacyjnej powołanej przez kierownika Urzędu Rejonowego w N.. Pomiędzy tymi dwoma faktami w przedstawionym przez Sąd Rejonowy w uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia stanie faktycznym istnieje luka. Sąd Okręgowy prowadząc postępowanie dowodowe uzupełnił stan faktyczny sprawy. Dodatkowo dopuścił do udziału w postępowaniu Skarb Państwa reprezentowany przez Starostę (...) mając na uwadze fakt, iż podmiot ten został wymieniony przez wnioskodawcę jako potencjalny nabywca nieruchomości objętej wnioskiem w drodze zasiedzenia już w postępowaniu przed Sądem pierwszej instancji.

Po przeprowadzeniu postępowania dowodowego w kierunku wskazanym przez zainteresowanych Sąd Okręgowy ustalił dodatkowo, że zamiar budowy (...) Partii w N. powstał już w drugiej połowie lat sześćdziesiątych ubiegłego wieku. W marcu 1969 r. na terenie planowanej inwestycji dokonano wykopów celem zbadania warunków wodnych (dowód: obliczenia statyczne, k. 219).

Na tej podstawie (...) Biuro (...) w sierpniu 1970 r. sporządziło obliczenia statyczne pod budynek (...) Partii ( k. 218).

Po wydaniu decyzji z dnia 7 maja 1990r. o lokalizacji (...) Partii (decyzja, k. 5 akt I C 632/07) i wydaniu decyzji z dnia 27 listopada 1970r. o pozwoleniu na budowę (...) Partii (k. 79 akt I Ns 220/11) Powiatowa Rada Narodowa w dniu 26.11.1970 r. zleciła J. F. dokonanie wyszacowania działek na których miała być prowadzona inwestycja, w tym działki nr (...) powstałej z podziału działki (...) na działki (...). (dowód: pismo Kierownika Wydziału z dnia 26.11.1970 r., k. 130).

Pismem z dnia 18.03.1971 r. Komitet Wojewódzki w K. (...) zwrócił się do Prezydium (...) w N. o wyrażenie zgody na wejście w teren przy Alei (...) w N. celem rozpoczęcia robót przygotowawczych i budowlanych (dowód: pismo z 18.03.1971 r., k. 132).

Prezydium (...) w piśmie z dnia 30.03.1971 r. oświadczyło, że „wobec wyrażenia zgody przez właścicieli zezwala na wejście działek l.kat. ….położonych w R. celem rozpoczęcia budowy budynku Partii”. W w/w piśmie wymieniono m.in. pgr.l.kat (...).

W dniu 9 kwietnia 1971 r. geodeci rozpoczęli na terenie inwestycji prace geodezyjne (dowód: zeznania świadka J. S. w dniu 30.10.2015r. od 20 minuty rozprawy).

W dniu 22.03.1971 r. została wydana nieprawomocna decyzja o wywłaszczeniu nieruchomości pod budowę (...) Partii Teren obejmujący obecną dz. ewid. (...) nie został objęty tą decyzją. ( dowód: decyzja k. 69 akt Ns 220/11).

W dniu 23. 01. 1973 r. spisano protokół w sprawie końcowego odbioru i przekazania do użytku budynku Komitetu Powiatowego (...). J. C. (2) nie zgadzała się z zajęciem stanowiącej jej własność nieruchomości pod budowę (...) Partii. Dlatego zwróciła się do miejscowych władz z odpowiednim zastrzeżeniem. W dniu 24.09.1975 r. doszło do podpisania przez J. C. (2) i kierownika (...)Urzędu Miejskiego w N. protokołu w sprawie dobrowolnego odstąpienia nieruchomości na rzecz Skarbu Państwa (protokół, k. 130). W protokole tym J. C. (2) oświadczyła, że wyraża zgodę na dobrowolne odstąpienie na rzecz Skarbu Państwa parceli gruntowej (...) podzielonej na parcele nr (...) i (...) stanowiących jej współwłasność w 2/4 części za cenę ustaloną przez biegłego z listy Wojewody (...). Takie samo porozumienie J. C. (2) zawarła również imieniem swojego syna S. C.. Porozumienie takie podpisała również inna współwłaścicielka powyższej nieruchomości B. Z..( dowód: protokoły z dnia 24 września 1975r. k. 130)

Pomimo powyższych uzgodnień strony porozumienia nie podjęły żadnych dalszych działań w sprawie ich realizacji. W 1978 r. na terenie N. założono ewidencję gruntów. Jako właściciela dz. ewid. nr (...) wpisano Skarb Państwa, a jako podmiot władający (...) Miejski w N.. Stan taki trwał do 1990 r., gdy jako władającego wpisano Urząd Rejonowy w N.. W dokumentacji stanowiącej podstawę założenia ewidencji brak dokumentu stanowiącego podstawę tych wpisów. W 2008 r. w operacie ewidencji gruntów dokonano zmiany polegającej na uwidocznieniu właścicieli działki nr (...) ujawnionych już wcześniej w księdze wieczystej nr (...) (zaświadczenie, k. 28). Decyzją z dnia 1.08.1986 r. Naczelnik Miasta N. ustalił opłatę z tytułu użytkowania przedmiotowego gruntu przez (...). Przedmiotem opłaty była również dz. ewid. (...) (dowód: decyzja k. 30).

Pozwem z dnia 13.07.1992 r. S. C. i inni właściciele niektórych nieruchomości zajętych pod budowę (...) Partii wnieśli o ustalenie, że nieruchomości te nie przeszły na rzecz Skarbu Państwa w trybie ustawy z dnia 9 listopada 1990 r. o przejęciu majątku byłej (...) oraz o ustalenie, że właścicielami tych działek są osoby ujawnione w księgach wieczystych.

Wyrokiem częściowym z dnia 16.10.1997 r. Sąd Okręgowy w Nowym Sączu w sprawie I C 453/97 uwzględnił powództwo w całości i ustalił m.in., że dz. ewid. (...) odpowiadająca pgr. (...) powstałej z podziału pgr. (...) z KW (...) nie przeszła na rzecz Skarbu Państwa w trybie powołanej ustawy oraz ustalił, że właścicielem tej działki są osoby figurujące w księdze wieczystej. Podstawą takiego ustalenia było przyjęcie, że nieruchomość ta w dacie 24.08.1989 r. była własnością osób trzecich, co zgodnie z art. 1 ust. 3 wskazanej ustawy stanowiło przeszkodę do stwierdzenia przejścia własności nieruchomości na rzecz Skarbu Państwa ( dowód: k. 1 i 272 akt I C 453/97).

W dacie wydania w/w wyroku częściowego istniał stan zawieszenia postępowania rewizyjnego z wniosku Skarbu Państwa - Kierownika Urzędu Rejonowego w N. o odłączenie m.in. z księgi nr (...) działki (...) powstałej z parceli (...) objętej w/w księgą i wpisanie w nowej księdze wieczystej jako własność Skarbu Państwa. Wniosek Skarbu Państwa został uwzględniony przez Sąd pierwszej instancji, ale wpis własności działki (...) na rzecz Skarbu Państwa zaskarżył rewizją uczestnik S. C.. Po podjęciu zawieszonego postępowania rewizyjnego postanowieniem z dnia 17 listopada 1998r. sygn. I Cr 11/98 Sąd drugiej instancji uchylił zaskarżony wpis w części dotyczącej działki (...) i w tym zakresie wniosek oddalił. Podstawą rozstrzygnięcia w przedmiotowym postępowaniu rewizyjnym był wyrok wydany w sprawie o sygn. I C 453/97 opisany powyżej.

( dowód: zapisek urzędowy k. 325, zapisy w dziale I i II księgi wieczystej nr (...) k. 326-331, postanowienie wydane sprawie I Cr 11/98 k. 336-337),

J. z R. C., S. C. i B. C. ( później Z.) nabyli współwłasność parceli (...) o pow.0,1222 ha na podstawie notarialnej umowy zamiany z dnia 24 marca 1950r. zawartej z Gminą M. N.. Własność w/w działki została ujawniona w księdze wieczystej nr (...) w 1952r.

( dowód: zapisek urzędowy k. 325, zapisy w dziale I i II księgi wieczystej nr (...) k. 326-331, umowa zamiany k. 332-333)

Prawomocnym wyrokiem z dnia 5 marca 2009r. W sprawie o sygn. I C 632/07 Sąd Okręgowy w Nowym Sączu oddalił skierowane ostatecznie przeciwko M. S. powództwo Skarbu Państwa – Starosty Powiatu (...) o zobowiązanie do złożenia oświadczenia woli o przeniesieniu na powoda własności działki (...) na podstawie art. 231 k.c. z tego powodu, że w chwili wznoszenia budynku posiadacz nie był w dobrej wierze.

( dowód: wyrok i uzasadnienie w aktach I C 632/07).

Oceniając dowody zgromadzone w postępowaniu apelacyjnym Sąd Okręgowy uznał, że autentyczność dokumentów przedłożonych przez wnioskodawcę nie budzi wątpliwości, nie była też kwestionowana przez uczestnika. Odrębną kwestią jest to czy przedmiotowe dokumenty dowodzą samoistności posiadania poprzednika wnioskodawcy, o czym będzie niżej mowa. Jeśli chodzi o zeznania świadków przesłuchanych w postępowaniu apelacyjnym to należy stwierdzić, że jako wiarygodne w całości Sąd Okręgowy ocenił zeznania świadka J. S., jako stanowcze, logiczne, prawdopodobne w świetle doświadczenia życiowego i spójne z pozostałym materiałem dowodowym. W/w świadek starał się precyzyjnie odtworzyć okoliczności budowy domu partii i wygląd terenu przed rozpoczęciem prac budowlanych a wiedzę w tym zakresie miał z racji powierzonych mu wówczas do wykonania czynności geodezyjnych ( świadek wytyczał fundamenty domu partii według pierwotnego projektu w kwietniu 1971r.). Jeśli chodzi o zeznania świadka Z. Ż. to należy stwierdzić, że nie zasługiwały na wiarę w zakresie w jakim w/w świadek twierdził, że sporna działka już w 1970r była ogrodzona i że znajdowały się na niej materiały budowlane. Zeznania świadka nie były stanowcze a daty określał w przybliżeniu w związku z czym nie ma żadnej pewności czy zeznania te są precyzyjne. W przeciwieństwie do świadka S., świadek Ż. osobiście nie podejmował żadnych czynności na terenie objętym budową domu partii a zatem jego zeznania są mniej wiarygodne niż zeznania świadka S.. Niezależnie od powyższego należy zauważyć, że świadek Ż. jako datę postawienia ogrodzenia ostatecznie wskazał okres jesienny 1970r., a więc mogło to nastąpić po 1.10.1970r.

W przyjętym przez Sąd Rejonowy i uzupełnionym w trakcie postępowania apelacyjnego stanie faktycznym Sąd Okręgowy uznał, że apelujący zasadnie kwestionuje ocenę prawną Sądu Rejonowego w części dotyczącej wskazania posiadacza samoistnego działki (...) i zasadnie twierdzi, że posiadaczem samoistnym był najpierw Skarb Państwa a później Powiat (...), niemniej jednak brak podstaw do stwierdzenia zasiedzenia prawa własności działki (...) z przyczyn niżej wskazanych.

Zgodnie z art. 172 k.c. samoistny posiadacz nieruchomości niebędący jej właścicielem nabywa własność, jeżeli posiada nieruchomość nieprzerwanie od lat 20 jako posiadacz samoistny chyba, że uzyskał posiadanie w złej wierze, a po upływie lat 30 nabywa jej własność, choćby uzyskał jej własność w złej wierze. Przepis w przytoczonym powyżej brzmieniu obowiązuje od dnia 1.10.1990 r. (to jest od wejścia w życie ustawy z dnia 28. 07. 1990 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny). Przed tym terminem obowiązywały 10 i 20 letnie terminy zasiedzenia. W przedmiotowej sprawie wnioskodawca początkowo wnosił o stwierdzenie, iż nabył przedmiot wniosku w drodze zasiedzenia z dniem 1 stycznia 2007 r. W samym wniosku nie przedstawił szczegółowo sposobu wyliczenia terminu zasiedzenia, zaś w trakcie postępowania wniósł z ostrożności procesowej o stwierdzenie, że przedmiot wniosku nabył Skarb Państwa z upływem 10 letniego okresu samoistnego posiadania, przy założeniu, że było ono wykonywane w dobrej wierze. Wskazał przy tym, że Sąd nie jest związany ustaleniami Sądu w sprawie o sygn. I C 632/07, który to Sąd oddalając wniosek Skarbu Państwa o przeniesienie prawa własności na podstawie art. 231 k.c. nie przyjął dobrej wiary Skarbu Państwa.

Rozważając kwestię podmiotową posiadania w niniejszej sprawie na początku należy wykluczyć jako posiadacza samoistnego Polską Zjednoczoną Partię Robotniczą. W judykaturze pojawiły się poglądy, że partie i stronnictwa polityczne działające przed wejściem w życie ustawy z dnia 28 lipca 1990 r. o partiach politycznych mogły być podmiotami praw i obowiązków z zakresu prawa cywilnego pod rządem przepisów Kodeksu cywilnego z 1964 r. oraz przepisów obowiązujących do dnia jego wejścia w życie (uchwała SN z 14.12.1990 r., III CZP 62/90), ale w niniejszej sprawie żaden z zainteresowanych nie twierdził, żeby (...) posiadała przymiot posiadacza samoistnego. Co więcej zainteresowani zgodnie twierdzili, że (...) użytkowała przedmiot wniosku jako posiadacz zależny. Wskazywał na to głównie sam wnioskodawca argumentując, iż Partia uiszczała na rzecz Skarbu Państwa opłatę z tytułu użytkowania nieruchomości. Do rozważenia pozostaje zatem posiadanie przedmiotu wniosku przez Skarb Państwa i charakter tego posiadania. Wnioskodawca podnosił, że posiadanie to wykonywane było w dobrej wierze. Takiego poglądu nie sposób podzielić. W ocenie Sądu Okręgowego już sam fakt, że w sprawie o sygn. I C 632/07 Sądu Okręgowego w Nowym Sączu prawomocnie oddalono roszczenie z 231 k.c. z tego powodu, że powód tj. Skarb Państwa nie wykazał, że w chwili wznoszenia budynku był posiadaczem samoistnym w dobrej wierze, obala domniemanie nabycia posiadania w dobrej wierze. Obalenie domniemania oznacza, że na wnioskodawcy spoczął ciężar wykazania nabycia posiadania nieruchomości w dobrej wierze, któremu to obowiązkowi procesowemu nie uczynił zadość. W dobrej wierze pozostaje podmiot, który pozostaje w błędnym, ale usprawiedliwionym przekonaniu, że przysługuje mu prawo własności. Dobra wiarę posiadacza wyłącza więc jego wiedza o rzeczywistym stanie prawnym nieruchomości albo niedbalstwo. Z dokumentów zgromadzonych w aktach sprawy wynika, że od 1952r. sporna działka w księdze wieczystej figurowała jako własność osób fizycznych na podstawie umowy zamiany zawartej z przedstawicielami ówczesnej Gminy M. N.. W związku z powyższym końcem lat 60-tych ówczesne Prezydium (...) w N. nie mogło mieć żadnych wątpliwości co do tego kto jest właścicielem nieruchomości i że należy wydać decyzję o wywłaszczeniu. Wątpliwości takich zresztą chyba nie miało, skoro w piśmie z dnia 26 listopada 1970r. zleciło oszacowanie działki (...) powstałej z działki (...). W świetle treści wpisów w księgach wieczystych ostateczne pominięcie w/w działki w decyzji wywłaszczeniowej należy traktować jako błąd wynikający z niedbałego przygotowania i przeprowadzenia postępowania wywłaszczeniowego, który wyklucza możliwość przyjęcia, że poprzednik prawny wnioskodawcy czyli Skarb Państwa nabył posiadanie działki (...) w dobrej wierze.

Kolejnym istotną kwestią jest rozważenie przerwy biegu terminu nabycia własności przez zasiedzenie przez powództwo o ustalenie. Jak wynika z treści pozwu i wyroku częściowego wydanego w w/w sprawie o sygn. I C 536/92 (późniejsza sygn. I C 453/97) żądanie pozwu było dwuczłonowe i w istocie zawierało dwa żądania: żądanie ustalenia o charakterze negatywnym tj. o ustalenie, że dz. ewid. (...) odpowiadająca pgr. (...) powstałej z podziału pgr. (...) z KW (...) nie przeszła na rzecz Skarbu Państwa w trybie ustawy z dnia 09 listopada 1990 roku o przejęciu majątku byłej (...) oraz żądanie ustalenia o charakterze pozytywnym tj., że właścicielami tej działki są osoby wpisane w księdze wieczystej prowadzonej dla tej nieruchomości tj. J. z R. C., S. C. i B. C. (Z.). Wyrok częściowy z dnia 16.10.1997 r. uwzględnił powództwo w całości i ustalił m.in., że dz. ewid. (...) odpowiadająca pgr. (...) powstałej z podziału pgr. (...) z KW (...) nie przeszła na rzecz Skarbu Państwa w trybie powołanej ustawy oraz ustalił, że właścicielem tej działki są osoby figurujące w księdze wieczystej. Jak przesądził Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wydanego w niniejszej sprawie postanowienia z dnia 17 lutego 2016r. powództwo o ustalenie prawa własności przysługującego właścicielowi nieruchomości ( tj. powództwo o charakterze pozytywnym) niewątpliwie przerywa bieg terminu zasiedzenia nieruchomości, a zatem skutek taki nastąpił w dniu 13 lipca 1992 r. tj. w dniu złożenia pozwu w opisanej wyżej sprawie.

Mając na uwadze datę, w której doszło do przerwania biegu terminu zasiedzenia, zmianę stanu prawnego w zakresie okresu posiadania niezbędnego do nabycia własności przez zasiedzenie oraz brak dobrej wiary po stronie posiadacza istotnym jest, czy przed zmianą stanu prawnego tj. przed dniem 1.10.1990 r. doszło do zmiany właściciela przedmiotowej nieruchomości przez zasiedzenie. Przy przyjęciu 20 letniego okresu posiadania (w poprzednim stanie prawnym, przy nabyciu posiadania w złej wierze) przedmiot wniosku musiałby zostać objęty w posiadanie samoistne przez Skarb Państwa przed dniem 1.10.1970 r. Dowody zaoferowane przez wnioskodawcę w niniejszej sprawie nie dały podstaw do przyjęcia, że taki fakt przed w/w datą miał miejsce, co przesądził Sąd Najwyższy w uzasadnieniu postanowienia z dnia 17 lutego 2016r. stwierdzając m.in., że : „ posiadanie jest stanem faktycznym, który cechować się musi rzeczywistą możliwością sprawowania władztwa w zakresie określonego prawa podmiotowego i jednocześnie pewną trwałością tego stanu. W wypadku posiadania samoistnego konieczne jest dysponowanie rzeczą w granicach uprawnień właściciela przewidzianych w art. 140 k.c. Posiadacz samoistny powinien więc według własnej woli móc używać rzecz, czerpać z niej pożytki lub też nią zadysponować. Jednorazowe czynności badawcze lub miernicze tego rodzaju możliwości nie potwierdzają. Wskazują na zainteresowanie danym terenem i sprawdzenie jego przydatności do zamierzonych inwestycji, nie zaś na objęcie go w całości w posiadanie właścicielskie. Taki charakter posiadanie Skarbu Państwa uzyskało dopiero wtedy, kiedy na podstawie decyzji o lokalizacji inwestycji i pozwoleniu na budowę objął m.in. sporną działkę w celu wzniesienia (...) Partii”. Jak wynika z dokumentów zawartych w aktach sprawy pozwolenie na budowę wydano 27 listopada 1970r. Z kolei z pisma Komitetu Wojewódzkiego (...) z dnia 18 marca 1971 r. ( k. 130 akt), odpowiedzi na to pismo z dnia 30 marca 1971r. oraz z zeznań świadka J. S. wynika, że prace przygotowawcze do prac budowlanych wykonywał w/w Komitet a rozpoczęły się one po 30 marca 1971r. Dalej trzeba podkreślić, że posiadacz samoistny rzeczy to ten, kto włada rzeczą w takim zakresie , jak to czyni właściciel, wykorzystując taką faktyczną możliwość władania rzeczą do jakiej właściciel jest uprawniony i jednocześnie ma zamiar władania dla siebie ( cum animo rem sibi habendi). Wola posiadania „jak właściciel” a więc traktowanie siebie jak właściciela jest zasadniczym elementem posiadania prowadzącego do zasiedzenia. Wola ta nie może być ukryta lecz chodzi tu o jawny dla otoczenia i niedwuznaczny zamiar. W ocenie Sądu Okręgowego poprzednik prawny wnioskodawcy tj. Skarb Państwa mógł mieć zamiar władania działkami, na których miał powstać Dom Partii dopiero po przeprowadzeniu postępowania wywłaszczeniowego i uzyskaniu faktycznego władztwa nad działkami. Nastąpiło to najwcześniej na wiosnę 1971r. tj. po przeprowadzeniu rozprawy wywłaszczeniowo- odszkodowawczej w dniu 15 marca 1971r. i po wyrażeniu przez właścicieli działek wywłaszczanych zgody na wejście w teren.

Skoro wnioskodawca nie wykazał, że Skarb Państwa objął sporną działkę w samoistne posiadanie przed 1 października 1990r. to w konsekwencji nie jest możliwe stwierdzenie zasiedzenia ani na rzecz Skarbu Państwa ani na rzecz wnioskodawcy jako podmiotu, który nabył posiadanie spornej działki od Skarbu Państwa. Trzydziestoletni termin do zasiedzenia liczony od wiosny 1971r. nie upłynął, albowiem został przerwany po raz pierwszy powództwem wytoczonym w sprawie I C 453/97 a po raz drugi powództwem o wydanie działki (...) z dnia 12.02.2008 r. zarejestrowanym pod sygn. I C 44/08 wytoczonym przez poprzedniczkę prawną uczestnika M. S. tj. J. C. (1), w której to sprawie stroną pozwaną jest także wnioskodawca ( uwaga: postanowieniem z dnia 9 czerwca 2011r. postępowanie w tej sprawie zostało zawieszone).

Mając na uwadze powyższe należy stwierdzić, że zaskarżone postanowienie mimo częściowo błędnego uzasadnienia jest zgodne z prawem. Zarzuty wywiedzione w apelacji okazały się niezasadne lub nieskuteczne.

W związku z powyższym na podstawie art. 385 k.p.c. Sąd Okręgowy orzekł jak w pkt 1. sentencji postanowienia.

O kosztach postępowania orzeczono w pkt 2. na podstawie art. 520 § 2 k.p.c. Interesy wnioskodawcy i uczestnika M. S. były sprzeczne, dlatego Sąd Okręgowy zasądził od wnioskodawcy na rzecz tego uczestnika poniesione przez niego i wykazane koszty postępowania apelacyjnego.

(...)

(...)