Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 5 lutego 2015r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. stwierdził, że M. K. (1) nie podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym: emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu oraz dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu od dnia 30 czerwca 2014 r. do dnia 27 stycznia 2015 r. jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą. W uzasadnieniu organ rentowy podniósł, że wnioskodawczyni faktycznie nie rozpoczęła prowadzenia działalności gospodarczej od dnia 30 czerwca 2014 r., a zgłoszenie do ubezpieczeń z tego tytułu w krótkim okresie przed roszczeniem o wypłatę zasiłku chorobowego, miało na celu jedynie stworzenie możliwości kilkumiesięcznej ochrony ubezpieczeniowej oraz spowodowanie przeniesienia wypłaty świadczeń na Fundusz Ubezpieczeń Społecznych. /decyzja – akta ZUS/

W dniu 3 marca 2015 r. M. K. (1) złożyła odwołanie od powyższej decyzji wskazując, że od dnia 30 czerwca 2014 r. do dnia 27 stycznia 2015 r. prowadziła w sposób ciągły i zorganizowany działalność gospodarczą w zakresie usług gastronomicznych, o czym świadczy, że w tym czasie wynajęła lokal wraz z wyposażeniem, zatrudniła dwie osoby, dokonała zakupów towarów handlowych na kwotę 12.432,03 zł netto i dokonała sprzedaży na kwotę 15.330 zł netto, prowadziła również podatkową księgę przychodów i rozchodów, ewidencję VAT, złożyła do Urzędu Skarbowego deklaracje VAT-7 za 3 kwartały 2014 r. oraz PIT-11, a od wypłaconych wynagrodzeń odprowadziła zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych oraz podatek VAT od sprzedaży. Skarżąca wniosła o uchylenie zaskarżonej decyzji w całości, objęcie jej dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym od dnia 30 czerwca 2014 r. oraz o wypłatę zasiłku chorobowego od dnia 25 lipca 2014 r. wraz z odsetkami za zwłokę z tytułu nieterminowej wypłaty zasiłku chorobowego. /odwołanie k. 2-5/

Odpowiadając na odwołanie organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania, podtrzymując argumentację zawartą w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji. /odpowiedź na odwołanie k. 11-12 /

Na rozprawie w dniu 29 kwietnia 2016 r., bezpośrednio poprzedzającej wydanie wyroku, pełnomocnik wnioskodawczyni poparł wniesione odwołanie oraz wniósł o zasądzenie od organu rentowego kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych, natomiast pełnomocnik organu rentowego wniósł o oddalenie odwołania. /e-protokół rozprawy z dnia 29.04.2016r., czas nagrania 00:01:44 - 00:03:05 - płyta CD k. 60/.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

M. K. (1), zd. B., urodzona w dniu (...), jest z wykształcenia technikiem technologii żywienia.

/okoliczność bezsporna, a nadto kopia dyplomu z dnia 31.01.2006 r. – akta ZUS/

Od 16-go roku życia wnioskodawczyni choruje na stwardnienie rozsiane. W związku z tym schorzeniem leczyła się neurologicznie oraz psychiatrycznie.

/dokumentacja medyczna – historia choroby – k. 29 – 35 odwrót/

Od dnia 2 kwietnia 2013 r. wnioskodawczyni zarejestrowała w Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej działalność gospodarczą, której przedmiotem jest działalność obejmująca m.in. usługi gastronomiczne. W okresie od 31 grudnia 2013 r. do 29 czerwca 2014 r. wnioskodawczyni zawiesiła wykonywanie działalności gospodarczej. Od dnia 30 czerwca 2014 r. wznowiła wykonywanie działalności gospodarczej. W dniu 5 lipca 2014 r. złożyła do organu rentowego deklarację przystąpienia od dnia 30 czerwca 2014 r. do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych, tj. ubezpieczenia emerytalnego, rentowych i wypadkowego oraz dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego jako osoba prowadząca działalność gospodarczą. /okoliczność bezsporna/

W dniu 30 czerwca 2014 r. M. K. (1) zawarła ze swoim mężem M. K. (2) umowę zlecenia, na mocy której zobowiązał się on w okresie od 30 czerwca 2014 r. do 31 grudnia 2014 r. nieodpłatnie reprezentować firmę wnioskodawczyni, wystawiać i odbierać faktury VAT oraz rozliczać osoby zatrudnione. /kopia umowy zlecenia nr (...) z 30.06.2014 r. – k. 8/

Początkowo, po wznowieniu wykonywania działalności gospodarczej, wnioskodawczyni osobiście wykonywała usługi gastronomiczne i cateringowe w lokalach klientów. W dniu 30 czerwca 2014 r. wykonała usługi gastronomiczne na rzecz P. J. oraz Zakładu (...) w Ł.. /kopia faktury VAT nr (...) z 30.06.2014 r.; zeznania wnioskodawczyni - e-protokół rozprawy z dnia 29.01.2016 r., czas nagrania 00:01:19 - 00:14:27 - płyta CD k. 22 w związku z e-protokołem z rozprawy z dnia 09.09.2016 r., czas nagrania 00:10:15 - 00:18:24 - płyta CD k. 73/

W związku z pogorszeniem stanu zdrowia uniemożliwiającym dalsze osobiste wykonywanie usług gastronomicznych i cateringowych oraz nadarzającą się do tego okazją wnioskodawczyni postanowiła zatrudnić pracowników i uruchomić pizzerię. /zeznania wnioskodawczyni - e-protokół rozprawy z dnia 29.01.2016 r., czas nagrania 00:01:19 - 00:14:27 - płyta CD k. 22 w związku z e-protokołem z rozprawy z dnia 09.09.2016 r., czas nagrania 00:10:15 - 00:18:24 - płyta CD k. 73;

W dniu 25 lipca 2014 r. M. K. (1) zawarła umowę zlecenia ze swoją szwagierką Z. K. (zlecając jej wykonywanie do dnia 31 sierpnia 2014 r. czynności pomocy kuchennej) oraz z P. J. (zlecając mu wykonywanie do dnia 31 sierpnia 2014 r. czynności pizzermena). Umowy z Z. K. i P. J. były przedłużone do dnia 31 października 2014 r. /kopia umowy zlecenia nr (...) z 25.07.2014 r.; kopia umowy zlecenia nr (...) z 25.07.2014 r.; kopia umowy zlecenia nr (...) z 29.08.2014; kopia umowy zlecenia nr (...) z 01.09.2014; kopia umowy zlecenia nr (...) z 01.10.2014; kopia umowy zlecenia nr (...) z 01.09.2014 – akta ZUS/

W dniu 1 sierpnia 2014 r. wnioskodawczyni podpisała umowę najmu lokalu użytkowego z wyposażeniem niezbędnym do prowadzenia pizzerii (m.in. piec do pizzy, stoliki, krzesła), położonego w Ł. przy ul. (...). W lokalu tym wnioskodawczyni prowadziła pizzerię.

/kopia umowy najmu lokalu użytkowego z 01.08.2014 r. – k. 6-7; zeznania wnioskodawczyni - e-protokół rozprawy z dnia 29.01.2016 r., czas nagrania 00:01:19 - 00:14:27 - płyta CD k. 22 w związku z e-protokołem z rozprawy z dnia 09.09.2016 r., czas nagrania 00:10:15 - 00:18:24 - płyta CD k. 73/

W dniu 25 lipca 2014 r. M. K. (1) stała się niezdolna do pracy. Stan ten trwał do dnia 26 stycznia 2015 r. /okoliczność bezsporna/

W okresie niezdolności wnioskodawczyni do pracy zakupów produktów niezbędnych do bieżącego funkcjonowania pizzerii dokonywał mąż wnioskodawczyni oraz zatrudnieni pracownicy. Wykonali oni również usługi gastronomiczne i cateringowe - w dniu 28 sierpnia 2014 r. na rzecz firmy (...) oraz z w dniu 30 września 2014 r. dla firmy (...) /kopie faktur VAT; kopia faktury VAT nr (...) z 01.08.2014; kopia faktury VAT nr (...) z 30.09.2014 – akta ZUS; zeznania świadka M. K. (2) - e-protokół rozprawy z dnia 29.04.2016 r., czas nagrania: 00:15:47 – 00:26:59 – płyta CD k. 60; zeznania świadka Z. K. - e-protokół rozprawy z dnia 29.04.2016 r., czas nagrania: 00:05:47 – 00:15:46 – płyfa CD k. 60; /zeznania wnioskodawczyni - e-protokół rozprawy z dnia 29.01.2016 r., czas nagrania 00:01:19 - 00:14:27 - płyta CD k. 22 w związku z e-protokołem z rozprawy z dnia 09.09.2016 r., czas nagrania 00:10:15 - 00:18:24 - płyta CD k. 73;

Z. K. pracowała w pizzerii co drugi lub co trzeci dzień, przebywając tam średnio od 4 do 7 godzin. Kroiła wówczas produkty do przygotowania pizzy, myła naczynia, podawała pizzę klientom do stolików. /zeznania świadka Z. K. - e-protokół rozprawy z dnia 29.04.2016 r., czas nagrania: 00:05:47 – 00:15:46 – płyta CD k. 60/

Z powodu małej liczby klientów oraz podwyższania czynszu najmu przez wynajmującego lokal pod koniec listopada 2014 r. wnioskodawczyni ostatecznie zrezygnowała z prowadzenia pizzerii. Po zamknięciu pizzerii wnioskodawczyni realizowała jeszcze usługi cateringowe. /zeznania wnioskodawczyni - e-protokół rozprawy z dnia 29.01.2016 r., czas nagrania 00:01:19 - 00:14:27 - płyta CD k. 22 w związku z e-protokołem z rozprawy z dnia 09.09.2016 r., czas nagrania 00:10:15 - 00:18:24 - płyta CD k. 73; zeznania świadka M. K. (2) - e-protokół rozprawy z dnia 29.04.2016 r., czas nagrania: 00:15:47 – 00:26:59 – płyta CD k. 60; zeznania świadka Z. K. - e-protokół rozprawy z dnia 29.04.2016 r., czas nagrania: 00:05:47 – 00:15:46 – płyta CD k. 60/

Uzyskane w ramach prowadzonej działalności gospodarczej przychody oraz poczynione wydatki wnioskodawczyni ewidencjonowała w podatkowej księdze przychodów i rozchodów. /okoliczność bezsporna/

W dniu 27 stycznia 2015 r. wnioskodawczyni definitywnie zaprzestała prowadzenia działalności gospodarczej. /zeznania wnioskodawczyni - e-protokół rozprawy z dnia 29.01.2016 r., czas nagrania 00:01:19 - 00:14:27 - płyta CD k. 22 w związku z e-protokołem z rozprawy z dnia 09.09.2016 r., czas nagrania 00:10:15 - 00:18:24 - płyta CD k. 73/

Ustalając powyższy stan faktyczny, Sąd oparł się na dokumentach załączonych do akt sprawy i aktach ZUS, jak również na osobowych źródłach dowodowych, tj. zeznaniach świadków: Z. K. i M. K. (2), a także na przesłuchaniu wnioskodawczyni.

W ocenie Sądu nie ma żadnych podstaw do odmowy wiary zeznaniom świadków i wnioskodawczyni. Zeznania świadków były, zdaniem Sądu, wzajemnie spójne i korespondujące ze sobą oraz znajdowały potwierdzenie w zeznaniach wnioskodawczyni oraz przedłożonych dokumentach, w szczególności w fakturach VAT dokumentujących wydatki poniesione na zakup towarów do produkcji gastronomicznej oraz fakturach VAT wystawionych przez wnioskodawczynię z tytułu wykonanych usług, a także umowach zawartych z zatrudnionymi pracownikami oraz wynajmującym lokal użytkowy pizzerii. Mimo, iż świadkowie to osoby bliskie wnioskodawczyni, Sąd nie dopatrzył się żadnych okoliczności pozwalających na podważenie wiarygodności ich zeznań.

Sąd dał również wiarę zeznaniom wnioskodawczyni na okoliczność faktycznego prowadzenia działalności gospodarczej i faktycznego wykonywania czynności objętych przedmiotem tej działalności przez zatrudnionych pracowników nawet w okresie niezdolności do pracy wnioskodawczyni, gdyż jej zeznania znajdują potwierdzenie w pozostałym materiale dowodowym zgromadzonym w sprawie, opisanym wyżej. W ocenie Sądu przesłuchanie wnioskodawczyni jest spójne i logiczne. Wnioskodawczyni w sposób przekonywujący uzasadniła czym kierowała się wznawiając w dniu 30 czerwca 2014 r. działalność gospodarczą (poprawa stanu zdrowia oraz niewystarczające dochody z renty z tytułu niezdolności do pracy), jak również czym podyktowana była decyzja o zakończeniu prowadzenia działalności gospodarczej (brak klientów pizzerii, brak zysków, rosnące koszty najmu).

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie jest zasadne.

Zgodnie z treścią art. 68 pkt 1 lit. a) i art. 83 ust. 1 pkt 2 w związku z art. 109 Ustawy z dnia 13.10.1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. Nr 37 poz. 887 z późn. zm) - do zakresu działania ZUS należy m.in. stwierdzenie i ustalenie obowiązku ubezpieczeń społecznych.

Zgodnie z treścią art. 6 ust. 1 pkt 5 i art. 12 ust 1 ww. ustawy obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnym i rentowym, wypadkowym - podlegają osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność oraz osobami z nimi współpracującymi.

Na mocy art. 13 pkt 4 ustawy osoby prowadzące działalność pozarolniczą podlegają obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności do dnia zaprzestania wykonywania tej działalności, z wyłączeniem okresu, na który wykonywanie działalności zostało zawieszone na podstawie przepisów o swobodzie działalności gospodarczej.

Z mocy art. 11 ust. 2 ubezpieczeniu chorobowemu osoby prowadzące pozarolniczą działalność podlegają dobrowolnie na swój wniosek.

Obowiązująca od dnia 21 sierpnia 2004 r. ustawa z dnia 2 lipca 2004r. o swobodzie działalności gospodarczej wskazuje, że istotą działalności gospodarczej jest jej prowadzenie w sposób ciągły i zorganizowany, na własny rachunek i ryzyko (art. 2 ). Czasowe granice prowadzenia działalności gospodarczej oraz podleganie z tego tytułu obowiązkowi ubezpieczenia społecznego wyznacza wpis do ewidencji działalności gospodarczej. Istnienie wpisu nie przesądza o faktycznym prowadzeniu dzielności gospodarczej, jednakże ten wpis rodzi domniemanie faktyczne podjęcia działalności i jej wykonywania. Domniemanie to może być obalone w drodze przeprowadzenia przeciwdowodu, który obciąża stronę twierdząca o faktach przeciwnych twierdzeniom wynikającym z domniemania. Do sfery ustaleń faktycznych należy czy działalności gospodarcza rzeczywiście jest wykonywana, czy też zaprzestano jej wykonywania, co powoduje wyłączenie z obowiązku ubezpieczenia. Obowiązek ubezpieczenia osoby prowadzącej pozarolniczą działalność wynika bowiem z faktycznego prowadzenia tej działalności.

Działalność ta nie może mieć charakteru przypadkowego, okazjonalnego. Prowadzenie działalności gospodarczej polega nie tylko na faktycznym wykonywaniu zleconej pracy, ale także na stworzeniu odpowiednich warunków do jej wykonywania, poszukiwaniu zleceniodawców, organizowaniu przyszłych prac, oczekiwaniu na zamówienia (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 17 lipca 2003r. II UK 111/03 , Monitor Prawa Pracy 2004 nr7, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 maja 2006r. i UK 289/05 opubl. OSNAPiUS rok 2007, nr 11-12, poz. 168).

W ocenie, czy zostały podjęte czynności zmierzające bezpośrednio do rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej, należy uwzględnić wszystkie okoliczności sprawy, w tym także zamiar, wolę osoby prowadzącej działalność gospodarczą. Takie stanowisko, które Sąd Okręgowy podziela, zaprezentował Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 25.11.2005 r. w sprawie I UK 80/05 (OSNP 2006/19- 20/309).

Z dokonanych w niniejszej sprawie ustaleń faktycznych wynika, że przedmiot zarejestrowanej przez wnioskodawczynię działalności gospodarczej nie budzi wątpliwości w kontekście posiadanych przez nią kwalifikacji. Do jego wykonywania wnioskodawczyni posiadała niezbędne kwalifikacje i doświadczenie, które nabyła w toku przygotowania zawodowego oraz nauki zawodu w Zespole Szkół (...) w L., co potwierdzają załączone do akt organu rentowego kopie dyplomów uzyskania tytułu zawodowego kucharza i technika technologii żywienia. Również motywacja wnioskodawczyni do wznowienia w dniu 30 czerwca 2014 r. zawieszonej uprzednio działalności gospodarczej nie nasuwa uzasadnionych wątpliwości. Było to podyktowane odczuciem poprawy stanu zdrowia, a nadto dążeniem do podwyższenia wysokości dochodu, którego źródło stanowiła renta z tytułu niezdolności do pracy.

Nadto postępowanie dowodowe jednoznacznie wykazało, że - wbrew twierdzeniom organu rentowego - wnioskodawczyni od dnia 30 czerwca 2014 r. do dnia 27 stycznia 2015 r. prowadziła w sposób ciągły i zorganizowany działalność gospodarczą w zakresie usług gastronomicznych, wykonując niezbędne czynności osobiście tak długo, jak pozwalał na to stan jej zdrowia, lub za pośrednictwem zatrudnionych pracowników. W tym celu wynajęła lokal użytkowy wraz z wyposażeniem, zatrudniła do pracy dwie osoby, dokonała zakupów towarów handlowych koniecznych do prowadzenia działalności oraz dokonała sprzedaży usług gastronomicznych. Prowadziła również podatkową księgę przychodów i rozchodów. Z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej wnioskodawczyni dokonała zgłoszenia się, począwszy od dnia 30 czerwca 2014 r., do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych: emerytalnego, rentowych i wypadkowego oraz dobrowolnego - chorobowego, obliczając i rozliczając należne z tego tytułu składki.

W przedmiotowej sprawie organ rentowy, mimo spoczywającego na nim z mocy art. 6 k.c. ciężaru dowodu, nie zdołał w żadnej mierze udowodnić fikcyjności tytułu ubezpieczenia społecznego wnioskodawczyni. Dowody w tym zakresie nie mogą być bowiem zastąpione wyłącznie gołosłownymi wątpliwościami organu rentowego co do faktycznego podjęcia i prowadzenia przez wnioskodawczynię działalności gospodarczej.

Podkreślić należy, że w orzecznictwie Sądu Najwyższego utrwalony jest pogląd (wyrażony co prawda na gruncie stanów faktycznych dotyczących podlegania ubezpieczeniom społecznym z tytułu prowadzenia przez kobiety działalności gospodarczej w okresie ciąży, jednak zachowujący w pełni aktualność również w niniejszej sprawie), że uzyskanie tytułu do ubezpieczeń społecznych w okresie ciąży, czy to poprzez podpisanie umowy o pracę, czy zarejestrowanie działalności gospodarczej, nawet gdyby głównym motywem do tego działania było uzyskanie zasiłku macierzyńskiego, nie jest naganne, ani tym bardziej sprzeczne z prawem (wyroki SN z dnia: 16 stycznia 2014 r., I UK 235/13, Lex nr 1444493, 6 lutego 2006 r., Ill UK 156/05, LEX nr 272549 i z 2 sierpnia 2006 r., I UK 61/06, LEX nr 1001285).

W tej sytuacji, zgodnie ze stanowiskiem wyrażonym w uchwale 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 21 kwietnia 2010r. (sygn. akt II UZP 1/10; OSNP 2010/21- 22/267) organ rentowy nie może uchylić się od powinności objęcia wnioskodawczyni, jako osoby prowadzącej pozarolniczą działalność gospodarczą ubezpieczeniami obowiązkowymi i ubezpieczeniem dobrowolnym - chorobowym. ZUS nie jest przy tym uprawniony do kwestionowania kwoty zadeklarowanej przez osobę prowadząca pozarolniczą działalność jako podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne, jeśli mieści się ona w granicach określonych ustawą. Zgodnie z art. 18 ust. 8 cyt. Ustawy zakreślona jest tylko dolna granica podstawy wymiaru składek, a z treści cytowanego przepisu wynika, ze zadeklarowana kwota wysokości składek nie jest powiązana z faktycznym przychodem. W zakresie ubezpieczenia chorobowego podstawę określa podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne rentowe, przy czym z art. 20 ust. 3 cyt. Ustawy wynika ograniczenie podstawy do 250% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w poprzednim kwartale.

W świetle przytoczonych regulacji prawnych i stanowiska Sądu Najwyższego, zachowania wnioskodawczyni w okolicznościach przedmiotowej sprawy, nie można interpretować jako nadużycia prawa ( art. 58 k.c.).

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c., zmienił zaskarżoną decyzję i ustalił, że M. K. (1), jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą, podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym: emerytalnemu, rentowemu i wypadkowemu oraz dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu od dnia 30 czerwca 2014 r. do dnia 27 stycznia 2015 r.

O kosztach postępowania Sąd Okręgowy rozstrzygnął na podstawie art. 98 § 1 i § 3 k.p.c. w zw. z § 2 ust 1 i 2 i § 12 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz.U.2013.461 j.t. ze zm.) mając na uwadze, że zgodnie z § 21, obowiązującego od dnia 1 stycznia 2016 roku, rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U. z 2015roku, poz.1800) - do spraw wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie rozporządzenia stosuje się przepisy dotychczasowe do czasu zakończenia postępowania w danej instancji.