Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 30 sierpnia 2016 roku

Sąd Apelacyjny we Wrocławiu II Wydział Karny w składzie:

Przewodniczący: SSA Andrzej Kot (spr.)

Sędziowie: SA Witold Franckiewicz

SA Tadeusz Kiełbowicz

SA Zdzisław Pachowicz

SA Robert Wróblewski

Protokolant: Aldona Zięta

przy udziale prokuratora Prokuratury Regionalnej Urszuli Piwowarczyk - Strugały

po rozpoznaniu w dniu 30 sierpnia 2016 roku

sprawy K. R.

oskarżonego z art. 148 § 2 pkt 2 kk i art. 280 § 2 kk w związku z art. 11 § 2 kk w związku z art. 64 § 2 kk, art. 13 § 1 kk w związku z art. 148 § 2 pkt 2 kk i art. 280 § 2 kk i art. 157 § 1 kk w związku z art. 11 § 2 kk w związku z art. 64 § 2 kk

oraz R. S.

oskarżonego z art. 148 § 2 pkt 2 kk i art. 280 § 2 kk w związku z art. 11 § 2 kk w związku z art. 64 § 1 kk, art. 13 § 1 kk w związku z art. 148 § 2 pkt 2 kk i art. 280 § 2 kk i art. 157 § 1 kk w związku z art. 11 § 2 kk w związku z art. 64 § 1 kk

na skutek apelacji wniesionej przez obu oskarżonych oraz prokuratora w stosunku do oskarżonego K. R.

od wyroku Sądu Okręgowego we Wrocławiu

z dnia 4 marca 2016 roku, sygn. akt III K 352/15

I.  zmienia zaskarżony wyrok wobec oskarżonego K. R. w ten sposób, że:

1)  z opisu czynu przypisanego oskarżonemu w punkcie I części rozstrzygającej eliminuje ustalenie o używaniu przemocy wobec A. K. i kwalifikację prawną tego czynu uzupełnia o przepis art. 148 § 3 kk;

2)  kwalifikację prawną czynu przypisanego oskarżonemu w punkcie II części rozstrzygającej uzupełnia o przepis art. 148 § 3 kk w zw. z art. 13 § 1 kk;

3)  uchyla orzeczenie na podstawie art. 77 § 2 kk zawarte w punkcie VIII części rozstrzygającej;

II.  zmienia zaskarżony wyrok wobec oskarżonego R. S. w ten sposób, że:

1)  z opisu czynu przypisanego oskarżonemu w punkcie III części rozstrzygającej eliminuje ustalenie o używaniu przemocy wobec A. K.;

2)  w zakresie czynu przypisanego oskarżonemu w punkcie IV części rozstrzygającej przyjmuje, że działał on z zamiarem ewentualnym pozbawienia życia A. K.;

III.  w pozostałej części zaskarżony wyrok wobec K. R. i R. S. utrzymuje w mocy;

IV.  zasądza od Skarbu Państwa na rzecz adwokatów T. F. oraz M. G. po 600 zł tytułem kosztów nieopłaconej obrony z urzędu oskarżonych K. R. i R. S. w postępowaniu odwoławczym oraz po 138 zł tytułem zwrotu podatku VAT;

V.  zwalnia oskarżonych K. R. i R. S. od zapłaty na rzecz Skarbu Państwa kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze.

UZASADNIENIE

K. R. i R. S. zostali oskarżeni o to, że:

I. w dniu 7/8 listopada 2014 r. we W., działając wspólnie i w porozumieniu, z bezpośrednim zamiarem pozbawienia życia M. K. zadali mu wielokrotnie ciosy rękami oraz ciosy ostrym narzędziem w postaci noża oraz ostrych fragmentów stłuczonych naczyń szklanych i ceramicznych w okolice twarzy, szyi i głowy oraz klatki piersiowej, brzucha i kończyn powodując liczne rany kłute i kłuto-cięte wskazanych części ciała, a w tym ranę kłutą szyi z przekłuciem ściany gardła, z zachłyśnięciem krwią i wykrwawieniem, które to obrażenia doprowadziły do zgonu pokrzywdzonego, przy czym czynu tego dokonali w związku z rozbojem, w trakcie którego używając wobec pokrzywdzonego przemocy we wskazany wyżej sposób oraz przemocy wobec jego brata A. K. poprzez bicie go i zadawanie mu ran ostrym narzędziem żądali od nich wydania pieniędzy i karty płatniczej, a następnie zabrali w celu przywłaszczenia mienie w postaci portfela, dekodera i dwóch telefonów marki N., przy czym K. R. zarzucanego mu czynu dopuścił się będąc uprzednio skazany wyrokiem Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 12 grudnia 2001 r., sygn. akt IV K 21/01 zmienionym wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 20 marca 2002 r., sygn. akt II AKa 39/02 na karę 15 lat pozbawienia wolności za czyn z art. 148 § 1 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k., którą odbył częściowo w okresie od 25 lipca 2000 r. do 18 września 2013 r., a R. S. zarzucanego mu czynu dopuścił się będąc uprzednio skazany wyrokiem Sądu Okręgowego we Wrocławiu z dnia 19 grudnia 2013 r., sygn. akt III K 319/13 za przestępstwo z art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 280 § 2 k.k., na karę 1 roku i 6 miesięcy pozbawienia wolności, którą odbył częściowo w okresie od 14 sierpnia 2013 r. do 27 sierpnia 2014 r.

t.j. o czyn z art. 148 § 2 pkt 2 k.k. w zw. z art. 280 § 2 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. w zw. z art. 64 § 2 k.k. w stosunku do K. R.

i o czyn z art. 148 § 2 pkt 2 k.k. w zw. z art. 280 § 2 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k. w stosunku do R. S.

II. w czasie i miejscu jak w pkt I działając wspólnie i w porozumieniu zażądali od A. K. wydania pieniędzy oraz karty płatniczej, a następnie działając z bezpośrednim zamiarem pozbawienia go życia bili go pięściami po całym ciele, twarzy i głowie, kopali po ciele, zadawali liczne ciosy ostrym narzędziem w postaci fragmentów stłuczonego naczynia ceramicznego, zadali ciosy nożem w klatkę piersiową na plecach oraz w szyję, uderzyli młotkiem w twarz powodując u niego obrażenia w postaci ran kłutych szyi, pleców, kończyn górnych, rany tłuczonej nosa, krwiaków okularowych na twarzy, wylewu podspojówkowego w zakresie gałki ocznej prawej, podbiegnięć krwawych na głowie, klatce piersiowej, otarcia naskórka na głowie, twarzy, szyi, kończynach, złamanie kości w zakresie dwóch palców ręki prawej, VII- go żebra po stronie prawej, które to obrażenia spowodowały naruszenie czynności narządów jego ciała oraz rozstrój zdrowia na czas powyżej dni siedmiu, a następnie zabrali w celu przywłaszczenia mienie w postaci portfela, dekodera i dwóch telefonów komórkowych marki N., przy czym skutek w postaci śmierci pokrzywdzonego nie nastąpił z uwagi na charakter i przebieg ran ciętych na szyi i plecach oraz udzieloną pomoc medyczną, przy czym czynu tego dopuścili się w warunkach powrotu do przestępstwa opisanych w pkt I

t.j. o czyn z art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 148 § 2 pkt 2 k.k. zw. z art. 280 § 2 k.k. i art. 157 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. w zw. z art. 64 § 2 k.k. w stosunku do K. R.

i o czyn z art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 148 § 2 pkt 2 k.k. w zw. z art. 280 § 2 k.k. i art. 157 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k. w stosunku do R. S.

Sąd Okręgowy we Wrocławiu wyrokiem z dnia 4 marca 2016 r. (sygn.. akt III K 352/15) wydał następujące rozstrzygnięcie:

I.  uznał oskarżonego K. R. za winnego popełnienia czynu opisanego w pkt I części wstępnej wyroku z tym ustaleniem, że zdarzenie miało miejsce w godzinach wieczornych 7 listopada 2014r., a nadto zadał pokrzywdzonemu M. K. nie mniej niż dwa ciosy ostrym narzędziem w postaci noża, przy czym jeden zadany w szyję skutkował jego zgonem oraz uderzył pokrzywdzonego M. K. młotkiem w twarz tj. popełnienia zbrodni z art. 148 § 2 pkt 2 k.k. w zw. z art. 280 § 2 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. w zw. z art. 64 § 2 k.k. i za to na podstawie art. 148 § 2 pkt 2 k.k. w zw. z art.11 § 3 k.k. i art. 64 § 2 k.k. wymierzył mu karę dożywotniego pozbawienia wolności,

II.  uznał oskarżonego K. R. za winnego popełnienia czynu opisanego w pkt II części wstępnej wyroku, z tym ustaleniem, że zdarzenie miało miejsce w godzinach wieczornych 7 listopada 2014r., tj. przestępstwa z art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 148 § 2 pkt 2 k.k. zw. z art. 280 § 2 k.k. i art. 157 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. w zw. z art. 64 § 2 k.k. i za to na podstawie art. 14 § 1 k.k. w zw. z art.148 § 2 pkt 2 k.k. w zw. z art.11 § 3 k.k. w zw. z art. 64 § 2 k.k. wymierzył mu karę 25 (dwudziestu pięciu) lat pozbawienia wolności,

III.  uznał oskarżonego R. S. za winnego popełnienia czynu opisanego w pkt I części wstępnej wyroku z tym ustaleniem, że zdarzenie miało miejsce w godzinach wieczornych 7 listopada 2014r., tj. popełnienia zbrodni z art. 148 § 2 pkt 2 k.k. w zw. z art. 280 § 2 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k. i za to na podstawie 148 § 2 pkt 2 k.k. w zw. z art.11 § 3 k.k. wymierzył mu karę 25 (dwudziestu pięciu) lat pozbawienia wolności,

IV.  uznał oskarżonego R. S. za winnego popełnienia czynu opisanego w pkt II części wstępnej wyroku z tym ustaleniem, że zdarzenie miało miejsce w godzinach wieczornych 7 listopada 2014r., tj. przestępstwa z art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 148 § 2 pkt 2 k.k. w zw. z art. 280 § 2 k.k. i art. 157 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k. i za to i za to na podstawie art. 14 § 1 k.k. w zw. z art.148 § 2 pkt 2 k.k. w zw. z art. 11 § 3 k.k. wymierzył mu karę 15 (piętnastu) lat pozbawienia wolności,

V.  na podstawie art. 85 § 1 i 2 k.k. oraz art. 88 k.k. orzekł wobec oskarżonego K. R. w miejsce kar jednostkowych wymierzonych w pkt I i II części dyspozytywnej wyroku, karę łączną dożywotniego pozbawienia wolności,

VI.  na podstawie art. 85 § 1 i 2 k.k. oraz art. 88 k.k. orzekł wobec oskarżonego R. S. w miejsce kar jednostkowych wymierzonych w pkt III i IV części dyspozytywnej wyroku, karę łączną 25 (dwudziestu pięciu) lat pozbawienia wolności,

VII.  na podstawie art. 63 § 1 k.k. zaliczył oskarżonym K. R. na poczet orzeczonej kary pozbawienia wolności okres tymczasowego aresztowania od dnia 08.11.2014 r. godz. 20.50 do dnia 04.03.2016 r.,

i R. S. na poczet orzeczonej kary pozbawienia wolności okres tymczasowego aresztowania od dnia 08.11.2014 r. do 11.02.2015r. oraz od 16.02.2015r. do dnia 04.03.2016 r.,

VIII.  na podstawie art. 77 § 2 k.k. orzekł, że prawo do skorzystania przez oskarżonego K. R. do ubiegania się o warunkowe przedterminowe zwolnienie może nastąpić po odbyciu przez niego 30 lat pozbawienia wolności,

IX.  na podstawie art. 44 § 2 k.k. orzekł przepadek przez zniszczenie noża kuchennego ze stalowym ostrzem i drewnianą rękojeścią, poz. 26 według wykazu nr I/353/14, k. 289, trzonka i obucha młotka, poz. 7 według wykazu nr I/353/14, k. 288, trzech kawałków rozbitej szklanki, poz. 1 według wykazu Nr I/353/14, k. 288, dzbanka ceramicznego wraz z odłamkiem, poz. 4 według wykazu Nr I/353/14, k. 288, kawałków rozbitych naczyń szklanych, poz. 9 według wykazu Nr I/353/14, k. 288, kawałków ceramicznego naczynia, poz. 10 według wykazu Nr I/353/14, k. 288, młotka z drewnianą rękojeścią i metalowym obuchem zakrzywionym z jednej strony, poz. 32 według wykazu Nr I/353/14, k. 289,

X.  na podstawie art. 230 § 2 k.p.k. zwrócił dowody, uznając je za zbędne dla postępowania:

a)  oskarżonemu K. R. – pod poz. 14, 17 i 22, według wykazu Nr I/353/14, k. 288-289,

b)  oskarżonemu R. S. – pod poz.18, 19, 21 i 24 według wykazu Nr I/353/14, k. 289,

c)  A. K.- pod poz. 2, 3, 5, 6, 8, 11, 12, 13, 25, 30, 31 według wykazu Nr I/353/14, k. 288-289,

d)  M. D.- pod poz. 27 według wykazu Nr I/353/14, k. 289,

XI.  na podstawie art. 232 a § 4 k.p.k. zarządził zniszczenie dowodów rzeczowych wskazanych pod poz. 15 i 16 według wykazu Nr I/353/14, k. 288 oraz dowody rzeczowe wskazane pod poz. 83-85 według wykazu Nr IV/370/14,

XII.  na podstawie art. 232 a § 2 k.p.k. zarządził zniszczenie śladów biologicznych w całości, opisanych pod poz.1-3 według wykazu nr II/354/14 k. 290-291 oraz poz. 72-82 według wykazu nr III/369/14 k. 311-312,

XIII.  na podstawie art. 192 a § 1 k.p.k. zarządził zniszczenie śladów biologicznych opisanych pod poz. 66-71 według wykazu śladów nr III/369/14 k. 311-312,

XIV.  zasądził od Skarbu Państwa na rzecz adw. T. F., Kancelaria Adwokacka we W., ul. (...), kwotę 1697,40 zł brutto, tytułem nieopłaconej pomocy prawnej z urzędu udzielonej oskarżonemu K. R.,

XV.  zasądził od Skarbu Państwa na rzecz adw. H. R., Kancelaria Adwokacka we W., ul. (...), kwotę 1697,40 zł brutto, tytułem nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu oskarżonemu R. S.,

XVI.  na podstawie art. 627 k.p.k., art.633 k.p.k. zasądził od oskarżonego K. R. na rzecz Skarbu Państwa koszty sądowe na niego przypadające,

XVII.  na podstawie art. 624 § 1 k.p.k., zwolnił oskarżonego R. S. od ponoszenia kosztów sądowych na niego przypadających, w tym opłaty, zaliczając je na rachunek Skarbu Państwa.

Obrońca oskarżonego K. R. zaskarżył na korzyść oskarżonego wyrok Sądu Okręgowego we Wrocławiu w części tj. w zakresie rozstrzygnięcia zapadłego w pkt. I, II, V, VII, VIII i XVI w/w wyroku.

Zaskarżonemu orzeczeniu zarzucił:

1.  naruszenie przepisu postępowania tj. art. 410 k.p.k. w zw. z art. 7 k.p.k. mający istotny wpływ na treść zapadłego w sprawie rozstrzygnięcia, polegający na dokonaniu wadliwej oceny zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, sprzecznej z zasadami doświadczenia życiowego oraz logiki i przyjęciu, iż to K. R. brał aktywny udział w zdarzeniach z dnia 7 listopada 2014 r. a w szczególności, że swoim zachowaniem spełnił przesłanki przypisania mu działania wspólnie i w porozumieniu, w szczególności, iż to on zadawał ciosy A. K. i M. K., które w odniesieniu do tego drugiego skutkowały jego zgonem, a także, iż brał on aktywny udział w popełnieniu przestępstwa, mimo, iż w zgromadzonym materiale dowodowym brak jest dowodów potwierdzających ów wniosek, a jedynym źródłem wiedzy na temat przebiegu zdarzenia jest współoskarżony R. S.,

2.  naruszenie przepisu postępowania tj. art. 410 k.p.k. w zw. z art. 7 k.p.k. mające istotny wpływ na treść zaskarżonego orzeczenia, polegające na przyjęciu, iż wersja wydarzeń przedstawiona przez R. S. w dniu 10 listopada 2014 r. i 11.11.2014 r. jest wersją wiarygodną, a niewiarygodna jest wersja z dnia 14.11.2014 r. mimo, iż brak jest logicznych i racjonalnych powodów do przyjęcia, że upływ trzech dni od pierwszego z przesłuchań mógł wpłynąć znacząco na treść wyjaśnień R. S., co w konsekwencji doprowadziło do sformułowania błędnego wniosku, iż to K. R. był osobą inicjującą zdarzenia z dnia 7 listopada 2014 r. oraz tą, która zadawała uderzenia pokrzywdzonym w tym, krytyczny cios nożem skutkujący śmiercią M. K.,

3.  naruszenie przepisu postępowania mające istotny wpływ na treść rozstrzygnięcia tj. art. 410 k.p.k. w zw. z art. 177 k.p.k. i art. 167 k.p.k. polegający na uznaniu za wiarygodne zeznań świadka E. G. w zakresie, w jakim potwierdziła ona wersje wydarzeń przedstawioną przez R. S., iż to K. R. dokonał zabójstwa M. K., podczas, gdy zgromadzony w sprawie materiał dowodowy nie dał podstaw do przyjęcia, iż zdarzenie z dnia 7 listopada 2014 r. miało istotnie taki przebieg jak przekazany przez świadka.

Mając powyższe na uwadze obrońca oskarżonego wniósł o:

1.  zmianę zaskarżonego orzeczenia i uniewinnienie oskarżonego K. R. od zarzucanych mu czynów,

2.  względnie, w przypadku uznania, iż brak jest przesłanek do wydania orzeczenia reformatoryjnego, wnoszę o uchylenie orzeczenia sądu I instancji i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.

Sąd Apelacyjny zważył, co nastepuje:

Z uwagi na treść art. 457 § 2 kpk poniższe uzasadnienie ograniczono do apelacji oskarżonego K. R., gdyż oskarżony R. S. oraz prokurator nie złożyli w terminie wniosku o sporządzenie pisemnego uzasadnienia wyroku.

Apelacja obrońcy oskarżonego K. R. tylko częściowo zasługiwała na uwzględnienie.

Analiza zaskarżonego wyroku i jego uzasadnienia, przez pryzmat treści wywiedzionego środka odwoławczego, w kontekście całości ujawnionego materiału dowodowego, nie daje obiektywnych podstaw do uznania, aby kontrolowane orzeczenie dotknięte było – w mającym znaczenie dla odpowiedzialności karnej oskarżonego zakresie – obrazą, przywołanych w apelacji, przepisów postępowania, a Sąd Okręgowy dokonał –wnikliwej i wszechstronnej analizy wszystkich istotnych okoliczności, zarówno korzystnych, jak i niekorzystnych dla oskarżonego i na jej podstawie wyprowadził trafne ustalenia faktyczne, które dawały pełne podstawy do skazania oskarżonego za przypisane mu czyny.

Wobec tego należy na wstępie wyraźnie zaznaczyć, że zasada swobodnej oceny dowodów nie daje podstaw do apriorycznego preferowania lub dyskwalifikowania jednych dowodów na rzecz drugich zarówno według klucza najkorzystniejszego dla oskarżonego, jak też przeciwnego kryterium. O wartości dowodowej stanowi bowiem nie kierunek dowodu z punktu widzenia interesów oskarżonego albo oskarżyciela publicznego, lecz wyłącznie treść dowodu, tak w aspekcie jego wewnętrznej spójności, jak i w konfrontacji z treścią innych dowodów. Zarazem, w świetle rzeczonej zasady, możliwe jest wydanie wyroku skazującego na podstawie zeznań tylko jednego świadka lub wyjaśnień współoskarżonego, nawet wówczas, gdy oskarżony nie przyznaje się do winy. Skazanie wyłącznie w oparciu o taki dowód nie daje automatycznie podstaw do przyjęcia za trafny zarzutu błędu w ustaleniach faktycznych. Nie istnieje bowiem żadna reguła dowodowa, która uzasadniałaby pogląd, że wyjaśnienia współoskarżonego są niewystarczającą podstawą skazania.

Treść wywiedzionej apelacji wskazuje, iż skarżący chce zdyskwalifikować wartość wyjaśnień oskarżonego R. S., złożonych w dniu 10 listopada 2014r.(k. 116-120), jako zasadniczej podstawy dowodowej zaskarżonego wyroku. Przypomnieć należy, że w tym dniu oskarżony R. S. wyjaśniając na temat okoliczności spotkania z braćmi K., przyznał się do zabójstwa M. K.. Przyznał się także do pobicia A. K. i zadawania mu ciosów ostrym kawałkiem rozbitego dzbanka, w celu zmuszenia go do wydania pieniędzy i karty płatniczej. Oskarżony wyjaśnił, że podczas wspólnego spożywania alkoholu, doszło do szarpaniny pomiędzy nim, a A. K., podczas której mężczyźni przewrócili się na podłogę. W tym momencie, K. R. chwycił nóż, który leżał na stole i doskoczył do szarpiących się mężczyzn. K. R. pchnął tym nożem młodszego z braci w plecy, a następnie odwrócił go na plecy i zadał mu cios nożem w szyję: „K. pchnął tym nożem tego młodszego brata z którym szarpałem się na podłodze, w tym czasie ten młodszy brat był w pozycji leżącej. K. najpierw pchnął go w plecy koło łopatki, potem obrócił go na plecy i zadał mu cios w szyję , z boku, chyba z lewej strony” (k.117). Pozostawił tak wbity nóż w szyję pokrzywdzonego i śmiał się, że ten nóż się ruszał, kiedy ten oddychał. Dalej wyjaśnił, że K. R. kazał mu wyciągnąć wbity w szyję pokrzywdzonego nóż i zabić nim drugiego z braci, po to, żeby pozbyć się świadka zdarzenia: „ Potem K. kazał mi wyjąć nóż z szyi tego młodszego brata i powiedział żebym zabił tego drugiego brata, żeby nie było świadków tego co się stało” (k. 118) R. S. wyjaśnił, że nie chciał tego zrobić. Wobec tego K. R. wyciągnął nóż z szyi pokrzywdzonego i podszedł do starszego z braci, który spał w tym czasie w swoim łóżku pod oknem. Zadał mu cios nożem w udo, w okolice kolana. Wtedy oskarżony R., dał nóż R. S. i powiedział, że ma tym nożem właśnie w taki sposób zadawać ciosy pokrzywdzonemu. Oskarżony wyjaśnił, że wziął nóż, ale go po chwili odrzucił i nie zadał nim żadnego ciosu. Wziął natomiast wazon koloru biało-niebieskiego, który stał koło telewizora i rozbił go o głowę pokrzywdzonego. Następnie odsunął mu koszulę i ciął go po ciele odłamkiem wazonu o wymiarach ok. 5 cm na 5 cm. Zadał mu kilka ran ciętych na czole i brzuchu. Rany zadawał wzdłuż ciała, nie wbijał odłamka wazonu w głąb ciała. Oskarżony pytał przy tym wielokrotnie M. K., gdzie są pieniądze i karta do bankomatu. Następnie, jak wyjaśnił, K. R. kazał mu przeszukać mieszkanie w celu zlokalizowania pieniędzy. Przeszukał wówczas meblościankę znajdującą się w pokoju, zajrzał pod stół, a następnie udał się do kuchni. Oparł się o lodówkę, rozejrzał się i poszedł do przedpokoju, ale tam również nie znalazł pieniędzy. Wtedy wrócił do pokoju i stanął na jego granicy z przedpokojem. W tym momencie zastał w pokoju K. R., który stał koło łóżka starszego z braci, w ręku trzymał nóż i zadał nim jeden cios w szyję pokrzywdzonego: „K. trzymał w ręku nóż i wbił go w szyję tego starszego brata, leżącego na wersalce”… „On nie ciął tym nożem tylko wbił go w głąb ciała, chyba z boku szyji”(k. 118)

W dniu 11.11.2014r. podczas posiedzenia w przedmiocie tymczasowego aresztowania oskarżony ten podtrzymał wyżej wskazane wyjaśnienia (k. 144).

W dniu 13 listopada 2014r. oskarżony zmienił swoje wyjaśnienia w zakresie, w którym wskazywał na użycie noża przez oskarżonego K. R., wobec pokrzywdzonego M. K.. Wtedy też wskazał, że to on zadał M. K. śmiertelny cios nożem w szyję. Takie stanowisko prezentował także zarówno podczas składania dalszych wyjaśnień w postępowaniu przygotowawczym oraz na rozprawie głównej. Pomimo tego Sąd I instancji poczynił swoje ustalenia opierając się w głównej mierze właśnie na wypowiedziach oskarżonego, które składał w dniach 10-11 listopada 2014r. Treść uzasadnienia zaskarżonego wyroku dowodzi, iż Sąd Okręgowy w sposób swobodny w rozumieniu art. 7 k.p.k. wykazał, iż R. S. w trakcie składania swoich „pierwszych wyjaśnień” podawał prawdziwe okoliczności dotyczące zdarzeń z dnia 8 listopada 2014r.

Skarga obrońcy, kwestionującego taką ocenę i dokonane na jej podstawie ustalenia, bazuje na linii obrony prezentowanej przez K. R. podczas całego postępowania. Ten oskarżony nie przyznawał się do winy twierdząc, że nie popełnił przypisanych mu przestępstw. Rzecz jednak w tym, że wersja oskarżonego została w sposób wszechstronny przez Sąd meriti oceniona, co znajduje swój wyraz w pisemnym uzasadnieniu zaskarżonego wyroku na str. 26-28. Sąd Apelacyjny nie widzi potrzeby powtarzania tych szczegółowych rozważań, gdyż je aprobuje i uznaje za w pełni przekonywujące.

Tymczasem apelujący nie przedstawił żadnych nowych okoliczności będących przez Sąd I instancji nie dostrzeżonymi, lub poddanych błędnej analizie. Wręcz przeciwnie, wywody skarżącego sprowadziły się jedynie do zasygnalizowania pewnych wątpliwości związanych z wyjaśnieniami R. S., które w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku uczyniono przedmiotem rzetelnej oceny. Taka apelacja stanowi wyłącznie polemikę ze stwierdzeniami Sądu. Obrońca próbując podważyć wyjaśnienia tego oskarżonego wskazał, że obciążając K. R. mógł liczyć na poprawę swojej sytuacji procesowej. W pośredni sposób wskazał na potencjalne wątpliwości jakie mogą wynikać z oparcia wyroku na dowodzie z wyjaśnień R. S.. Trzeba dostrzec, że obciążanie przez współoskarżonego w złożonych wyjaśnieniach innej osoby odpowiedzialnością za przestępstwo jest w ujęciu prawa karnego procesowego dowodem podlegającym swobodnej ocenie na równi z innymi. Na sądzie orzekającym ciąży jednak obowiązek dokonania prawidłowej oceny tego pomówienia, to jest winna być ona dokonana ze szczególną wnikliwością i dokładnością, i w powiązaniu (konfrontacji) z innymi dowodami (por. wyrok SN z dnia 7 października 1999 r., II KKN 506/97, Prok. i Pr. 2000/3/5).

Analizując wyjaśnienia R. S., jako dowodu obciążającego oskarżonego , Sąd I instancji miał na uwadze to, że chodziło w przypadku K. R. o osobę nieprzyznającą się do winy. Z tego też powodu bardzo dokładnie analizował wypowiedzi składane przez obu oskarżonych w różnych fazach tego postępowania. Podkreślał, że te wyjaśnienia oskarżonego S., w których wskazywał, że K. R. zadał uderzenia nożem obydwu pokrzywdzonym są szczegółowe, precyzyjne i nie zawierają istotnych sprzeczności. Oskarżony ten przytoczył wszystkie znane mu okoliczności czynu, w sposób jasny, logiczny i konsekwentny, bez nadmiernego obciążania innych osób, szczerze przyznając się do podejmowanych osobiście działań, w tym do rozpoczęcia agresji wobec pokrzywdzonego A. K., a także zadania ran odłamkami wazonu, pokrzywdzonemu M. K.. Sąd Okręgowy trafnie ocenił , że pierwsze wyjaśnienia oskarżonego S. były składane spontanicznie i nie zostały obarczone elementem kalkulacji i przemyśleń. Przedstawiona przez oskarżonego wersja i kolejność wydarzeń w znacznym stopniu koresponduje ze zgromadzonym materiałem dowodowym. Oskarżony S. wielokrotnie podawał, że boi się oskarżonego K. R.. Zatem zmiana wersji mogła wynikać ze strachu przed współoskarżonym. Znamienne również, że oskarżony S. tłumaczył, że chciał uchronić oskarżonego R. przed orzeczeniem wobec niego kary dożywotniego pozbawienia wolności: „Ja chciałem pomóc K., aby nie dostał dożywocia, chciałem mu pomóc zabić świadka, to jest tego brata leżącego na wersalce, ale jednocześnie bałem się tego…Bałem się uderzyć go nożem , wolałem pociąć go kawałkiem wazonu, bałem się też sprzeciwić K., chciałem żeby widział, że ja mu pomagam zabić tego świadka”

Należy podkreślić, że o prawdziwości wyjaśnień R. S., obciążającego oskarżonego R., pośrednio świadczy dowód w postaci zeznań świadka – matki oskarżonego R. S., E. G., których ocena, wbrew twierdzeniom skarżącego, nie budzi zastrzeżeń Sądu Apelacyjnego. Świadek zeznała, że krytycznego dnia jej syn wrócił do domu w towarzystwie (...) około godziny 23:30. Mężczyźni byli pod wpływem alkoholu. R. S. był w stanie znacznego upojenia alkoholowego. Poszli od razu spać i następnego dnia wyszli z domu rano o godzinie 09:00 (k. 55-56). Podczas drugiego przesłuchania w dniu 06.02.2015 r. świadek uzupełniła wcześniejsze zeznania. Z jej relacji wynika, że po powrocie do domu K. R. poprosił ją, aby skłamała, że oskarżeni wrócili do domu parę minut po 21:00, jeśli będzie ktoś o to pytał. W pewnym momencie zadzwonił do niego telefon i schował się za szafę, aby z kimś porozmawiać. Analiza połączeń telefonu potwierdziła zeznania świadka i wykazała, że rozmawiał wtedy z bratem R. S.. E. G. zeznała ponadto, że następnego dnia rano dowiedziała się o zabójstwie od znajomego, gdy poszła do sklepu. Jak wróciła do domu, to powiedziała o tym synowi, który wykonał gest - przejechał palcem po szyi: „Ja się go po cichu zapytałam: kto? Ty czy R.?. Syn pokazał mi głową na R. ”. W tym czasie dowiedziawszy się, że pod blokiem przy O. 19b znajduje się Policja, K. R. zerwał się i poszedł do łazienki wyprać spodnie oraz buty, które miał na sobie w chwili zdarzenia. (k. 370-371). Sąd nie miał podstaw aby odmówić wiarygodności przytoczonym zeznaniom tego świadka , pomimo że świadkiem jest matka oskarżonego i w naturalny sposób pragnie przedstawić swojego syna w korzystnym świetle. Jej zeznania w toku postępowania przygotowawczego i sądowego są konsekwentne, spójne, logiczne i precyzyjne, dlatego też brak było dostatecznych podstaw do ich zakwestionowania.

Wersji oskarżonego R. S. nie obalają także zeznania pokrzywdzonego A. K.. Mając na uwadze opinię biegłego psychologa, Sąd oparł ustalenia faktyczne w znacznym stopniu na jego pierwszych zeznaniach, które złożył w krótkim czasie po zdarzeniu. Świadek lepiej pamiętał wówczas przebieg wydarzeń. Dodatkowo, z opinii psychologicznej wynika podatność świadka na sugestie. Trafna jest ocena Sądu Okręgowego, że różnice w zeznaniach świadka wynikały z powzięcia przez pokrzywdzonego informacji na temat przebiegu śledztwa, sugestii osób trzecich oraz problemów z przechowywaniem pamięci na skutek lekkiego upośledzenia umysłowego. Tylko tę część zeznań pokrzywdzonego, która korespondowała z całością zgromadzonego materiału dowodowego, Sąd Okręgowy uznał za wiarygodną. Zeznania te dotyczyły okoliczności pojawienia się oskarżonych w mieszkaniu pokrzywdzonych, wspólnego spożywania alkoholu, żądania przez oskarżonych pieniędzy i karty bankomatowej, a także, iż w pewnym momencie oskarżeni zaczęli się zachowywać agresywnie w stosunku do pokrzywdzonego . Nie dyskwalifikują zatem wiarygodności wyjaśnień R. S.. Wręcz przeciwnie, wskazują na akcentowaną przez tego oskarżonego aktywność oskarżonego R. w trakcie inkryminowanego zajścia, której ów oskarżony zaprzecza.

Obrońca podnosi, że na zabezpieczonych dowodach nie ujawniono śladów daktyloskopijnych, ani traseologicznych, pochodzących od oskarżonego. Należy jednak wskazać, że jest to sytuacja typowa w wielu postępowaniach karnych, która może wynikać, np. z zatarcia śladów przez sprawcę zdarzenia. W toku niniejszego postępowania zabezpieczono tylko nieliczne takie ślady, które w większości nie nadawały się do identyfikacji. To jednak nie obala wersji oskarżonego R. S., szczególnie, gdy zważyć, iż narzędzie zbrodni w postaci noża zostało wyłowione z dna rzeki, po wskazaniu go właśnie przez tego oskarżonego.

Korekty wymagała kwalifikacja prawna przestępstw przypisanych oskarżonemu K. R., co słusznie podniósł w apelacji prokurator. Z związku z faktem, że K. R. był już wcześniej karany za zbrodnię zabójstwa, wyrokiem Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 12 grudnia 2001r., sygn. akt IV K 21/01, kwalifikacja prawna czynów, przypisanych oskarżonemu, winna zostać uzupełniona o przepis art. 148 § 3 kk.

Dodatkowo, Sąd Apelacyjny z opisu czynu przypisanego oskarżonemu w punkcie I części rozstrzygającej wyeliminował ustalenie o używaniu przemocy wobec A. K., z uwagi na to, że zostało ono zawarte w opisie kolejnego przestępstwa− w punkcie II części rozstrzygającej zaskarżonego wyroku.

Orzeczenie o karach nie budzi zastrzeżeń Sądu Apelacyjnego. Brak jakichkolwiek podstaw do oceny, że wymierzone kary są niesprawiedliwe. Za kwalifikowaną formę zbrodni zabójstwa, Sąd pierwszej instancji wymierzył oskarżonemu karę dożywotniego pozbawienia wolności. Sąd orzekający zasadnie wziął pod uwagę przede wszystkim niezwykle brutalny sposób działania oskarżonego, bez uzasadnionego powodu, nie wykazanie żadnej skruchy. Poza powyższymi okolicznościami należy wskazać, że zgodnie z ustawowymi dyrektywami wymiaru kary sąd jest zobligowany brać również pod uwagę cele zapobiegawcze i wychowawcze, które kara ma osiągnąć w stosunku do skazanego, a także potrzeby w zakresie kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa. Stąd też Sąd Apelacyjny podziela stanowisko Sądu Okręgowego, iż dyrektywy wymiaru kary nakazują wymierzenie oskarżonemu dożywotniego pozbawienia wolności. Właśnie taka kara w odczuciu społecznym jest karą sprawiedliwą.

Z tych samych względów, także kara jednostkowa 25 lat pozbawienia wolności za usiłowanie zabójstwa A. K., nie może być oceniona jako kara rażąco surowa.

Kara łączna została orzeczona zgodnie ze wskazaniem art. 88 k.k. W myśl tego przepisu jeżeli najsurowszą karą orzeczoną za jedno ze zbiegających się przestępstw jest kara dożywotniego pozbawienia wolności orzeka się tę karę jako karę łączną.

Sąd Apelacyjny nie znalazł natomiast uzasadnionych podstaw do zaakceptowania zaskarżonego wyroku w części dotyczącej ograniczenia skorzystania przez oskarżonego z możliwości ubiegania się o przedterminowe warunkowe zwolnienie, stosownie do uregulowania wynikającego z art. 77 §1 kk jak i zaprezentowanej w tym zakresie przez Sąd Okręgowy argumentacji. Jakkolwiek zgodzić należy się z Sądem Okręgowym, że oskarżony jest osobą niezwykle zdemoralizowaną, to pamiętać należy, że K. R. wymierzono najsurowszą karę przewidzianą w polskim kodeksie karnym. Karę niewątpliwie najbardziej dolegliwą i z założenia eliminacyjną. W takim wypadku przepis art.78 § 3 kk przewiduje, że skazany nabywa uprawnienie do ubiegania się o warunkowe przedterminowe zwolnienie dopiero po odbyciu 25 lat kary. Uprawnienia tego nie należy mylić z gwarancją warunkowego zwolnienia po upływie tego okresu. Nikt dzisiaj nie jest w stanie bowiem przewidzieć, czy po tym czasie, lub kiedykolwiek później, oskarżony wyjdzie jeszcze na wolność. Zastosowanie instytucji określonej w art.77 § 2 kk możliwe jest wtedy, gdy zachodzi szczególnie uzasadniony przypadek, przy czym baczyć należy również na to, aby surowsze obostrzenia nie wywołały skutku w postaci de facto całkowitego pozbawienia oskarżonego prawa do warunkowego przedterminowego zwolnienia, co pozostawałoby w sprzeczności w zasadą humanitaryzmu ( vide: art.3 kk ). W tym też względzie najważniejsze znaczenie miał wiek oskarżonego(53 lata) . Ograniczenie K. R. możliwości ubiegania się o warunkowe przedterminowe zwolnienie do 30 lat (gdy oskarżony będzie miał 83 lata), mogłoby doprowadzić do przekreślenia szans na wyjście przez niego kiedykolwiek na wolność. Z tych względów, Sąd Apelacyjny uchylił orzeczenie na podstawie art. 77 § 2 kk zawarte w punkcie VII części rozstrzygającej.

Sąd Apelacyjny zwolnił oskarżonego od ponoszenia kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze (art. 634 k.p.k. w zw. z art. 624 § 1 k.p.k., art. 17 ust. 1 i 2 ustawy z 1973 r. o opłatach w sprawach karnych) uznając, że ich uiszczenie ze względu na brak majątku, stałych dochodów oraz konieczność odbycia wieloletniej kary pozbawienia wolności byłoby dla niego nierealne.

O kosztach nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej oskarżonej z urzędu w toku postępowania odwoławczego rozstrzygnięto na mocy § 4 i § 17 ust. 2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z z dnia 22 października 2015 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu (Dz. U. z 2015 r. poz.1801).

SSA Robert Wróblewski SSA Witold Franckiewicz SSA Andrzej Kot SSA Zdzisław Pachowicz SSA Tadeusz Kiełbowicz