Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 1 września 2016 r.

Sąd Okręgowy w Kaliszu II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 1 września 2016 r. w Kaliszu

na rozprawie

sprawy z wniosku D. S.

z udziałem M. R.

o podział majątku wspólnego

na skutek apelacji wnioskodawcy

od postanowienia Sądu Rejonowego w Kaliszu

z dnia 7 marca 2016r. sygn. akt I Ns 1201/14

p o s t a n a w i a:

1.  zmienić punkt 3 zaskarżonego postanowienia w zakresie kosztów należnych adw. M. W. i nadać mu następujące brzmienie: przyznać od Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Kaliszu na rzecz adw. M. W. kwotę 3600 zł powiększona o 23 % podatek od towarów i usług tytułem nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej wnioskodawcy z urzędu,

2.  w pozostałym zakresie apelację oddalić

3.  przyznać od Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Kaliszu na rzecz :

- adw. M. W. kwotę 1200 zł powiększona o 23% podatek od towarów i usług tytułem nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej wnioskodawcy z urzędu,

- adw. R. P. kwotę 1200 zł powiększona o 23% podatek od towarów i usług tytułem nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu uczestniczce postępowania,

4.  nie obciążać wnioskodawcy kosztami postepowania apelacyjnego.

SSO Wojciech Tomalak SSO Wojciech Vogt SSO Marian Raszewski

II Ca 247/16

UZASADNIENIE

Wnioskodawca D. S. wniósł o podział majątku wspólnego jego i uczestniczki postepowania M. R..

Sąd Rejonowy w Kaliszu postanowieniem z dnia 7 marca 2016 r. dokonał podziału majątku wspólnego D. S. i M. R. w ten sposób, że przyznał na wyłączna własność uczestniczce postepowania M. R. lokal mieszkalny o powierzchni 44,40 m ^{( 2)} położony w miejscowości (...) gmina S. wraz z przynależną do niego piwnicą o powierzchni 4 m ^{( 2)} oraz pomieszczeniem gospodarczym 7,80 m ^{( 2)} z udziałem (...) w użytkowaniu wieczystym, zapisanego w księdze wieczystej (...) Sądu Rejonowego w Kaliszu. Ponadto zasądził od uczestniczki postępowania M. R. na rzecz wnioskodawcy D. S. kwotę 18.621 zł tytułem spłaty płatną w czterech równych ratach w wysokości 4.655,25 zł płatnych, pierwsza do 30 czerwca 2016 r., następne kolejno do 30 września 2016 r., do 30 grudnia 2016 r. i do 30 marca 2017 r. z ustawowymi odsetkami w razie uchybienia w płatności którejkolwiek rat i orzekł o kosztach postepowania.

Apelację od tego rozstrzygnięcia wniósł wnioskodawca D. S. zaskarżając je w części określonej przez punkty 2 i 3 sentencji. Zarzucił:

1.  błąd w ustaleniach faktycznych, polegający na nieuzasadnionym ustaleniu, że wartość rynkowa lokalu stanowiącego współwłasność stron, położonego w miejscowości Z. Cukrownia, wynosiła 44.500 zł.,

2.  naruszenie art. 286 k.p.c. i 233 k.p.c. poprzez oddalenie wniosku wnioskodawcy o pominięcie przy rozpoznaniu sprawy opinii sporządzonej przez biegłą M. J. i powołanie innego biegłego, mimo iż wydana przez biegłą opinia sporządzona została wadliwie,

3.  naruszenie art. 206 k.c, art. 225-226 k.c. poprzez oddalenie wniosku wnioskodawcy o zasądzenie wynagrodzenia za korzystanie przez uczestniczkę postępowania z nieruchomości wspólnej ponad udział wynikający ze współwłasności,

4.  naruszenie art. 217 § 1-2 k.p.c. w zw. z art. 227 k.p.c poprzez oddalenie wniosku wnioskodawcy o przeprowadzenie dowodu z przedłożonych do akt sprawy aktów notarialnych dokumentujących cenę nieruchomości podobnych do będącej przedmiotem wyceny nieruchomości,

5.  naruszenie art. 233 k.p.c. poprzez dokonanie oceny dowodów i rozstrzygnięcie sprawy bez wszechstronnego rozważenia całego zebranego w sprawie materiału dowodowego,

6.  naruszenie § 6 pkt 5-6, i § 7 pkt 10 rozporządzenia z dnia 28.09.2002 w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu, w zw. z art. 19 k. art. 26 k. k..p.c, poprzez zasądzenie kosztów udzielonej pomocy prawnej w wysokości niezgodnej z kwotą wynikającą z ustalonej w toku postępowań wartości przedmiotu sporu.

Wniósł o zmianę postanowienia w zaskarżonej części, przez:

1.  zasądzenie od uczestniczki postępowania na rzecz wnioskodawcy kwoty 55.000 zł tytułem spłaty , oraz kwoty 10.250 zł tytułem wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy wspólnej ponad udział wynikający ze współwłasności.

2.  zasądzenie od Skarbu Państwa, na rzecz pełnomocnika wnioskodawcy kwoty 3.600 zł powiększonej o 23% podatku od towarów i usług,

ewentualnie o uchylenie zaskarżonego postanowienia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I Instancji.

Wniósł również o zasądzenie zwrotu kosztów procesu.

Uczestniczka postepowania wniosła o oddalenie apelacji i zasądzenie kosztów.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja jest w całości bezzasadna.

Sąd Okręgowy w całości podziela ustalenia faktyczne i rozważania dokonane przez Sąd Rejonowy i uznaje je za własne. W takiej sytuacji gdy sąd odwoławczy orzeka na podstawie materiału dowodowego zgromadzonego w pierwszej instancji i aprobuje dotychczasowe ustalenia, nie musi ich powtarzać (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 26 kwietnia 2007 r., II CSK 18/07, Lex nr 966804; orzeczenie Sadu Najwyższego z dnia 13 grudnia 1935 r., C III 680/34. Zb. Urz. 1936, poz. 379, z dnia 14 lutego 1938 r.., C II 21172/37, Przegląd Sądowy 1938, poz. 380 i z dnia 19 listopada 1998 r., III CKN 792/98, OSNC 1999, nr 4, poz. 83; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 marca 2006 r., I CSK 147/05).

Ustosunkowując się do zarzutów wnioskodawcy należy stwierdzić, że – wbrew zarzutom zawartym w apelacji – Sąd Rejonowy prawidłowo ustalił wartość lokalu będącego przedmiotem niniejszego postepowania. Sąd zrobił to w oparciu o opinie biegłego, która dokonała ustalenia wartości lokalu zgodnie z obowiązującymi przepisami.

Biegła zrobiła to w oparciu o oględziny lokalu, o których to oględzinach powiadomiła wnioskodawcę listem poleconym. Oględziny pozwoliły jej dokładnie opisać stan techniczny budynku oraz lokalu z pomieszczeniami przynależnymi. Oszacowana wartość nieruchomości zawiera w sobie powierzchnie lokalu, wartość pomieszczeń przynależnych oraz wartość udziału w nieruchomości wspólnej, w tym gruntu. Istnienie pomieszczeń przynależnych biegła brała pod uwagę zarówno w nieruchomości wycenianej, jak i w obiektach porównawczych, co wynika wprost z opinii pisemnej. Biegła korzystała również z prawidłowo zgromadzonego materiału porównawczego korzystając z aktów notarialnych przekazywanych do Starostwa. Jest to utrwalona i prawidłowa praktyka. Nie brała pod uwagę cen transakcyjnych wynikających z aktów notarialnych dotyczących lokali mieszczących się w blokach nowych, na bieżąco remontowanych i dobrym stanie technicznym. To są bowiem inne bloki, o innym standardzie, ocieplone i zadbane. Ceny tych lokali są znacznie wyższe. Mieszkanie stron jest zagrzybione i nadające się do kapitalnego remontu.

W tej sytuacji Sąd Rejonowy prawidłowo oddalił wniosek wnioskodawcy o przeprowadzenie dowodu z aktów notarialnych przedłożonych przez niego celem wykazania, że za podobne lokale ich właściciele uzyskali wyższą cenę rynkową. Okoliczność ta nie podważa bowiem opinii biegłej i dokonanej przez nią wyceny. Po pierwsze wnioskodawca subiektywnie ocenia, że wskazane lokale są lokalami podobnymi; po drugie wykazanie, że nawet za podobny lokal zbywca otrzymał wyższe wynagrodzenie nie dewaluuje opinii biegłego, gdyż biegły ocenia rynkową wartość lokalu w oparciu o jego stan i obiektywna ocenę możliwości uzyskania za ten lokal określonej ceny.

Nie jest wiec zasadny zarzut, że po pierwsze opinii biegłego M. J. jest opinia budzącą poważne wątpliwości i po drugie, że Sąd dopuścił się naruszenia przepisów postepowania oddalając wniosek pozwanego o przeprowadzenie dowodu z opinii uzupełniającej. Należy z całą stanowczością stwierdzić, że przedmiotowa opinia jest wyczerpująca, fachowa, wydana o prawidłowo zgromadzone dane empiryczne.

Na podstawie art. 286 k.p.c. można wyodrębnić opinię główną i uzupełniającą. Opinię uzupełniająca sąd dopuszcza gdy opinia główna jest niewystarczająca, tj. wówczas gdy nie daje odpowiedzi na zadane zagadnienia lub nie zawiera pełnego uzasadnienia. Opinia lub jej uzasadnienie nie daje odpowiedzi na zadane pytania, gdy są niejasne, niezupełne lub sprzeczne. Opinia jest niejasna jeśli jest niezrozumiała, albo zawiera dedukcje lub konkluzję niezgodną ze sprawozdaniem lub regułami logicznego myślenia. Opinia biegłych jest niezupełna jeśli nie wyczerpuje w całości postawionego przez sąd zagadnienia (por. Łukasz Błaszczak, Dowody i postepowanie dowodowe w sprawach cywilnych, Warszawa 2015, s. 631).

Należy podkreślić, że dopuszczenie dowodu z uzupełniającej opinii biegłych stanowi uprawnienie, a nie obowiązek sądu. W niektórych sytuacjach procesowych mimo braków lub sprzeczności opinii sąd może dane zagadnienie rozwiązać sam, stąd też sformułowanie „sąd może zażądać dodatkowej opinii”. Dokonanie czynności określonych w art. 286 k.p.c. pozostawione jest uznaniu sądu (por. wyrok SN z dnia 17 grudnia 1999 r., II UKN 273/99; wyrok SN z dnia 24 czerwca 2008 r., I UK 373/07; wyrok SN z dnia 21 listopada 1974 r., II CR 638/74).

Okoliczność, że opinia biegłych nie ma treści, odpowiadającej stronie, zwłaszcza gdy wypowiedzieli się kompetentni co do fachowości biegli, nie może uzasadniać przeprowadzenia dowodu z uzupełniającej opinii lub z opinii dalszych biegłych. Za nieuzasadnione należy uznać stanowisko według którego nie wolno zaniechać przeprowadzenia dowodu z opinii dalszych biegłych, jeżeli dotychczas opracowane opinie biegłych nie dają podstaw do rozstrzygnięcia sprawy w sensie twierdzonym przez stronę. Odmienne stanowisko oznaczałoby bowiem przyjęcie, że należy przeprowadzić dowód z wszelkich możliwych biegłych, by się upewnić, że niektórzy z nich nie byliby takiego zdania, jak strona (por. wyrok S.N. z dnia 18 lutego 1974 r,, II CR 5/74)

Potrzeba powołania innego biegłego powinna wynikać z okoliczności sprawy, a nie z samego niezadowolenia strony z dotychczas złożonej opinii (por. wyrok SN z dnia 4 sierpnia 1999 r., I PKN 20/99). Sąd Rejonowy zasadnie więc oddalił wniosek o przeprowadzenie opinii uzupełniającej.

Sąd I instancji również zasadnie oddalił wniosek o zasądzenie wynagrodzenia za korzystanie przez uczestniczkę z nieruchomości wspólnej ponad udział wynikający ze współwłasności.

Współwłaściciel może domagać się od pozostałych współwłaścicieli, korzystających z rzeczy wspólnej z naruszeniem art. 206 k.c. w sposób wyłączający jego współposiadanie, wynagrodzenie za korzystanie z tej rzeczy na podstawie art. 224 § 2 lub art. 225 k.c. - III CZP 88/12 – uchwała składu siedmiu sędziów z dnia 19 marca 2013 r., OSN IC 9/2013/103.

W uchwale tej wyraźnie podkreślono, że w ramach unormowania zawartego w art. 206 k.c. nie można racjonalnie wywodzić uprawnienia współwłaścicieli do współposiadania i korzystania z rzeczy wspólnej w „granicach udziału” lub „ponad udział”. Współwłaścicielowi nie przysługuje bowiem prawo do określonej części rzeczy wspólnej lecz prawo do posiadania całej rzeczy.

Wnioskodawca nie zauważa, że powyższe rozliczenie nie należy mu się, gdyż uczestniczka nie posiadała przedmiotowego lokalu z naruszeniem art. 206 k.c. Nie ona bowiem pozbawiła wnioskodawcę posiadania tego lokalu. Wnioskodawca dobrowolnie lokal opuścił i dobrowolnie nie był w jego posiadaniu. W takiej sytuacji – jako współwłaściciel – musi ponosić ciężary związane z własnością lokalu i może ale nie musi posiadać lokalu.

Powyższa uchwała siedmiu sędziów ujednoliciła dotychczasową bardzo różna praktykę sądów powszechnych i Sądu Najwyższego.

Jest natomiast wadliwe rozstrzygnięcie o kosztach, gdyż należność dla pełnomocnika z urzędu wynosi 3600 zł. Wartość przedmiotu działu została określona we wniosku na kwotę 110.000 zł. Do rozliczenia przyjmuje się wartość połowy udziału, czyli 55.000 zł (§ 6a pkt. 11 rozporządzenia). Minimalna stawka wynosi więc kwotę 3600 zł (§ 6 pkt. 6 rozporządzenia).

Mając na uwadze powyższe okoliczności należało zgodnie z art. 385 i 98 k.p.c. orzec jak w sentencji.

Wojciech Tomalak Wojciech Vogt Marian Raszewski