Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

S., dnia 3 października 2016 r.

Sąd Rejonowy Szczecin-Centrum w Szczecinie XI Wydział Gospodarczy w następującym składzie:

Przewodniczący: SSR Andrzej Muzyka

Protokolant:Wiktoria Skulska

po rozpoznaniu w dniu 3 października 2016 r. w Szczecinie

sprawy z powództwa Grupa (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółki komandytowej w W.

przeciwko J. M.

- o zapłatę

I.  oddala powództwo;

II.  zasądza od powódki Grupa (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółki komandytowej w W. na rzecz pozwanej J. M. kwotę 617 zł (sześćset siedemnaście zł) tytułem zwrotu kosztów procesu.

SSR Andrzej Muzyka

Sygn. akt XI GC 912/16, dnia 26 października 2016 r.

UZASADNIENIE

(sprawa rozpoznana w postępowaniu zwykłym)

W dniu 3 października 2015 r. Grupa (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółka komandytowa w W. złożyła pozew przeciwko J. M. o zapłatę kwoty 1781,34 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 9 października 2012 r. do dnia zapłaty oraz o zasądzenie kosztów procesu według norm przepisanych.

W uzasadnionemu wskazała, że uzyskała tytuł wykonawczy przeciwko spółce, w której pozwana była członkiem zarządu. Egzekucja przeciwko spółce była bezskuteczna, wobec czego pozwana jako członek zarządu odpowiada za zobowiązania spółki.

W dniu 11 lutego 2016 r. Sąd wydał nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym zgodnie z żądaniem pozwu.

W sprzeciwie od nakazu zapłaty pozwana wniosła o oddalenie powództwa oraz o zasądzenie kosztów procesu według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwana zakwestionowała wysokość roszczenia w całości. Zakwestionowała roszczenie stwierdzone w nakazie zapłaty przeciwko (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Wskazała, że powód nie poniósł szkody. Wniosła o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego z zakresu ekonomii i rachunkowości na okoliczność wypłacalności spółki na dzień umorzenia postępowania egzekucyjnego. Podniosła, że brak jest w aktach sprawy dokumentu z którego wynika, że postanowienie komornika z dnia 23 września 2014 r. jest prawomocne. Wskazała, ze w momencie umorzenia postępowania pozwana nie sprawowała funkcji członka zarządu albowiem na zgromadzeniu wspólników z dnia 19 września 2013 r. zrezygnowała z funkcji członka zarządu. Podniosła, że została skazana postanowieniem z dnia 7 listopada 2013 r. prawomocnym z dniem 29 listopada 2013 r. Wskazała, że wierzyciel nie wyczerpał wszystkich sposobów egzekucji, że spółka ma majątek z której egzekucja może być prowadzona.

W piśmie z dnia 29 lipca 2016 r. strona powodowa podtrzymała stanowisko w sprawie. Wskazała, że pozwana nie wykazała przesłanek egzoneracyjnych z art. 299 ksh. Pełnomocnik pozwanej podniósł, że w rozmowie telefonicznej z pracownikiem kancelarii uzyskał potwierdzenie prawomocności postanowienia z dnia 23 września 2014 r.

W piśmie z dnia 29 lipca 2016 r. strona powodowa podtrzymała swoje stanowisko.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 5 czerwca 2012 r. wpisano do Krajowego Rejestru Sądowego (...) spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością w S.. W tym samym dniu wpisano dane członka zarządu J. M..

Dowód:

- odpis pełny KRS, k. 22,

- zeznania świadka P. M., k. 85.

Nakazem zapłaty z dnia 2 grudnia 2013 r. Sąd Rejonowy dla Krakowa – Śródmieścia w Krakowie nakazał pozwanej (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w S., aby zapłaciła na rzecz Grupa (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością spółki komandytowej w W. kwotę 1105,77 zł z ustawowymi odsetkami liczonymi od dnia 9 października 2012 r. do dnia zapłaty oraz kosztami procesu w kwocie 204,50 zł (sygn. akt IV GNc 6123/13/S).

Po uprawomocnieniu na ww. nakaz zapłaty w dniu 28 lutego 2014 r. Sąd Rejonowy dla Krakowa – Śródmieścia w Krakowie nadał klauzulę wykonalności.

Dowód:

- nakaz zapłaty z dnia 2 grudnia 2013 r. z klauzulą wykonalności, k. 17.

Postanowieniem z dnia 23 września 2014 r. Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym Szczecin – Centrum w Szczecinie w sprawie Km 850/14 umorzył postępowanie prowadzone na podstawie nakazu zapłaty z dnia 28 lutego 2014 r. zaopatrzonego w klauzulę wykonalności z dnia 28 lutego 2014 r. z powodu bezskuteczności egzekucji.

P. było prowadzone z wniosku Grupa (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością spółki komandytowej w W. przeciwko (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w S.. W postanowieniu ustalono koszty postępowania egzekucyjnego na kwotę 261,07 zł, którymi obciążono dłużnika i orzeczono o obowiązku ich uiszczenia na rzecz wierzyciela. Wierzycielowi przyznano kwotę 150 zł tytułem kosztów zastępstwa adwokackiego w postępowaniu egzekucyjnym.

Dowód:

- postanowienie z dnia 23 września 2014 r., k. 18.

Nadzwyczajne Zgromadzenie Wspólników (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w S. w dniu 19 września 2013 r. odwołało J. M. Prezesa Zarządu z zajmowanego stanowiska.

Dowód:

- protokół z dnia 19 września 2013 r., k. 53-55.

Postanowieniem z dnia 7 listopada 2013 r. prawomocnym z dniem 29 listopada 2013 r. wydanym w sprawie o sygn. akt XII Gzd 30/13 Sąd Rejonowy Szczecin – Centrum w Szczecinie pozbawił J. M. prawa pełnienia funkcji reprezentanta w spółce handlowej.

Bezsporne.

W dniu 4 września 2015 r. dane członka zarządu J. M. były nadal wpisane w Krajowym Rejestrze Sądowym.

Dowód:

- odpis KRS, k. 23-24.

Pismem z dnia 2 czerwca 2015 r. Grupa (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółka komandytowa w W. wezwała J. M. do zapłaty kwoty 2137,25 zł. Pismo zostało wysłane na adres ul. (...) w S., uzyskany z akt rejestrowych. Odpis pozwu został doręczony J. M. w dniu 4 maja 2016 r.

Dowód:

- pismo z dnia 2 czerwca 2015 r., k. 25-27,

- pismo z dnia 12 maja 2015 r., k. 28,

- dowód doręczenia, k. 29-30,

- zwrotne potwierdzenie odbioru, k. 49.

Sąd zważył co następuje:

Wyżej opisany stan faktyczny w przedmiotowej sprawie Sąd ustalił w oparciu o zeznania świadka i materiał dowodowy z dokumentów. Sąd dał wiarę wskazanym dowodom. Czym innym jest natomiast ocena jakie okoliczności zostały za pomocą wskazanych źródeł dowodowych w postępowaniu wykazane. Dowody z dokumentów przez strony nie były kwestionowane. W ocenie Sądu dowód z zeznań świadka P. M. był nieprzydatny dla oceny sytuacji majątkowej i finansowej spółki. Świadek nie miał wiedzy w tym zakresie. Wskazał, że nie zajmował się sprawami finansowymi. Świadek wskazywał, że spółka posiadała narzędzia i maszyny, ale nie miał wiedzy na temat cech tych ruchomości umożliwiających ich identyfikację co do tożsamości a w związku z tym egzekucję z tych rzeczy. Sąd pominął dowód z przesłuchania strony pozwanej, albowiem nie stawiła się na rozprawę bez usprawiedliwienia. Dowód z opinii biegłego został pominięty albowiem powódka w zakreślonym terminie nie uiściła zaliczki na poczet wynagrodzenia biegłego (art. 130 (4) § 5 kpc). Ponadto w aktach sprawy brak jakiegokolwiek materiału dowodowego (jedynym potencjalnym źródłem informacji o stanie finansowym spółki był świadek P. M.) który mógłby być poddany ocenie przez biegłego z zakresu rachunkowości i ekonomii. Strona pozwana nie naprowadziła również żadnych dowodów i wniosków dowodowych, które umożliwiłyby zgromadzenie takiego materiału dowodowego w niniejszym postępowaniu.

Podstawą roszczenia powoda był art. 299 kpc. Zgodnie z § 1 ww. artykułu jeżeli egzekucja przeciwko spółce okaże się bezskuteczna, członkowie zarządu odpowiadają solidarnie za jej zobowiązania. W myśl § 2 członek zarządu może się uwolnić od odpowiedzialności, o której mowa w § 1, jeżeli wykaże, że we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości lub w tym samym czasie wydano postanowienie o otwarciu postępowania restrukturyzacyjnego albo o zatwierdzeniu układu w postępowaniu w przedmiocie zatwierdzenia układu, albo że niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości nastąpiło nie z jego winy, albo że pomimo niezgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości oraz niewydania postanowienia o otwarciu postępowania restrukturyzacyjnego albo niezatwierdzenia układu w postępowaniu w przedmiocie zatwierdzenia układu wierzyciel nie poniósł szkody.

Na wstępie wskazać należy, że specyfika odpowiedzialności członka zarządu, opartej na przepisie art. 299 § 1 i 2 k.s.h. przejawia się w tym, że wierzyciel, który nie wyegzekwował swojej wierzytelności od spółki, nie musi na zasadach ogólnych dowodzić wysokości doznanej wskutek tego szkody.

Wystarczające będzie przedłożenie tytułu egzekucyjnego stwierdzającego istnienie zobowiązania spółki oraz wykazanie, że egzekucja wobec spółki okazała się bezskuteczna.

Z omawianej regulacji wynika, że na rzecz wierzyciela działa domniemanie poniesienia szkody w wysokości niewyegzekwowanej wobec spółki wierzytelności. Domniemaniami w świetle regulacji art. 299 k.s.h. objęte są również związek przyczynowy między szkodą wierzyciela a niezłożeniem we właściwym czasie przez członka zarządu wniosku o ogłoszenie upadłości oraz zawinienie przez członka zarządu niezgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości.

Członek zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością nie odpowiada na podstawie art. 299 k.s.h. tylko wówczas, gdy prowadzona przeciwko spółce egzekucja była możliwa w tym sensie, że mogła przynieść realny skutek. Ciężar dowodu w tym zakresie, spoczywa na dłużniku, gdyż odpowiedzialność członka zarządu spółki z o.o. opiera się na usuwalnym domniemaniu istnienia szkody i winy tego członka za jej powstanie (wyrok SA w Szczecinie z dnia 24 czerwca 2015 r., I ACa 887/14)

W ocenie Sądu powód nie wykazał przesłanek z art. 299 § 1 ksh.

Wskazać, należy, że powód uzyskał tytuł wykonawczy przeciwko (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w S..

Powód złożył wniosek o wszczęcie egzekucji.

Jednak powód nie wykazał, że egzekucja przeciwko (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w S. była bezskuteczna.

W przypadku powództw z art. 299 § 1 ksh stan bezskuteczności egzekucji może być przez stronę powodową wykazywany na różne sposoby. Pierwszym z nich jest dołączenie do akt sprawy prawomocnego postanowienia komornika sądowego o umorzeniu postępowania wobec stwierdzenia bezskuteczności egzekucji. Drugi sposób polega na wykazaniu stanu bezskuteczności egzekucji bez wcześniejszego wszczynania postępowania egzekucyjnego. W tym drugim wypadku podnosi się, że wierzyciel dochodzący należności od członka zarządu spółki z o.o. na zasadzie art. 299 k.s.h. nie jest zobowiązany do wykazania formalnego umorzenia postępowania egzekucyjnego przez komornika z uwagi na jego bezskuteczność; wystarczający jest w takiej sytuacji dowolny dowód, że spółka nie ma majątku, który pozwalałby na zaspokojenie wierzyciela (wyrok SA w Białymstoku z dnia 7 maja 2015 r. I ACa 27/15).

W ocenie Sądu wybór przez wierzyciela jednego z ww. dwóch sposobów wykazania bezskuteczność egzekucji ma znaczenie dowodowe dla ww. przesłanki. W pierwszym wypadku, jeżeli komornik wydał prawomocne postanowienie o umorzeniu postępowania egzekucyjnego wobec stwierdzenia bezskuteczności egzekucji, przedłożenie tego postanowienia do akt sprawy przerzuca na pozwanego (członka zarządu) obowiązek wykazania, że egzekucja przeciwko spółce nie była bezskuteczna w czasie prowadzenia postępowania egzekucyjnego. Dzieje się tak z uwagi na okoliczności, że postanowienie komornika jest dokumentem urzędowym zgodnie z art. 244 kpc. Przepis art. 252 kpc stanowi natomiast, że strona, która zaprzecza prawdziwości dokumentu urzędowego albo twierdzi, że zawarte w nim oświadczenia organu, od którego dokument ten pochodzi, są niezgodne z prawdą, powinna okoliczności te udowodnić. Ciężar dowodu w sprawach w których wierzyciele wykazuje bezskuteczność egzekucji bez przedłożenia dokumentu urzędowego, może kształtować się różnie, niemniej w niniejszej sprawie, analiza rozkładu ciężaru dowodu w tym zakresie nie będzie konieczna, albowiem powód powoływał się na przedłożony dokument urzędowy w postaci postanowienia komornika o umorzeniu postępowania egzekucyjnego wobec spółki z uwagi na bezskuteczność egzekucji.

Powód nie naprowadził żadnego dowodu na okoliczność stanu bezskuteczności egzekucji bez wcześniejszego wszczynania postępowania egzekucyjnego, lub niezależnie od tego postępowania.

Postanowienie komornika sądowego z dnia 23 września 2014 r. nie zostało opatrzone wzmianką o prawomocności. Pozwany kwestionował fakt prawooczności postanowienia, a ciężar dowodu, bezskuteczności egzekucji w tym prawomocności postanowienia z dnia 23 września 2014 r. spoczywał na stronie powodowej (art. 6 kc). W piśmie z dnia 29 lipca 2016 r. pełnomocnik powoda powołał się na rozmowę z komornikiem, niemniej taka informacja nie może być traktowana inaczej jak jedynie konsekwentne twierdzenie strony powodowej, które jednak przez pozwaną było zaprzeczone. Na rozprawie w dniu 3 października 2016 r. pełnomocnik powoda na pytanie przewodniczącego, oświadczył, ze nie ma wiedzy czy był problem z uzyskaniem postanowienia o umorzeniu postępowania egzekucyjnego ze stwierdzeniem prawomocności. Strona powodowa nie naprowadziła dowodu z dokumentów znajdujących się w aktach postępowania egzekucyjnego, wskazujących, że ww. postanowienie jest prawomocne (art. 250 § 1 zd. 1 kpc).

Brak dowodu w tym zakresie powoduje, że brak jest w aktach dokumentu urzędowego w postaci prawomocnego postanowienia komornika sądowego o umorzeniu postępowania egzekucyjnego, które wykazywałoby stan bezskuteczności egzekucji wobec spółki. Wskazać należy, że również na rozprawie w dniu 3 października 2016 r. strona powodowa nie wniosła o zwrócenie się do komornika o odpis postanowienia ze stwierdzeniem prawomocności. Nie naprowadziła również twierdzeń, że sama uzyskać takiego dokumentu nie może (art. 250 § 1 zd. 2 kpc).

Wbrew twierdzeniom powoda zawartym w piśmie z dnia 29 lipca 2016 r. pozwana nie mogła zaskarżyć postanowienia z dnia 23 września 2014 r. (Km 850/14), albowiem nie była stroną tego postępowania egzekucyjnego.

Wobec tego, ze powód nie wykazał, że egzekucja przeciwko spółce okazała się bezskuteczna powództwo zostało oddalone.

Nie zasługiwały na uwzględnienie natomiast pozostałe zarzuty strony pozwanej.

Wskazać należy, że członek zarządu na podstawie art. 299 ksh odpowiada za zobowiązania istniejące w okresie sprawowania mandatu członka zarządu (por. wyrok SN z dnia 30 września 2015 r., I CSK 772/14), bez względu na to, czy to zobowiązanie zostało stwierdzone w treści tytułu wykonawczego, który powstał w okresie sprawowania mandatu członka zarządu, czy też po tym okresie. Na gruncie przedmiotowej sprawy pozwana sprawował mandat członka zarządu do dnia 19 września 2013 r. (NZW z dnia 19 września 2016 r.) podczas gdy zobowiązanie stwierdzone w nakazie zapłaty stało się wymagalne co najmniej w dniu 9 października 2012 r., co wynika z samej treści nakazu zapłaty z dnia 2 grudnia 2013 r. Odpowiedzialność pozwanego obejmuje więc zobowiązanie będące przedmiotem nakazu zapłaty z dnia 2 grudnia 2013 r. zaopatrzonego w klauzulę wykonalności.

Pozwana kwestionowała wysokość roszczenia ustaloną w nakazie zapłaty z dnia 2 grudnia 2013 r. Wskazać należy, ze wskazany nakaz jest prawomocny (art. 365 § 1 kpc). W niniejszym postępowaniu Sąd jest nim związany. Sąd nie ma możliwości weryfikacji tego tytułu wykonawczego. Niezrozumiałe są twierdzenia pozwanej, jakoby wierzytelność wobec spółki była stwierdzona w wyroku zaocznym. Powód w sprawie powoływał się na prawomocny nakaz zapłaty opatrzony klauzulą wykonalności. Dowód z akt sprawy IV GNc 6123/13/S nie miał wpływu na rozstrzygnięcie w sprawie, albowiem w niniejszym postępowaniu nie było możliwe wzruszenie ww. tytułu wykonawczego.

Pozwana wskazywała, że nie zaistniał stan bezskuteczności egzekucji, z uwagi na nie zastosowanie wszystkich sposobów egzekucji. W ocenie sądu na gruncie niniejszej sprawy ciężar dowodu w tym zakresie obciąża pozwanego, którzy temu ciężarowi nie sprostał (art. 6 kc). To pozwany powinien dokładnie wskazać jakich sposób egzekucji powódka nie zastosowała, a które umożliwiłyby realną egzekucję należności. Przy czym ten zarzut niejako mógłby wpływać na rozstrzygnięcie sprawy gdyby powódka wykazała bezskuteczność egzekucji na podstawie prawomocnego postanowienia o umorzeniu z tego tytułu postępowania egzekucyjnego. Tego strona powodowa nie wykazała.

Inaczej przedstawia się kwestia wykazania, że na dzień zamknięcia rozprawy (art. 316 § 1 kpc) w postępowaniu z powództwa wierzyciela spółki przeciwko członkom zarządu, opartym na treści art. 299 § 1 kpc spółka ma nadal składniki majątkowe pozwalające na realne wyegzekwowanie z nich należności dochodzonej pozwem. Taki zarzut pozwana również podniosła. Członek zarządu wskazując na składniki majątkowe, z których egzekucja mogłaby przynieść realny skutek usuwają przez to domniemanie istnienia szkody po stronie wierzyciela spółki i powoda w sprawie na podstawie art. 299 ksh. Powyższe wynika z faktu, że szkodą w rozumieniu art. 299 ksh jest obniżenie potencjału majątkowego spółki, a nie różnica w stanie dóbr prawem chronionych z czasu poprzedzającego i następującego po zdarzeniu wywołującym szkodę (wyrok SN z dnia 25 marca 2015 r., II CSK 402/14).

W ocenie Sądu wierzyciel nie wykazał że na dzień zamknięcia rozprawy spółka posiadała realny majątek umożliwiający skierowanie do niego egzekucji i uzyskanie należności dochodzonej pozwem. Ustalenie takiego majątku nie było również możliwe w oparciu o ogólne zeznania świadka P. M..

Pozwana zakwestionowała wysokość szkody. Szkoda w rozumieniu art. 299 ksh jest obniżenie potencjału majątkowego spółki, a nie różnica w stanie dóbr prawem chronionych z czasu poprzedzającego i następującego po zdarzeniu wywołującym szkodę (wyrok SN z dnia 25 marca 2015 r., II CSK 402/14). Przy czym przepis art. 299 ksh wprowadza domniemanie istnienia szkody po stronie wierzyciela. Pozwana nie wykazała, że w ww. rozumieniu powódka szkody nie poniosła.

Niemniej wobec tego, że pozwana skutecznie zakwestionowała, iż postanowienie o umorzeniu postępowania egzekucyjnego jest prawomocne, zarzut braku szkody po stronie wierzyciela był zasadny w tym znaczeniu, że odpowiedzialność pozwanej nie może obejmować 150 zł i 261,07 zł, albowiem nie wykazano, ze ww. kwoty przyznano powódce prawomocnie. Odpowiedzialność pozwanej mogła natomiast obejmować kwoty 1105,77 zł i 204,50 zł, stwierdzono w prawomocnym nakazie zapłaty z dnia 2 grudnia 2013 r. oraz koszty klauzuli w kwocie 60 zł. Warunkiem jednak tej odpowiedzialności było wykazanie stanu bezskuteczności egzekucji, czego powódka nie uczyniła.

Niezasadnym również było częściowo żądanie w zakresie odsetek za opóźnienie. O odsetkach Sąd orzeka na podstawie art. 455 kc w zw. z art. 481 kc. Pozwana został wezwany do zapłaty skutecznie dopiero z chwilą doręczenia odpisu pozwu, tj. w dniu 4 maja 2016 r. Ewentualne odsetki za opóźnienie mogłyby być więc zasadzone od dnia 5 maja 2016 r. Powód nie skapitalizował odsetek zasądzonych w nakazie zapłaty od spółki, na dzień złożenia powództwa przeciwko członkowi zarządu i nie zażądał ich jako roszczenia głównego. Powyższe odsetki stanowią bowiem szkodę powoda. Wobec tego, żądanie odsetek za opóźnienie za okres od 9 października 2012 r. do dnia zapłaty, Sąd przyjął, jako żądanie odsetek za opóźnienie od członka zarządu. Odsetki należne od pozwanego członka zarządu liczone być powinny odrębnie na podstawie art. 481 kc w zw. z art. 455 kc. Powód jak wskazano wyżej skutecznie wezwał pozwaną do zapłaty dopiero poprzez doręczenie odpisu pozwu.

Dokumenty (k. 76-77) nie miały w ocenie Sądu znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy, wobec czego nie zostały ujęte w stanie faktycznym.

Mając na uwadze powyższe orzeczono jak w pkt I wyroku.

O kosztach postępowania orzeczono w pkt II na podstawie art. 98 § 1 kpc. Na koszty procesu składało się wynagrodzenie pełnomocnika procesowego w stawce minimalnej ustalone na podstawie rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu, powiększone o opłatę skarbową od pełnomocnictwa w kwocie 17 zł.

SSR A. M.

Sygn. akt XI GC 912/16, dnia 26 października 2016 r.

ZARZĄDZENIE

1.  (...)

2.  (...)

3.  (...)

SSR A. M.