Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III AUa 486/16

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 26 października 2016 r.

Sąd Apelacyjny w Lublinie III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący - Sędzia

SA Barbara Hejwowska

Sędziowie:

SA Krzysztof Szewczak (spr.)

SA Barbara Mazurkiewicz-Nowikowska

Protokolant: sekretarz sądowy Krzysztof Wiater

po rozpoznaniu w dniu 26 października 2016 r. w Lublinie

sprawy T. P.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w S.

o prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy

na skutek apelacji wnioskodawczyni T. P.

od wyroku Sądu Okręgowego w Siedlcach

z dnia 17 marca 2016 r. sygn. akt IV U 142/15

oddala apelację.

Barbara Mazurkiewicz-Nowikowska Barbara Hejwowska Krzysztof Szewczak

Sygn. akt III AUa 486/16

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 7 stycznia 2015 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. odmówił T. P. prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy od dnia 1 grudnia 2014 r., ponieważ komisja lekarska ZUS w orzeczeniu z dnia 29 grudnia 2014 r. stwierdziła, że wnioskodawczyni nie jest niezdolna do pracy.

Odwołanie od wskazanej decyzji złożyła ubezpieczona powołując się na stałe pogarszanie się jej stanu zdrowia.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie.

Wyrokiem z dnia 17 marca 2016 r. Sąd Okręgowy w Siedlcach oddalił odwołanie T. P. od zaskarżonej decyzji.

Swoje rozstrzygnięcie Sąd pierwszej instancji oparł na następujących ustaleniach faktycznych i rozważaniach prawnych.

T. P., urodzona (...), w dniu 3 listopada 2014 r. wystąpiła do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. z wnioskiem o ponowne ustalenie prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy. Ubezpieczona miała ustalone prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy do dnia 30 listopada 2014r. Rozpoznając wniosek z dnia 3 listopada 2014r. organ rentowy skierował wnioskodawczynię na badanie przez lekarza orzecznika ZUS, który w orzeczeniu z 26 listopada 2014 r. ustalił, że nie jest ona niezdolna do pracy. Od powyższego orzeczenia ubezpieczona złożyła sprzeciw, w związku z czym została skierowana na badanie przez komisję lekarską ZUS, która w orzeczeniu z 29 grudnia 2014 r. również stwierdziła brak niezdolności do pracy T. P.. Powołane orzeczenie stało się podstawą wydania zaskarżonej decyzji.

Sąd Okręgowy podkreślił, że ubezpieczona ma (...) lat, posiada wykształcenie podstawowe, pracowała w sklepie jako sprzedawca oraz przy przyjmowaniu towaru do magazynu. Pracowała także w rolnictwie. W 2011 roku odwołująca się przeszła leczenie operacyjne lustrzanych niepękniętych tętniaków tętnic środkowych mózgu, cierpi na nadciśnienie tętnicze, niedoczynność tarczycy w trakcie leczenia substytucyjnego, niedomykalność zastawek przedsionkowo-komorowych, astmę oskrzelową (przewlekłą, częściowo kontrolowaną), zespół bólowo-korzeniowy kręgosłupa L-S na podłożu zmian zwyrodnieniowo-dyskopatycznych, organiczne zaburzenia depresyjne, a także na łagodne zaburzenia funkcji poznawczych. Obecnie w klinicznym badaniu neurologicznym ubezpieczonej nie stwierdzono objawów ogniskowych oraz objawów niewydolności krążenia mózgowego, zaś w badaniu części obwodowej układu nerwowego nie stwierdzono aktywnych objawów korzeniowych. Aktualny stan neurologiczny ubezpieczonej nie sprowadza niezdolności do pracy, bowiem nie stwierdzono objawów ogniskowego uszkodzenia (...) oraz dysfunkcji części obwodowej układu nerwowego naruszających funkcje organizmu w stopniu powodującym niezdolność do pracy. Kliniczne badanie kardiologiczne i analiza załączonej dokumentacji medycznej pozwoliły na rozpoznanie u ubezpieczonej umiarkowanego, niepowikłanego istotnymi zmianami narządowymi nadciśnienia tętniczego. Układ krążenia jest wydolny, nie występowały ostre incydenty wieńcowe ani powikłania naczyniowe naruszające sprawność organizmu. Choroba nadciśnieniowa w obecnym stadium zaawansowania wymaga leczenia farmakologicznego, ale nie upośledza wydolności układu krążenia w stopniu sprowadzającym niezdolność do pracy. Stwierdzona w badaniu echokardiograficznym niewielka niedomykalność zastawki trójdzielnej nie ma znaczenia hemodynamicznego, nie narusza sprawności organizmu. Ubezpieczona choruje na niedoczynność tarczycy. Aktualny stan endokrynologiczny wymaga stałego leczenia substytucyjnego i obserwacji, jednak nie narusza sprawności organizmu w stopniu sprowadzającym niezdolność do pracy. Od 2014 roku wnioskodawczyni leczy się z powodu astmy oskrzelowej i pozostaje pod stałą opieką poradni chorób płuc, jednak nie występowały u niej napady duszności wymagające hospitalizacji. Z powodu powyższego schorzenia odwołująca wymaga stałego przyjmowania leków pulmonologicznych i systematycznej kontroli lekarskiej, jednakże aktualne nasilenie astmy oskrzelowej nie powoduje niezdolności do pracy z przyczyny pulmonologicznej. Stan narządów ruchu ubezpieczonej nie wskazuje na istnienie schorzenia, które naruszałoby prawidłowe funkcjonowanie organizmu w stopniu powodującym utratę zdolności do pracy w stopniu znacznym. Stopień zaawansowania zmian zwyrodnieniowo-zniekształcających oraz dyskopatycznych w obrębie kręgosłupa jest niewielki i nie ma istotnego wpływu na ograniczenie zdolności do pracy. Pełna sprawność ruchowa i czynnościowa kończyn górnych i dolnych oraz niewielkie ograniczenie ruchomości kręgosłupa nie upośledzają istotnie jego funkcji – stanowią o braku podstaw do uznania niezdolności do pracy z punku widzenia ortopedycznego. T. P. funkcjonuje intelektualnie w granicach normy, ale z obecnymi deficytami. Ujawnia także symptomy organicznego uszkodzenia (...) pod postacią łagodnych zaburzeń procesów poznawczych. Dotychczasowy wywiad chorobowy, przebieg leczenia oraz przeprowadzone badanie pozwalają na zdiagnozowanie u ubezpieczonej organicznych zaburzeń depresyjnych lękowych, które jednak nie sprowadzają niezdolności wnioskodawczyni do pracy z przyczyn psychiatrycznych. Wynik badania (...) z dnia 17 lutego 2015 r. wskazuje na niewielkie zmiany w okolicach skroniowych, jednak bez obecności uogólnionych zmian napadowych.

Powołując się na treść art.57 ust.1 i 2 oraz art.12 ust. 1, 2 i 3 ustawy z 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2015 r., poz. 748 t.j.) Sąd pierwszej instancji wskazał na przesłanki nabycia prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy oraz ustawowe rodzaje i definicje tej niezdolności.

Sąd Okręgowy zaznaczył, że rozstrzygnięcie o zasadności odwołania ubezpieczonej od decyzji organu rentowego odmawiającej jej prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy wymagało ustalenia, czy wnioskodawczyni po dniu 30 listopada 2014 r. pozostaje osobą niezdolną do pracy. Zdaniem Sądu pierwszej instancji sporządzone w niniejszej sprawie opinie biegłych dały podstawy do stwierdzenia, że aktualny stan zdrowia odwołującej się nie sprowadza niezdolności do pracy zawodowej zgodnej z wykształceniem i kwalifikacjami. Zespół biegłych lekarzy z zakresu neurologii, ortopedii, pulmonologii, endokrynologii i psychiatrii, a także biegła psycholog, zgodnie stwierdzili, iż rozpoznane u ubezpieczonej schorzenia wymagają dalszego leczenia i obserwacji, jednak ich obecny stan kliniczny i stopień zaawansowania nie sprowadzają niezdolności do pracy. Po zapoznaniu się z dodatkową dokumentacją medyczną przedłożoną przez ubezpieczoną biegli wydali opinie uzupełniające, w których podtrzymali swoje dotychczasowe stanowisko zawarte w opinii głównej, wskazując na brak podstaw do jego zmiany. Wydając opinie biegli wzięli pod uwagę wszystkie dolegliwości wnioskodawczyni, w tym także przebyte leczenie operacyjne. Powołani biegli o specjalnościach odpowiadających schorzeniom T. P. jednoznacznie stwierdzili, że ubezpieczona nie jest niezdolna do pracy.

Dokonując oceny opinii biegłych Sąd Okręgowy doszedł do przekonania, że stanowią one miarodajny dowód w sprawie, gdyż wydane zostały po zapoznaniu się przez biegłych z dokumentacją medyczną oraz po przeprowadzeniu badania ubezpieczonej, jak również po analizie przedłożonej przez ubezpieczoną dodatkowej dokumentacji medycznej w postaci wyników tomografii komputerowej jamy brzusznej i miednicy oraz klatki piersiowej z dnia 9.06.2015r., badania(...)kręgosłupa piersiowego z 20.07.2015r., wyniku badania (...) z 27.05.2015r., wyniku badania (...) z 17.02.2015r., badania echo serca z 17.03.2015r. (k. 28-34 akt sprawy). Opinie są spójne, logiczne i należycie uzasadnione. Wnioski z nich płynące jednoznacznie wskazują, że obecny stan zdrowia wnioskodawczyni nie powoduje u niej niezdolności do pracy.

Mając na uwadze powyższe, na podstawie art. 477 14§1 k.p.c. Sąd pierwszej instancji orzekł jak w wyroku.

Apelację od przedmiotowego orzeczenia wniosła T. P. zaskarżając wyrok w całości i zarzucając:

- pominięcie przez Sąd Okręgowy dowodów w postaci opinii specjalisty neurologa W. M. oraz pozostałych specjalistów o znaczącej wiedzy i autorytecie z dziedziny medycyny, którzy jednoznacznie podają przeciwwskazania ubezpieczonej do pracy;

- pominięcie przez Sąd Okręgowy pełnej dokumentacji oaz zasugerowanie się subiektywną opinią lekarzy pracujących w ZUS niebędących specjalistami w danej dziedzinie ani lekarzami prowadzącymi wnioskodawczyni, a także niewzięcie pod uwagę faktu, że u ubezpieczonej lekarze obserwują nowe ogniska chorobowe i w związku z tym do obiektywnej oceny sytuacji potrzebne są nowe dowody w postaci zaświadczeń i opinii lekarzy prowadzących;

- naruszenie przepisów prawa procesowego polegające na naruszeniu art. 328 § 2 k.p.c. oraz art. 233 § 1 k.p.c.

Wskazując na powyższe zarzuty T. P. domagała się zmiany zaskarżonego wyroku poprzez wydanie wyroku adekwatnego do rzeczywistego stanu zdrowia strony wynikającego z opinii lekarzy specjalistów oraz stanu prawnego, który jest spójny z roszczeniem powódki. Jako żądanie ewentualne ubezpieczona wskazała uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi pierwszej instancji.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje.

Apelacja jest niezasadna i dlatego podlega oddaleniu.

Sąd Apelacyjny w pełni podziela zarówno ustalenia faktyczne, jak i rozważania prawne zawarte w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku. Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Sądu Najwyższego, jeżeli uzasadnienie orzeczenia pierwszoinstancyjnego, sporządzonego zgodnie z wymaganiami art. 328 § 2 k.p.c., spotyka się z pełną akceptacją sądu drugiej instancji to wystarczy, że da on temu wyraz w treści uzasadnienia swego orzeczenia, bez powtarzania szczegółowych ustaleń faktycznych i wnioskowań prawniczych zawartych w motywach zaskarżonego orzeczenia.

Na wstępie podkreślić należy, iż w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych zasadą jest ocena przez sąd legalności decyzji według stanu faktycznego istniejącego w dacie jej wydania. Decyzja odmawiająca prawa do renty rozstrzyga o braku prawa do tego świadczenia od dnia wniosku do dnia wydania decyzji i nie wypowiada się co do okresu późniejszego. Przedmiotem postępowania sądowego toczącego się na skutek odwołania od decyzji odmawiającej prawa do renty nie może być zatem prawo do przedmiotowego świadczenia za okres, którego nie obejmuje zaskarżona decyzja. W niniejszej sprawie do oceny zasadności decyzji organu rentowego z dnia 7 stycznia 2015 r. miarodajny jest więc stan zdrowia ubezpieczonej analizowany pod kątem jej zdolności do pracy na wymienioną datę. Ewentualne późniejsze pogorszenie stanu zdrowia wnioskodawczyni nie mogłoby stanowić podstawy do zmiany zaskarżonej decyzji ZUS Oddziału w S., a jedynie podstawę nowego wniosku do organu rentowego o prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy.

Zaznaczyć należy, iż w przedmiotowym przypadku kluczowe dla rozstrzygnięcia odwołania wnioskodawczyni były opinie biegłych. Sąd musiał się bowiem oprzeć na wiadomościach specjalnych dotyczących stanu zdrowia strony, których sam nie posiadał. Z tego względu dopuścił dowód z opinii zespołu aż sześciu biegłych z zakresu neurologii, ortopedii, pulmonologii, endokrynologii, psychiatrii i psychologii, którzy bardzo dokładnie przebadali ubezpieczoną, opisali wszystkie schorzenia wnioskodawczyni, przebyte zabiegi operacyjne oraz stosowane leczenie, a następnie ustalili ich wpływ na zdolność ubezpieczonej do pracy biorąc pod uwagę jej wykształcenie, kwalifikacje oraz doświadczenie zawodowe. W opiniach uzupełniających odnieśli się również do zastrzeżeń odwołującej oraz złożonej przez nią dodatkowej dokumentacji medycznej. W ocenie Sądu Apelacyjnego wszystkie opinie biegłych słusznie zostały podzielone przez Sąd Okręgowy jako spójne, logiczne i należycie umotywowane. Także zdaniem Sądu drugiej instancji wymienione opinie mogą stanowić podstawę ustaleń Sądu w zakresie zdolności do pracy T. P.. Zostały one bowiem wydane w sposób rzetelny, przez specjalistów w swoich dziedzinach oraz oparte na szczegółowej analizie stanu zdrowia wnioskodawczyni. Nadto, wszyscy biegli jednoznaczne wypowiedzieli się w treści opinii w zakresie oceny zdolności do pracy ubezpieczonej. Biegli nie kwestionowali przy tym istnienia u ubezpieczonej licznych schorzeń oraz pojawiających się na przestrzeni lat dolegliwości, jednakże byli zgodni, iż nie powodują one u wnioskodawczyni choćby częściowej niezdolności do pracy w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Spo­łecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2013 r., poz. 1440 ze zm.).

W tym miejscu należy podkreślić, iż dowód z opinii biegłych podlega ocenie przy zastosowaniu kryteriów określonych w art. 233 § 1 k.p.c. Dokonując tej oceny sąd w każdym wypadku powinien kontrolować wypowiedzi biegłych pod kątem ich zgodności z zasadami logiki, poziomu wiedzy biegłych, sposobu motywowania ich stanowiska, podstaw teoretycznych opinii, a także stopnia stanowczości wyrażonych w niej wniosków (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 7 listopada 2000 r. , I CKN 1170/98 – OSNC 2001 , z. 4 , poz. 64 oraz wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 listopada 2000 r., IV CKN 1383/00 – LEX nr 52 544). W ocenie Sądu drugiej instancji opisane kryteria zostały uwzględnione przez Sąd Okręgowy i dlatego brak jest podstaw do kwestionowania przeprowadzonej przez Sąd pierwszej instancji oceny dowodów, w szczególności zaś dowodów z opinii biegłych. W tej sytuacji twierdzenia wnioskodawczyni o stałym pogorszaniu się jej stanu zdrowia w ostatnich latach stanowią jedynie subiektywne przekonanie T. P. o bardzo złej kondycji zdrowotnej ubezpieczonej i jako takie są niewystarczające do podważania wiarygodności wywołanych opinii oraz dokonania odmiennych ustaleń faktycznych w niniejszej sprawie. Takiej oceny wywołanych w sprawie opinii nie mogą również zmienić sformułowane przez ubezpieczoną zarzuty apelacji sprowadzające się do pominięcia przez Sąd pierwszej instancji zaświadczeń lekarskich wystawionych przez lekarzy prowadzących leczenie wnioskodawczyni. Przede wszystkim podkreślić należy, iż wbrew twierdzeniom apelantki wyrażone w zaświadczeniach lekarskich stanowiska nie są opiniami w rozumieniu przepisów Kodeksu postępowania cywilnego (art. 278 i nast. k.p.c). Fakt niepokrywania się wywołanych w sprawie opinii biegłych ze zdaniem lekarzy prowadzących leczenie strony nie świadczy zatem o wadliwości przeprowadzonego dowodu. To biegli sądowi wypowiadają się bowiem na potrzeby Sądu czyniąc to zgodnie z jego szczegółowymi wskazówkami wynikającymi z tezy dowodowej sformułowanej na potrzeby konkretnej sprawy oraz w oparciu m.in. o szeroki materiał dowodowy zawarty w aktach sprawy, którym najczęściej nie dysponują lekarze poszczególnych specjalności badający pacjenta jedynie pod kątem aktualnych schorzeń odpowiadających ich specjalizacji.

W odniesieniu do zarzutu pominięcia przez Sąd Okręgowy zaświadczeń lekarzy prowadzących leczenie T. P. oraz obserwowania przez nich nowych ognisk chorobowych u ubezpieczonej dodatkowo zaznaczyć należy, iż jedynym z biegłych powołanych w skład zespołu biegłych w niniejszej sprawie był specjalista neurolog, który szczegółowo przeprowadził badanie neurologiczne oraz opisał stan zdrowia strony pod kątem posiadanej specjalizacji medycznej. Nie stwierdził jednocześnie objawów ogniskowego uszkodzenia (...) oraz dysfunkcji części obwodowej układu nerwowego naruszających funkcje organizmu w stopniu powodującym uznanie niezdolności do pracy. Również złożona przez stronę dodatkowa dokumentacja medyczna nie wpłynęła na zmianę stanowiska biegłego. Względem zaś pogarszania się stanu zdrowia wnioskodawczyni należy wskazać, iż może ona złożyć nowy wniosek do organu rentowego o ustalenie prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy. W przypadku zmiany stanu zdrowia po wszczęciu postepowania sądowego wymagana jest bowiem ponowna ocena przez organ rentowy spełnienia przesłanek do ustalenia prawa do dochodzonego świadczenia.

Zarzut nieprawidłowej oceny zebranego materiału dowodowego nie może być zatem uznany za trafny. Podobnie należało ocenić zarzut naruszenia art. 328 § 2 k.p.c., co do którego skarżąca nie sprecyzowała, na czym miałby on polegać w niniejszym przypadku. W świetle wymienionego przepisu uzasadnienie wyroku powinno zawierać wskazanie podstawy faktycznej rozstrzygnięcia, a mianowicie: ustalenie faktów, które sąd uznał za udowodnione, dowodów, na których się oparł, i przyczyn, dla których innym dowodom odmówił wiarygodności i mocy dowodowej, oraz wyjaśnienie podstawy prawnej wyroku z przytoczeniem przepisów prawa. Wszystkie opisane elementy zawiera uzasadnienie zaskarżonego wyroku i dlatego gołosłowny zarzut w tym zakresie nie może skutkować uwzględnieniem żądania strony.

Zdaniem Sądu Apelacyjnego wywołane w sprawie opinie biegłych lekarzy i biegłego psychologa zasadnie zostały ocenione przez Sąd pierwszej instancji jako fachowe, logiczne i wyczerpujące. To zaś obligowało Sąd Okręgowy do uznania wnioskodawczyni za osobę zdolną do pracy i w konsekwencji oddalenia odwołania od zaskarżonej decyzji. Szczegółowo opisane w uzasadnieniu wyroku Sądu pierwszej instancji warunki nabycia prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy określone w art. 57 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2009 r., Nr 153, poz. 1227) muszą być bowiem spełnione łącznie w chwili wydania decyzji przez organ rentowy.

W tym stanie rzeczy Sąd Apelacyjny uznał, iż rozstrzygnięcie Sądu Okręgowego jest prawidłowe i dlatego w oparciu o dyspozycję art. 385 k.p.c. orzekł jak w wyroku.