Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III U 447/16

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 17 sierpnia 2016 r.

Sąd Okręgowy w Przemyślu III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie następującym:

Przewodniczący SSO Anna Kicman

Protokolant sekr. sądowy Jadwiga Goraś

po rozpoznaniu w dniu 17 sierpnia 2016 r. w Przemyślu

na rozprawie

sprawy Z. W.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w R.

o emeryturę

na skutek odwołania Z. W.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w R.

z dnia 17 maja 2016 r., znak: (...)

zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje wnioskodawcy Z. W. prawo do emerytury w ustawowej wysokości, począwszy od dnia 1 kwietnia 2016r.

Sygn. akt III U 447/16

UZASADNIENIE

wyroku z dnia 17 sierpnia 2016 r.

Decyzją z dnia 17 maja 2016 r., znak: (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R. odmówił wnioskodawcy Z. W. prawa do emerytury.

W podstawie prawnej decyzji powołano ogólnie przepisy ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2015, poz. 748 ze zm.) oraz rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r., Nr 8, poz. 43 ze zm.).

W uzasadnieniu decyzji organ rentowy podał, że wnioskodawca nie spełnia warunków do uzyskania emerytury, bowiem do dnia 1 stycznia 1999 r. nie został udowodniony wymagany 15 – letni okres pracy w szczególnych warunkach, wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Zakład Ubezpieczeń Społecznych na podstawie dowodów dołączonych do wniosku przyjął za udowodnione okresy składkowe i nieskładkowe łącznie w wymiarze 25 lat, w tym staż pracy w szczególnych warunkach w wymiarze 14 lat, 3 miesięcy i 13 dni.

Wnioskodawca Z. W. w dniu 10 czerwca 2016 r. złożył odwołanie od powyższej decyzji podnosząc, iż w okresie od 1 lutego 1979 r. do 23 lipca 1985 r. był zatrudniony w Spółdzielni Kółek Rolniczych w P. na stanowisku kierowcy (...) o ładowności powyżej 3,5 tony. Następnie w okresie od 24 lipca 1985 r. do 22 lipca 1988 r. korzystał z urlopu wychowawczego i po jego zakończeniu powrócił na stanowisko specjalisty ds. zaopatrzenia. Nadmienił, że powyższe zostało udokumentowane ogólnym świadectwem pracy z dnia 28 lutego 1989 r., a także w legitymacji ubezpieczeniowej.

Organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania z tych samych względów oraz na podstawie tych samych przepisów prawa, które stanowiły podstawę wydania zaskarżonej decyzji.

Zakład wyjaśnił nadto, że wnioskodawca na okres zatrudnienia
w Spółdzielni Kółek Rolniczych w P. od 1 lutego 1979 r. do 28 lutego 1989 r. nie przedłożył stosownego dokumentu w postaci świadectwa wykonywania prac w szczególnych warunkach, a jedynie ogólne świadectwo pracy z dnia 28 lutego 1989 r., z którego wynika, że był zatrudniony na stanowiskach specjalisty ds. zaopatrzenia oraz kierownika (...) P.,
a więc brak jest podstaw do uznania wskazanego okresu za pracę
w szczególnych warunkach. Ponadto w przedłożonej wraz z odwołaniem legitymacji ubezpieczeniowej widnieje wpis, iż wnioskodawca był zatrudniony na stanowisku kierowcy, jednakże nie stanowi to dowodu na to,
że wnioskodawca stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace
w szczególnych warunkach na stanowisku kierowcy samochodu ciężarowego o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Wnioskodawca Z. W., urodzony dnia (...),
z zawodu mechanik – kierowca pojazdów samochodowych, w dniu 27 kwietnia 2016 r. złożył w organie rentowym wniosek o ustalenie prawa do emerytury z uwzględnieniem okresów pracy w warunkach szczególnych, oświadczając w nim jednocześnie, że nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego.

Na dzień 1 stycznia 1999 r. wnioskodawca legitymuje się ogólnym stażem ubezpieczeniowym wynoszącym 25 lat, na dowód czego w aktach organu rentowego zalega dokumentacja w postaci m.in. świadectw pracy.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych uznał za udowodniony okres pracy Z. W. w warunkach szczególnych wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w Spółdzielni (...) w P.
w okresie od 2 lipca 1974 r. do 11 stycznia 1975 r. i od 5 maja 1977 r. do 31 stycznia 1979 r. na stanowisku kierowcy samochodów ciężarowych
o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony; w (...) Państwowych SA w okresie od 1 lutego 1975 r. do 12 kwietnia 1977 r. na stanowisku kierowcy samochodu oraz w (...) SA w okresie od 1 marca 1989 r. do 31 grudnia 1998 r. na stanowisku palacza, tj. w łącznym wymiarze 14 lat, 3 miesięcy i 13 dni. Natomiast nie uwzględniono do stażu pracy w szczególnych warunkach zatrudnienia wnioskodawcy w Spółdzielni Kółek Rolniczych w P. od 1 lutego 1979 r. do 28 lutego 1989 r., bowiem wnioskodawca nie przedłożył odpowiedniego świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach, a jedynie ogólne świadectwo pracy, z którego wynika, że był on zatrudniony na stanowisku specjalisty ds. zaopatrzenia oraz kierownika (...) P.. Ponadto w przedłożonej wraz
z odwołaniem legitymacji ubezpieczeniowej widnieje wpis, iż wnioskodawca był zatrudniony na stanowisku kierowcy, jednakże nie stanowi to dowodu na to, że wnioskodawca stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace w szczególnych warunkach na stanowisku kierowcy samochodu ciężarowego o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony.

Dowód – dokumentacja w aktach organu rentowego.

Sąd ustalił, że wnioskodawca Z. W. w okresie od 1 lutego 1979 r. do 28 lutego 1989 r. był zatrudniony w Spółdzielni Kółek Rolniczych
w P. i w tym czasie od 1 lutego 1979 r. do 22 lipca 1985 r. wykonywał pracę na stanowisku kierowcy samochodu ciężarowego. Wnioskodawca miał do dyspozycji samochód marki S. 200 - wywrotka i do jego zadań należało wywożenie z Cukrowni (...) błota, które zebrane zostało z wykopanych stawów i następnie rozwożono je na pola, a także wywożenie wapna, buraków i piasku. W okresie zimowym przewożono materiały budowlane.

Czynności na stanowisku kierowcy samochodu ciężarowego wnioskodawca wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

Następnie wnioskodawca w okresie od 23 lipca 1985 r. do 25 lipca 1988 r. korzystał z urlopu wychowawczego i po jego zakończeniu, w dniu 26 lipca 1988 r. powrócił do zakładu pracy otrzymując angaż pracownika umysłowego, tj. specjalisty ds. zaopatrzenia oraz kierownika (...) P.,
które zajmował do końca zatrudnienia, a więc do dnia 28 lutego 1989 r.

Dowód :

- akta osobowe z okresu zatrudnienia wnioskodawcy w Spółdzielni Kółek Rolniczych w P.,

- legitymacja ubezpieczeniowa,

- zeznania świadków: B. C., k. 19,

T. S., k. 19,

- przesłuchanie wnioskodawcy Z. W., k. 19.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dowodów
z dokumentów zgromadzonych w aktach organu rentowego na etapie wydawania zaskarżonej decyzji, a także dokumentów przedłożonych dopiero
w trakcie postępowania sądowego, których domniemanie prawdziwości wynika z art. 244 i nast. k.p.c., a ponadto ich wiarygodność nie została obalona przez żadną ze stron.

Odnośnie rodzaju pracy wnioskodawcy w Spółdzielni Kółek Rolniczych
w P. Sąd uznał za wiarygodne zeznania świadków B. C. oraz T. S.. Wskazani świadkowie pracowali w tym samym zakładzie pracy, a zatem dokładnie znali charakter tej pracy oraz jej negatywne oddziaływania. W zakresie czasookresu zatrudnienia Z. W. na stanowisku kierowcy samochodu ciężarowego, zeznania wyżej wskazanych świadków nie były jednolite, bowiem T. S. twierdził,
iż wnioskodawca sporne czynności wykonywał przez 1 rok, natomiast świadek B. C. podnosił, iż miało to miejsce co najmniej do czasu, w którym on sam był zatrudniony, a więc do 1983 r. Zeznania samego wnioskodawcy wzajemnie się potwierdzają i uzupełniają z treścią zeznań wyżej wskazanych świadków w zakresie czynności, które Z. W. wykonywał w spornym okresie czasu, natomiast różnią się co do samego czasookresu, bowiem podnosił on, iż miało to miejsce od 1 lutego 1979 r. do 22 lipca 1985 r.

W tym stanie rzeczy, odnośnie czasookresu wykonywania spornych czynności, Sąd przede wszystkim przyjął za wiarygodne zeznania wnioskodawcy, jednakże twierdzenia pozostałych osób mieszczą się w tym czasookresie, a więc jednocześnie pozwalają na przyjęcie, iż był on kierowcą samochodu ciężarowego o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony w wymiarze wystarczającym do tego, by uznać, że spełnia on wszystkie przesłanki do otrzymania prawa do świadczenia emerytalnego w wieku obniżonym.

Dowody osobowe stanowią dodatkowo uzupełnienie dowodów
z dokumentów w zakresie zajmowanych przez wnioskodawcę stanowisk pracy oraz rodzaju pracy wykonywanej w okresach będących przedmiotem postepowania.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie wnioskodawcy Z. W. należy uznać za uzasadnione.

Na podstawie art. 184 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r.
o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych
(jednolity tekst: Dz. U. z 2016 r. poz. 887) ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli:

1) okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz

2) okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa
(ust. 2 art. 184).

Zgodnie z art. 32 ust. 1 powołanej wyżej ustawy o emeryturach
i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych
ubezpieczonym urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949 r., będącym pracownikami, o których mowa
w ust. 2 i 3, zatrudnionymi w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przysługuje emerytura w wieku niższym niż określony w art. 27 ust. 2 i 3.

Przy ustalaniu okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze nie uwzględnia się: okresów niewykonywania pracy, za które pracownik otrzymał po dniu 14 listopada 1991 r. wynagrodzenie lub świadczenia z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (art. 32 ust. 1a pkt 1).

Dla celów ustalenia uprawnień, o których mowa w ust. 1, za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia (art. 32 ust. 2).

Wiek emerytalny, o którym mowa w ust. 1, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom wymienionym w ust. 2 i 3 przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych (ust. 4 art. 32).

Przepisy dotychczasowe to rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych
w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze
(Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.).

Zgodnie z § 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r.
w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze
(Dz. U. z 1983 r. Nr 8, poz. 43
ze zm.) - pracownik, który wykonywał pracę w szczególnych warunkach określonych w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeśli osiągnął wiek emerytalny wynoszący 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn, ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w warunkach szczególnych.

Ponadto według § 2 ust. 1 cyt. rozporządzenia, okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze była wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy.

W myśl § 3 powołanego rozporządzenia za okres zatrudnienia wymagany do uzyskania emerytury, zwany dalej "wymaganym okresem zatrudnienia", uważa się okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczalnymi do okresów zatrudnienia.

Bezspornym jest, iż wnioskodawca Z. W. w dniu 12 lutego 2015 r. ukończył 60 lat, osiągnął wymagany staż ogólny wynoszący co najmniej 25 lat dla mężczyzn oraz nie był członkiem otartego funduszu emerytalnego. Ponadto organ rentowy uwzględnił zatrudnienie wnioskodawcy w warunkach szczególnych w Spółdzielni (...) w P. w okresie od 2 lipca 1974 r. do 11 stycznia 1975 r. i od 5 maja 1977 r. do 31 stycznia 1979 r. na stanowisku kierowcy samochodów ciężarowych o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony; w (...) Państwowych S.A. w okresie od 1 lutego 1975 r. do 12 kwietnia 1977 r. na stanowisku kierowcy samochodu oraz w (...) S.A. w okresie od 1 marca 1989 r. do 31 grudnia 1998 r. na stanowisku palacza c.o., tj. w łącznym wymiarze 14 lat, 3 miesięcy i 13 dni.

Istotą sporu w niniejszej sprawie była zatem kwestia ustalenia, czy wnioskodawca Z. W. był zatrudniony co najmniej 15 lat w warunkach szczególnych.

Przeprowadzone w sprawie postępowanie dowodowe wykazało, że w okresie od 1 lutego 1979 r. do 28 lutego 1989 r. wnioskodawca był zatrudniony w Spółdzielni Kółek Rolniczych w P. i w tym czasie przez od 1 lutego 1979 r. do 22 lipca 1985 r. wykonywał prace na stanowisku kierowcy samochodów ciężarowych o ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony. Zaliczeniu przez Sąd podlega cały okres tj. od 1 lutego 1979 r. do 22 lipca 1985 r., bowiem wynikało tak przede wszystkim z zeznań wnioskodawcy, a on jako najbardziej zainteresowany w niniejszej sprawie winien posiadać największą wiedzę co do otrzymywanych wówczas angaży
i czasookresu ich wykonywania. Jednakże do uzyskania uprawnień emerytalnych w wieku obniżonym brakowało Z. W. zaledwie 9 miesięcy, a z zeznań przesłuchiwanych w sprawie świadków wynikało,
iż sporne czynności wnioskodawca wykonywał bez wątpienia przez co najmniej 1 rok, w związku z tym uznać należy, iż już ten okres jest wystarczającym do tego, by uznać, iż decyzja organu rentowego w tym zakresie okazała się błędna.

Wprawdzie nazwy stanowisk zajmowanych przez wnioskodawcę nie odpowiadają nazewnictwu stanowisk ustalonych w zarządzeniu resortowym, jednak nie oznacza to, iż prace nie są wykonywane w warunkach szczególnych. Zgodnie bowiem z utrwalonym poglądem orzecznictwa dla ustalenia pracy wykonywanej w warunkach szczególnych w rozumieniu przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. istotne znaczenie ma rodzaj faktycznie wykonywanej pracy.

Zakres wykonywanych czynności przez wnioskodawcę w spornym okresie w pełni odpowiadał pracom w szczególnych warunkach wymienionym w wykazie A, w dziale VIII (w transporcie i łączności), w pozycji 2 – prace kierowców samochodów ciężarowych o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony, specjalizowanych, specjalistycznych (specjalnych), pojazdów członowych i ciągników samochodowych balastowych, autobusów o liczbie miejsc powyżej 15, samochodów uprzywilejowanych w ruchu w rozumieniu przepisów o ruchu na drogach publicznych, trolejbusów i motorniczych tramwajów, stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r., Nr 8, poz. 43 ze zm.).

Dla porządku przypomnieć należy, iż zarządzenia resortowe utraciły moc i nie są już źródłem prawa. O szczególnym charakterze zatrudnienia decyduje w pierwszej kolejności rodzaj wykonywanych przez ubezpieczonego prac, wymienienie ich w rozporządzeniu Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. i znaczna szkodliwość prac dla zdrowia oraz znaczny stopień ich uciążliwości. Te warunki prace wykonywane przez wnioskodawcę w spornym okresie spełniają.

Informacyjnie można jednak wskazać, że stanowisko, które wnioskodawca zajmował wymienione jest również w wykazie A, dział VIII –
w transporcie i łączności, w pozycji 2 – prace kierowców samochodów ciężarowych o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony, specjalizowanych, specjalistycznych (specjalnych), pojazdów członowych
i ciągników samochodowych balastowych, autobusów o liczbie miejsc powyżej 15, samochodów uprzywilejowanych w ruchu w rozumieniu przepisów o ruchu na drogach publicznych, trolejbusów i motorniczych tramwajów, w punkcie 1 – kierowca samochodu ciężarowego o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony, stanowiącym załącznik nr 1 do Uchwały nr 24 z dnia 14 czerwca 1983 r. Zarządu Krajowego Związku (...), K. i Organizacji Rolniczych w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach w jednostkach organizacyjnych kółek rolniczych.

Podkreślenia wymaga również, iż w postępowaniu przed sądami pracy
i ubezpieczeń społecznych okoliczności mające wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokość mogą być udowadniane wszelkimi dowodami przewidzianymi w kodeksie postępowania cywilnego, w tym również zeznaniami świadków i stron.

W postępowaniu wszczętym odwołaniem od decyzji organu rentowego Sąd kieruje się regułami dowodzenia określonymi w art. 227-309 k.p.c., zwłaszcza że w przepisach regulujących postępowanie w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych (art. 477 8 i nast. k.p.c.) nie ma jakichkolwiek odrębności lub ograniczeń. Przeciwnie, art. 473 § 1 k.p.c. stanowi,
że w sprawach z tego zakresu nie stosuje się przepisów ograniczających dopuszczalność dowodu ze świadków i z przesłuchania stron, co oznacza,
że fakty, od których uzależnione jest prawo do emerytury i renty
oraz wysokość tych świadczeń, mogą być wykazywane wszelkimi środkami dowodowymi, w tym także zeznaniami świadków i stron.

Zatem z poczynionych wyżej ustaleń wynika, że wnioskodawca na dzień 1 stycznia 1999 r. wykazał łącznie ponad 15 lat pracy w warunkach szczególnych (po zsumowaniu z okresami zaliczonymi już przez organ rentowy), a tym samym spełnił wszystkie przesłanki niezbędne do przyznania mu prawa do emerytury w świetle wyżej powołanych przepisów.

Zgodnie z art. 129 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r.
o emeryturach i rentach z FUS, świadczenia wypłaca się poczynając od dnia powstania prawa do tych świadczeń, nie wcześniej jednak niż od miesiąca,
w którym zgłoszono wniosek lub wydano decyzję z urzędu.

W niniejszej sprawie wnioskodawca Z. W. wiek emerytalny osiągnął w dniu 12 lutego 2015 r., a wniosek został złożony w dniu 27 kwietnia 2016 r., a zatem w oparciu o powyższe, prawo do świadczenia emerytalnego należało przyznać począwszy od 1 kwietnia 2016 r., tj. od pierwszego dnia miesiąca, w którym zgłoszono wniosek.

Mając powyższe na uwadze, na podstawie art. 477 14 § 2 k.p.c.
w związku z powołanymi wyżej przepisami prawa orzeczono, jak w sentencji wyroku.