Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Zaskarżonym postanowieniem z dnia 21 marca 2016 roku Sąd Rejonowy dla Łodzi - Widzewa w Łodzi oddalił wniosek H. K. o stwierdzenie, że nabyła ona przez zasiedzenie własność nieruchomości oznaczonej jako działka nr (...), stanowiącą część dawnej działki nr (...) uregulowanej w księdze wieczystej nr (...) o powierzchni 0,3326 ha z dniem 9 marca 2008 roku, umorzył postępowanie w części dotyczącej działki (...) stanowiącej część dawnej działki nr (...) uregulowanej w księdze wieczystej nr (...) o powierzchni 0,0478 ha oraz orzekł o kosztach postępowania.

Apelację od powyższego orzeczenia złożyła wnioskodawczyni, zaskarżając postanowienie w części, a mianowicie w zakresie punktów 1. i 3..

Zarzuciła mu:

1) naruszenie przepisów postępowania, które miało wpływ na rozstrzygnięcie, a mianowicie:

- art. 233 § 1 k.p.c. poprzez przekroczenie zasady swobodnej oceny dowodów i dowolne sformułowanie na podstawie zgromadzonego materiału dowodowego wniosków z niego nie wynikających, a mianowicie, że działka objęta wnioskiem o zasiedzenie stanowiła działkę przyzagrodową a tym samym jej posiadanie było zależne, w sytuacji, gdy Spółdzielnia nie przedstawiła żadnych dowodów potwierdzających tę okoliczność;

- art. 233 § 1 k.p.c. poprzez przekroczenie zasady swobodnej oceny dowodów i dowolne przyjęcie, że prawo posiadania działki nr (...) było związane z członkowstwem wnioskodawczyni w Spółdzielni w sytuacji, gdy wszelkie uprawnienia związane z wniesieniem wkładów do Spółdzielni były związane z członkowstwem H. T. - matki wnioskodawczyni, zaś charakter członkowstwa wnioskodawczyni był związany z pracą wykonywaną w Spółdzielni i powstał na długo przed śmiercią matki wnioskodawczyni;

- art. 233 § 1 k.p.c. w związku z art. 258 k.p.c. poprzez przekroczenie zasad swobodnej oceny dowodów i dowolne przyjęcie, że zeznania świadków w sprawie wskazujące, iż Spółdzielnia przyznawała ich wstępnym działki przyzagrodowe dotyczą także sytuacji wstępnych wnioskodawczyni;

- art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dokonanie oceny materiału dowodowego z pominięciem jego istotnej części w postaci faktu, iż wstępni wnioskodawczyni w roku 1958 wybudowali budynek mieszkalny we wsi W. na posiadanych przez siebie gruntach i nieustalenie, czy ewentualnie działka na której posadowiony był budynek mieszkalny stanowiła grunt przyzagrodowy w myśl prawa spółdzielczego;

- art. 233 § 1 k.p.c. poprzez sprzeczność istotnych ustaleń sądu z materiałem dowodowym, polegającą na uznaniu przez Sąd działki (...) za działkę przyzagrodową

• gdyż w ocenie Sądu za tym przemawia jej powierzchnia, bowiem łącznie działki (...) (poprzednio działka (...)) odpowiadają normie przyjętej w statucie, w sytuacji, gdy w rzeczywistości łączna ich powierzchnia jest znacznie mniejsza niż 0,6 hektara;

• gdyż w ocenie Sądu za tym przemawia fakt zagospodarowania jej pod zasiewy i sadownictwo, co nie znajduje potwierdzenia w zebranym materiale dowodowym, w którym ustalono, iż uprawy na spornej działce służyły wyłącznie zaspokojeniu potrzeb rodziny i nie były w żaden sposób uzależnione od zarządzeń Spółdzielni;

• w sytuacji, gdy działka ta nie była własnością Spółdzielni ani w jej posiadaniu lecz stanowiła własność Skarbu Państwa;

• pomimo, iż Spółdzielnia nigdy nie proponowała wnioskodawczyni wykupu tej działki uznając tym samym władztwo nad nieruchomością;

- art. 520 § 1 k.p.c. poprzez błędne orzeczenie o kosztach wskutek przyjęcia błędnych ustaleń faktycznych;

- art. 520 § 2 k.p.c. poprzez błędne orzeczenie o kosztach wskutek braku przyjęcia, iż każdy z uczestników był w różnym stopniu zainteresowany sprawą;

2) naruszenie przepisów prawa materialnego, tj.:

- art. 65 k.c. w związku z § 16 ust. 3 Statutu Rolniczego Zespołu Spółdzielczego - (...) z 1950 roku poprzez błędną wykładnię i przyjęcie, iż użytkowane przez członka spółdzielni grunty rolnicze stanowiły wyłącznie własność Spółdzielni przekazaną członkowi w zamian za wniesienie wkładu, jako działka przyzagrodowa z pominięciem okoliczności, iż Statut wprost sankcjonował możliwość zatrzymania części posiadanych przez członka gruntów w celu osobistego użytkowania i tym samym jednoznaczne przyjęcie, iż działka nr (...) została przyznana przez Spółdzielnię bez rozważenia, czy ta działka nie pozostawała w posiadaniu wstępnych wnioskodawczyni przed powstaniem członkowstwa;

- art. 65 k.c. w związku z § 16 ust. 4 Statutu Rolniczego Zespołu Spółdzielczego - (...) z 1950 roku poprzez niezastosowanie i pominięcie, że w sytuacji przyznawania członkom Spółdzielni działek przyzagrodowych Walne Zgromadzenie winno ustalić zasady wydzielania działek przyzagrodowych w formie uchwały, a tym samym pominięcie okoliczności, iż Spółdzielnia nie przedstawiła żadnych dokumentów świadczących o sposobie i zasadach przyznawania działek przyzagrodowych w Spółdzielni (...), co może świadczyć o braku takiej praktyki w odniesieniu do swoich członków;

- art. 172 k.c. poprzez niewłaściwe zastosowanie i uznanie, że wnioskodawczyni nie spełniła przesłanek zasiedzenia władając działką nr (...), jako posiadacz zależny w sytuacji, gdy wnioskodawczyni swoje uprawnienia właścicielskie ujawniała na długo przed przystąpieniem do Spółdzielni oraz wstąpieniem w ogół praw po zmarłych rodzicach w tym związanych z członkowstwem w Spółdzielni, a tym samym jej posiadanie było posiadaniem samoistnym;

- art. 336 k.c. poprzez niewłaściwe zastosowanie i uznanie, że wnioskodawczyni działkę nr (...) posiadała jako posiadacz zależny w sytuacji, gdy wnioskodawczyni posiadała nieruchomość jak posiadacz samoistny używając jej i czerpiąc pożytki jak właściciel na długo przed powstaniem członkowstwa w Spółdzielni;

W konsekwencji postawionych zarzutów wnioskodawczyni wniosła o:

1) zmianę zaskarżonego postanowienia w części, poprzez stwierdzenie, że H. K. nabyła własność nieruchomości oznaczonej jako działka (...) uregulowanej w księdze wieczystej KW nr (...), o powierzchni 0, (...) hektara z dniem 9 marca 2008 roku przez zasiedzenie;

2) zasądzenie od uczestników na rzecz wnioskodawczyni kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja jest o tyle zasadna, że skutkuje koniecznością uchylenia zaskarżonego postanowienia i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu.

Postępowanie jakie toczyło się przed Sądem Rejonowym dotknięte jest bowiem nieważnością, co Sąd Okręgowy zobowiązany był uwzględnić z urzędu.

Jednym bowiem z uczestników niniejszego postępowania był Skarb Państwa reprezentowany przez Prezydenta Miasta Ł..

W tej sytuacji uczestnikowi będącemu Skarbem Państwa doręczenia pism sądowych dokonywa się, z mocy art. 133 § 3 zd. 2 k.p.c., zawsze w sposób określony w § 2 art. 133 k.p.c..

Oznacza to, że także i zawiadomienia o terminach rozprawy dla Skarbu Państwa doręcza się nie jego pełnomocnikowi procesowemu ale organowi uprawnionemu do reprezentowania go przed Sądem (w niniejszej sprawie Prezydentowi Miasta Ł.). Innymi słowy, jeżeli stroną postępowania jest Skarb Państwa, to doręczenia dokonywane są zawsze w sposób określony w art. 133 § 2 k.p.c. w zw. z art. 133 § 3 zd. 2 k.p.c., i to niezależnie od faktu ustanowienia pełnomocnika procesowego. Podkreślenia wymaga, że przepisy k.p.c. o doręczaniu pism sądowych mają charakter obligatoryjny, który wyłącza swobodną dyspozycję stron w zakresie sposobu doręczania pism sądowych, a dyspozycje tych przepisów wiążą zarówno Sąd jak też same strony (porównaj - postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 8 września 1993 r., sygn. III CRN 30/93, OSNC 1994/7-8/160 i postanowienie Sądu Najwyższego - Izba Cywilna z 17 listopada 2005 roku, IV CZ 128/05, opublikowane w zbiorze orzecznictwa L.).

Tymczasem Sąd Rejonowy naruszył powyższe reguły i począwszy od dnia 2 lutego 2011 roku dokonywał doręczeń (w tym również zawiadomień o terminach rozpraw) przeznaczonych dla Skarbu Państwa w sposób nieprawidłowy. Wadliwość ta dotyczyła również zawiadomienia o terminie rozprawy bezpośrednio poprzedzającym wydanie zaskarżonego orzeczenia.

Wszystkich tych doręczeń Sąd Rejonowy dokonywał bowiem jedynie do rąk pełnomocnika Skarbu Państwa, w osobie radcy prawnego, nie dokonywał zaś wymaganego doręczenia samemu Skarbowi Państwa do rąk organu uprawnionego do jego reprezentacji, a więc w tym przypadku Prezydenta Miasta Ł..

Ponieważ na rozprawach, o których Skarb Państwa był powiadamiany w sposób nieprawidłowy, nie stawiał się nikt w jego imieniu, doszło do pozbawienia tego uczestnika możności obrony swych praw co skutkować musi stwierdzeniem nieważności postępowania.

Wobec powyższego orzeczono jak w sentencji na podstawie art. 386 § 2 k.p.c. w związku z art. 13 § 2 k.p.c.