Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III Ca 733/15

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 29 stycznia 2015 roku w sprawie z powództwa Z. P. przeciwko Towarzystwu (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. o zapłatę Sąd Rejonowy dla Łodzi – Śródmieścia
w Ł. zasądził od Towarzystwa (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. na rzecz Z. P. kwotę 3.785 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 14 sierpnia 2011 roku do dnia zapłaty, oddalając powództwo w pozostałej części. Ponadto nie obciążył Z. P. obowiązkiem zwrotu kosztów procesu na rzecz Towarzystwa (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. oraz nakazał pobrać na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych od Z. P. kwotę 300,52 zł, zaś od Towarzystwa (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. kwotę 116,87 złotych.

Apelację od powyższego wyroku wniósł powód, zaskarżając go w części, tj. w zakresie pkt. 2 oddalającego powództwo w zakresie 5.000,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami tytułem zadośćuczynienia za doznaną przez powoda krzywdę. Zaskarżonemu orzeczeniu zarzucił niewyjaśnienie wszystkich okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy, co w rezultacie doprowadziło do nierozpoznania istoty sprawy poprzez:

1.  naruszenie przepisu art. 278 k.p.c. poprzez jego błędne zastosowanie, tj. dopuszczenie dowodu z opinii biegłego, co do którego strona powodowa wnioskowała o jego wyłączenie, co mogło wpłynąć na obiektywizm biegłego przy wydawaniu opinii w niniejszej sprawie;

2.  naruszenie przepisu art. 217 § 1 k.p.c. w zw. z art. 227 k.p.c. poprzez ich niewłaściwe zastosowanie, tj. niedopuszczenie wniosku strony powodowej o powołanie innego biegłego tej samej specjalizacji, w sytuacji, gdy okoliczności sporne nie zostały dostatecznie wyjaśnione, m. in. nie została wyjaśniona istotna rozbieżność pomiędzy oceną stanu zdrowia dokonywana przez lekarza ortopedę na etapie przedsądowym w zakresie doznanego uszkodzenia kręgosłupa szyjnego, a ustaleniami biegłego oraz poprzez niezasadne przyjęcie za słuszne twierdzeń biegłego co do istniejących przed wypadkiem zmian zwyrodnieniowych w stawie biodrowym powoda, pomimo tego, iż istnienie tych zmian nie zostało poparte jakimikolwiek zapisami w kartach medycznych, ani w wynikach badań powoda, a ich istnienie biegły wywodzi wyłącznie z „wieloletniego doświadczenia życiowego” oraz „wiedzy lekarskiej”;

3.  naruszenie przepisu art. 286 k.p.c. poprzez jego niezastosowanie, tj. niedopuszczenie dowodu z opinii kolejnego biegłego tej samej specjalności pomimo tego, iż wydana opinia biegłego ortopedy pozostawała niejasna, nie przekonywująca i nie wyjaśniała dostatecznie spornych w przedmiotowej sprawie kwestii, a złożona przez biegłego ustna opinia uzupełniająca wskazywała, iż biegły za pomocą argumentacji nie przekonuje o trafności wniosków opinii (brak powołania się na konkretne zapisy czy też badania poszkodowanego), a jedynie „usztywnia” swoje dotychczasowe stanowisko, powołując się wyłącznie na swoje doświadczenie zawodowe;

4.  naruszenie art. 232 k.p.c. mający istotny wpływ na wynik sprawy, tj. oddalenie wniosku strony powodowej o przeprowadzenie wskazywanego przez nią dowodu o dopuszczenie dowodu z opinii innego biegłego ortopedy w sytuacji, gdy dotychczas prowadzone postępowanie nie wyjaśniało dostatecznie sprzecznych okoliczności w sprawie.

W konkluzji powyższych zarzutów strona powodowa wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez zasądzenie od pozwanego na rzecz strony powodowej kwoty 8.785,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 14 sierpnia 2011 roku do dnia zapłaty oraz rozstrzygnięcie o kosztach procesu za I instancję stosownie do wyniku postępowania apelacyjnego, a nadto zasądzenie od strony powodowej na rzecz pozwanego kosztów procesu za II instancję, w tym kosztów zastępstwa procesowego, ewentualnie o uchylenie skarżonego wyroku i przekazanie sprawy do rozpoznania Sądowi I instancji.

W ramach postępowania dowodowego powód wniósł o dopuszczenie dowodu z opinii innego biegłego z zakresu ortopedii na okoliczność zakresu obrażeń jakich doznał powód na skutek wypadku z dnia 19 listopada 2010 roku, wysokości trwałego bądź długotrwałego uszczerbku na zdrowiu doznanego przez powoda na skutek zdarzenia z dnia 19 listopada 2010 roku z pkt. widzenia specjalizacji biegłego oraz czy proces leczenia powoda uległ zakończeniu oraz jakie są rokowania na przyszłość co do stanu zdrowia powoda.

W odpowiedzi na apelację strona pozwana wniosła o jej oddalenie oraz zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa adwokackiego według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy dodatkowo ustalił:

Biorąc pod uwagę postawione u powoda rozpoznania, zarówno bezpośrednio po zdarzeniu jak i późniejsze, czyli stłuczenie odcinka szyjnego kręgosłupa i ewentualne stłuczenie lewego stawu biodrowego - nie stwierdza się w chwili badania powoda żadnych odchyleń w czynności odcinka szyjnego kręgosłupa jak i stawu biodrowego lewego oraz obie wymienione okolice nie dają dolegliwości bólowych podczas badania jak i w czasie wykonywania ruchów biernych lub czynnych. Powód podczas badania nie skarżył się na dolegliwości ze strony odcinka szyjnego i lewego biodra. Nie ma wobec tego żadnego długotrwałego uszczerbku na zdrowiu. Nie było nawet śladów po urazie, nie było bolesności ani odcinka szyjnego ani lewego biodra.

Brak jest u powoda następstw urazu lub trwałego uszczerbku pourazowego w zakresie czynności i funkcji odcinka szyjnego kręgosłupa i lewego stawu biodrowego. Dolegliwości bólowe, zanik mięśnia czworogłowego uda i upośledzenie ruchów stawu biodrowego w prawej kończynie dolnej nie pozostaje w związku z odniesionymi obrażeniami w czasie zdarzenia. Wymienione objawy i dolegliwości ze strony lewej kończyny dolnej są charakterystyczne dla wczesnego etapu rozwijającej się choroby zwyrodnieniowej stawu biodrowego, co nie jest w związku z odniesionymi obrażeniami w czasie zdarzenia.

(pisemna opinia biegłego z zakresu ortopedii – k. 288-291, ustna opinia uzupełniająca – k. 314)

Sąd Okręgowy w Łodzi zważył, co następuje:

apelacja nie jest zasadna i podlega oddaleniu.

W pierwszej kolejności wskazać należy, iż zarzuty apelacji dotyczą jedynie uchybień procesowych sprowadzających się do wykazania niewyjaśnienia wszystkich okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy i wydanie orzeczenia między innymi w oparciu o opinię biegłego ortopedy, co do którego strona powodowa złożyła wniosek o jego wyłączenie, a przy tym zawierającą sprzeczności, które nie zostały usunięte poprzez dopuszczenie dowodu z opinii innego biegłego tej samej specjalizacji. Spór między stronami dotyczył wysokości uszczerbku na zdrowiu powoda doznanego w związku z wypadkiem z dnia 19 listopada 2010 roku oraz stwierdzonych przez biegłego ortopedę istniejących przed wypadkiem zmian zwyrodnieniowych w stawie biodrowym powoda, pomimo tego, iż istnienie tych zmian nie zostało poparte jakimikolwiek zapisami w kartach medycznych, ani w wynikach badań powoda, a ich istnienie biegły wywiódł wyłącznie z „wieloletniego doświadczenia życiowego” oraz „wiedzy lekarskiej”.

W związku zatem z zarzutami apelacji powoda ustalenia Sądu I instancji należało uznać za niepełne, bo niedające wystarczającej podstawy do oceny zgłoszonych przez stronę pozwaną zarzutów, w szczególności zawierających merytoryczne zastrzeżenia w zakresie dopuszczonego przez Sąd I instancji dowodu z opinii biegłego z zakresu ortopedii, których nie usuwają wnioski zawarte w opiniach biegłego.

Nietrafny jest zarzut naruszenia art. 278 § 1 k.p.c. sprowadzający się do wykazania nieuzasadnionego dopuszczenia dowodu z opinii biegłego A. W. w sytuacji,
w której powód wnosił o jego wyłączenie z uwagi na wątpliwości co do bezstronności biegłego przy sporządzeniu opinii. Przede wszystkim zgodnie z treścią art. 281 k.p.c. aż do ukończenia czynności biegłego strona może żądać jego wyłączenia z przyczyn, z jakich można żądać wyłączenia sędziego. Gdy strona zgłasza wniosek o wyłączenie biegłego po rozpoczęciu przez niego czynności, obowiązana jest uprawdopodobnić, że przyczyna wyłączenia powstała później lub że przedtem nie była jej znana. Instytucja wyłączenia sędziego, a tym samym biegłego, uregulowana jest w art. 48 – 54 k.p.c. Ustawodawca wyróżnia dwa rodzaje wyłączenia: z mocy prawa (art. 48 k.p.c.) lub na wniosek strony bądź na żądanie sędziego (art. 49 k.p.c.). W art. 48 k.p.c. określone są enumeratywnie przesłanki o charakterze bezwzględnym wyłączenia sędziego/biegłego z mocy ustawy. W doktrynie i orzecznictwie przyjmuje się, że wymienione w art. 48 k.p.c. przesłanki wyłączenia sformułowane są w taki sposób, że nie dają podstaw do rozszerzającej interpretacji tego przepisu. W przywołanym przepisie przyczyny wyłączenia wskazane są bowiem w sposób wyczerpujący i nie pozostawiający wątpliwości, o jakie stany faktyczne chodzi (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 2 lutego 2011 roku, sygn. akt II UZ 45/10, LEX nr 844753). Przyczyną wyłączenia sędziego, a zatem i biegłego, na podstawie art. 49 k.p.c. jest możliwość istnienia wątpliwości co do jego bezstronności. Ocena czy dana okoliczność uzasadnia wątpliwości co do bezstronności konkretnego sędziego/biegłego, powinna być dokonywana z perspektywy postronnego obserwatora (por. postanowienie Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 30 stycznia 2013 roku, sygn. akt I ACo 44/12, LEX nr 1348128). Zgodnie z wypracowaną w doktrynie i orzecznictwie wykładnią art. 49 k.p.c. za okoliczność uzasadniającą wątpliwości co do bezstronności należy uznać rodzaj emocjonalnego zaangażowania sędziego/biegłego w odniesieniu do strony postępowania sądowego bądź jej przedstawiciela. W judykaturze wskazuje się na przykłady relacji, mogących ewentualnie uzasadniać wątpliwości co do bezstronności w konkretnej sprawie, a są to przyjaźń, nienawiść, więź rodzinna, powiązania majątkowe, gospodarcze, jak również ujawniona niechęć lub sympatia do strony albo faworyzowanie jednej ze stron kosztem drugiej (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 2 lutego 2011 roku, sygn. akt II UZ 45/10, LEX nr 844753). Wobec biegłego A. W., którego dotyczył wniosek o wyłączenie, a który został wyznaczony przez Sąd I instancji do wydania opinii w przedmiotowej sprawie nie zaistniały - w ocenie Sądu drugiej instancji - żadne przyczyny do jego wyłączenia ex lege. Co zaś się tyczy przesłanek wyłączenia wynikających z art. 49 k.p.c., wniosek w tym zakresie zawarty w treści pozwu nie zawierał żadnego uzasadnienia (art. 50 § 1 k.p.c.). Okoliczności zaś wskazane w piśmie procesowym z dnia 14 sierpnia 2013 roku (k. 115-117) nie stanowią przesłanek o których mowa w art. 49 k.p.c. Samo bowiem niezadowolenie strony z treści przedłożonej opinii nie może być skuteczną podstawą wniosku o jego wyłączenie przewidzianego w art. 49 k.p.c. Jednocześnie jak wynika z akt sprawy biegły wydając opinie nie zgłaszał okoliczności mogących stanowić podstawę jego wyłączenia. Tym samym brak było podstaw do uwzględnienia wniosku w powyższym zakresie.

Zdaniem Sądu Odwoławczego, rację ma natomiast skarżący zarzucając Sądowi I instancji naruszenie art. 286 k.p.c., art. 217 § 1 k.p.c. oraz art. 227 k.p.c. poprzez jego niezastosowanie i nie dopuszczenie dowodu z opinii kolejnego biegłego tej samej specjalności pomimo tego, iż wydana opinia biegłego ortopedy pozostawała niejasna, nie przekonywująca i nie wyjaśniała dostatecznie spornych w przedmiotowej sprawie kwestii. W ocenie Sądu Okręgowego faktycznie przeprowadzone w niniejszej sprawie postępowanie dowodowe budziło zastrzeżenia w zakresie ustalenia, czy dolegliwości powoda związane ze znacznym ograniczeniem ruchomości biodra pozostają w związku z wypadkiem. Strona apelująca poddając wątpliwość treść opinii wskazała na rozbieżność pomiędzy oceną stanu zdrowia dokonywaną przez lekarza ortopedę na etapie przedsądowym w zakresie doznanego uszkodzenia kręgosłupa szyjnego, a ustaleniami biegłego. Wskazać przy tym należy, że opinia lekarska sporządzona została na etapie przedsądowym na potrzeby postępowania likwidacyjnego, co oznacza, że w niniejszym postępowaniu nie stanowi dowodu z opinii biegłego, w odróżnieniu do przeprowadzonej w niniejszym postępowaniu opinii podstawowej i uzupełniającej biegłego A. W., zawierającej merytoryczne wnioski w spornym zakresie. Oparcie zatem rozstrzygnięcia na prywatnych opiniach byłoby naruszeniem przepisów procedury cywilnej. Niemniej jednak opinie opracowane na zlecenie stron (stanowiące dokument prywatny w rozumieniu art. 253 k.p.c.) traktowane są jako element materiału procesowego wyrażający stanowiska stron i zawarta w takiej opinii argumentacja może stanowić podstawę dopuszczenia przez sąd orzekający dowodu z opinii biegłego (Wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 9 maja 2014 r., V ACa 895/13, LEX nr 1474065), co też Sąd I instancji uczynił zgodnie z wnioskiem strony. Niemniej jednak sporządzona w tym zakresie opinia biegłego oparta została jedynie na podstawie wieloletniego doświadczenia życiowego oraz wiedzę lekarską i tym samym wnioski w niej zawarte mogły budzić wątpliwości. Prawidłowe zatem rozstrzygnięcie sprawy wymagało poczynienia przez Sąd wyczerpujących ustaleń faktycznych zmierzających przede wszystkim do udzielenia odpowiedzi na pytanie, czy powód w wyniku wypadku z dnia 19 listopada 2010 roku doznał trwałego, czy też długotrwałego uszczerbku z punktu widzenia ortopedycznego, oraz czy dolegliwości powoda związane ze znacznym ograniczeniem ruchomości biodra pozostają w związku z wypadkiem co wymagało dopuszczenia przez Sąd I instancji wnioskowanego przez stronę dowodu z innego biegłego o tej samej specjalności.

W tym stanie rzeczy ustalenia faktyczne w zakresie niezbędnym dla rozstrzygnięcia sprawy wymagały uzupełnienia w postępowaniu odwoławczym, co było w pełni możliwie również z uwagi na zgłoszony w toku postępowania apelacyjnego dowodów z pisemnej oraz uzupełniającej opinii biegłego z dziedziny ortopedii. W tym miejscu należy wskazać, że postępowanie apelacyjne ma charakter kontrolny, ale jest także kontynuacją postępowania przed sądem pierwszej instancji i zmierza do ponownego merytorycznego rozpoznania sprawy. Przyjęta koncepcja apelacji pełnej (cum beneficio novorum) zakłada więc możliwość, a niekiedy konieczność prowadzenia przez sąd drugiej instancji postępowania dowodowego. Nakłada na sąd drugiej instancji powinność dokonania samodzielnej oceny dowodów zgromadzonych przez sąd pierwszej instancji oraz przeprowadzonych przed sądem odwoławczym, a także ustalenia podstawy faktycznej rozstrzygnięcia (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 16 marca 2016 roku, IV CSK 285/15, LEX nr 2026134). Sąd drugiej instancji rozpatruje zatem sprawę ponownie, prowadząc w tym celu odpowiednie postępowanie dowodowe i dokonując odpowiednich ustaleń faktycznych. Ustalenia sądu pierwszej instancji nie są dla sądu drugiej instancji wiążące, toteż sąd odwoławczy, jako sąd merytoryczny (art. 382 k.p.c.), ponownie rozpoznaje sprawę i nie wiąże go zastosowane przez sąd pierwszej instancji prawo materialne ani stan faktyczny, który może ustalać samodzielnie. Sąd drugiej instancji musi zatem dokonać ponownych, własnych ustaleń, a następnie poddać je ocenie pod kątem prawa materialnego. Oznacza to również nie tylko uprawnienie, ale i obowiązek tego sądu do przeprowadzania dowodów z urzędu, gdy uzna, że jest to konieczne dla rozstrzygnięcia sprawy (art. 232 zdanie drugie k.p.c.) (por. wyrok SN z dnia 21 marca 2014 r., II UK 365/13, LEX nr 1448330, wyrok SN z dnia 17 maja 2013 r. I CSK 509/12, LEX nr 1353054). Sąd drugiej instancji władny jest uzupełnić lub poszerzyć stan faktyczny ustalony przez Sąd pierwszej instancji, co miało właśnie miejsce w okolicznościach niniejszej sprawy. Obowiązek sądu odwoławczego dokonania własnych ustaleń faktycznych i możliwość uzupełnienia lub ponowienia przezeń dowodów przeprowadzonych przed sądem I instancji, podkreślił także Sąd Najwyższy w uzasadnieniu uchwały 7 sędziów z dnia 23 marca 1999 r., III CZP 59/98, LEX nr 35530 (zasada prawna) oraz uchwały 7 sędziów z dnia 31 stycznia 2008 r., III CZP 49/07, LEX nr 341125 (zasada prawna).

Dlatego też Sąd Okręgowy uzupełnił materiał dowodowy zebrany w sprawie
i dopuścił dowód z pisemnej, a następnie uzupełniającej opinii biegłego z zakresu ortopedii na okoliczność zakresu obrażeń jakich doznał powód na skutek wypadku z dnia 19 listopada 2010 roku oraz wysokości ewentualnego trwałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu pozostającego w związku z tym zdarzeniem i rokowań co do stanu zdrowia na przyszłość,
a także określenia zakresu cierpień.

W wyniku tak przeprowadzonego dowodu Sąd ustalił, że biorąc pod uwagę postawione u powoda rozpoznania, zarówno bezpośrednio po zdarzeniu jak i późniejsze, czyli stłuczenie odcinka szyjnego kręgosłupa i ewentualne stłuczenie lewego stawu biodrowego - nie stwierdza się w chwili badania powoda żadnych odchyleń w czynności odcinka szyjnego kręgosłupa jak i stawu biodrowego lewego oraz obie wymienione okolice nie dają dolegliwości bólowych podczas badania jak i w czasie wykonywania ruchów biernych lub czynnych. Powód podczas badania nie skarżył się na dolegliwości ze strony odcinka szyjnego i lewego biodra. Nie ma wobec tego żadnego długotrwałego uszczerbku na zdrowiu. Nie było nawet śladów po urazie, nie było bolesności ani odcinka szyjnego, ani lewego biodra. Brak jest u powoda następstw urazu lub trwałego uszczerbku pourazowego w zakresie czynności i funkcji odcinka szyjnego kręgosłupa i lewego stawu biodrowego. Dolegliwości bólowe, zanik mięśnia czworogłowego uda i upośledzenie ruchów stawu biodrowego w prawej kończynie dolnej nie pozostaje w związku z odniesionymi obrażeniami w czasie zdarzenia. Wymienione objawy i dolegliwości ze strony lewej kończyny dolnej są charakterystyczne dla wczesnego etapu rozwijającej się choroby zwyrodnieniowej stawu biodrowego, co nie jest w związku z odniesionymi obrażeniami w czasie zdarzenia.

O ile zatem na etapie postępowania przed Sądem I instancji wnioski w tym zakresie budziły wątpliwości, to przeprowadzone w toku postępowania apelacyjnego postępowanie dowodowe nie pozostawia jednak wątpliwości, co do tego, że brak jest u powoda następstw urazu lub trwałego uszczerbku pourazowego w zakresie czynności i funkcji odcinka szyjnego kręgosłupa i lewego stawu biodrowego. Dolegliwości bólowe, zanik mięśnia czworogłowego uda i upośledzenie ruchów stawu biodrowego w prawej kończynie dolnej nie pozostaje w związku z odniesionymi obrażeniami w czasie zdarzenia. Wymienione objawy i dolegliwości ze strony lewej kończyny dolnej są charakterystyczne dla wczesnego etapu rozwijającej się choroby zwyrodnieniowej stawu biodrowego, co nie jest w związku z odniesionymi obrażeniami w czasie zdarzenia. Opinie biegłego P. K., zarówno pisemna, jak i ustna uzupełniająca były spójne, logiczne i konsekwentne, a przy tym wypływające z nich wnioski współgrały z wnioskami biegłego A. W., dlatego też należało uznać je za uzasadnione. Opinie Sąd uznał za wiarygodne, miarodajne, wyjaśniając w sposób dostateczny sporne okoliczności sprawy.

W tym stanie rzeczy należało uznać, iż Sąd I instancji prawidłowo uznał, iż powód w wyniku wypadku z dnia 19 listopada 2010 roku nie doznał trwałego, ani długotrwałego uszczerbku z punktu widzenia ortopedycznego i tym samym żądanie powoda ponad kwotę uznaną przez Sąd I instancji należało uznać za wygórowane.

Mając powyższe rozważania na względzie, na podstawie art. 385 k.p.c. Sąd Okręgowy oddalił apelację.

Zważywszy na wynik kontroli instancyjnej o kosztach postępowania apelacyjnego Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c. i zasądził od powoda na rzecz pozwanego kwotę 300 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego - § 6 pkt 3 w zw. z § 13 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej z urzędu (t.j. Dz.U. z 2013 r., poz. 461).