Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 20 lipca 2015 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. stwierdził, że A. A. jako pracownik u płatnika składek (...) nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu, wypadkowemu od dnia 17 listopada 2014 r.

W uzasadnieniu wskazano, że w ramach prowadzonego postępowania wyjaśniającego Zakład przeprowadził w dniach 29 maja 2015 r. – 2 czerwca 2015 r., 16 czerwca 2015 r. – 19 czerwca 2015 r. kontrolę u płatnika składek: (...) s.c. J. L., T. L. (1) w Ł. w zakresie zgłoszenia ubezpieczonej A. A. do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego.

Organ rentowy podał, że w trakcie kontroli przedłożono umowę o pracę zawartą w dniu 17 listopada 2014 r. pomiędzy płatnikiem składek a ubezpieczoną, na czas nieokreślony w pełnym wymiarze czasu pracy, rodzaj umówionej pracy: pracownik biurowy, z wynagrodzeniem 3.000,00 zł brutto.

Z przedłożonej umowy o pracę wynikałoby, iż A. A. miałaby być zatrudniona w firmie (...) s.c. w okresie od 17 listopada 2014 r. Natomiast od 20 stycznia 2015 r. do 2 lipca 2015 r. zostały ubezpieczonej wystawione zaświadczenia o niezdolności do pracy z powodu choroby przypadającej w okresie ciąży. Następnie od 22 lutego 2015 r. do 2 lipca 2015 r. ubezpieczona wystąpiła z roszczeniem o wypłatę zasiłku chorobowego przypadającego w okresie ciąży.

ZUS dodał, że z powyższego wynika, że w okresie, w którym ubezpieczona miałaby być zatrudniona w firmie płatnika składek przeważający okres czasu była niezdolna do pracy z powodu choroby i miałaby pobierać zasiłki chorobowe oraz zasiłek macierzyński.

W ocenie Oddziału ubezpieczona została zatrudniona na specjalnie utworzonym stanowisku pracy, gdyż pomimo długiego okresu nieobecności wnioskodawczyni w pracy nie było potrzeby zatrudnienia pracownika, któremu powierzono by zakres obowiązków pracownika biurowego.

Biorąc pod uwagę powyższe ustalenia organ rentowy stwierdził, iż A. A. zawarła umowę o pracę nie dla wykonywania pracy, ale z zamiarem uzyskania świadczeń z ubezpieczeń społecznych w razie choroby i macierzyństwa przysługujących osobie o statusie pracownika.

/decyzja – k. 37 - 39 akt ZUS /

Wnioskodawczyni A. A. w dniu 18 sierpnia 2015 r. złożyła odwołanie od w/w decyzji i wniosła o jej zmianę. Zaskarżonej decyzji zarzuciła:

1.naruszenie przepisów prawa materialnego, tj.

- art. 6 ust. 1, art. 11 ust. 1, art. 13 ust. 1 oraz art. 38 ust. 1 i ust. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, poprzez wadliwe przyjęcie, iż wiążąca ubezpieczoną umowa o pracę z dnia 17 listopada 2014 r. nie miała być przez strony ją zawierające realizowana, pomimo iż materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie a zwłaszcza z zeznań (...) spółki – (...), wynika, że zatrudnił wnioskodawczynię w celu świadczenia pracy na rzecz spółki na stanowisku pracownik biurowy firmy. Podała, że pracę swoją wykonywała, a więc celem umowy o pracę był realizowany;

- art. 8 ust. 1 i art. 36 ust. 1 w związku z art. 6 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych poprzez jego niezastosowanie i błędne przyjęcie, że pomimo spełniania przesłanek ustawowych dla objęcia ubezpieczonej ubezpieczeniem społecznym, będąc pracownikiem nie została objęta zakresem ochrony ubezpieczeniowej;

- art. 2, 8, 11, 22, 25, 26, 140 Kodeksu pracy poprzez wadliwe i nieuzasadnione przyjęcie, że umowa o pracę zawarta przez nią i pracodawcę obarczona była wadą oświadczenia woli tj. zawarta została dla pozoru, pomimo iż w istocie nie można jej przypisać takiego charakteru, co więcej odpowiadała ona prawu, zaś cel dla jakiej została ona zawarta został jasno w jej treści zwerbalizowany przez obie jej strony, umowa była wykonywana;

- art.- 83 § 1 Kc poprzez błędne uznanie, iż umowa stron była dotknięta wadą pozorności, pomimo, iż organ ubezpieczeniowy nie wykazał istnienia okoliczności która pozwala na takie kwalifikowanie tejże czynności prawnej, a nadto nie udowodnił, iż strony nie zamierzały osiągnąć skutków wynikających z umowy i jej nie osiągnęły.

2. naruszenie przepisów postępowania, które miały istotny wpływ na treść skarżonej decyzji:

- art. 7, 77, 80 kpa w związku z art. 123 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych poprzez ich niezastosowanie, zaniechanie podjęcia niezbędnych czynności w celu dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego sprawy, braku analizy dokumentów dotyczących ewidencji czasu pracy skarżącej, list obecności, a nadto zaniechanie zbadania całokształtu materiału dowodowego, jaki w sprawie występował, co skutkowało wydaniem decyzji wadliwej, nieodpowiadającej prawu.

W konsekwencji wniosła o zasądzenie kosztów postępowania według norm przepisanych.

/odwołanie – k. 2 – 6/

Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. w odpowiedzi na odwołanie wniósł o jego oddalenie, podtrzymując stanowisko zajęte w zaskarżonej decyzji.

/odpowiedź na odwołanie – k. 8/

W piśmie z dnia 7 marca 2016 r zainteresowani wspólnicy spółki cywilnej – (...) przyłączyli się do odwołania wnioskodawczyni oraz wnieśli o zasadzenie kosztów postępowania z kosztami zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

/pismo – k. 31/

Na rozprawie w dniu 21 października 2016 r. pełnomocnik wnioskodawczyni poparł odwołanie i wniósł o zasądzenie kosztów postępowania według norm przepisanych. Pełnomocnik ZUS wnosi o oddalenie odwołania oraz o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

/protokół rozprawy z dnia 21 października 2016 r. – 00:50:07 – 00:55:55 – płyta CD/

S ąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Płatnik składek (...) s.c. J. L. T. L. (1) rozpoczął działalność gospodarczą od 5 lutego 2013 r. Przedmiotem działalności gospodarczej spółki jest: sprzedaż fajerwerków w sklepie stacjonarnym i sklepie internetowym.

/bezsporne, zeznania wnioskodawczyni z dnia 13 września 2016 r. – 00:07:55 – 00:29:15 płyta CD w zw. z zeznaniami z dnia 21 października 2016 r. – 00:04:47 – 00:11:40 – płyta CD, zeznania zainteresowanego T. L. (1) – 00:11:40 – 00:50:07 – płyta CD /

Ubezpieczona A. A. urodziła się (...) Posiada wykształcenie średnie. Ukończyła Zespół Szkół (...)-Hotelarskich w Ł.. Z zawodu jest technikiem ekonomistą.

/dyplom potwierdzający kwalifikacje zawodowe – k. 22 akt ZUS, świadectwo ukończenia technikum – k. 19 – 21 akt ZUS, świadectwo maturalne – k. 18, akta osobowe w kopercie – k. 35/

W okresie od października 2014 r. do lutego 2015 r. ubezpieczona była studentką 5 semestru stacjonarnych studiów licencjackich na kierunku Finanse i Rachunkowość Przedsiębiorstwa na Politechnice (...) i zaliczyła sesję w dniu 9 marca 2015 r. uzyskując wszystkie niezbędne zaliczenia i zdając egzaminy. Na Politechnice (...) wykłady nie są obowiązkowe, natomiast udział w ćwiczeniach, laboratoriach i projektach jest obowiązkowy. Odbywały się one w godzinach przedpołudniowych. Wnioskodawczyni ukończyła studia licencjackie w dniu 30 września 2016 r.

/pismo – k. 123, plan zajęć – k. 125, karta okresowych osiągnięć studenta – k.126 – 127, zeznania wnioskodawczyni z dnia 13 września 2016 r. – 00:07:55 – 00:29:15 płyta CD w zw. z zeznaniami z dnia 21 października 2016 r. – 00:04:47 – 00:11:40 – płyta CD /

Przed podjęciem zatrudnienia u płatnika składek ubezpieczona A. A. podjęła pracę na podstawie umów zlecenia od 1 lipca 2014 r. do 31 października 2014 r. oraz od 2 listopada 2014 r. do 31 grudnia 2014 r. w (...) Klubie (...). Za pracę tę otrzymywała wynagrodzenie miesięczne wynoszące 175 zł brutto. Przedmiotem umów było przygotowanie dokumentów ewidencyjnych.

/zeznania wnioskodawczyni z dnia 13 września 2016 r. – 00:07:55 – 00:29:15 płyta CD, umowy zlecenia – k. 116 – 117, zeznania wnioskodawczyni z dnia 13 września 2016 r. – 00:07:55 – 00:29:15 płyta CD/

Ubezpieczona A. A. została zatrudniona na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony od 17 listopada 2014 r. w firmie (...) s.c. J. L. T. L. (1) z siedzibą w Ł. na stanowisku pracownika biurowego w pełnym wymiarze czasu pracy z wynagrodzeniem 3.000 zł brutto miesięcznie. Określono termin rozpoczęcia pracy na dzień 17 listopada 2014 r. Miejscem wykonywania pracy miała być siedziba firmy: Ł., ul. (...).

/umowa o pracę – k. 16 akt ZUS, akta osobowe w kopercie – k. 35/

W dacie zatrudnienia u płatnika składek A. A. przedłożyła aktualne zaświadczenie o zdolności do pracy na stanowisku pracownika biurowego.

/zaświadczenie – k. 24 akt ZUS, akta osobowe w kopercie – k. 35, zeznania zainteresowanego T. L. (1) – 00:11:40 – 00:50:07 – płyta CD/

A. A. w dniach 17 i 18 listopada 2014 r. przeszła szkolenie wstępne w zakresie BHP.

/karta szkolenia wstępnego BHP – k. 15 akt ZUS, akta osobowe w kopercie – k. 35, zeznania zainteresowanego T. L. (1) – 00:11:40 – 00:50:07 – płyta CD /

Pracodawca utworzył dokumentację pracowniczą ubezpieczonej, w której m.in. znalazły się następujące dokumenty: umowa o pracę, karta szkolenia wstępnego BHP, zaświadczenie lekarskie, dyplom potwierdzający kwalifikacje zawodowe, świadectwo dojrzałości, świadectwo ukończenia technikum.

/akta osobowe w kopercie – k. 35/

Ubezpieczona A. A. nie otrzymała zakresu obowiązków w formie pisemnej. Do jej obowiązków miało należeć w szczególności: monitorowanie zamówień w sklepie internetowym, pomoc przy obsłudze sklepu internetowego, jeżdżenie pomiędzy magazynem firmy, który mieścił się w R. sklepem, przygotowywanie dokumentów dla księgowej, przygotowywanie prezentacji produktów spółki, przygotowywanie ofert.

/zeznania wnioskodawczyni z dnia 13 września 2016 r. – 00:07:55 – 00:29:15 płyta CD w zw. z zeznaniami z dnia 21 października 2016 r. – 00:04:47 – 00:11:40 – płyta CD, zeznania świadka M. K. (1) z dnia 13 września 2016 r. – 00:40:09 – 00:56:50 – płyta CD, zeznania świadka P. P. (1) z dnia 13 września 2016 r. – 00:56:50 – 01:01:40 – płyta CD, zeznania świadka M. U. (1) z dnia 13 września 2016 r. – 01:05:35 – 01:10:22 – płyta CD/

Ubezpieczona miała wykonywać swoje obowiązki w głównie w biurze przy ul. (...) w Ł., czasami miała pracować w domu. Wykonywała czynności biurowe w domu.

/ zeznania wnioskodawczyni z dnia 13 września 2016 r. – 00:07:55 – 00:29:15 płyta CD w zw. z zeznaniami z dnia 21 października 2016 r. – 00:04:47 – 00:11:40 – płyta CD, zeznania świadka Ł. J. (1) z dnia 13 września 2016 r. – 00:36:50 – 00:40:09 – płyta CD, zeznania świadka M. K. (2) z dnia 13 września 2016 r. – 00:40:09 – 00:56:50 – płyta CD, zeznania świadka P. P. (2) – 01:01:40 – 01:05:35 – płyta CD/

Wnioskodawczyni była w sklepie u P. P. i M. U. z ofertą spółki.

/zeznania świadka P. P. – e – protokół z dnia 13 września 2016 r 00: 56:50, M. U. - e – protokół z dnia 13. Września 2016 r 01:10:22/

Wnioskodawczyni nie była upoważniona do podpisywania dokumentów.

/zeznania wnioskodawczyni z dnia 13 września 2016 r. – 00:07:55 – 00:29:15 płyta CD w zw. z zeznaniami z dnia 21 października 2016 r. – 00:04:47 – 00:11:40 – płyta CD/

Wnioskodawczyni miała korzystać w pracy z prywatnego samochodu. Nie miała zawartej umowy z płatnikiem o korzystanie z własnego samochodu do celów służbowych.

/zeznania zainteresowanego T. L. (1) e – protokół z dnia 21 października 2016 – 00:11:40 – 00:50:07 – płyta CD/

Płatnik składek sporządził dla ubezpieczonej listy obecności oraz listy płac, na których kwitowała odbiór wynagrodzenia.

/listy obecności – k. 10 – 13 akt ZUS, listy płac – k. 6 – 9 akt ZUS, zeznania wnioskodawczyni z dnia 13 września 2016 r. – 00:07:55 – 00:29:15 płyta CD w zw. z zeznaniami z dnia 21 października 2016 r. – 00:04:47 – 00:11:40 – płyta CD/

Poza dokumentacją osobowo – płacową pochodzącą ze spornego okresu zatrudnienia brak jest innych dokumentów podpisanych przez A. A., które dotyczyłyby powierzonych jej przez płatnika składek czynności pracowniczych.

/bezsporne/

Zainteresowana spółka dysponuje ulotką reklamową, gdzie jako osoba do kontaktu została wskazana wnioskodawczyni.

/ulotka reklamowa – k. 5 akt ZUS/

Czas pracy wnioskodawczyni nie był monitorowany. Pracodawca nie sprawdzał, co na bieżąco robi pracownik. Oceniał wyniki po czasie, kontaktował się z co jakiś czas na temat listy sklepów zainteresowanych produktami firmy, ofert stoisk na okres sylwestrowy. Wnioskodawczyni miała wolną rękę, jeśli chodzi o liczbę klientów. Zainteresowany nie wiedział, co wnioskodawczyni robiła w konkretnych dniach.

A. A. podejmując pracę w firmie płatnika składek była w ciąży i wiedziała o niej. Pierwsza wizyta, na której stwierdzono stan ciąży miała miejsce w dniu 13 listopada 2014 r. Kolejna wizyta miała miejsce w dniu 27 listopada 2014 r , gdzie stwierdzono poronienie zagrażające.

/dokumentacja medyczna – k. 25, karta przepisu ciąży i dokumentacja medyczna w kopercie – k. 47, zeznania wnioskodawczyni z dnia 13 września 2016 r. – 00:07:55 – 00:29:15 płyta CD/

Ubezpieczona stała się niezdolna do pracy z powodu choroby przypadającej w okresie ciąży od 20 stycznia 2015 r. Dziecko urodziła w dniu 26 czerwca 2015 r.

/ dokumentacja medyczna – k. 25, odpis skrócony aktu urodzenia – k. 25, karta przepisu ciąży i dokumentacja medyczna w kopercie – k. 47 /

Ubezpieczona po urlopie macierzyńskim w dniu 1 lipca 2016 r. wróciła do pracy u płatnika składek na stanowisko pracownika biurowego na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony. Jednakże na mocy aneksu zawartego w dniu 1 lipca 2016 r. obniżono wnioskodawczyni wymiar czasu pracy do ¼ etatu oraz proporcjonalnie obniżono wynagrodzenie do kwoty 750 zł brutto.

/aneks – k. 106, listy obecności – k. 109, listy płac – k. 110 – 111, zeznania wnioskodawczyni z dnia 13 września 2016 r. – 00:07:55 – 00:29:15 płyta CD w zw. z zeznaniami z dnia 21 października 2016 r. – 00:04:47 – 00:11:40 – płyta CD, zeznania świadka M. K. (1) z dnia 13 września 2016 r. – 00:40:09 – 00:56:50 – płyta CD /

Ubezpieczona z dniem 1 lipca 2016 r. otrzymała zakres obowiązków na piśmie. Do jej zadań na zajmowanym stanowisku miało należeć:

- sprawdzanie wpłat od kontrahentów,

- obsługa kasy fiskalnej,

- przygotowywanie dokumentów do księgowości,

- sprawdzanie zamówień w sklepie internetowym.

/zakres czynności pracownika – k. 107 – 108/

Płatnik składek z tytułu działalności gospodarczej osiągnął w 2013 r. następujące przychody: 1.220.872,41 zł, poniósł koszty w wysokości 1.257.103,14 zł, osiągnął dochody w wysokości -36.230,73 zł, w 2014 r. następujące przychody: 4.216.953,74 zł, poniósł koszty w wysokości 4.443.168,11 zł, osiągnął dochody w wysokości -226.214,37 zł, w 2015 r. osiągnął dochód -272.556,17 zł.

/przychody – dokumenty w kopercie – k. 35, pismo – k. 79/

Płatnik składek (...) oprócz ubezpieczonej w latach 2013 - 2014 zatrudniał 4 pracowników:

- P. B. w charakterze sprzedawcy,

- Ł. F. w charakterze pracownika biurowego – sprzedawcy,

- D. G. w charakterze pracownika biurowego,

- P. N. w charakterze przedstawiciela handlowego – zaopatrzeniowca.

W/w osoby były zatrudnione na podstawie umów o pracę na czas nieokreślony z wynagrodzeniem 1.680,00 zł. W latach 2013 – 2014 nie przebywały na zwolnieniach lekarskich.

/dokumentacja w kopercie – k. 35, zeznania zainteresowanego T. L. (1) – 00:11:40 – 00:50:07 – płyta CD/

T. L. (1) w toku przesłuchania przed organem rentowym podał, że wnioskodawczyni została polecona do pracy przez jednego z jego znajomych - M. K. (2), a na miejsce wnioskodawczyni została zatrudniona na okres próbny na podstawie umowy cywilno – prawnej M. K. (3). Podał, że wnioskodawczyni nie posiadała pieczątki i upoważnienia do podpisywania dokumentów.

/protokół przesłuchania – k. 4,3 akt ZUS/

Sąd Okręgowy dokonał następującej oceny dowodów i zważył co następuje:

W świetle materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie oraz poczynionych na jego podstawie ustaleń faktycznych a także oceny przeprowadzonych w sprawie dowodów, odwołanie nie jest zasadne i jako takie podlega oddaleniu.

Zgodnie z treścią art. 6 ust. 1 pkt 1, art. 8 ust. 1 i art. 11 ust. 1 i art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2015 r., poz. 121) pracownicy, to jest osoby pozostające w stosunku pracy, podlegają obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym.

Stosownie do treści art. 1 ust 1 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 roku o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. z 2016 r., poz. 372) osobom tym, w razie choroby lub macierzyństwa, przysługują świadczenia pieniężne na warunkach i w wysokości określonych ustawą.

W myśl art. 4 w ust 1 i 2 ustawy zasiłkowej ubezpieczony podlegający obowiązkowo ubezpieczeniu nabywa prawo do zasiłku chorobowego po upływie 30 dni nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego.

O uznaniu stosunku łączącego dwie osoby za stosunek pracy rozstrzygają przepisy prawa pracy.

Według art. 22 § 1 kp, przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem.

Do cech pojęciowych pracy stanowiącej przedmiot zobowiązania pracownika w ramach stosunku pracy należą osobiste i odpłatne jej wykonywanie w warunkach podporządkowania. Zgodnie ze stanowiskiem judykatury stosunek ubezpieczeniowy jest następczy wobec stosunku pracy i powstaje tylko wówczas, gdy stosunek pracy jest realizowany. Jeżeli stosunek pracy nie powstał bądź też nie jest realizowany, wówczas nie powstaje stosunek ubezpieczeniowy, nawet jeśli jest odprowadzana składka na ubezpieczenie społeczne (wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia z dnia 17 stycznia 2006 roku III AUa 433/2005, Wspólnota (...)). Podleganie pracowniczemu tytułowi ubezpieczenia społecznego jest uwarunkowane nie tyle opłacaniem składek ubezpieczeniowych, ile legitymowaniem się statusem pracownika rzeczywiście świadczącego pracę w ramach ważnego stosunku pracy (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 października 2005 roku o sygn. akt II UK 43/05, OSNAPiUS rok 2006/15 – 16/251).

W przedmiotowej sprawie organ rentowy stanął na stanowisku, iż umowa o pracę zawarta między ubezpieczoną A. A. a płatnikiem składek, jest nieważna, bowiem została zawarta dla pozoru.

Zgodnie z art. 83 § 1 k.c. nieważne jest oświadczenie woli złożone drugiej stronie za jej zgodą dla pozoru.

Z czynnością prawną pozorną mamy do czynienia wówczas, gdy występują, łącznie, następujące warunki: oświadczenie woli musi być złożone tylko dla pozoru, oświadczenie woli musi być złożone drugiej stronie, adresat oświadczenia woli musi zgadzać się na dokonanie czynności prawnej jedynie dla pozoru, czyli być aktywnym uczestnikiem stanu pozorności. Pierwsza i zasadnicza cecha czynności pozornej wyraża się brakiem zamiaru wywołania skutków prawnych, jakie prawo łączy z tego typu i treścią złożonego oświadczenia. Jest to zatem z góry świadoma sprzeczność między oświadczonymi a prawdziwymi zamiarami stron, czyli upozorowanie stron na zewnątrz i wytworzenie przeświadczenia dla określonego kręgu (otoczenia), nie wyłączając organów władzy publicznej, że czynność o określonej treści została skutecznie dokonana. Jednakże zgodnie ze stanowiskiem Sądu Najwyższego, wyrażonym w wyroku z 14 marca 2001 roku (sygn. akt III UKN 258/00, opubl. OSNAP 2002/21/527), nie można przyjąć pozorności oświadczeń woli o zawarciu umowy o pracę, gdy pracownik podjął pracę i ją wykonywał, a pracodawca świadczenie to przyjmował. Nie wyklucza to rozważenia, czy w konkretnym przypadku zawarcie umowy zmierzało do obejścia prawa (art. 58 § 1 k.c. w związku z art. 300 k.p.).

O czynności prawnej mającej na celu obejście ustawy można mówić wówczas, gdy czynność taka pozwala na uniknięcie zakazów, nakazów lub obciążeń wynikających z przepisu ustawy i tylko z takim zamiarem została dokonana. Nie jest natomiast obejściem prawa dokonanie czynności prawnej w celu osiągnięcia skutków, jakie ustawa wiąże z tą czynnością prawną. Skoro z zawarciem umowy o pracę ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych wiąże obowiązek ubezpieczenia emerytalno-rentowego, chorobowego i wypadkowego, podjęcie zatrudnienia w celu objęcia ubezpieczeniem i ewentualnego korzystania ze świadczeń z tego ubezpieczenia nie może być kwalifikowane jako obejście prawa.
W sytuacji, gdy wolą stron zawierających umowę było faktyczne nawiązanie stosunku pracy i doszło do świadczenia pracy za wynagrodzeniem, sama świadomość jednej ze stron umowy, a nawet obu stron, co do wystąpienia w przyszłości zdarzenia uprawniającego do świadczeń z ubezpieczenia społecznego, nie daje podstawy do uznania, że umowa miała na celu obejście prawa (wyrok SN z dnia 2 lipca 2008 roku, sygn. akt II UK 334/07, opubl. L.).

Sąd Okręgowy w całości podziela stanowisko Sądu Najwyższego wyrażone w wyroku z dnia 24 lutego 2010 roku w sprawie o sygn. akt II UK 204/09 (lex nr 590241), iż o tym czy strony istotnie nawiązały stosunek pracy stanowiący tytuł ubezpieczeń społecznych nie decyduje samo formalne zawarcie umowy o pracę, wypłata wynagrodzenia, przystąpienie do ubezpieczenia i opłacenie składki, wystawienie świadectwa pracy, ale faktyczne i rzeczywiste realizowanie elementów charakterystycznych dla stosunku pracy, a wynikających z art. 22 § 1 k.p. Istotne więc jest, aby stosunek pracy zrealizował się przez wykonywanie zatrudnienia o cechach pracowniczych.

W uzasadnieniu wyroku Sądu Najwyższego z dnia 21 maja 2010 r. w sprawie o sygn. akt I UK 43/10 (Lex nr 619658) można wyczytać, że umowa o pracę jest zawarta dla pozoru, a przez to nie stanowi tytułu do objęcia ubezpieczeniami społecznymi, jeżeli przy składaniu oświadczeń woli obie strony mają świadomość, że osoba określona w umowie jako pracownik nie będzie świadczyć pracy, a podmiot wskazany jako pracodawca nie będzie korzystać z jej pracy, czyli strony z góry zakładają, iż nie będą realizowały swoich praw i obowiązków wypełniających treść stosunku pracy. Skoro z zawarciem umowy o pracę ustawa z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych wiąże obowiązek ubezpieczenia emerytalnego i rentowych oraz wypadkowego i chorobowego, to podjęcie zatrudnienia w celu objęcia tymi ubezpieczeniami i ewentualnie korzystania z przewidzianych nimi świadczeń nie jest obejściem prawa.

W wyroku Sądu Najwyższego z dnia 24 sierpnia 2010 r. w sprawie o sygn. akt I UK 74/10 (lex numer 653664) stwierdzono zaś, że podstawą ubezpieczenia społecznego jest rzeczywiste zatrudnienie, a nie sama umowa o pracę (art. 22 k.p., art. 6 ust. 1 pkt 1 i art. 13 pkt 1 w/w ustawy). Umowa o pracę nie jest czynnością wyłącznie kauzalną, gdyż w zatrudnieniu pracowniczym chodzi o wykonywanie pracy. Brak pracy podważa sens istnienia umowy o pracę. Innymi słowy jej formalna strona, nawet połączona ze zgłoszeniem do ubezpieczenia społecznego, nie stanowi podstawy takiego ubezpieczenia.

Z powyższego jednoznacznie wynika, że motywacja skłaniająca do zawarcia umowy o pracę nie ma znaczenia dla jej ważności przy tym wszak założeniu, że nastąpiło rzeczywiste jej świadczenia zgodnie z warunkami określonymi w art. 22 § 1 k.p. Tym samym nie można byłoby czynić odwołującej zarzutów, że zawarła umowę o pracę jedynie w celu uzyskania świadczeń z ubezpieczeń społecznych, pod tym wszakże warunkiem, że na podstawie kwestionowanej umowy realizowałaby zatrudnienie o cechach pracowniczych.

Mając na uwadze dotychczas poczynione rozważania prawne należy podkreślić, że w realiach niniejszej sprawy Sąd Okręgowy w celu dokonania kontroli prawidłowości zaskarżonej decyzji organu rentowego musiał zatem badać, czy pomiędzy wnioskodawczynią a płatnikiem składek istotnie doszło do nawiązania i realizacji stosunku pracy w warunkach określonych w art. 22 § 1 k.p.

W tej sytuacji do Sądu należało przeprowadzenie oceny, czy analizowany stosunek prawny nosił konstytutywne cechy stosunku pracy.

W tym celu Sąd zbadał, czy odwołująca się osobiście świadczyła pracę podporządkowaną pracodawcy (pod kierownictwem pracodawcy) w sposób ciągły, odpłatny, na rzecz i ryzyko pracodawcy. Dokonanie powyższego ustalenia miało bowiem znaczenie dla objęcia wnioskodawczyni obowiązkowymi ubezpieczeniami społecznymi: emerytalnym, rentowymi, chorobowym oraz wypadkowym z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę.

Oceniając zebrany w sprawie materiał dowodowy Sąd nie dał wiary zeznaniom wnioskodawczyni, zainteresowanemu oraz świadka M. K. (2), w których wskazywali na zatrudnienie ubezpieczonej u płatnika składek na podstawie umów o pracę.

W ocenie Sądu Okręgowego brak jest jakichkolwiek wiarygodnych dowodów potwierdzających wykonywanie pracy przez ubezpieczoną w ramach stosunku pracy. Przeciwko prawdziwości zeznań wnioskodawczyni, świadków przemawiają, zdaniem Sądu, ustalone okoliczności faktyczne. Brak jest bowiem jakichkolwiek dokumentów potwierdzających jakąkolwiek działalność ubezpieczonej na rzecz pracodawcy poza aktami osobowymi, które stanowią formalny element zatrudnienia, a nie są dowodem faktycznego istnienia pomiędzy stronami stosunku pracy.

Sąd odmówił wiary zeznaniom wnioskodawczyni, zainteresowanego oraz świadka M. K. (2) co do faktu, że ubezpieczona podjęła pracę i świadczyła ją na rzecz płatnika składek albowiem w okresie zatrudnienia u płatnika składek wnioskodawczyni była studentką studiów dziennych na Politechnice (...) na kierunku finanse i rachunkowość przedsiębiorstwa. Skoro obecność na zajęciach – ćwiczeniach, laboratoriach i projektach był obowiązkowy i ubezpieczona zaliczyła semestr 5 trwający od października 2014 r. do lutego 2015 r. w dniu 9 marca 2015 r. to oznacza, że musiała na te zajęcia uczęszczać. A skoro studiowała w systemie dziennym i większość zajęć miała w godzinach porannych i dopołudniowych to od 17 listopada 2014 r. do 20 stycznia 2015 r. nie mogła codziennie od poniedziałku do piątku około 9.00 czy 10.00 rano stawiać się w pracy w biurze przy ul. (...) i pracować przez 8 godzin dziennie. Wnioskodawczyni zeznała, że zajęcia były obowiązkowe tylko na I roku, co innego wynika jednak z informacji przedstawionej przez uczelnię.

Sąd nie dał wiary świadkowi M. K. i zainteresowanemu T. L. oraz wnioskodawczyni w zakresie twierdzeń, że zdobyła pracę dzięki ogłoszeniu i, że nie znali się, bowiem, z przesłuchania zainteresowanego w toku postępowania przed organem rentowym wynika, że wnioskodawczyni trafiła do pracy z polecenia znajomego T. L. – M. K.. Zainteresowany nie wytłumaczył w żaden sposób tej rozbieżności.

Pojawiły się rozbieżności w zeznaniach wnioskodawczyni i świadka K. co do poruszania się pojazdem, czego koszt miał wchodzić w skład wynagrodzenia. Wnioskodawczyni podawała, że nie miała własnego pojazdu, korzystała z pojazdu rodziców, czasem ktoś ją zawoził. Świadek K. twierdził natomiast, że wnioskodawczyni miała własny samochód. Świadek P. natomiast podawał, że wnioskodawczyni korzystała z samochodu świadka M. K..

Świadek K. wymienia liczne czynności, którymi miała zajmować się wnioskodawczyni – głównie w domu, nie podając jednak żadnych konkretów, a wymienia też czynności, których nie wymienia sama wnioskodawczyni (sporządzanie wykresów, statystyk). Takich czynności nie wymienia także zainteresowany, który także konkretnie nie wskazuje, jakie i kiedy czynności wnioskodawczyni wykonywała, przyznają jednocześnie, że nie wiedział, co konkretnie w danym dniu robiła wnioskodawczyni.

Sąd dał wiarę zeznaniom świadka Ł. J. jedynie co do faktu, że widział jak ubezpieczona w domu wykonuje jakąś pracę biurową, jednakże należy zaznaczyć, że ubezpieczona równoległe pracowała na podstawie umowy zlecenia, a więc mogłyby to być dokumenty np. dotyczące realizacji jej obowiązków na rzecz klubu motorowego w Ł..

Z faktu, że świadek P. dowoził wnioskodawczynię w okolicę ul. (...) i widział w jej torebce ulotki o fajerwerkach, nie można wywieźć, że wnioskodawczyni wykonywała obowiązki w ramach stosunku pracy. Świadek ten podawał, że wnioskodawczynię dowoził na 9 i odwoził o 16, co pozostaje w sprzeczności z zeznaniami zainteresowanego, z których wynikały godziny pracy 10 – 17.

Wnioskodawczyni miała przygotowywać materiały reklamowe, banery, oferty, tymczasem brak jest dowodu na to, że wnioskodawczyni jest autorem jakiekolwiek materiału reklamowego. Fakt, że na jednej ulotce są dane kontaktowe wnioskodawczyni, nie przesądza o tym, że to ona była autorem tej ulotki. Wnioskodawczyni wskazywała, że pracowała na komputerze firmowym, a także na własnym. Zainteresowany podawał natomiast, że wnioskodawczyni pracowała tylko na własnym komputerze.

Wnioskodawczyni miała przygotowywać materiały do wysyłki, ale nie była w stanie sprecyzować, gdzie przesyłki były wysyłane i za pośrednictwem jakiego operatora.

Także zeznania P. P. (1) oraz M. U. (1), z których wynika, że ubezpieczona przedstawiła im ofertę płatnika składek nie przesądzają o tym, że była ona pracownikiem płatnikiem. Tym bardziej, że wnioskodawczyni nie była w stanie wskazać konkretnie innych kontrahentów, z którymi nawiązała współpracę.

Nie był zresztą w stanie tego podać także zainteresowany, który nie określił, w jaki sposób wnioskodawczyni miała płacone wynagrodzenie, czy podpisywała listy obecności (a do akt takie zostały załączone), czy była ewidencja czasu pacy, z jakimi kontrahentami miała kontakt i czy dzięki niej doszło do nawiązania jakiegoś kontraktu z klientem, twierdził, że wnioskodawczyni była umocowana do podpisywania dokumentów, miała pieczątkę, co innego mówił przed organem rentowym, co innego twierdziła też wnioskodawczyni. Podawał, że wnioskodawczyni miała osiągnąć cel jako przedstawiciel handlowy, a w umowie o pracę wnioskodawczymi miała stanowisko pracownika biurowego. Wymienia czynności, których nie wymienia wnioskodawczyni – monitoring portali społecznościowych. Twierdził, że wynagrodzenie wnioskodawczyni nie odbiegało od wynagrodzenia innych pracowników, co mijało się z prawdą, bowiem pozostali pracownicy mieli wynagrodzenie na poziomie minimalnego wynagrodzenia.

Okoliczność, iż wynagrodzenie miało obejmować również koszt paliwa nie była wiarygodna, gdyż nie zostało to potwierdzone żadnym dokumentem w postaci umowy, wnioskodawczyni nie dysponowała własnym samochodem i korzystała z uprzejmości bliskich i znajomych.

Nadto podkreślenia wymaga fakt, że firma w 2013, w 2014 oraz 2015 r. odnotowała stratę, a więc nie było jej stać na zatrudnienie pracownika z tak wysokim wynagrodzeniem.

Brak także konkretnego dowodu, że na miejsce wnioskodawczyni został ktoś zatrudniony. W toku przesłuchania przed organem rentowym T. L. podał, że na miejsce wnioskodawczyni – na podstawie umowy zlecenia została zatrudniona M. K.. W toku postępowania taka umowa nie została przedstawiona.

Jednocześnie T. L. przyznał, że nie monitorował czasu pracy wnioskodawczyni, od czasu do czasu się z nią kontaktował, nie wiedział, co robiła wnioskodawczyni, oceniał po czasie wyniki i jeśli było kilku potencjalnych klientów to oceniał, że osoba była godna współpracy, przy czym nie wiedział, czy wnioskodawczyni zdobyła klientów. Miała także wolną rękę w kształtowaniu dziennych obowiązków.

Mając na względzie powyższe Sąd odmówił wiary wnioskodawczyni, zainteresowanemu oraz świadkom co do faktu, że rzeczywiście ubezpieczona świadczyła pracę w ramach zawartej umowy o pracę , w warunkach pracowniczego podporządkowania.

Zdaniem Sądu analiza zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego prowadzi do wniosku, że ubezpieczona na rzecz płatnika składek w spornym okresie nie wykonywała pracy w warunkach podporządkowania pracowniczego. Fakt, iż rozmawiała z potencjalnymi klientami płatnika składek i oferowała im jego produkty nie świadczy o istnieniu stosunku pracy.

Przede wszystkim zwrócić należy na to, że zgromadzony w sprawie materiał dowodowy, nie potwierdza, aby zainteresowany kierował pracą wnioskodawczyni, w szczególności, aby wskazywał jakiekolwiek konkretne zadania do realizacji związane z powierzonym stanowiskiem pracy oraz aby zakreślał konkretne terminy wykonania poszczególnych zadań. Jest to istotne, jeżeli uwzględni się, że zatrudnienie pracownicze odwołuje się do staranności, a nie rezultatu. Ze zgromadzonego materiału dowodowego nie wynika także, aby polecenia co do bieżącego wykonywania pracy były wydawane przez zainteresowanego.

Ustawodawca zastrzegł w przepisie art. 22 § 1 k.p., że pracownik wykonuje pracę pod kierownictwem pracodawcy, przy czym nie zdefiniował tej cechy zatrudnienia. W literaturze przedmiotu wyinterpretowano, że kierownictwo pracodawcy przejawia się w poleceniach, podporządkowaniu organizacyjnym oraz podporządkowaniu represywnym i dystrybutywnym. Nie jest jednak jasne, czy wszystkie przejawy kierownictwa pracodawcy muszą występować jednocześnie i z pełnym nasileniem. Zmieniające się warunki i potrzeby świadczenia pracy zrodziły dylemat. Sprowadza się on do pytania czy niewystępowanie w trakcie zatrudnienia (lub występowanie w ograniczonym rozmiarze) poleceń podmiotu zatrudniającego, jak również pozostałych cech kierownictwa, pozwala na uznanie istnienia stosunku pracy. Wydaje się, że odpowiedzią orzecznictwa jest konstrukcja podporządkowania autonomicznego. Sąd Najwyższy przyjął, że podporządkowanie pracownika (art. 22 § 1 k.p.) może polegać na określeniu przez pracodawcę czasu pracy i wyznaczeniu zadań, natomiast co do sposobu ich realizacji pracownik ma pewien zakres swobody(Wyrok SN z dnia 7.09.1999 r., I PKN 277/99, OSNAPiUS 2001 nr 1, poz. 18, wyrok SN z dnia 04.04.2002 r., I PKN 776/00 OSNP 2004 nr 6, poz.94.).

Do koncepcji tej nawiązywał Sąd Najwyższy również w późniejszych orzeczeniach (Wyrok SN z dnia 7.03.2006 r., I PK 146/05,OSNP 2007, nr 5-6, poz. 67, postanowienie SN z dnia 11 października 2007 r., III UK 70/07, OSNP 2008, nr 23-24, poz. 366).

Konstatacja ta jest ważna, gdy założy się, że praca pod kierownictwem w myśl art. 22 § 1 k.p., jest jedną z najważniejszych cech w procesie typizacji charakteru stosunku prawnego łączącego strony (wyrok SN z dnia 20.03.1965 r., III PU 28/64, OSNCP 1965, nr 9, poz. 157).

Zdaniem Sądu analiza zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego prowadzi do wniosku, że w sprawie niniejszej nie zostały stwierdzone omówione powyżej elementy świadczące o tym, iż ubezpieczona wykonywała pracę na podstawie umowy o pracę i łączył ją z płatnikiem składek stosunek pracy. Fakt, że została sporządzona dokumentacja pracownicza nie świadczy jeszcze o tym, że wykonywała ona jakąkolwiek pracę na rzecz płatnika składek w ramach podporządkowania pracowniczego.

Z ustaleń wynika bowiem, że czas pracy wnioskodawczyni nie był monitorowany, nie otrzymywała bieżących poleceń w zakresie procesu pracy, dla pracodawcy istotna była ocena pracy na podstawie osiągniętych wyników, a zatem istotny był rezultat, a nie staranne działanie.

Mając na względzie powyższe w ocenie Sądu Okręgowego zgromadzone dowody nie pozwalają na ustalenie, aby celem zawarcia spornej umowy o pracę było świadczenie pracy na podstawie umowy o pracę.

A zatem skoro zawarta pomiędzy A. A. a płatnikiem składek umowa o pracę z dnia 17 listopada 2014 r. dotknięta jest nieważnością ze względu na pozorność (art. 83 k.c. w związku z art. 300 k.p.), Sąd przyjął, że umowa te nie wywołuje pożądanych przez strony skutków w sferze ubezpieczeń społecznych, zatem ubezpieczona nie podlega ubezpieczeniu z tytułu umowy o pracę zawartej ze wskazanym płatnikiem.

Okoliczność, iż wnioskodawczyni podjęła zatrudnienie po powrocie z urlopu macierzyńskiego, nie ma znaczenia dla rozstrzygnięcia, bowiem przedmiotem badania Sądu jest okres wskazany w decyzji, nadto aktualnie wymiar czasu pracy i zakres obowiązków odbiega od tego, który był przedmiotem niniejszego postępowania.

Mając na uwadze powyższe, Sąd Okręgowy orzekł jak w pkt 1 sentencji wyroku na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c.

W przedmiocie kosztów procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 i § 3 k.p.c. Sąd Okręgowy w pkt 2 zasądził od odwołującej się A. A. na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych I Oddziału w Ł. kwotę 180,00 złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego, a od J. L. i T. L. (1) solidarnie na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych I Oddziału w Ł. kwotę 180,00 złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego – stosownie do treści § 11 ust. 2, w zw. z § 2 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (tekst jednolity Dz. U. z 2013 r., poz. 490) w zw. z § 1 pkt. 3 i § 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 29 lipca 2015 r zmieniające powyższe rozporządzenie/Dz.U. 2015/1078/, . Sąd przyjął takie stawki, z uwagi na to, że nie została sprecyzowana wartość przedmiotu sporu, która mogłaby stanowić podstawę do naliczenia kosztów w oparciu o tę wartość.

ZARZĄDZENIE

odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi wnioskodawczyni oraz zainteresowanych .

K.K.-W.