Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 29 października 2013 r.

Sąd Okręgowy w Rzeszowie Wydział II Karny w składzie:

Przewodniczący: SSO Marcin Świerk

Sędziowie: SO Marzena Ossolińska-Plęs

SR del. Anna Romańska (spr.)

Protokolant: st.sekr.sądowy Katarzyna Czeluśniak

przy udziale Prokuratora Prokuratury Okręgowej w Rzeszowie - Marioli Zarzyki - Rzucidło

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 29 października 2013 r.

sprawy oskarżonego B. C. o przestępstwo z art. 157 § 1 kk

na skutek apelacji wniesionej przez obrońcę oskarżonego

od wyroku Sądu Rejonowego w Rzeszowie

z dnia 13 czerwca 2013 r., sygnatura akt X K 1236/12

I.  uchyla orzeczenie zawarte w pkt IV zaskarżonego wyroku i w tym zakresie sprawę przekazuje Sądowi Rejonowemu w Rzeszowie do ponownego rozpoznania,

II.  w pozostałej części zaskarżony wyrok utrzymuje w mocy,

III.  zwalnia oskarżonego od zapłaty na rzecz Skarbu Państwa kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze,

IV.  zasądza od oskarżonego B. C. na rzecz oskarżycieli posiłkowych G. S. i L. S. kwoty po 420 zł (czterysta dwadzieścia złotych) tytułem kosztów związanych z udziałem pełnomocnika w postępowaniu odwoławczym.

Sygn. akt II Ka 477/13

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 13 czerwca 2013r. sygn. akt X K 1236/12 Sąd Rejonowy w Rzeszowie w pkt I uznał B. C. za winnego tego, że w dniu 16 lipca 2012r w miejscowości K. gm. B. woj. (...) w wyniku oddania strzału pneumatycznego bronią sportową typu „wiatrówka” postrzelił w prawy staw skokowy małoletniego M. S. w wyniku czego doznał on rany postrzałowej prawego stawu skokowego z ciałem obcym (śrutem) w kości skokowej, które to obrażenia pociągnęły za sobą naruszenie czynności narządów ciała u pokrzywdzonego na okres powyżej siedmiu dni, to jest występku z art. 157 § 1 k.k. i za to na podstawie powołanego przepisu skazał go na karę 1 (jednego) roku pozbawienia wolności.

W pkt II Sąd na podstawie art 69 § 1 i 2 k.k. i art. 70 § 1 pkt 1 k.k. warunkowo zawiesił oskarżonemu wykonanie kary pozbawienia wolności na okres próby 3(trzech) lat. W pkt III na podstawie art. 73 § 1 k.k. w okresie próby oddał oskarżonego pod dozór kuratora sądowego.

W pkt IV wyroku Sąd na podstawie art. 46 § 1 k.k. zobowiązał oskarżonego do zapłaty na rzecz oskarżycieli posiłkowych G. S. i L. S. solidarnie częściowego obowiązku naprawienia szkody w kwocie 1000 zł ( jeden tysiąc złotych).

W pkt V na podstawie art. 627 k.p.k. zasądził od oskarżonego na rzecz oskarżycieli posiłkowych kwoty po 792 zł ( siedemset dziewięćdziesiąt dwa złote) tytułem zwrotu kosztów związanych z ustanowieniem pełnomocnika z wyboru w sprawie oraz w pkt VII na rzecz Skarbu Państwa koszty sądowe w kwocie 1011,42 ( jeden tysiąc jedenaście złotych czterdzieści dwa grosze).

Ponadto w pkt VI na podstawie art. 44 § 1 k.k. orzekł przepadek na rzecz Skarbu Państwa dowodu rzeczowego w postaci śrutu.

Od powyższego wyroku apelację złożył obrońca oskarżonego B. C. zaskarżając wyrok w całości.

Na podstawie art. 438 pkt 2 i 3 k.p.k. skarżący wyrokowi zarzucił:

- obrazę przepisów postępowania mającą wpływ na treść orzeczenia:

⚫

art. 201 k.p.k. w zw. z art. 5 § 2 k.p.k. wobec uznania opinii biegłego z zakresu balistyki i broni za pełną i niezawierającą wewnętrznych sprzeczności,

⚫

art. 7 k.p.k. w zw. z art. 424 § 1 k.p.k. poprzez bezkrytyczne przyjęcie zeznań świadków W. Z., K. P. co do przebiegu zdarzenia za wiarygodne i w pełni korespondujące z zeznaniami pokrzywdzonego M. S., w sytuacji gdy W. Z. jest kuzynem pokrzywdzonego, natomiast K. P. jego sąsiadem,

⚫

art. 424 § 2 k.p.k. w zw. z art. 46 § 1 k.k. poprzez niewypowiedzenie się przez Sąd orzekający w sprawie, na jakiej podstawie i w jakim zakresie przyjął obowiązek naprawienia szkody,

- błąd w ustaleniach faktycznych, przyjętych za podstawę wyroku, polegający na przyjęciu, że oskarżony oddał starzał do pokrzywdzonego bezpośrednio negując tym samym rykoszet, co w konsekwencji spowodowało uznanie przez Sąd, że oskarżony działał umyślnie i w sposób celowy.

Obrońca oskarżonego wniósł o zmianę wyroku przez uniewinnienie oskarżonego, ewentualnie uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelację skarżącego jedynie w części uznać należało za zasadną.

Za niesłuszny uznać należy zarzut skarżącego dotyczący obrazy art. 201 k.p.k. w zw. z art. 5 § 2 k.p.k. Opinia jest niepełna przede wszystkim wtedy, gdy nie zawiera odpowiedzi na wszystkie pytania sformułowane w postanowieniu o powołaniu dowodu z opinii biegłego ( art. 194 k.p.k.) albo w postanowieniu uzupełniającym ( art. 198 § 3k.p.k.). Opinia może być uznana za niepełną także wtedy, gdy nie zawiera kompletnego sprawozdania z przeprowadzonych przez biegłych badań. Jak podkreślił Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 18.2.2004 r. ( II KK 187/03, R-OSNKW 2004, poz. 328) opinia jest natomiast niejasna w szczególności wówczas, gdy sposób jej sformułowania nie pozwala organowi procesowemu w pełni ocenić, czy jest pełna, lub też nie pozwala zrelatywizować sformułowanych w opinii wniosków z pytaniami zawartymi w postanowieniu. W orzecznictwie stwierdza się, że opinia jest niejasna, gdy jej sformułowanie nie pozwala na zrozumienie wyrażonych w niej ocen i poglądów, a także sposobu dochodzenia do nich, lub też zawiera wewnętrzne sprzeczności, posługuje się nielogicznymi argumentami ( post. SN z 1.9.1975 r.,
Z 24/75, OSNKW 1975, Nr 12, poz. 172). Z kolei sprzeczność wewnętrzna opinii zachodzi zarówno wówczas, gdy odpowiedzi na pytania sformułowane we wnioskach końcowych wzajemnie się wykluczają, jak też wówczas, gdy wnioski żadną miarą nie dadzą się pogodzić z wynikami badań zrelacjonowanymi w opinii.

Nie można zgodzić się ze skarżącym, że biegły nie zadał sobie trudu dla ustalenia jakie cechy i ubytki zewnętrzne musiałyby charakteryzować śrut, aby stwierdzić, że uległ on rykoszetowaniu. Biegły przeprowadził eksperyment badawczy podczas, którego oddał strzał
z karabinku pneumatycznego do podłoża kamienistego oraz do tego samego kamienia pokrytego ziemią (k. 194 t. I). Biegły wykazał, że podczas kontaktu pocisku z kamieniem zatarciu ulegają fabryczne wyżłobienia/ryflowania, natomiast w przypadku kontaktu
z ziemią/piaskiem również zatarciu ulegają fabryczne wyżłobienia/ryflowania ale dodatkowo pojawiają się mocne wgłębienia z obecnością wtrąceń mineralnych. Reasumując biegły wykazał, jakie cechy charakteryzują pocisk po rykoszetowaniu od podłoża. Biegły określając położenie pokrzywdzonego w chwili strzału, oparł się na wszystkich niezbędnych dla sporządzenia opinii dowodach w tym na wyjaśnieniach oskarżonego, zeznaniach pokrzywdzonego oraz świadków (k. 192 t. I). Wersje o wzajemnym usytuowaniu oskarżonego i pokrzywdzonego podawane przez oskarżonego i świadków są zbieżne Opinia balistyczna zawiera odpowiedzi na postawione pytanie, konkluzje w niej zawarte poprzedzone są przesłankami, które do nich doprowadziły. Trafnie więc uznał Sąd I instancji, iż opinia sporządzona przez biegłego z zakresu balistyki jest jasna, pełna nie zawierająca sprzeczności, a przez to zasługująca na danie jej przymiotu wiarygodności.

Nie można dopatrywać się w sposobie procedowania przez Sąd Rejonowy obrazy art. 5 § 2 kpk stanowiącego zasadę in dubio pro reo, to jest zakazu usuwania wątpliwości rysujących się na tle sprawy na niekorzyść oskarżonego. Godzi się podkreślić, że jeżeli z materiału dowodowego sprawy wynikają różne wersje zdarzenia, to nie jest to równoznaczne z istnieniem nie dających się usunąć wątpliwości w rozumieniu art 5 § 2 kpk. W takim wypadku sąd orzekający zobowiązany jest do dokonania ustaleń na podstawie swobodnej oceny dowodów i dopiero wówczas gdy wątpliwości nie zostaną usunięte, należy tłumaczyć je na korzyść oskarżonego ( zob. postanowienie Sądu najwyższego z 16.06.05r., sygn. II KK 257/04, OSNKW 2005/09/86). W niniejszej sprawie nie można się dopatrzyć błędnego procedowania i rozumowania sądu a quo, gdyż sąd ten poczynił stanowcze ustalenia co do przebiegu zdarzenia i sprawstwa oskarżonego, w sposób nie pozostawiający co do tego wątpliwości.

Skarżący zarzucił obrazę przepisów prawa procesowego związaną z oceną dowodów, co zdaniem apelującego przełożyć się miało na błędne ustalenia faktyczne.

Przekonanie sądu o wiarygodności jednych dowodów i niewiarygodności innych pozostaje pod ochroną prawa procesowego (art. 7) m.in. wtedy, gdy:

1) jest poprzedzone ujawnieniem w toku rozprawy głównej całokształtu okoliczności sprawy (art. 410), i to w sposób podyktowany obowiązkiem dochodzenia prawdy (art. 2 §2),

2) stanowi wynik rozważenia wszystkich okoliczności przemawiających zarówno na korzyść, jak i na niekorzyść oskarżonego (art. 4),

3) jest wyczerpująco i logicznie - z uwzględnieniem wskazań wiedzy i doświadczenia życiowego - uargumentowane w uzasadnieniu wyroku (art. 424 § 1 pkt 1). (Por. SN WRN149/90, OSNKW 1991, nr 7, poz. 41.).

Należy z całą mocą podkreślić, iż ocena materiału dowodowego przeprowadzona przez Sąd I instancji w żadnym wypadku nie narusza dyspozycji normy art. 7 k.p.k. Sąd I instancji dokonał swobodnej, a nie dowolnej oceny dowodów. Dostrzegając rysującą się na tym tle sprzeczność między wyjaśnieniami oskarżonego a zeznaniami świadków, w tym pokrzywdzonego, Sąd I instancji wnikliwie przeanalizował te dowody, wskazując, jakie fakty uznał za udowodnione i na jakich w tej mierze oparł się dowodach oraz szczegółowo odniósł się do przyczyn, z powodu których wyjaśnieniom oskarżonego odmówił częściowo wiarygodności i mocy dowodowej. Twierdzenia skarżącego stanowią jedynie polemiką z ustaleniami Sądu I instancji. Sąd meritii wskazał, że świadkowie zeznawali w sposób logiczny i spójny, nie pominęli przy tym zaczepki słownej skierowanej przez pokrzywdzonego M. S. do oskarżonego. Tak więc twierdzenie apelującego, iż na wiarygodność świadków wpływał ich bliski stosunek z osobą pokrzywdzonego, jest niezasadne, gdyż świadkowie opisując przebieg zdarzenia nie pominęli słów skierowanych przez pokrzywdzonego, a mogących przedstawić M. S. w niekorzystnym świetle.

Ocena zeznań świadków dokonana przez Sąd I instancji stanowi wyraz rozważenia wszystkich okoliczności sprawy przemawiających zarówno na korzyść, jak i na niekorzyść oskarżonego, a także znalazła odzwierciedlenie w uzasadnieniu wyroku.

Sąd oparł się na zeznaniach pokrzywdzonego M. S. oraz świadków W. Z. oraz K. P. i w sposób przekonujący uzasadnił, dlaczego tak postąpił. Twierdzenia apelacji zaś to jedynie przeciwstawienie wersji zdarzeń wynikającej z zeznań wskazanych wyżej osób wersji wynikającej z wyjaśnień oskarżonego. Apelujący twierdzi, że prawdziwe są wypowiedzi oskarżonego, Sąd zaś uznaje, że tak nie jest. Swobodna ocena materiału dowodowego z wykorzystaniem zasad logicznego rozumowania i w zgodzie ze wskazaniami wiedzy oraz doświadczenia życiowego uwzględniająca całokształt zgromadzonych dowodów pozostaje pod ochroną art. 7 k.p.k., a ustalenia, poczynione w oparciu o ten proces decyzyjny, nie zostały podważone zarzutami apelacji. Nie było więc błędnym ustaleniem faktycznym przyjęcie sprawstwa oskarżonego w zakresie zarzutu dotyczącego naruszenia przez niego art. 157 § 1 k.k. Ponadto stwierdzić należy, że orzeczona kara z warunkowym zawieszeniem wykonania odpowiada stopniowi społecznej szkodliwości i stopniowi winy , uwzględnia cele które kara ma osiągnąć, w szczególności cel wychowawczy wobec oskarżonego. Nie budzi też zastrzeżeń orzeczenie o przepadku dowodu rzeczowego.

Wobec powyższego, skoro argumenty przytoczone na poparcie zarzutów apelacyjnych sformułowanych w apelacji odnośnie przyjęcia sprawstwa i winy oskarżonego okazały się bezzasadne i Sąd Okręgowy nie stwierdził innych uchybień poza granicami apelacji, zaskarżony wyrok w części dotyczącej sprawstwa i winy oskarżonego oraz orzeczonej kary pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem wykonania oraz przepadku, a także kosztów procesu należało utrzymać w mocy.

Za słuszny należy natomiast uznać zarzut obrazy art. 424 § 2 k.p.k. w zakresie dotyczącym orzeczenia opartego o art. 46 § 1 k.k., ponadto w tym zakresie Sąd z urzędu dopatrzył się błędów w procedowaniu, które skutkowały uchyleniem zaskarżonego wyroku w tej części i przekazaniem do ponownego rozpoznania .

Sąd I instancji zasądzając na rzecz oskarżycieli posiłkowych obowiązek naprawienia szkody na podstawie art. 46 § 1 kk naruszył dyspozycję zawartą w art. 410 kpk, zgodnie z którą podstawę wyroku stanowią wszystkie okoliczności ujawnione w toku rozprawy głównej. Wskazać w tym miejscu należy, iż Sąd I instancji w toku przewodu sądowego nie ujawnił dokumentów przedstawionych przez pełnomocnika oskarżycieli posiłkowych, a wykazujących koszty, jakie oskarżyciele posiłkowi ponieśli w związku ze zdarzeniem. Wnioskiem z dnia 4 stycznia 2013r. L. i G. S. wystąpili o dopuszczenie w charakterze oskarżycieli posiłkowych oraz o orzeczenie obowiązku naprawienia szkody w łącznej wysokości 1976,55 zł. (k. 81 t. I). Do wniosku dołączyli szereg dokumentów przedstawiających wydatki przez nich poniesione na skutek zdarzenia.
Na rozprawie w dniu 8 stycznia 2013r. pełnomocnik oskarżycieli posiłkowych złożył przedmiotowy wniosek wraz z paragonami i fakturami. Następnie pismem z dnia 14 stycznia 2013r. pełnomocnik oskarżycieli posiłkowych przedłożył szczegółowe wyliczenie kwot objętych wnioskiem (k. 119 t. I), które następnie dołączono do akt sprawy. Sąd I instancji na rozprawie w dniu 21 lutego 2013r. odczytał jedynie pisma pełnomocnika oskarżycieli posiłkowych z dnia 14 stycznia 2013r., jednak pismo to nie zawierało załączników w postaci faktur i paragonów. W toku przewodu sądowego nie ujawniono, jako dowodów przedłożonych przez oskarżycieli posiłkowych paragonów oraz faktur obrazujących poniesione przez nich wydatki, a przesłuchanie L. i G. S. w charakterze świadków w sposób szczątkowy odnosiło się do faktów mających być podstawą orzeczenia obowiązku naprawienia szkody. Konsekwencją braku ujawnienia wskazanych wyżej dokumentów był brak wskazania w uzasadnieniu, na jakiej podstawie i w jakiej części Sąd I instancji przyjął obowiązek naprawienia szkody.

Stwierdzić zatem należy, iż wykazane uchybienie mogło mieć wpływ na treść orzeczenia. Dlatego też Sąd odwoławczy uznał, że koniecznym jest uchylenie pkt IV wyroku w zakresie orzeczenia obowiązku naprawienia szkody i przekazanie sprawy w tym zakresie do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu w Rzeszowie celem bezpośredniego przeprowadzenia ponownie postępowania dowodowego w zakresie niezbędnym do orzeczenia w przedmiocie wniosku rodziców pokrzywdzonego.

Sąd ponownie rozpoznając sprawę winien:

-

przesłuchać oskarżonego, o ile nie skorzysta on z prawa do odmowy składania wyjaśnień w zakresie istotnym dla orzeczenia obowiązku naprawienia jako środka karnego;

-

przesłuchać świadków L. S. i G. S. , dokładnie przepytując ich na okoliczność powstania po ich stronie szkody i jej wysokości;

-

dopuścić jako dowód dokumenty załączone przez oskarżycieli posiłkowych w postaci paragonów i faktur i należycie ujawnić je na rozprawie;

-

dokonać oceny przeprowadzonych dowodów zgodnie z regułami art. 7 kpk, dokonać ustaleń w zakresie powstania i wysokości szkody, orzec w przedmiocie wniosku o nałożenie obowiązku naprawienia szkody, oraz wydane orzeczenie należycie uzasadnić zgodnie z wymogami określonymi w art. 424 kpk.

Orzeczenie znajduje oparcie w art. 437§1i2 kpk, art. 438 pkt 2 kpk, art. 456 kpk.

Sąd na podstawie art. 624 kpk w zw. z art. 634 kpk zwolnił oskarżonego od ponoszenia kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze, mając na uwadze jego nienajlepszą sytuację majątkową oraz dotychczasowe obciążenie go kosztami w I instancji.

Sąd na podstawie art. 636§1 kpk zasądził od oskarżonego na rzecz oskarżycieli posiłkowych koszty związane z udziałem pełnomocnika w postępowaniu odwoławczym.