Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 17 czerwca 2016 roku Sąd Rejonowy w Płocku, w sprawie z powództwa (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. przeciwko P. A., o zapłatę 6.091,45 zł, oddalił powództwo; przyznał adw. P. P. ze Skarbu Państwa Sądu Rejonowego w Płocku kwotę 1.200,00 złotych wraz z należnym podatkiem VAT tytułem nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez kuratora ustanowionego z urzędu, które wypłacił w zakresie kwoty 1.200 złotych z zaliczki zapisanej w ks.dep.poz. (...), zaś w pozostałym zakresie tj. w kwocie 276,00 złotych ze Skarbu Państwa Sądu Rejonowego w Płocku oraz nakazał pobrać od powoda (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. kwotę 276 złotych tytułem wydatków uiszczonych tymczasowo ze Skarbu Państwa. Powyższe orzeczenie Sąd I instancji oparł na następujących ustaleniach faktycznych:powód (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W., reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika, w pozwie złożonym dnia 14.01.2015r. domagał się zasądzenia od pozwanego P. A. kwoty 6.091,45 zł wraz z odsetkami ustawowymi od kwoty 5.344,00 zł od dnia 09.07.2014r. do dnia zapłaty oraz od kwoty 747,45 zł od dnia 09.07.2014r. do dnia zapłaty, a także kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego w kwocie 1.200,00 zł, kosztów opłaty za udostępnienie danych adresowych w wysokości 48,00 zł i kosztów opłaty skarbowej od pełnomocnictwa w kwocie 17,00 zł.
W uzasadnieniu pozwu powód podał, że strony zawarły w dniu 31.07.2012r. umowę o korzystanie z karty kredytowej dla firm, na podstawie której powód zobowiązał się do udzielenia pozwanemu kredytu w formie limitu oraz do wydawania karty kredytowej. Pozwany nie uregulował swojego zadłużenia, w związku z czym w dniu 08.07.2014r. powód wystawił wyciąg z ksiąg bankowych. Na wysokość zobowiązania pozwanego składają się: należność główna w kwocie 5.344,00 zł oraz odsetki umowne karne w kwocie 747,45 zł, naliczone od zadłużenia przeterminowanego w wysokości 5.344,00 zł za okres od dnia 24.12.2013r. do dnia 08.07.2014r. według stopy procentowej w wysokości 16,00% w skali roku. Postanowieniem z dnia 30.07.2015r. Sąd Rejonowy w Płocku w sprawie sygn. akt V GC 317/15 ustanowił dla pozwanego P. A., którego miejsce pobytu nie jest znane, kuratora w osobie adwokata, wyznaczonego przez Okręgową Radę Adwokacką w P.. W złożonej dnia 13.10.2015r. odpowiedzi na pozew kurator dla nieznanego z miejsca pobytu pozwanego, wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów postępowania według norm przepisanych. W uzasadnieniu swojego stanowiska kurator dla nieznanego z miejsca pobytu pozwanego zakwestionował fakt istnienia pomiędzy stronami jakiegokolwiek stosunku prawnego. Z dokumentacji załączonej do pozwu nie wynika bowiem, ażeby pozwany zawierał z powodem umowę. Nadto, z ostrożności procesowej, kurator pozwanego zakwestionował fakt zalegania przez stronę pozwaną ze zobowiązaniami. W dniu 08.07.2014r. powód (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. wystawił wyciąg z ksiąg bankowych nr (...). Na w/w wyciągu wskazano, iż wierzytelność powoda przysługująca od pozwanego wynosi 6.091,45 zł i składa się na nią należność główna w kwocie 5.344,00 zł oraz odsetki karne umowne naliczone za okres od dnia 24.12.2013r. do dnia 08.07.2014r. według stopy procentowej w wysokości 16,00% w skali roku w kwocie 747,45 zł. Pismem z dnia 03.12.2014r. powód wezwał pozwanego do zapłaty kwoty 6.480,24 zł wraz z dalszymi odsetkami w nieprzekraczalnym terminie do dnia 15.12.2014r. Pozwany nie odebrał korespondencji. Powyższy stan faktyczny Sąd Rejonowy ustalił na podstawie powołanych dokumentów, uznając je za wiarygodne. Podkreślił, że w realiach przedmiotowej sprawy brak było okoliczności bezspornych między stronami. Kurator dla nieznanego z miejsca pobytu pozwanego zakwestionował bowiem fakt istnienia umowy o korzystanie z karty kredytowej, na którą powoływał się powód. Strona powodowa załączyła do pozwu jedynie potwierdzenie zawarcia umowy, nie zawierające podpisu pozwanego. A tak określonym stanie faktycznym Sąd I instancji uznał powództwo za niezasadne i jako takie oddalił. Wskazał, że dochodzone w przedmiotowej sprawie roszczenie powoda, obejmujące żądanie zapłaty łącznej kwoty 6.091,45 zł, zakwalifikować należało w kontekście przytoczonych w pozwie twierdzeń o zawarciu pomiędzy stronami umowy o elektroniczny instrument płatniczy, jako żądanie spełnienia przez pozwanego świadczenia ciążącego na nim zgodnie z treścią zobowiązania (art. 353 §1 k.c.). Powód twierdził, że zawarł z pozwanym w dniu 31.07.2012r. umowę o korzystanie z karty kredytowej, na podstawie której udzielił pozwanemu kredytu w formie limitu, pozwany zaś nie uregulował zadłużenia. Wobec zajętego przez kuratora dla nieznanego z miejsca pobytu pozwanego stanowiska - faktem spornym stało się samo zawarcie takiej umowy przez strony. Zgodnie z art. 6 k.c. ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne. To bowiem w pierwszej kolejności powód jako ten, który inicjuje postępowanie, zgodnie z zasadą vigilantibus iura sunt scripta jest zobowiązany do troski i dbałości o swoją sprawę, ma więc obowiązek już na etapie formułowania pozwu przejawiać aktywność w celu wykazania wszystkich istotnych okoliczności i faktów, z których wywodzi skutki prawne. Rozwijając i tłumacząc cytowaną wyżej zasadę, Sąd Najwyższy wielokrotnie podkreślał, że w obowiązującym w polskim systemie prawnym kontradyktoryjnym modelu postępowania sądowego o rodzaju i zakresie roszczenia decyduje powód, a ciężar udowodnienia twierdzeń spoczywa na tej stronie, która je zgłasza (art. 6 k.c. w zw. z art. 232 zdanie pierwsze k.p.c.). Sąd z urzędu może wprawdzie dopuścić dowód (art. 232 zdanie drugie k.p.c.), ale powinien czynić to tylko pomocniczo i w sytuacjach wyjątkowych. Z reguły nie ma podstaw do takiego swoistego wyręczania stron w inicjatywie dowodowej, jeżeli są one reprezentowane przez zawodowych pełnomocników (por. wyrok SN z dnia 24.11.2010 r„ sygn. akt II CSK 297/10). W ocenie Sądu Rejonowego, w przedmiotowej sprawie powód nie sprostał nałożonemu na niego ciężarowi dowodu. Jedynym dowodem, o którego przeprowadzenie wnosił i który miał wykazać zawarcie pomiędzy stronami umowy o korzystanie z karty kredytowej było potwierdzenie zawarcia umowy (k. 10-14). Rację ma kurator dla nieznanego z miejsca pobytu pozwanego, iż potwierdzenie to nie może stanowić wyłącznego dowodu powstania stosunku zobowiązanego między stronami. Na dokumencie tym brak jest bowiem zarówno podpisu pozwanego, jak i podpisu przedstawiciela banku, widnieje na nim jedynie pieczątka banku. Potwierdzenie nie zostało także opatrzone datą. Nadto, w ocenie Sądu I instancji powód nie udowodnił również faktu zadłużenia pozwanego. Przedłożony przez stronę powodową wyciąg z ksiąg bankowych, jako dokument prywatny w rozumieniu art. 245 k.p.c., jest jedynie dowodem na to, że osoba, która go podpisała, złożyła oświadczenie zawarte w jego treści i podlega ocenie na równi z pozostałymi dowodami. Na podstawie tego dokumentu nie można sformułować domniemania, że stwierdzone w nim okoliczności są zgodne z rzeczywistym stanem rzeczy. Z uwagi na to, fakt zadłużenia pozwanego, jego tytuł i wysokość, winny zostać wykazane za pomocą innych dowodów (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 24 lipca 2013 r., I ACa 443/13, www.orzeczenia.ms.gov.pn./. Mając na uwadze przedstawione wyżej rozważania, Sąd Rejonowy powództwo oddalił, nie znajdując uzasadnionych podstaw dla jego uwzględnienia. W przedmiocie kosztów procesu Sąd I instancji orzekł zgodnie z zasadą wynikającą z art. 98 k.p.c., obciążając nimi w całości powoda jako stronę przegrywającą. Wynagrodzenie kuratora dla nieznanego z miejsca pobytu pozwanego Sąd Rejonowy ustalił na podstawie §1 ust. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 13 listopada 2013 r. w sprawie określenia wysokości wynagrodzenia i zwrotu wydatków poniesionych przez kuratorów ustanowionych dla strony w sprawie cywilnej (Dz. U. z 9.12.2013r., poz. 1476) w zw. z §6 pkt 4 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz. 1348 z późn. zm.). Do należnego kuratorowi wynagrodzenia Sąd doliczył podatek VAT, zgodnie z §1 ust. 3 w/w rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie określenia wysokości wynagrodzenia i zwrotu wydatków poniesionych przez kuratorów ustanowionych dla strony w sprawie cywilnej.

Przedmiotowe orzeczenie w całości apelacją zaskarżyła strona powodowa, która zarzucając rozstrzygnięciu:

1.  naruszenie przepisów prawa materialnego:

a)  art. 7 § 3 Prawo Bankowego - poprzez brak jego zastosowania skutkujący oddaleniem powództwa,

b)  art. 60 K.C. w związku z art. 61 K.C. w związku z art art. 65 K.C. w związku z art. art. 70 K.C. poprzez brak jego zastosowania skutkujący oddaleniem powództwa,

1.  naruszenie przepisów prawa procesowego, mających wpływ na rozstrzygnięcie Sądu:

a)  art. 227 K.P.C. - poprzez brak jego zastosowania skutkujący oddaleniem powództwa,

b)  art. 231 § 1 K.P.C. w związku z art 328 § 1 K.P.C. - poprzez brak wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego w sprawie skutkujący pominięciem elektronicznego zestawienia operaqi na rachunku Pozwanego,

c)  art. 233 § 1 K.P.C. w związku z art 328 § 1 K.P.C. - poprzez brak wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego w sprawie skutkujący pominięciem elektronicznego zestawienia operacji na rachunku Pozwanego,

d)  art. 245 K.P.C. - poprzez błędną jego interpretację skutkującą pominięciem dowodu w postaci Wyciągu z Ksiąg Bankowych (...),

wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uwzględnienie powództwa w całości oraz zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów postępowania za I i II instancję, w tym kosztów z tytułu zastępstwa procesowego, ewentualnie zaś o uchylenie wyroku w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania sądowi I instancji wraz z pozostawieniem powyższemu Sądowi rozstrzygnięcia w przedmiocie kosztów postępowania.

Strona pozwana w odpowiedzi na apelację wniosła o jej oddalenie w całości oraz o zasądzenie od strony powodowej na rzecz strony pozwanej kosztów postępowania według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja strony powodowej podlegała oddaleniu jako niezasadna. Odnosząc się do pierwszego z zarzutów naruszenia prawa materialnego tj. naruszenia przez Sąd I instancji art. 7 ust. 3 Prawa bankowego wskazać należy, że do pozwu załączone zostało potwierdzenia zawarcia umowy o korzystanie z kart kredytowych dla firm (...), z którego wynika jedynie, iż zostało owo potwierdzenie opatrzone stemplem (...), zaś brak na tym potwierdzeniu podpisu osób działających w imieniu banku (czego wymaga samo potwierdzenie, gdyż w miejscu umieszczenia pieczęci jest także adnotacja o konieczności złożenia podpisu przez osobę działającą w imieniu banku). Za złożenie podpisu elektronicznego w żadnym wypadku nie można traktować wprowadzenia danych identyfikacyjnych podmiotu. Powyższe wskazuje, iż strona powodowa, wbrew zarzutowi apelacji nie udowodniła przynajmniej, że umowa pomiędzy powodem a pozwanym została zawarta na warunkach w niej określonych. Przyjęcie takiego sposobu rozumowania czyni bezzasadnymi dalsze rozważania odnoszące się do pozostałych naruszeń prawa materialnego.

Odnośnie zarzutów naruszenia prawa procesowego wskazać należy, że powód nie wykazał, że pozwany jest mu winny dochodzoną kwotę należności wynikającą z umowy o korzystanie z karty kredytowej z dnia 31.07.2012 r. Powód nie przedstawił żadnych dowodów świadczących o powstaniu wierzytelności w dochodzonej wysokości. Strona powodowa nie przedstawiła żadnych rzetelnych i wiarygodnych dokumentów źródłowych, z których można by wyprowadzić wnioski, co do istnienia pomiędzy stronami węzła obligacyjnego, polegającego na zawarciu umowy o korzystanie z karty kredytowej dla firm, wysokości zadłużenia czy też daty jego wymagalności. W myśl przepisu art. 6 k.c. wynika, że ciężar udowodnienia spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne. Stosownie do treści art. 3 k.p.c. strony i uczestnicy postępowania obowiązani są dawać wyjaśnienia co do okoliczności sprawy, zgodnie z prawdą i bez zatajania czegokolwiek oraz przedstawiać dowody. Z kolei przepis art. 232 k.p.c. stanowi, że strony obowiązane są wskazywać dowody dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne. Stwierdzić należy, że w postępowaniu prowadzonym przed Sądem I instancji tj. Sądem Rejonowym w Płocku, strona powodowa nie wykazała należycie dochodzonego w niniejszym postępowaniu zobowiązania, ani też źródła, z którego to zobowiązanie miałoby wynikać. Zgodnie z wprowadzoną w powołanych przepisach naczelną w postępowaniu cywilnym zasadą kontradyktoryjności, ten, kto powołując się na przysługujące mu prawo, żąda czegoś od innej osoby, obowiązany jest udowodnić okoliczności faktyczne uzasadniające to żądanie. W żadnym wypadku Sąd orzekający nie jest obciążony odpowiedzialnością za rezultat postępowania dowodowego, którego dysponentem są przede wszystkim strony postępowania. W szczególności rzeczą Sądu nie jest zarządzanie dochodzeń w celu uzupełnienia lub wyjaśnienia twierdzeń stron i wykrycia środków dowodowych pozwalających na ich udowodnienie ani prowadzenie z urzędu dowodów zmierzających do wyjaśnienia okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy (zob. wyroki SN z dnia 07 października 1998 r., II UKN 244/98, Lex 37699 i z dnia 17 grudnia 1996 r., I CKU 45/96, Lex 29440). Za całkowicie nietrafne należy uznać również zarzuty apelującego naruszenia przez Sąd Rejonowy przepisów prawa procesowego w tym przede wszystkim art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 328 § 1 k.p.c. Według ugruntowanego w orzecznictwie stanowiska, zarzut naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. nie może polegać jedynie na zaprezentowaniu własnych, korzystniejszych dla skarżącego ustaleń stanu faktycznego, dokonanych na podstawie własnej oceny materiału dowodowego (zob. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 10 stycznia 2002 roku, sygn. akt II CKN 572/99, LEX nr 53136). Jeżeli z określonego materiału dowodowego Sąd wyprowadza wnioski logicznie poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym, to ocena taka nie narusza reguł swobodnej oceny dowodów i musi się ostać, chociażby w równym stopniu, na podstawie tego materiału dowodowego, dawały się wysnuć wnioski odmienne. Tylko w przypadku, gdy brak jest logiki w wiązaniu wniosków z zebranymi dowodami lub, gdy wnioskowanie Sądu wykracza poza schematy logiki formalnej, albo wbrew zasadom doświadczenia życiowego nie uwzględnia jednoznacznych praktycznych związków przyczynowo - skutkowych, to tylko wtedy przeprowadzona przez Sąd ocena dowodów może być skutecznie podważona (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27 września 2002 roku, sygn. akt II CKN 817/00, LEX nr 56906). W realiach niniejszej sprawy Sąd Rejonowy, dokonując oceny zebranego materiału dowodowego, nie naruszył reguł swobodnej oceny dowodów i wszechstronnie rozważył materiał dowodowy w sprawie. Za w pełni chybiony należy uznać też zarzut naruszenia art. 227 k.p.c. W orzecznictwie podkreśla się, że zarzut naruszenia art. 227 k.p.c. ma sens tylko wówczas, gdy wykazane zostanie, że Sąd przeprowadził dowód na okoliczności niemające istotnego znaczenia w sprawie, co mogło mieć wpływ na wynik sprawy, a jego pośrednie naruszenie może polegać na odmowie przeprowadzenia przez Sąd dowodu z uwagi na powołanie go do udowodnienia okoliczności niemających istotnego znaczenia dla rozstrzygnięcia w sytuacji, kiedy ocena ta była błędna. Skarżący nie wykazał, aby Sąd Rejonowy dopuścił się tego rodzaju naruszeń, w szczególności biorąc pod uwagę brak właściwej inicjatywy dowodowej powoda w postępowaniu przed Sądem I instancji. Podobnie nietrafne jest zarzucanie Sądowi I instancji jakoby dopuścił się naruszenia art. 231 § 1 k.p.c. w zw. z art. 328 k.p.c. Niezasadnym był także zarzut naruszenia art. 245 k.p.c. Wyciąg z Ksiąg Bankowych (...) nie stanowi dokumentu prywatnego w rozumieniu art. 245 k.c., nie ma on charakteru samoistnego. Na podstawie zaoferowanych przez stronę powodową dowodów i twierdzeń nie można ustalić, z tytułu jakich operacji na rachunku kredytowym powstało roszczenie o zapłatę należności głównej, od jakich konkretnie należności i według jakich kryteriów naliczono odsetki. W przedmiotowej sprawie brak jest dowodów, którym można dać wiarę na to, że dochodzone roszczenie istnieje i jest w takiej wysokości jak wynika to z żądania pozwu. Tym bardziej, iż powód jest profesjonalnym podmiotem rynku finansowego i bankowego, był ponad to reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika, i w związku z tym nie było żadnych powodów, dla których nie mógł udowodnić swego roszczenia jeżeli by ono rzeczywiście istniało w takiej wysokości jak dochodził. Nawet przy przyjęciu pełnej mocy dowodowej dokumentom powołanym przez stronę powodową przed Sądem I instancji, należy podzielić pogląd tego Sądu, że powódka nie wykazała wysokości dochodzonego roszczenia, zwłaszcza w sytuacji jej zaprzeczenia przez stronę przeciwną.

Mając na uwadze powyższe apelacja strony powodowej jako niezasadna podlegała oddaleniu na podstawie art. 385 k.p.c. O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na podstawie art. 98 k.p.c., obciążając nimi w całości powoda jako stronę przegrywającą. Wynagrodzenie kuratora dla nieznanego z miejsca pobytu pozwanego ustalono na podstawie §1 ust. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 13 listopada 2013 r. w sprawie określenia wysokości wynagrodzenia i zwrotu wydatków poniesionych przez kuratorów ustanowionych dla strony w sprawie cywilnej (Dz. U. z 9.12.2013r., poz. 1476) w zw. z §6 pkt 4 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz. 1348 z późn. zm.).