Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Sąd Rejonowy w Inowrocławiu wyrokiem z dnia 13 stycznia 2016 roku zasądził od pozwanego (...) Zakładu (...) na (...) S.A. w W. na rzecz powódki L. Ś. kwotę 2.000 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 22 stycznia 2015 roku do dnia zapłaty, oraz tytułem kosztów procesu kwotę 617 zł. Zasądzono również kwotę 30 zł od pozwanej na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Inowrocławiu tytułem opłaty sądowej, której nie uiściła powódka.

W uzasadnieniu wyroku Sąd Rejonowy ustalił, że powódka objęta została grupowym ubezpieczeniem pracowniczym typu P (...) zawartym z Bankiem (...) S.A. Zgodnie z potwierdzeniem objęcia grupowym ubezpieczeniem dotyczyło ono ubezpieczenia na wypadek śmierci małżonka, śmierci dziecka, osierocenia dziecka i m.in. na wypadek ciężkiej choroby małżonka – wariant podstawowy będący przedmiotem sporu obejmował sumę ubezpieczenia 2.000 zł z określeniem początku odpowiedzialności na 1.02.2014 roku. Powódka dnia 15.03.2014 roku zgłosiła pozwanej, że na podstawie badań histopatologicznych rozpoznano u jej męża nowotwór złośliwy, Choroba została udokumentowana kartą informacyjną Szpitala w I., wynikiem badań histopatologicznych i orzeczeniem lekarza orzecznika ZUS o całkowitej niezdolności do pracy. W ogólnych warunkach dodatkowego grupowego ubezpieczenia na wypadek ciężkiej choroby małżonka w § (...) postanowiono, że w okresie 180 dni licząc od początku odpowiedzialności w stosunku do ubezpieczonego (karencja) pozwany ponosi odpowiedzialność jedynie za ciężkie choroby małżonka powstałe w wyniku nieszczęśliwego wypadku, jeżeli nieszczęśliwy wypadek zdarzył się w tym okresie. Powódka podnosiła, że nie otrzymała tych ogólnych warunków dodatkowego ubezpieczenia. Pozwany nie przedłożył dowodu z którego wynikałoby, że powódka zapoznała się z treścią tych warunków, miała możliwość zapoznania się z nimi lub jej takie warunki doręczono.

Sąd Rejonowy wskazał na przepis art. 384 § 1 kc i stwierdził, że w przedmiotowej sprawie zarówno przed zawarciem umowy jak i w czasie jej zawarcia nie doręczono powódce ogólnych warunków umowy z którymi mogła zapoznać się dopiero z załącznika do odpowiedzi na pozew. W świetle powyższych ustaleń Sąd Rejonowy uznał, że skoro w chwili zawarcia umowy pozwany nie poinformował powódki o wszystkich warunkach umowy to należy przyjąć, że warunki i postanowienia umowy są takie jakie wynikają z pisemnej umowy tj. umowy znajdującej się na karcie (...)akt sprawy, w której nie zawarto zasad wynikających z § (...)Ogólnych warunków grupowego ubezpieczenia na wypadek ciężkiej choroby małżonka i dlatego należało przyjąć odpowiedzialność pozwanego zgodnie z zawartą umową. Za bezsporne przyjął Sąd Rejonowy, że małżonek powódki jest ciężko chory i że zostały spełnione przesłanki z ubezpieczenia i dlatego zasądził od pozwanego na rzecz powódki kwotę wynikającą z ubezpieczenia tj. 2.000 zł z ustawowymi odsetkami od dnia doręczenia pozwu.

Apelację od powyższego wyroku wniósł pozwany zaskarżając go w całości i wnosząc o jego zmianę i oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie od powódki na rzecz pozwanego kosztów procesu za obie instancje w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych, ewentualnie o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.

Pozwany zarzucił wyrokowi naruszenie prawa materialnego tj. art. 808 § 1 i 4 kc poprzez jego niezastosowanie i bezpodstawne przyjęcie, iż pozwany był zobowiązany do doręczenia powódce treści ogólnych warunków ubezpieczenia przed zawarciem umowy grupowego ubezpieczenia, podczas gdy powódka nie była stroną umowy a więc na pozwanym nie ciążył prawny obowiązek doręczenia treści tychże warunków ubezpieczenia, których powódka nie zażądała.

Pozwany zarzucił również naruszenia art. 808 § 1 i 3 kc w zw. z art. 385 ³ pkt 4 kc oraz § 18 ust. 1 ogólnych warunków dodatkowego grupowego ubezpieczenia na wypadek ciężkiej choroby małżonka poprzez jego niezastosowanie i bezpodstawne przyjęcie, że powódka nie miała możliwości zapoznania się z treścią o.w.u. a tym samym powódkę nie wiążą te warunki i postanowienia umowy, które nie wynikają z treści indywidualnego potwierdzenia w szczególności, iż powódkę nie obowiązywała karencja w przypadku wystąpienia ciężkiej choroby małżonka.

Skarżący zarzucił także naruszenia prawa procesowego, które miało istotny wpływ na wynika sprawy tj. art. 233 § 1 kpc poprzez nieprawidłowe zastosowanie i przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów, co skutkowało dowolnością w ustaleniach poczynionych przez Sąd I instancji i nieprawidłowym, niezgodnym z zasadami doświadczenia życiowego przyjęciu, - że powódka nie zapoznała się z warunkami o.w.u. w sytuacji gdy z treści pkt (...) deklaracji przystąpienia powódki do grupowego ubezpieczenia wynika wprost, że zapoznała się z warunkami ubezpieczenia, - że powódka nie miała możliwości zapoznania się z o.w.u. pomimo, iż w treści propozycji zawarcia umowy ubezpieczenia pozwany wskazał zarówno na stronę internetową, na której dostępne są o.w.u. jak i podał dane kontaktowe osób, które służyły wszelką informacją w zakresie złożonej propozycji, - że powódka jest objęta ochroną ubezpieczeniową na warunkach wynikających z indywidualnego potwierdzenia w sytuacji gdy z jego treści wynika wprost, iż odpowiedzialność pozwanego jest wyłączona lub ograniczona zgodnie z warunkami umowy ubezpieczenia co oznacza, iż powódka we własnym interesie winna zapoznać się z tymi warunkami.

Jako ostatni pozwany przedstawił zarzut naruszenia art. 233 § 1 kpc w zw. z art. 258 kpc poprzez błędne ustalenie stanu faktycznego polegające na pozostawieniu bez rozpoznania wniosku pozwanego o dopuszczenie dowodu z zeznań świadka J. J. na okoliczność zawarcia umowy ubezpieczenia oraz zakresu udzielonej powódce informacji o treści umowy, możliwości zapoznania się z treścią o.w.u.

Powódka w odpowiedzi na apelację pozwanego wniosła o jej oddalenie w całości i zasądzenie kosztów procesu w tym kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych za drugą instancję. W uzasadnieniu odpowiedzi na apelację wskazano, iż w treści deklaracji przystąpienia do ubezpieczenia grupowego brak jest informacji kto jest ubezpieczającym, a podpisując treść deklaracji powódka miała świadomość, że zawiera umowę z pozwanym, a nie że przystępuje do grupowego ubezpieczenia zawartego przez osobę trzecią z pozwanym. W punkcie (...) deklaracji nie ma oświadczenia, iż powódka zapoznała się z o.w.u. a jedynie, że powódka zapoznała się z warunkami ubezpieczenia, w szczególności w zakresie świadczeń z tytułu ubezpieczenia oraz wysokości sumy ubezpieczenia i składki. Zdaniem powódki była ona stroną umowy ubezpieczenia i wobec tego zastosowanie winien mieć przepis art. 384 kc dotyczący stosowania wzorca umownego. Wskazano również, że do ujawnienia ciężkiej choroby męża powódki doszło w sierpniu 2014 roku.

Na rozprawie apelacyjnej strony podtrzymały swoje w/o stanowiska.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelację pozwanego należało uznać za uzasadnioną.

W pierwszej kolejności w związku z treścią wszystkich zarzutów apelacji wskazać należy, iż główną osią sporu w niniejszej sprawie był charakter umowy ubezpieczenia, na podstawie której powódka sformułowała swoje żądanie zapłaty.

Sąd Rejonowy wprawdzie prawidłowo ustalił, iż powódka została objęta grupowym ubezpieczeniem pracowniczym ale z faktu tego nie wyciągnął prawidłowych wniosków co do obowiązków zarówno pozwanego jako ubezpieczyciela jak i powódki jako strony przystępującej do takiej umowy. Twierdzenia powódki dotyczące tego, iż miała ona podstawy aby pozostawać w przekonaniu, iż jest ona stroną umowy ubezpieczenia zawartej z pozwanym są nieuprawnione. Umowa grupowego ubezpieczenia pracowniczego jest umową ubezpieczenia uregulowaną w art. 808 kc, z którego wynika, iż jest dopuszczalne zawierania umowy ubezpieczenia na cudzy rachunek. W tym przypadku chodzi o umowę ubezpieczenia na życie, a wówczas zgoda osoby trzeciej jest niezbędna, stąd deklaracja powódki o przystąpieniu do umowy zawartej nie przez nią a przez osobę trzecią tj. Bank, którego pracownikiem była wówczas powódka. Z informacji zawartych w piśmie pozwanego znajdującym się na karcie (...) akt sprawy wynika, że oferowano przystąpienie do nowej umowy grupowego ubezpieczenia pracowniczego. W piśmie tym przedstawiono dane kontaktowe osób u których można było uzyskać szczegółowe informacje o przedstawionej propozycji. Również z indywidualnego potwierdzenia objęcia powódki ochroną ubezpieczeniową wynika, iż podstawą odpowiedzialności pozwanego jest umowa zawarta z ubezpieczającym, którym nie jest powódka ale Bank (...) S.A., którego pracownikiem była wówczas powódka. Informacje te są jasne i zrozumiałe dla każdego a już szczególnie dla osoby zatrudnionej w instytucji finansowej, w której często pracownicy mają do czynienia z umowami również ubezpieczeniowymi a także pracownika, który już wcześniej korzystał z możliwości przystąpienia do umowy grupowego ubezpieczenia pracowniczego. W Deklaracji przystąpienia do grupowego ubezpieczenia – karta (...) akt, również w sposób wyraźny określono, iż podpisując deklarację powódka składa oświadczenia o przystąpieniu do zawartej już umowy grupowego ubezpieczenia pracowniczego.

Skoro powódka była jedynie beneficjentem zawartej pomiędzy pozwanym a inną osobą umowy ubezpieczenia, do obowiązków pozwanego jako ubezpieczyciela nie może mieć w odniesieniu do powódki zastosowania przepis art. 384 § 1 kc, który zastosował w niniejszej sprawie błędnie Sąd Rejonowy, bowiem przepis ten ma moc obowiązującą jedynie w relacjach miedzy stronami umowy. Powódka jako ubezpieczona mogła w niniejszej sprawie skorzystać z uprawnienia wynikającego z art. 808 § 4 kc, zgodnie z którym „Ubezpieczony może żądać by ubezpieczyciel udzielił mu informacji o postanowieniach zawartej umowy oraz ogólnych warunków ubezpieczenia w zakresie, w jakim dotyczą praw i obowiązków ubezpieczonego”. W tej sytuacji powódce nie przysługiwało prawo zapoznania się z pełnymi ogólnymi warunkami ubezpieczenia a jedynie tymi postanowieniami o.w.u., które bezpośrednio dotyczą jej praw i obowiązków. Z deklaracji przystąpienia do umowy wynikało, iż powódka zapoznała się z warunkami umowy w tym zakresie. W toku postępowania powódka nie przedstawiła dowodu, który zaprzeczyłby jej oświadczeniu pisemnemu zawartemu w punkcie (...) Deklaracji. Powódka z całą pewnością była informowana o możliwości zapoznania się z warunkami umowy, co wynika tak że z pism przez nią dołączonych do pozwu. Mogła zatem skorzystać z uprawnienia wynikającego z art. 808 § 4 kc, czego nie uczyniła. W tym miejscu wskazać należy, iż na powódce jako chcącej skorzystać z ochrony ubezpieczeniowej wynikającej z umowy zawartej z pozwanym przez inną osobę, ciążył obowiązek dochowania minimum staranności przy składaniu deklaracji o przystąpieniu, tym bardziej, że w informacji o możliwości skorzystania z ochrony ubezpieczeniowej wynikającej z nowej umowy grupowego ubezpieczenia pracowniczego wskazano, iż nowa umowa poszerza dotychczasową ochronę o świadczenia m.in. z tytułu ciężkiej choroby małżonka ubezpieczonego. W interesie powódki leżało zatem zapoznanie się co najmniej z tymi nowymi warunkami umowy. Jak już powyżej wskazano pozwany zagwarantował ubezpieczonym możliwość uzyskania pełnej informacji o warunkach umowy wynikających z umowy ubezpieczenia w zakresie wskazanym w art. 808 4 kc.

Z § (...) ogólnych warunków dodatkowego grupowego ubezpieczenia na wypadek ciężkiej choroby małżonka, który z w/w przyczyn ma w niniejszej sprawie zastosowanie, wynika, że w okresie pierwszych 180 dni, licząc od początku odpowiedzialności pozwanego w stosunku do ubezpieczonego jest ograniczona jedynie do ciężkich chorób małżonka powstałych w wyniku nieszczęśliwego wypadku do którego doszło w tym okresie. Choroba męża powódki ma niewątpliwie ciężki charakter ale wystąpiła ona w okresie w/o karencji, wobec czego pozwany jako ubezpieczyciel nie ponosi odpowiedzialności ubezpieczeniowej. Wbrew twierdzeniom powódki ciężka choroba jej męża wystąpiła w okresie karencji a nie po jego upływie. Wskazuje na to fakt zgłoszenia zdarzenia ubezpieczeniowego już w marcu 2014 roku tj. w 2 miesiącu odpowiedzialności ubezpieczyciela oraz rozpoznanie choroby dokonane już na podstawie badania histopatologicznego z dnia 15.03.2014 roku. W późniejszym okresie jedynie potwierdzono tę diagnozę i wdrożono leczenie.

Dlatego też należało uznać za uzasadnione zarzuty naruszenia prawa materialnego podniesione w apelacji a tym samym łączące się z nimi zarzuty naruszenia prawa procesowego. Ostatni zarzut podniesiony w apelacji z uwagi na powyższe rozważania nie miał już wpływu na zasadność apelacji.

Wobec powyższego na mocy art.386 § 1 kpc w zw. z art. 808 § 4 kc i § 18 ust. 1 ogólnych warunków dodatkowego grupowego ubezpieczenia na wypadek ciężkiej choroby małżonka należało zmienić zaskarżony wyrok i oddalić powództwo.

Sąd Okręgowy biorąc pod uwagę zarówno sam charakter sprawy jak też aktualną sytuację materialną powódki, która utrzymuje się jedynie ze świadczenia przedemerytalnego w kwocie 830 zł netto miesięcznie, uznał za zasadne na mocy art. 102 kpc odstąpienie od obciążenia powódki kosztami postponowania należnymi pozwanemu jako stornie wygrywającej sprawę przed Sądem I instancji i w postępowaniu apelacyjnym. Sąd zasądził na rzecz pozwanego jedynie kwotę 83,58 zł jako zwrot kosztów dojazdu pełnomocnika procesowego pozwano na rozprawę apelacyjną, uznając, iż w tym zakresie sytuacja materialna powódki pozwala na ich uiszczenie bez nadmiernego obciążenia.